​#таҳлил

АҲОЛИ БАНДЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ. ЖАҲОН ТАЖРИБАСИ

Бугун жаҳонда ишсизлик даражаси ошиб кетяпти. Бунга турли табиий офатлар, совуқ уруш, иқтисодий инқироз ва бошқа омиллар сабаб бўляпти. Айрим мамлакатларда ҳукумат ишсизлик борасида аҳолига ҳеч қандай ёрдам бермайди ва давлатда ишсизлик коэффициенти ошиб кетади. Хўш, бу борада баъзи давлатлар тажрибаси қандай?

Корея

Корея Республикасида ишсиз аҳолини бандлик билан таъминлаш мақсадида меҳнат суғуртаси тизими ишга туширилган. Дастур 1993 йилда қабул қилинган ва 1995 йилдан буён амалда қўлланиб келинмоқда. Хуллас дастур тарихидан кўра унинг қандай ишлаши бизга муҳимроқ. Тизимда учта йўналиш мавжуд: бандликни барқарорлаштириш, касбий малака ошириш ва ишсизлар учун нафақа. Унга кўра меҳнатга лаёқатли ишсизларга 6 ой давомида ўртача иш ҳақининг 50% гача нафақа берилади ва шу ой мобайнида улар иш билан таъминланади. Агар уларнинг касби ёки ҳунари бўлмаса, махсус курсларда ўқитилади. Шу боис Кореяда ишсизлар сони жуда кам.

Германия

Германияда 16 ёшдан 63 ёшгача бўлган меҳнатга лаёқатли  ишсиз аҳоли бандлик марказига ариза топшириб, бир йилгача бўлган муддатда ўртача иш ҳақининг 60% миқдорида билан ишсизлик нафақаларини олишлари мумкин. Болали, қарияли оила, ўсмирларга бериладиган нафақалар бошқа категорияларга бўлинади. Агар ишингизни йўқотиб қўйган бўлсангиз, афсуски сиз омадсиз бир инсон сифатида қолиб кетаверасиз. Хуллас аравангизни  ўзингиз тортинг:)

АҚШ

Мамлакатда  бирон шахс ўз ишидан айрилган бўлса, унга ёрдам берувчи турли хил дастурлар мавжуд. Улардан бири ишсизлик суғурта нафақаси.  Дастур асосан иш қидирувчини бандлик билан таъминлаш ва касбга ўқитишни ўз ичига олади. Бандлигингиз таъминлангунга қадар сиз ҳолатингизга қараб категорияга бўлинасиз ва сизга маълум муддатгача ишсизлик нафақаси берилади. Аслида Америкада ишга кириш унчалик қийин эмас. Психологик ҳолатингиз талабларга жавоб берса бўлгани.

Япония

Японияда ҳам аҳоли бандлик билан таъминлангунга қадар уларга моддий ёрдам бериб турувчи ишсизлик суғуртаси мавжуд. Тизим Hello Work –иш изловчиларга хизмат кўрсатувчи давлат ташкилоти томонидан амалга оширилади. Унинг икки асосий схемаси мавжуд. Биринчиси – ишини йўқотганлар банд бўлгунингизга қадар ташкилот томонидан кундалик ҳаражатлари учун моддий томонлама таъминланиб турилади.  Иккинчиси – бахтсиз ҳодисалар сабаб ишлай олмасангиз, сизга моддий ёрдам кўрсатилади.

✉Telegram 📱Instagram 📱Facebook 🌐YouTube

​#Бир_севги_афсонаси

ОЙ ВА ҚУЁШ: Акбар ва Жодҳа Байнинг севги қиссаси

Ҳисоб‑китобли никоҳ

Кўплаб севги қиссалари ҳижрондан бошланиб висол билан тугайди. Аммо бобурий султон Акбар ва ражпутлар маликаси Жодҳа Бай қиссаси висолдан бошланади. Севги эса анча кейин келди.

Бобурнинг невараси Акбар тахтга чиққанидан кейин минглаб қарорлар қабул қилган. Лекин уларнинг энг тўғриси Жодҳа Байга уйланиш бўлди. Тарихчи олимлар бу никоҳни Ҳиндистон тарихидаги энг хайрли никоҳ деб таъкидлайдилар. Зеро, бу никоҳдан бобурийлар ҳам, ҳиндлар ҳам мислсиз манфаат кўргани тарих китобларида холис ёзиб қолдирилган.

Офтоб оғушидаги Ой

Жодҳа Бай гўзал, доно, тадбирли ва сабрли эди. Гарчи мажбурият юзасидан оила қурган эса‑да, саройнинг бир бурчагига биқиниб араз қилиб ўтирмади. Йўқ, аксинча у бутун саройнинг севимли маликасига айланди. Кўпчилик назарида тақдир жазоси деб қабул қилинган никоҳни тақдир туҳфасига айлантира олди.

Вақт ўтиб, Акбар ва Жодҳа бир‑бирини севиб қолди. Зеро, Акбар рафиқасига эътиқод ва миллий қадриятлар эркинлигини берди. Кўнглига қаради. Малика ҳам султонига садоқатли рафиқа, одил маслаҳатчи ва доно суҳбатдош бўла олди.

Тарих китобларида келтирилишича, Акбар маликасини “Ойнинг бир парчаси” деб эркаларди. Уни саройда “Маликаи Муаззама”, “Марями замона”, “Шоҳи Бегим” унвонлари билан улуғлашарди. Фақатгина бобурийларнинг олий маликаларига насиб қилган ваколатларга Жодҳа Бай ҳам ноил бўлди. У Қуёшдан нур олган Ой каби салтанат осмонида порларди.

Аёллар ёмон, аёллар...

Жодҳа Бай шарофати билан бобурийлар ва ҳиндлар ўртасидаги таранг муносабатлар юмшади. Акбар саройида диний бағрикенглик, урф‑одатлар чатишуви, раҳмдиллик ҳукм сура бошлади. Малика ўз ваколати доирасида салтанат бошқарувида ҳам фаол иштирок этар, бу эса асосан оқилона қарорлар қабул қилинишига олиб келарди. Маликанинг йирик карвонлари қуруқлик ва денгиз йўлларида Шарқу Ғарбни кезарди. Улғайиб келаётган шаҳзодалар ҳам онасига чексиз ҳурмат руҳи билан ўсди.

Боғ қўйнида икки дарахт...

Акбар шоҳнинг вафоти Маликаи Муаззамага оғир зарба бўлди. Энди у ёлғизлик ва айни пайтда салтанат бошқарувига масъул шахсга айланди. Гарчи Жодҳа Бай бу дунёнинг барча неъмати ичида бўлса ҳам ичига чироқ ёнса ёришмасди. Ана шу фироқ маликаси хаста қилди. Оқибатда, Ҳиндистон осмонидаги Ой уфққа ботиб кетди.

Азбаройи муҳаббат ҳурматидан Жодҳа Бай Акбарнинг яқинига дафн этилди. Уларнинг мақбаралари Ишқ боғининг кўшклари мисол асрлар бўйи бир‑бирига термулиб турарди.

Ой тўлин бўлган кеча...

Бобурийлар сулоласи вакилларида ишқ куйчиси Бобур ва муҳаббат ўлкаси Ҳиндистон фарзандларининг қони бирлашган эди. Балки шундандир, бу сулола оламга жилд‑жилд китобларга жо бўладиган муҳаббат қиссаларини бериб кетди.

Акбар ва Жодҳа Байдан Жаҳонгир дунёга келади. Жаҳонгир Шоҳжаҳоннинг отаси бўлди. Йиллар ўтиб Шоҳжаҳон маҳбубаси Мумтозмаҳал бегимга атаб Тож Маҳални бунёд этди.

Акбар ва Жодҳа Бай ишқи ойнинг бир парчаси бўлса, уларнинг авлоди тўлин ойга айланди. Бу энди бошқа қисса.

Отабек Бакиров,
"Ёшлар кундалиги" мухбири

💬Telegram 🌐Instagram 🌐Facebook 🌐YouTube