✅ مراحل تهیه گزارش‌های خبری

#گزارش_خبری

🔷 1. #جمع‌آوری_اطلاعات_اولیه

با مراجعه به آرشیو #اخبار، کلیه #خبرهای مربوط به رویداد موردنظر را بخوانید و یک نسخه از آن را برای خود چاپ کنید یا کپی بگیرید.

🔷 2. #تقسیم‌بندی_موضوعات

#گزارشگر با تحلیل واقعه باید تلاش کند تا مسائل مربوط به رویداد را به 3 دسته تقسیم کند: موضوعات شناخته‌شده، مسائل قابل پیش‌بینی و نکات تاریک و مبهم احتمالی.
برای مثال، زمانی که یک گزارشگر برای تهیه گزارشی از یک #زلزله عازم منطقه #زلزله_‌زده است، باید وسعت مناطق زلزله‌زده، مرکز وقوع زلزله، میزان خرابی‌ها، تلفات احتمالی، کمک‌رسانی و نکاتی نظیر اینها را در بخش موضوعات شناخته‌شده قرار دهد و در #گزارش خود آنها را مورد توجه قرار دهد.
مسائل قابل پیش‌بینی در تهیه این گزارش نظیر پس‌لرزه‌ها و تبعات آن، عواقب بی‌خانمانی عده‌ای از مردم، شیوع بیماری در اثر گرما یا سرمای محیط و تغذیه زلزله‌زدگان است که باید مورد توجه قرار گیرد.
#گزارشگر باید در صدد باشد تا پاسخی برای نکات تاریک و مبهم احتمالی که تا زمان تهیه #گزارش اطلاعی روشنی از آن به دست نیامده بیابد و یا لااقل این موضوعات را که احیانا برای مردم مبهم باقی مانده است مطرح کند.

🔷 3. #حضور_در_محل

اگر موضوع گزارش به گونه‌ای است که باید گزارشگر در محل حضور داشته باشد، نظیر گزارش‌های ورزشی، برخی حوادث و رویدادهای اجتماعی و بلایای طبیعی و شماری از گزارش‌های اقتصادی و فرهنگی، گزارشگر باید هنگام حضور در محل، چند نکته را مورد توجه قرار دهد.
اولین نکته، انتخاب #مکان مناسب برای مشاهده صحنه است.
دومین نکته قابل توجه در زمان حضور در صحنه، #گفت‌و‌گو با شاهدان و حاضران در محل است.
سومین نکته قابل توجه در زمان حضور در محل #توجه به #حواشی رویداد است.

🔷 4. #گفت_‌و‌_گو
کسب نظر مردم که مخاطبان گزارش هستند و ارائه نظرات آنها به بسیاری از گزارش‌ها اهمیت و جذابیت بیشتری می‌‌بخشد. همچنین گفت‌و‌گو با کارشناسان و مسئولان در عمق بخشیدن به گزارش تاثیری به‌سزا دارد.

🔷 5 . #یادداشت_‌برداری
گزارشگر از زمان آغاز جمع آوری #اطلاعات اولیه، تقسیم‌بندی موضوعات و به‌خصوص در زمان حضور در محل باید از تمام نکات مهم و قابل ذکر در گزارش و رخدادهای حاشیه‌ای یادداشت‌برداری کند.

🔷 6. #تکمیل_اطلاعات
در طول تهیه گزارش، نکاتی جدید مطرح می‌شود و یا موضوعات دیگری به ذهن گزارشگر خطور می‌کند که برای یافتن پاسخ آن مراجعه مجدد به منابع مختلف لازم است.




#گزارش‌گری_کاربردی_برای_رسانه‌های_جمعی
#محمد‌تقی_روغنی‌ها

🆔 @medialesson

✅ زهرگیری و زهرافزایی

◀️ برخی #خبرها تاثیراتی منفی روی مخاطب دارند و موجب ایجاد ذهنیتی منفی نسبت به #رویدادی خاص می‌شوند. آنچه موجب بروز عارضه منفی‌نگری در #مخاطب می‌شود، میزان #اطلاعات منفی یا به اصطلاح «زهری» است که از طریق #خبر یا علایم اطلاعاتی به ذهن وارد می‌شود.

🔘 #زهرگیری، کم‌کردن بار منفی یا دگرگون جلوه دادن علائم محتوایی یا قالب خبر است که به منظور کاهش تاثیرات منفی خبر بر مخاطب صورت می‌گیرد. #زهرافزایی، زیادکردن بار منفی یا دگرگون جلوه‌دادن علائم محتوایی یا قالب #خبر است که به منظور افزایش تاثیرات منفی #خبر بر مخاطب صورت می‌گیرد.

🔴 شیوه‌های #زهرگیری و #زهرافزایی

◼️ الف. تغییر #واژه به #واژه دیگر

به دو جمله زیر توجه کنید:

1. قیمت کالا در لندن افزایش یافت.

2. قیمت کالا در لندن ترقی کرد.

⬅️ ظاهرا تفاوتی میان دو جمله بالا دیده نمی‌شود، اما توجه داشته باشید از آنجا که همیشه «افزایش قیمت کالا» نوعی حرکت منفی و غیردلخواه در جوامع است، ممکن است کاربرد واژه «افزایش» با واکنش منفی #مخاطب در لندن روبه‌رو شود. در این میان واژه «ترقی» تا حدودی از بار منفی کمتری نسبت به «افزایش» که در اینجا تداعی‌کننده گرانی است، برخوردار است. #نویسنده به منظور کاهش دادن «اثر منفی افزایش قیمت»، به اصطلاح اقدام به گرفتن #زهر خبر اول، با استفاده از واژه «ترقی» می‌کند. عکس این عمل می‌تواند #زهرافزایی تلقی شود.

◼️ ب.تغییر #واژه یا یک عبارت به مفهوم کلی

در این شیوه، #واژه‌ها و عباراتی که مفهوم مشخص (آشکاری) دارند به اطلاعات کمّی تغییر شکل می‌دهند؛ مثلا در جمله «#زلزله تهران در صورت وقوع، بیش از دو میلیون کشته بر جای می‌گذارد.» واژه و عبارت 2 میلیون کشته به مفهومی کلی تبدیل می‌شود که این مفهوم موجب #زهرافزایی جمله می‌شود.

⬅️ برای #زهرگیری، جمله قبلی این گونه تنظیم می‌شود:

«#زلزله تهران در صورت وقوع، کشته‌های زیادی برجای می‌گذارد.»
می‌بینید که 2 میلیون کشته به لحاظ فراوانی قابل لمس و درک، می‌تواند اثرات منفی بیشتری از «کشته‌های زیاد» بر جای بگذارد. لذا در مواردی که قرار است #خبر زلزله، اثر منفی بر شهروندان بر جای بگذارد، زهر اطلاعات، اعداد و ارقام گرفته شود.

◼️ ج. برداشت #نویسنده #خبر

در این شیوه، نویسنده #خبر برداشت خود را از #رویداد به گونه‌ای مطرح می‌کند که #زهر خبری زیادتر از حد معمول است و یا کمتر از آنچه اتفاق افتاده، جلوه می‌کند.
در نظر بگیرید مسئول یک وزارتخانه در مصاحبه‌ای از اجرای طرح هدفمند‌کردن یارانه‌ها ابراز نگرانی کند، اما #خبرنگار آنچه از این نگرانی برداشت می‌کند، این گونه به خبر تبدیل می‌شود:

مسئول وزارتخانه به اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها اعتراض کرد.

همان طور که می‌دانید #واژه «نگرانی» و «اعتراض» معانی متفاوت و گاه مغایر با هم دارند و اعتراض دارای بار منفی شدید و نگرانی نوعی دلواپسی همراه با دلسوزی تلقی می‌شود.

◼️ د. حذف #اطلاعات منفی

آسان‌ترین و میسرترین شیوه برای جلوگیری از تاثیرات منفی #خبر، حذف اطلاعات منفی است. #نویسندگان خبری با این عمل به راحتی زهر را از بدنه خبر حذف کرده و در نتیجه مانع از ورود آن به ذهن مخاطب می‌شوند.
البته در شرایط کنونی که با رقابت شدید رسانه‌ها همراه است، حذف اطلاعات ممکن است در مقطعی به #زهرگیری بینجامد، اما وجود رسانه‌های فعال رقیب می‌تواند با #زهرافزایی، افزون بر خنثی کردن عملیات زهرگیری، موجب رسوایی #رسانه حذف‌کننده اطلاعات نیز شود.

◼️ ه. #شیوه‌های دیگر

افزون بر آنچه گفته شد، #نویسندگان #خبر در مواردی با به‌کارگیری شگردهای مختلف خبرنویسی، علاوه بر تحقق اهداف خاص همان شگرد، موجب زهرگیری یا زهرافزایی نیز می‌شوند. در این باره می‌توان به شگردهایی چون #تحلیل، #مبالغه، #هجو، #افترا، #اهانت، تغییر #واژه‌ها و ... اشاره کرد.

«مبالغه» شگردی است که در مواردی شباهت زیادی به شگرد زهرگیری و زهرافزایی دارد. «به تاخیر انداختن» پخش #خبر یا «جابه‌جایی خبر» در صفحه #روزنامه یا #کنداکتور خبر رادیو و تلویزیونی نیز از جمله روش‌هایی است که برای زهرگیری یا زهرافزایی از آن استفاده می‌شود. چون این شیوه‌ها به طور مستقیم با خبرنویسی ارتباط پیدا نمی‌کنند، درباره آنها صحبت نمی‌کنیم.





#شگردهای_خبر_نویسی
#حسن_قربانی
🆔 @medialesson

#گزارش_مصور

⬅️ گزارش مصور، گزارشی است که در آن ارائه اطلاعات و واقعیت‌ها از طریق تصویر (عکس) صورت می‌گیرد و به ویژه در مورد حوادثی از قبیل صحنه‌های مختلف #جنگ‌ها و درگیری‌ها، کمک‌رسانی‌ها، #زلزله، مراسم اهدای جوایز و موارد دیگری که جنبه تصویری موضوع قوی و برجسته است کاربرد دارد.

✳️ این نوع گزارش به دلیل ارائه مضمون در فضایی بصری، می‌تواند مخاطب را در بطن موضوع یا رویداد قرار دهد و منطق گزارش را از طریق عکس به مخاطب منتقل کند. در تهیه و ارائه این نوع گزارش، چند نکته را باید در نظر گرفت:

1- موضوع باید ظرفیت و قابلیت به تصویر کشیده‌شدن را داشته باشد و در این قالب بتواند با مخاطب بهترین و بیشترین ارتباط را برقرار کند. موضوع هایی از قبیل تظاهرات و راهپیمایی‌ها، مراسم استقبال از یک شخصیت، بازدیدها و ملاقات‌های رویدادها و حوادث طبیعی و غیر‌طبیعی همچون جنگ‌ها، کشتارها، درگیری‌ها، زلزله، #سیل، طوفان و جز آن، از این دسته‌اند.

2 – #عکس‌ها باید به اندازه کافی گویا و جاندار باشند و خود، حتی بدون شرح هم با مخاطب حرف بزنند و ارتباط برقرار کنند. بنابراین، تهیه‌کننده عکس باید به میزان بسیار بالایی شم و دید روزنامه‌نگاری و گزارشگری داشته باشد و در واقع، همان کاری را که گزارشگر با کلام انجام می‌دهد، عکاس خبری با عکس‌های خود بکند.

3- ترتیب قرار گرفتن عکس‌های یک گزارش مصور به این صورت است که مثل گزارش‌های مکتوب (غير مصور) باید از نقطه‌ای مناسب شروع شود، سیر و حرکت لازم را داشته باشد و به نقطه سنجیده و دقیقی ختم شود و ارتباط ضروری میان عکس‌ها از نظر القا و انتقال واقعیت‌ها وجود داشته باشد. یعنی اصول گزارش نویسی از نظر اصل تناسب، وحدت و انسجام و #توصیف و #تشریح در گزارش مصور هم باید رعایت شود.

4- هر عکس باید #شرحی داشته باشد. شرح عکس‌ها باید هنرمندانه و در نهایت زیبایی، جامعیت و حتی‌الامکان کوتاه باشند و سیر و توالی موضوعی عکس‌ها را، منطقی و طبیعی جلوه دهند.

5- در گزارش مصور معمولا یک عکس اصلی و محوری وجود دارد که در واقع نقش #لید را در گزارش‌های مکتوب ایفا می‌کند و تصویری کلی از موضوع را ارائه داده، مخاطب را به سوی مضمون سایر عکس‌ها کشانده و او را راهنمایی می‌کند.



#گزارش‌نویسی_چشم_عقاب_روزنامه‌نگاری
#محمدمهدی_فرقانی


🆔 @medialesson

✅ محورهای مصاحبه دکتر اکبر نصراللهی استاد ارتباطات با خبرگزاری پانا درباره پوشش اخبار پرونده قتل همسر شهردار سابق تهران

🔺عملکرد #خبرنگاران در مواجهه با موضوع قتل همسر دوم محمد علی نجفی، نشان می‌دهد که آنها به اندازه کافی حرفه‌ای نیستند.
🔺#ارزش‌های_خبری این قتل با توجه به سابقه آقای نجفی (وزیر دو وزارتخانه مهم آموزشی و تربیتی، معاون رئیس‌جمهوری و شهردار تهران)، به حدی مهم و خاص بود مخاطبان داخلی و حتی خارجی به خاطر این ویژگی‌ها علاقمند بودند تا درباره زوایای مختلف این ماجرا بیشتر بدانند.
🔺ورود سطحی خبرنگاران به موضوعات راهبردی همچون #سیل، #زلزله و قتل چیز عجیبی نیست و بارها گفته‌ایم رسانه‌ها و خبرنگاران باید آموزش ببینند و در کار خود متخصص باشند تا در تولید و انتشار اخبار سوالاتی بپرسند و خبرهایی منتشر کنند که عمق تحلیل مردم بیشتر شود و فهم مخاطبان تسریع و تسهیل شود.
🔺همکارانی در #رسانه‌ها هستند که به نظر می‌رسد در دانشگاه‌ها به خوبی آموزش ندیده‌اند و بیشتر درس‌های تئوریک به آنها داده شده است یا به دلیل تامین معیشت به رسانه‌ها آمده‌اند و دغدغه حرفه‌ای ندارند و به عملکرد آنها نظارت کافی نمی‌شود.
🔺این عوامل باعث می‌شود که خبرنگاران نگاه حرفه‌ای به #سوژه‌های مختلف خبری نداشته باشند و برخی مواقع ممکن است از کنار سوژه‌های ناب به راحتی عبور کنند.
🔺خبرنگاران در موضوع قتل میترا استاد فرصت‌سوزی کردند، سوالاتی سطحی و تکراری پرسیدند، قتل و قاتل و ابزار قتل را عادی نمایی کردند.
🔺رسانه‌ها تصاویری از متهم منتشر می‌کنند که به کاهش حساسیت‌های مردم درباره قتل و به بالا رفتن آستانه تحمل آنها منجر می شود.
🔺 همچنین برخی رسانه‌ها ناخواسته با بازنشر اطلاعات نادرست در زمین رسانه‌ها و کنشگران سیاسی‌بازی و از موضوعات انسانی، بهره‌برداری سیاسی کرده‌اند.
🔺در قتل همسر دوم آقای نجفی، خبرنگار اسلحه دست می‌‌گیرد در صورتی که به لحاظ مقررات و اصول حرفه‌ای، این‌کار عادی نمایی جرم و جنایت است و باعث می‌شود حساسیت مخاطبان کاهش یابد. این‌موارد نشان می‌دهد که خبرنگاران در بحران‌ها و #حوادث مهم کار خود را به خوبی انجام نمی‌دهند و نیاز است که روزنامه‌نگاری بحران در مقاطع مختلف به‌ویژه در کارشناسی ارشد و دکترا و سازمان فنی و حرفه‌ای متناسب با نیازهای روز گنجانده و تدریس شود.
🔺مراکز آموزشی، اساتید روزنامه‌نگاری و مسئولان رسانه‌های مختلف باید بیش از پیش به ساختار رسانه‌ها و آموزش و نظارت توجه کنند.


🆔 @medialesson

🔸وقتی که بم لرزید: روایتی از پوشش خبری فاجعه

دکتر رئوف پیشدار
استاد دانشگاه و روزنامه‌نگار

فردارسانه – در طول نزدیک به نیم قرن کار رسانه‌ای و سی و دو سال کار خبری در سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی «ایرنا» به جهت نوع مسئولیت‌هایم، پوشش خبری و مدیریت حوادث و وقایع بسیاری بر عهده من و گروه‌هایی بود که در سِمت سردبیری در خدمت اعضای آن بودم.

در کارنامه ام از جمله دو زمین لرزه بزرگ گیلان و زنجان در سال ١٣۶٩ به بزرگی ٧/۴ به عنوان خبرنگار میدانی و زمین لرزه بم است.

در زمین لرزه بم، مسئولیت من به عنوان سردبیر کشیک، هدایت نیروها در تهران و شهرستان‌های محل واقعه و مدیریت خبری و سردبیری خبر بود.

روز جمعه پنجم دی‌ماه ١٣٨٢ و در ساعت ۵:۲۶ دقیقه بامداد به وقت رسمی ایران زمین لرزه‌ای با بزرگی ۶/۶ در مقیاس بزرگی گشتاوری برای ١٢ ثانیه شهر بم و مناطق اطراف آن را لرزاند. زمین‌لرزه بم با حدود ۳۴٬۰۰۰ کشته و بر طبق آمار غیر رسمی دیگری بین حدود ۵۰ هزار تا ۷۰ هزار نفر کشته از زمین‌لرزه‌های پُرتلفات تاریخ ایران بود.

آن جمعه من کشیک سردبیری اتاق خبر ایرنا را داشتم. طبق عادت مانده از دوران جنگ تحمیلی، خواب و بیدار شدنم با رادیو و اخبار بود.

نمازم را خوانده بودم که از رادیو شنیدم در بم زلزله شده است. با توجه به سابقه پوشش خبری این نوع حوادث و شناختی که از جغرافیای منطقه به‌خصوص جغرافیای مسکونی آن داشتم، حدس می‌زدم که باید با یک تراژدی بزرگ روبرو شویم.

به سرعت به ایرنا رفتم. همکاران شیفت شب خبرهای اولیه را داده بودند. مرکز کرمان پیوسته روی خط می‌آمد و خبرهای جدید می‌داد. اخبار از یک چیز حکایت می‌کرد: بم ویران شده و هزاران نفر احتمالا کشته شده‌اند.

آقایان گلزاده که مدیر خبر هم بود و عباس نقیان نیروی خودم در گروه گزارش و بقیه به تدریج آمدند. اولین کارم تقسیم مسئولیت‌ها و پیگیری‌ها بود.

یکی باید اطلاعات آرشیوی را جمع می‌کرد، دیگری با هلال‌احمر و نیروهای مسلح برای اعزام خبرنگار و عکاس به منطقه با استفاده از پروازهای آن‌ها هماهنگ می‌کرد، یکی باید خبرهای مرکز کرمان را می‌گرفت و خلاصه همه به تکاپو افتادند که پوشش کاملی به حادثه برای خروجی‌های مختلف ایرنا بدهیم.

با توجه به شرایط روحی همکاران مرکز کرمان و دست تنگی آن‌ها و آسیب دیدن خبرنگار محلی ایرنا در بم، در نخستین قدم باید خبرنگار و عکاس به محل اعزام می‌کردم.

همکارانم در بیرجند، نزدیک‌ترین مرکز بودند که اعلان آمادگی کردند؛ از تهران نیز سیامک قادری به عنوان خبرنگار اعزام شد، اسم عکاس را یاد ندارم.

با اولین پروازی که از کرمان به مهرآباد آمد و حامل شماری از مصدومین و مجروحین واقعه زلزله بود، عکس‌هایی را که همکاران محلی گرفته بودند، دریافت کردم و واحد عکس و فیلم ایرنا برای رسانه‌ها فرستاد. صبح شنبه آن عکس‌ها صفحه اول روزنامه‌ها بود.

آن روز نماز جمعه تهران را هم باید با همین تعداد نیروی کشیک پوشش می‌دادم. دوستی را مامور پوشش آن کردم و خودم هم خطبه دوم را نوشتم.

تا ظهر بیش از یکصد خبر از زلزله روی خروجی‌های ایرنا داده بودیم. مدیر عامل، دکتر عبدالله ناصری بود که برایش سلامتی عاجل آرزو دارم. اخبار را پیگیری می‌کرد ولی طبق سنت خبری دخالتی در کار سردبیری نمی‌کرد فقط یکی دو بار گفت که از تعداد کشته‌ها هم خبر بدهم که به او گفتم الان وقتش نیست و حالا باید تلاش کنیم یک کوشش و پویش ملی را برای یاری زلزله‌زده‌ها سازمان بدهیم به‌ویژه که زمستان است و هوا هم سرد!

امام جمعه تهران آن روز در خطبه‌های نماز هیچ اشاره‌ای به زمین لرزه بم نکرد اگر چه تا شروع نماز بیش از صد خبر داده بودیم.

آخر وقت و دم غروب معاون خبر تماس گرفت. احوال‌پرسی کرد و پرسید: «چه خبر؟» گفتم: «شما کجایی؟» گفت: «کوه رفته بودم، الان تجریشم!» گفتم: «همان خبر زلزله است!» پرسید: «کجا؟» گفتم: «بم». بنده خدا خیالش راحت بود که سردبیر کشیک و نیروهایش تا آخر پای کار هستند.

#زلزله_بم

🆔 @medialesson

پایگاه خبری-اختصاصی فردارسانه امروز در سالروز زلزله بم، گزارشی درباره وضع اطلاع‌رسانی رسانه‌های کشور در زلزله بم منتشر کرده است.

در این گزارش، با دکتر مجید رضاییان، بنیان‌گذار سبک روزنامه‌نگاری خبری-تحلیلی در ایران که در زمان زلزله بم سردبیر روزنامه جام‌جم بود، گفت‌و‌گو شده و چالش‌ها و دستاوردهای پوشش خبری در آن بحران طبیعی بررسی شده است.

این گزارش را می‌توانید اینجا بخوانید.

#زلزله_بم


🆔 @medialesson