✍️چرا پلاسکو فرو ریخت ولی برج گرنفل لندن فرو نریخت؟


🔴در گروههای تلگرامی بحثی به راه افتاده دربارۀ اینکه چرا دیشب ساختمان برج #گرنفل لندن با وجود حریق گسترده و طولانی فرو نریخته است؟ همچنین از این گزاره بحث می رسد به گزاره دومی مبنی بر مقایسه با #پلاسکو و تردید ها در علل فرو ریختن آن. از جمله این گفتگوها ، یادداشت اخیر محقق ارجمند جناب آقای عبدالله شهبازی در کانال تلگرام شان:
@abdollahshahbazi/3968

✳️پاسخ به سوال مذکور این است که #مکانیزم_خرابیِ هر سازه ای در آتش و حرارتِ زیاد، بستگی دارد به مشخصاتِ فنی سازه شامل: نوع قاب ، نوعِ #اتصالات، مشخصات مصالح، شیوۀ عایق بندی سازه در برابر آتش، نوعِ سیستم های اطفاء حریق (آبپاش ها)یی که در ساختمان نصب شده و نهایتا جنسِ مواد قابل اشتعالی که در ساختمان برای سوختن موجود است.

لذا صِرفِ مقایسه کلی دو ساختمان با همدیگر ، و بدون پرداختن به جزئیاتِ مذکور ، امکان مقایسه را از ما می گیرد. در مورد این ساختمان #لندن، هنوز مشخصات فنی سازه اعلام نشده است. حتی در مصاحبه رئیس تیم آتش نشانی ، #بتنی یا #فولادی بودن نوعِ قاب اعلام نشد (هرچند که به احتمال زیاد این سازه باید بتنی باشد). فعلاً تنها چیزی که از این سازه می دانیم اینکه ساختمان در سال 1974 احداث شده است ولی یکبار اخیراً بازسازی (Refurbishment) شده است. (فعلاً حتی نمی دانیم که آیا بازسازی، شاملِ مقاوم سازی هم بوده یا خیر؟)

🔴سوال مشخصی که بیشتر بدان پرداخته می شود (از جمله در یادداشت اخیر جناب شهبازی) اینکه چطور این سازه "مدت طولانی" (چندساعت) در آتش سوخته و فرونریخته ولی #پلاسکو، بعد از سه-چهار ساعت فروریخته است؟

در همین کانال قبلاً نیز نمونه هایی ارایه شد از ساختمان هایی که چندین ساعت سوخته اند ولی «خرابی پیشرونده» در آنها رخ نداده است. مثلا «برج آدرس» در #دبی در زمان جشن شب سال نو میلادی 2016 آتش گرفت و به دلیل ترافیک آن ساعت دبی ، آتش نشان ها "دیر" به محل رسیدند و تمام برج در عرض ده دقیقه در شعله ها قرار گرفت. ولی به دلیلِ کار کردنِ #آب_پاش های درون ساختمان، آتش در بیرون باقی ماند و به درون، گسترشِ جدی پیدا نکرد و حدودِ صبح آتش خاموش شد (فیلم بالا🔺👆). یا مثال دیگرش در #اسپانیا و «برج ویندسور» که بعد از حریق شدید ، فرونریخت (البته بعدها بخاطر نگرانی از کاهش مقاومت، خودشان خرابش کردند). طی چندین سری تست که ما در آزمایشگاه آتش دانشگاه میشیگان استیت داشتیم، اُفت مقاومتِ اعضای #فولادی بعد از حدود 500 درجه سانتیگراد بسیار شدید است در حالی که در مواردی در قطعاتِ #بتنی حتی تا حدود 700 درجه سانتیگراد هم افت جدی شاهد نبودیم. لذا مقایسه سازه فولادی در آتش ، با سازه بتنی در آتش بسیار مقایسه سختی است (علاوه بر همه اینها، اتصالات سازه ای ضعیف و حجم بسیار زیاد مواد قابل اشتعال در #پلاسکو، سناریوی حریق را کاملاً عوض می کند).

مقایسه #گرنفل با #پلاسکو به پارامترهای بسیار متعددی باز می گردد و فعلاً نمی توان اظهار نظر قطعی در خصوص این حادثه لندن داشت.

✳️اما بازگردیم به آتش در #تهران:

مجدداً این حادثه نشان می دهد که از سناریوهای مدیریت بحران در زمینه آتش در ایران چقدر غفلت شده است. در این حادثه لندن 40 ماشین #آتش_نشانی به محل اعزام و سریعا از 200 آتش نشان استفاده شده است. حال فرض کنیم که پس از یک #زلزله نسبتاً قوی فقط 3 آتشِ اینچنینی در تهران داشته باشیم و برای هر کدام 40 ماشین آتش نشانی و در مجموع 600 آتش نشان «در یک لحظه» نیاز داشته باشیم. #تهران شهری لرزه خیز است و موضوع آتشِ بعد از زلزله ، از خودِ زلزله مهم تر است (خصوصاً شهری که بر روی شبکه گاز فرسوده و قدیمی نشسته است).

حال این چند گزاره ساده را مرور کنیم:
-🔹 در سال 2017 هستیم و در هیچ یک از دانشگاههای کشور ما (تکرار باید کرد: هیچ یک) رشته «مهندسی ایمنی سازه ها در آتش» ، تدریس نمی شود (چه کارشناسی ارشد ، چه کارشناسی). چرا؟

-🔹 در سال 2017 هستیم و حتی "نیم سطر" در مبحث ده مقررات ملی در خصوص (استاندارد) طراحی سازه های فولادی در برابر آتش نوشته نشده است. چرا؟

-🔹دستورالعمل مصوب و ابلاغی به شهرداری های کشور، در خصوص سناریوهای مدیریت بحرانِ #آتش_بعد_از_زلزله کجاست؟
و ...

(تنها استاندار ملی موجود در کشور ایران، #مبحث_سه مقررات ملی هست که به «ضوابط سازه ای» نمی پردازد و صرفاً ضوابطی کلی در خصوص خروجی های ساختمان و راه پله ها و ... ارایه کرده است)

مقصر در این حوزه مشخصاً بیش از دولت ، خودِ پژوهشگران دانشگاهی ما هستند که در رصد کردن حوزه های ضروری پژوهش تا کنون فقط روی بحث مهندسی زلزله متمرکز شده بودند و "احساس نیاز" جدی به مطالعات حوزه مهندسی ایمنی سازه ها در آتش را احساس نکرده اند.
https://t.iss.one/solseghalam

✍️عالی قاپوی فرانسه سوخت
(نکاتی درباره آتش در کلیسای جامع نوتردام پاریس)

🖊محمدرضا اسلامی
پژوهشگر مهندسی آتش

🔹دیروز کلیسای جامع نوتردام دربرابر دیدگان میلیونها تن از شهروندان فرانسوی و با پخش زنده شبکه های تلویزیونی سوخت.
در این حادثه برج و سقف کلیسا فرو ریخت و آسیب جدی به قسمت‌های داخلی کلیسا و تزئینات آن وارد شد.

🔹سوالات متعددی درباره جزئیات فنی این ماجرا برقرار است که تا منتشر شدن گزارش رسمی متخصصین باید منتظر ماند. اما در این مقطع زمانی ذکر چند نکته که طی گفتگو با دوست و همکارم دکتر توماس گرنای (دانشگاه جان هاپکینز) تنظیم شده بی مناسبت نیست:

✅1- چرا برج و سقف کلیسا فرو ریخت؟

🔹پاسخ به این سوال در این دو تصویر🔺🔻 قابل رویت است. بخشهای زرد رنگ، معادل قسمت «چوبی» این بنا (سقف و برج کلیسا) و قسمتهای سفیدرنگ، معادل قسمتِ «سنگی» بنا می باشد.

مقاومت مصالح مختلف در برابر حرارت، «متفاوت» است و در میان مصالح مختلف، #چوب و #فولاد بدترین مقاومت/عملکرد را دارا هستند. گفته شده که سازندگان، برای ساخت سقف این کلیسا، از تنه حدود پنج هزار درخت بلوط استفاده کرده اند. در واقع، تمام مصالح سقف، در نقشِ سوخت تغذیه، برای این آتش عمل کرد. سقفی با حدود دويست تُن #چوب، در اثر این آتش به سرعت سوخت و قسمتهای سنگی بنا، باقی ماند.
در ضمن، نگهداری از سقف خوب نبوده و «واکسهای ضدآتش» در اثر بارانهای اسیدی از بین رفته بودند.

✅2- چرا آتش نشانها "بد" عمل کردند؟

🔹در شبكه هاى اجتماعى اعتراضهای بسیاری به عملکرد #آتش_نشانی پاریس در این ماجرا شده است ولی باید تا تهیه گزارش فنی عملکرد، صبر کرد. آنچه واضح است اینکه «دسترسی» به سقفِ در حال سوختن، در یک منطقه متراکم، به آسانی ممکن نبوده است. حتی در صورت استفاده از نردبانهای بالارونده، تنظیم زاویه شلنگ آب پاش، کاری بسیار دشوار و توام با محدودیت است. این دسترسی بد، توام شده بوده با ملاحظاتی که برای استفاده از «آب» در خاموش کردن یک سازه ناپایدار وجود داشته است. «ملاحظات» به این مفهوم که در استفاده از «آب» برای خاموش کردن آتش، نمی توان بی پروا عمل کرد. گاه «بارگذاری» زیاده از حد آب ، باعث تخریب یک بنای درحال سوختن می شود. تجربه ای که در کشورمان هم پارسال در جریان سوختن ساختمان برق حرارتی وزارت نیرو در تهران شاهد بودیم. رها کردن آب، باید با ملاحظات فنی نسبت به پایداری سازه باشد و تیم آتش نشانی، علاوه بر محدودیت دسترسی، در این زمینه هم استدلالهایی دارند که باید در گزارش فنی، شنید.

✅3- چرا از بالا (مثلا با هلی کوپتر) برای ریختن آب اقدام نشد؟

🔹در اين خصوص، فرماندهی تیم آتش نشانی شهر سنت لوئیس، جرگ فاوره، در بحثی توئیتری مثال خوبی زده بود. وی خاطرنشان کرده بود که:
حواسمان باشد که آب سنگین است! ریختن آب از بالا روی سازه، مانند این است که سه تُن بتن را از بالا با سرعت صدوپنجاه مایل بر ساعت روی سازه خالی کنیم!
خلاصه اینکه پروسه «فرماندهی عملیات» در چنین رویدادی، پروسه ای بسیار فنی و دشوار محسوب می شود. «تصمیمگیری» تخصصی، در زمان محدودی صورت گرفته، و چنین نیست که ناظر بیرونی بتواند براحتی بگوید: خوب عمل شده/بد عمل شده.

🔹ذكر اين نكته نيز بي مناسبت نيست كه اين "خاموش نشد" را به لحاظ فني (با توجه به مباحث مذكور) براحتي مى پذيريم. ولى اگر همين حادثه در تهران رخ داده بود و همين استدلالها مبنى بر "نشد" را كسى طرح كند، «متهم مى شود» به اينكه مى خواهد كل خطاهاي #شهردار و سيستم را "توجيه" كند و...

حادثه پلاسكو به درگذشت هاشمى رفسنجانى ربط داده مى شود و ...حرفهاى عجيب و غريب ديگر.

✅4- درس اصلی حادثه؟

🔹همیشه بعد از زلزله های بزرگ، گزارشهای فنی تحت عنوان «تجارب و درسهای زلزله» منتشر می شود. مهمترین درس این رویداد تلخ این است که در نقاط #تاريخى (خصوصا سازه هاى #چوبى)، باید کاملا مهیای بدترین سناریوی بروز آتش بود. گفته می شود که احتمالا این آتش در جریان عملیات بازسازی بنا (شاید بخاطر جوشکاری و جرقه هایش) شکل گرفته است ولی آنچه واضح است اینکه مدیران و بهره برداران این بنای مهم، آماده بروز چنین آتش سریع و بزرگی نبوده اند. شاید بهره برداران این بنا امشب غمگین ترین شهروندان فرانسه اند.
اما غم و اندوه اكنون چه سود؟


▪️▪️▪️
📌پی نوشت: در چندسال اخیر، فروریختن چند سازه مهم در کشورهای مختلف دنیا را شاهد بوده ایم. این رویدادها نشان داده که در بحث «مهندسی آتش» نسبت به «مهندسی زلزله» تا حدودی غفلت شده و این بحث هم اکنون بیش از گذشته مورد توجه مراکز تحقیقاتی دنیا قرار گرفته.
برای مثال استاندارد بارگذاری آمریکا
ASCE-7
از سال 2016 ضمیمه «طراحی در برابر آتش» را به این استاندارد مهم افزوده است.

@solseghalam

https://sites.google.com/site/mrezaeslamisite/_/rsrc/1555470710545/Home/photo_2019-04-16_20-09-28.jpg

✍️بی برقی؛ کالیفرنیا و موضوع آسیب پذیری در برابر آتش

🔹امروز یکشنبه ۵ آبان ۱۳۹۸: کالیفرنیا و مسئله #آتش و بی برقی، باعث مشکلات گسترده شده است. تصاویر امروز🔻
https://www.instagram.com/p/B4JirSGgaB7/?igshid=589p40sbexcy

🔹شرکت برق و گاز پاسیفیک اعلام کرد که خاموشی، مجموعا حدود دو میلیون نفر از ساکنان ۳۶ ناحیه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
شرکت‌های برق می‌گویند اتصال و آسیب در کابل‌ها فشار قوی علت ‌شکل‌گیری آتش‌سوزی‌های جدید می‌شود و به همین علت باید در مواقع بحرانی جریان برق را در آنها متوقف کرد.

🔹امسال هم بنابر گزارش نهادهای بازرسی و آتش‌نشانی، روز چهارشنبه آتش‌سوزی کنسید تنها هفت دقیقه پس از آن آغاز شد که در یکی از دکل‌های فشار قوی شرکت «پی‌جی‌اند‌ئی» در این منطقه خرابی روی داد.

با این حال این شرکت هنوز اعلام نکرده که آیا جرقه ناشی از اتصالی کابل‌های فشار قوی علت آغاز آتش‌سوزی بوده یا خیر؟

شرکت برق و گاز پاسفیک از چند ماه پیش به دنبال اعلام ورشکستی است چرا که احتمالا باید میلیاردها دلار #خسارت به آسیب دیدگان آتش‌سوزی‌هایی که مسئول به راه افتادن آنها شاخته می‌شود، پرداخت کند.

روز شنبه گوین نویزام، فرماندار کالیفرنیا در ویدئویی که بروی شبکه اجتماعی توییتر منتشر کرد گفت خاموشی‌های برق "همه را عصبانی کرده و حق هم با آنهاست".

🔹آسیب پذیری کالیفرنیا در برابر آتش برای #سومین_سال متوالی، باعث تعجب بسیاری شده است.
این مقاله امروز نیویورک تایمز در این زمینه خواندنی است🔻
https://www.nytimes.com/2019/10/27/us/california-fires-blackouts.html

🔹توضیح اینکه در تعداد قابل توجهی از منازل، از برق برای پخت ‌و پز هم استفاده می شود. عملا وقتی برق نیست، زندگی کاملا مختل می شود. نه غذا، نه اینترنت، نه گرمایش منزل و...

🔹چرا کالیفرنیا اینقدر در برابر آتش آسیب پذیر است؟
در این خصوص در یادداشت بعدی توضیح خواهم داد.

🔹این لینک #گروه_پژوهشی است که در دانشگاه برکلی در این زمینه کار می کند. مطالعه در خصوص راهکارهای افزایش تاب آوری در برابر #آتش به عهده این گروه نهاده شده است. مدیریت تیم را فردی با توانمندی هدایت پژوهش چندوجهی عهده دار است. همکاری و عضویت من در این گروه باعث شده تا فرصت همصحبتی با تعدادی از پژوهشگران حوزه #محیط_زیست، #زمین_شناسان و همچنین فرماندهان #آتش_نشانی در کارگاهها و سمینارها فراهم آید.
عملا پاسخ به #مسائل، در مباحثی از این دست، فراتر از توانِ یک یا دو "تخصص" محدود محسوب می شود و نیازمند کار گروهی و پژوهش با رویکرد در اصطلاح Multidisciplinary می باشد.
این اتفاقات، ضعف بشر را در فراهم آوردن تاب آوری و ایمن سازی برای شهرها و جوامع انسانی نشان می دهد.

*لینک گروه مطالعات آتش در دانشگاه برکلی◀️ https://frg.berkeley.edu/


#Wildefire
#آتش
@solseghalam