✅ خبر مشکوک چیست؟

#خبر
#مشکوک


◀️ هنگامی که شما خبری را می‌خوانید یا می‌شنوید، ممکن است بدون تامل، صحت آن را تایید کنید و آن را بپذیرید، اما همیشه این گونه نیست.

🔷 برخی #خبرها به لحاظ صحت ممکن است مورد تایید شما قرار نگیرد و یا به عبارتی شما در صحت آن شک و تردید داشته باشید و به نظر شما این خبر #مشکوک باشد.

🔘 بنابراین می‌توان گفت خبر مشکوک، خبری است که در «صحت آن» تردید وجود داشته باشد.

⏺ برخی منابع تحقیقاتی، تردید نسبت به «منبع خبر» را نیز به تعریف بالا اضافه کرده و بر این باورند که خبر مشکوک، خبری است که مخاطب به صحت منبع آن تردید داشته باشد.

✴️ اما به نظر می‌رسد «صحت» منبعث از #منبع است، بنابراین نمی‌توان علت و معلول را در یک تعریف در کنار هم و به نوعی همجنس قلمداد کرد.

◼️ بر این اساس این پرسش مطرح می‌شود که نقش منبع خبر در خبر مشکوک چیست؟ در پاسخ باید گفت منبع خبر عامل اصلی صحت یا عدم صحت به حساب می‌آید.



#شگردهای_خبر_نویسی
#حسن_قربانی

@medialesson

✅ خبر رویدادمدار

#خبر
#رویدادمدار

◀️ #خبر #رویدادمدار عبارت است از خبری که صرفا جزئیات و شاخصه‌های مربوط به اصل یک #رویداد تازه را به عنوان محورهای اصلی در خود لحاظ می‌کند تا در محدوده زمانی خاص بر مخاطب اثر بگذارد.

🔷 #نویسنده خبر رویدادمدار تلاش می‌کند اصل #رویداد را به عنوان محور به کار گیرد.

در این تعریف آنچه باید مد‌نظر قرار گیرد اینکه:

🔘 الف. #رویداد و #جزئیات آن مدنظر است.

🔘 ب. اطلاعات در محدوده #زمانی خاص به مخاطب می‌رسد.
این محدوده زمانی از شروع رویداد تا هنگام از دست رفتن عامل تازگی ادامه دارد، بنابراین خبر #رویدادمدار تا هنگامی اثربخش است که رویداد #تازه است.

🔘ج. #تازگی و نو بودن رویداد و استفاده از عامل عینی.

د. #پاسخگویی سریع به مخاطب برای تامین نیازهای #اطلاعاتی او در ارتباط با رویداد.

♦️بنابراین، خبر رویدادمدار، خبری است که نویسنده آن بدون در نظر گرفتن #حواشی فقط به اصل رویداد فکر می‌کند و تلاش دارد #اطلاعات مربوط به همان رویداد را بدون پرداختن به عواقب و شرایط قبلی یا بعدی به اطلاع مخاطب برساند.

🔶 بالطبع در خبر رویدادمدار، عامل #زمان تاثیرگذار است. یک رویداد تا هنگامی که زنده و نو است می‌تواند مورد توجه قرار گیرد و با پایان تازگی آن، #خبر از حالت رویدادمداری خارج می‌شود.



#شگردهای_خبر_نویسی
#حسن_قربانی



🆔 @medialesson

✅ خبر فرایندمدار

#خبر
#فرایندمدار

◀️ این گونه خبرها، #خبرهای پیچیده‌ای هستند که از چارچوب خبرهای عادی و متکی بر شاخصه‌های ظاهری و عینی یک رویداد فراتر می‌روند و مجرد از یک خبر یا گزارش عادی، تلاش می‌کنند با مطرح کردن موضوعاتی که به لحاظ #زمانی و #مکانی از محدودیت خاصی برخوردار نیستند، درکی منظم و قاعده‌مند و جامع را در ذهن #مخاطب نسبت به یک موضوع به‌وجود آورند.

🔷 در زمینه اخبار #فرایندمدار می‌توان به موضوعات اجتماعی چون اوقات فراغت دانش‌آموزان در تابستان، تکدی‌گری در شهرهای بزرگ، عملکرد شهرداری، پشت‌کنکوری‌ها، بیکاری در شهرهای کشور و در موضوعات سیاسی به مواردی چون روابط ایران و آمریکا و نگاه عربستان به جنبش حماس اشاره کرد.

♦️ اخبار فرایندمدار، #خبر یا شبه‌خبرهایی هستند تقریبا #غیرآنی، #غیرعینی و بدون ویژگی‌های خبر محض که با انتشار اطلاعات متوالی در آن تلاش می‌شود #پیام و مفهوم خاصی به #مخاطب منتقل شود.




#شگردهای_خبر_نویسی
#حسن_قربانی

🆔 @medialesson

✅ مقایسه تیترهای چند خبر #رویداد‌مدار و #فرایندمدار


🔷 رویداد‌مدار: کارگران بیکار چند مغازه و مرکز تجاری را آتش زدند
♦️ فرایندمدار: افشای علل بیکاری در کشور و تاثیرات آن بر جامعه

🔷 رویداد‌مدار: بر اثر شکسته‌شدن سدی در شمال کشور 700 نفر بی‌‌خانمان شدند
♦️ فرایندمدار: نقش دولت در ساخت‌و‌ساز گسترده سد در کشور

🔷 رویدادمدار: بازیگر فیلم‌های سینمایی ممنوع‌التصویر شد
♦️ فرایندمدار: شایعات چگونه دامن هنر را می‌گیرد




#شگردهای_خبر_نویسی
#حسن_قربانی

🆔 @medialesson

✅ زهرگیری و زهرافزایی

◀️ برخی #خبرها تاثیراتی منفی روی مخاطب دارند و موجب ایجاد ذهنیتی منفی نسبت به #رویدادی خاص می‌شوند. آنچه موجب بروز عارضه منفی‌نگری در #مخاطب می‌شود، میزان #اطلاعات منفی یا به اصطلاح «زهری» است که از طریق #خبر یا علایم اطلاعاتی به ذهن وارد می‌شود.

🔘 #زهرگیری، کم‌کردن بار منفی یا دگرگون جلوه دادن علائم محتوایی یا قالب خبر است که به منظور کاهش تاثیرات منفی خبر بر مخاطب صورت می‌گیرد. #زهرافزایی، زیادکردن بار منفی یا دگرگون جلوه‌دادن علائم محتوایی یا قالب #خبر است که به منظور افزایش تاثیرات منفی #خبر بر مخاطب صورت می‌گیرد.

🔴 شیوه‌های #زهرگیری و #زهرافزایی

◼️ الف. تغییر #واژه به #واژه دیگر

به دو جمله زیر توجه کنید:

1. قیمت کالا در لندن افزایش یافت.

2. قیمت کالا در لندن ترقی کرد.

⬅️ ظاهرا تفاوتی میان دو جمله بالا دیده نمی‌شود، اما توجه داشته باشید از آنجا که همیشه «افزایش قیمت کالا» نوعی حرکت منفی و غیردلخواه در جوامع است، ممکن است کاربرد واژه «افزایش» با واکنش منفی #مخاطب در لندن روبه‌رو شود. در این میان واژه «ترقی» تا حدودی از بار منفی کمتری نسبت به «افزایش» که در اینجا تداعی‌کننده گرانی است، برخوردار است. #نویسنده به منظور کاهش دادن «اثر منفی افزایش قیمت»، به اصطلاح اقدام به گرفتن #زهر خبر اول، با استفاده از واژه «ترقی» می‌کند. عکس این عمل می‌تواند #زهرافزایی تلقی شود.

◼️ ب.تغییر #واژه یا یک عبارت به مفهوم کلی

در این شیوه، #واژه‌ها و عباراتی که مفهوم مشخص (آشکاری) دارند به اطلاعات کمّی تغییر شکل می‌دهند؛ مثلا در جمله «#زلزله تهران در صورت وقوع، بیش از دو میلیون کشته بر جای می‌گذارد.» واژه و عبارت 2 میلیون کشته به مفهومی کلی تبدیل می‌شود که این مفهوم موجب #زهرافزایی جمله می‌شود.

⬅️ برای #زهرگیری، جمله قبلی این گونه تنظیم می‌شود:

«#زلزله تهران در صورت وقوع، کشته‌های زیادی برجای می‌گذارد.»
می‌بینید که 2 میلیون کشته به لحاظ فراوانی قابل لمس و درک، می‌تواند اثرات منفی بیشتری از «کشته‌های زیاد» بر جای بگذارد. لذا در مواردی که قرار است #خبر زلزله، اثر منفی بر شهروندان بر جای بگذارد، زهر اطلاعات، اعداد و ارقام گرفته شود.

◼️ ج. برداشت #نویسنده #خبر

در این شیوه، نویسنده #خبر برداشت خود را از #رویداد به گونه‌ای مطرح می‌کند که #زهر خبری زیادتر از حد معمول است و یا کمتر از آنچه اتفاق افتاده، جلوه می‌کند.
در نظر بگیرید مسئول یک وزارتخانه در مصاحبه‌ای از اجرای طرح هدفمند‌کردن یارانه‌ها ابراز نگرانی کند، اما #خبرنگار آنچه از این نگرانی برداشت می‌کند، این گونه به خبر تبدیل می‌شود:

مسئول وزارتخانه به اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها اعتراض کرد.

همان طور که می‌دانید #واژه «نگرانی» و «اعتراض» معانی متفاوت و گاه مغایر با هم دارند و اعتراض دارای بار منفی شدید و نگرانی نوعی دلواپسی همراه با دلسوزی تلقی می‌شود.

◼️ د. حذف #اطلاعات منفی

آسان‌ترین و میسرترین شیوه برای جلوگیری از تاثیرات منفی #خبر، حذف اطلاعات منفی است. #نویسندگان خبری با این عمل به راحتی زهر را از بدنه خبر حذف کرده و در نتیجه مانع از ورود آن به ذهن مخاطب می‌شوند.
البته در شرایط کنونی که با رقابت شدید رسانه‌ها همراه است، حذف اطلاعات ممکن است در مقطعی به #زهرگیری بینجامد، اما وجود رسانه‌های فعال رقیب می‌تواند با #زهرافزایی، افزون بر خنثی کردن عملیات زهرگیری، موجب رسوایی #رسانه حذف‌کننده اطلاعات نیز شود.

◼️ ه. #شیوه‌های دیگر

افزون بر آنچه گفته شد، #نویسندگان #خبر در مواردی با به‌کارگیری شگردهای مختلف خبرنویسی، علاوه بر تحقق اهداف خاص همان شگرد، موجب زهرگیری یا زهرافزایی نیز می‌شوند. در این باره می‌توان به شگردهایی چون #تحلیل، #مبالغه، #هجو، #افترا، #اهانت، تغییر #واژه‌ها و ... اشاره کرد.

«مبالغه» شگردی است که در مواردی شباهت زیادی به شگرد زهرگیری و زهرافزایی دارد. «به تاخیر انداختن» پخش #خبر یا «جابه‌جایی خبر» در صفحه #روزنامه یا #کنداکتور خبر رادیو و تلویزیونی نیز از جمله روش‌هایی است که برای زهرگیری یا زهرافزایی از آن استفاده می‌شود. چون این شیوه‌ها به طور مستقیم با خبرنویسی ارتباط پیدا نمی‌کنند، درباره آنها صحبت نمی‌کنیم.





#شگردهای_خبر_نویسی
#حسن_قربانی
🆔 @medialesson

#شگرد_مقایسه‌ای

تولیدکنندگان #خبر با استفاده از شگرد #مقایسه، اقدام به بررسی وضعیت و مقایسه می‌کنند.
این #مقایسه ممکن است حوزه‌هایی از جمله دو مقطع زمانی، مقایسه عملکرد دو شخصیت، دو کارگزار، دو دستگاه و نهاد و یا مقایسه کیفیتی پدیده‌ها را شامل شود.

▪️مثال:

▫️ رئیس جمهور کنونی با کسب 73درصد آرا به این سمت برگزیده شد، در حالی که دو رقیب او هر کدام کمتر از سیزده درصد آرا را به خود اختصاص دادند.

▫️ در مقایسه عملکرد این دو واحد اقتصادی تاکید می‌شود که واحد اول به ویژه از نظر کیفی بهتر از واحد دوم بوده است. این در حالی است که واحد اول از لحاظ کمی نیز تولید بیشتری داشته است.


#هدف_انتشار_اخبار_مقایسه‌ای

نویسندگان این #اخبار با انتشار #خبرهای_مقایسه‌ای اهدافی را دنبال می‌کنند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

1. #مقایسه دو یا چند وضعیت با هم.

2. #برتری_دادن یا #تخریب یکی از وضعیت‌ها.

3. #ترغیب_مخاطب به پذیرش وضعیت مورد نظر #نویسنده.

توجه داشته باشید که «وضعیت» می‌تواند در قالب پدیده، مقطع زمانی، خصوصیات شخصیتی و دیگر ویژگی‌ها بروز پیدا کند.





#شگردهای_خبر_نویسی
#حسن_قربانی
🆔 @medialesson



https://www.axgig.com/images/72675953422423459343.jpg

#برجسته_کردن_بخشی_از_حقیقت_و_پنهان_سازی_بخشی_دیگر


گاهی تنظیم و انتشار یک #خبر در رسانه‌ها به گونه‌ای است که بر حسب ظاهر، خبر مورد نظر به لحاظ زیباییِ ادبیات، پیوستگی موضوع، انسجام عبارات و ... فاقد کاستی است. اما با کمی دقت کارشناسانه می‌توان به این موضوع پی برد که این خبر با #برجسته_‌کردن و انتشار بخشی از رویداد، اقدام به حذف یا پنهان کردن بخشی دیگر از موضوع کرده است.

در این شیوه، نویسنده تلاش می‌کند با برجسته‌کردن یک یا چند عنصر غیرتاثیرگذار، به گونه‌ای ذهن #مخاطب را مشغول کند که نسبت به عناصر دیگر که می‌تواند مهم‌ترین بخش رویداد باشد، بی‌توجهی نشان دهد.

به بخش‌هایی از چند خبر که رسانه‌ها منتشر کرده‌اند، توجه کنید:

1. ایران اقدام به بازگرداندن صدها هزار آواره افغانی به کشورشان کرده است.

2. تروریست‌ها با حمله به ساختمان‌های دو قلو، امنیت جهانی را خدشه‌دار کرده‌اند.

در خبر اول، بازگرداندن صدها هزار آواره در نوک پیکان حمله به ایران قرار داده شده، در حالی که عمل نکردن سازمان‌های بین‌المللی در قبال کمک به ایران در این زمینه در خفا قرار گرفته و به آن اشاره نشده است.

در خبر دوم، به منظور برجسته‌شدن حمله به ساختمان‌های دو قلو، حرفی از تروریست‌ها و واقعی یا غیرواقعی بودن آنان به میان نیامده است.

در این شیوه، هر چند در ابتدا «برجسته‌سازی» و سپس «پنهان‌سازی» صورت می‌گیرد، اما هدف نهایی پنهان کردن موضوعی است که نویسنده نمی‌خواهد مخاطب به آن فکر کند.







#شگردهای_خبر_نویسی
#حسن_قربانی


🆔 @medialesson

#دروغ_بزرگ

شگرد دروغ بزرگ در واقع نوع پیشرفته، حساس و جدی #خبرهای_قلابی است که به ویژه در عملیات روانی کاربرد زیادی دارد. در این شگرد، رسانه تلاش می‌کند با انتشار #خبر_دروغ اقدام به تاثیرگذاری بر جامعه مخاطب خود کند.

احتمالا #رسانه‌هایی که از این شگرد استفاده می‌کنند، هنوز به این گفته گوبلز از یاران هیتلز اعتقاد دارند که «دروغ هر چقدر بزرگ‌تر باشد، باور آن برای توده‌های مردم راحت‌تر است» و یا با این تبلیغات‌چی بزرگ تاریخ همراهند که «دروغ را به حدی بزرگ بگویید که هیچ کس جرئت و فکر تکذیب آن را نکند.»

هر چند گوبلز بیش از نیم قرن پیش چنین مطلبی را بیان کرد، اما نگاهی به وقایعی که به ویژه در دهه اخیر در دنیا روی داده نشان می‌دهد هنوز رسانه‌ها و صاحبان آن بی‌میل نیستند در سایه استفاده از این شگرد #خبرنویسی به اهداف خود دست یابند.





#شگردهای_خبر_نویسی
#حسن_قربانی
🆔 @medialesson

#خبر_آگهی

«خبر تبلیغاتی» یا «خبر آگهی»، خبری است که جنبه #تبلیغاتی داشته باشد و نوعی آگهی پنهان محسوب می‌شود. برخی #رسانه‌ها با به‌کارگیری شگرد خبر آگهی، در قالب خبررسانی اقدام به تبلیغات به نفع یا ضرر فرد، فکر، نظر، گروه و ... می‌کنند.
این شگرد، نوعی تبلیغات غیرمستقیم محسوب می‌شود که در آن در واقع #مخاطب نمی‌داند که در حال دریافت یک پیام تبلیغاتی است. #رسانه با به‌کارگیری ابزار خبر، مطالبی را به مخاطب منتقل می‌کند که به مثابه خبر و اطلاعات خبری است؛ در حالی که ممکن است در اصل این گونه نباشد.

⭕️ این گونه خبرها معمولا هنگامی شکل می‌گیرد که:

1. انتشار اطلاعات مورد نظر، نیازمند صرف هزینه و به‌کارگیری شیوه‌های مستقیم تبلیغ (آگهی) است. (برپایی نمایشگاه خصوصی یک نقاش ناشناس)

2. انتقال اطلاعات مورد نظر به مخاطب و تاثیرگذاری آن، نیازمند صرف زمان زیاد در شرایط عادی است. (مواضع یک حزب در انتخابات)

3. اطلاعات مورد نظر متضمن منافع غیرمعمول برای فرد، گروه یا جامعه‌ای خاص باشد. (اعلام عضوگیری یک شرکت)

به همین لحاظ برخی رسانه‌ها سعی می‌کنند این گونه اطلاعات را که برای انتشار با موانع و محدودیت‌های زمانی و مادی رو به رو هستند، در قالب خبر انتشار دهند.





#شگردهای_خبرنویسی
#حسن_قربانی
🆔 @medialesson

#اعتمادسازی_با_ارائه_اطلاعات_بدیهی_و_جزئی

اعتماد مخاطب به #رسانه یکی از علل اصلی علاقه مندی او به اطلاعات خبری پخش شده از آن رسانه است.

رسانه ها تلاش میکنند برای جذب مخاطب ، همزمان اعتماد او را جلب و #اطلاعات لازم و مورد نظر را در قالبهای #خبر، #تحلیل، #تفسیر و هر مقوله دیگر به او منتقل کنند.

یکی از شیوه های اعتمادسازی، ارائه اطلاعات به مخاطب با درصد صحت بالاست. رسانه ای که اقدام به استفاده از این شیوه کند، موفق به جلب اعتماد در دراز مدت خواهد شد. اما همیشه رسانه ها مایل به ارائه همه اطلاعات نیستند. چه بسا رسانه ای مایل به انتشار و همگانی شدن اطلاعات یا خبری خاص نباشد. این عبارت به این معناست که رسانه قصد دارد اطلاعات خاصی را از مخاطب خود مخفی کند. این عمل در واقع محروم کردن رسانه از یکی از عوامل ایجاد اعتماد در مخاطب است. در این حالت رسانه باید به دنبال راه جایگزین برای اعتمادسازی در مخاطب باشد.

یکی از این راهها «ارائه اطلاعات بدیهی» به مخاطب است. همان طور که از عنوان این موضوع بر می‌آید، در این زمینه اطلاعات عمومی، بدیهی، عینی و ملموس در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد تا بتواند اعتماد او را به رسانه جلب کند. بر این اساس ویژگی های این دست اطلاعات عبارتند از:

الف. جزئی، ساده ، ملموس ، عمومی و عینی هستند

ب. در اصل خبر و کیفیت آن تأثیر چندانی ندارند

ج. از نوعی جذابیت صوری بهره مندند

همان طور که می‌بینید، این گونه اطلاعات در عین سادگی و همگانی‌بودن ، از نوعی جذابیت بهره‌مندند که همین عامل جای خالی نبود اطلاعات دست اول (اطلاعات مخفی‌شده) را پر می‌کند.





#شگردهای_خبرنویسی
#حسن_قربانی


🆔 @medialesson

#استفاده_از_عناوین_و_امتیازات_شخصیتی

🔵 رسانه‌ها معمولا برای تکمیل اطلاعات درباره رویدادها، حوادث، ماموریت‌ها، اماکن و ... اقدام به ارائه شاخصه‌هایی می‌کنند که نیاز مخاطب را نسبت به ابعاد مختلف تأمین کند.

مثلا درباره زمین‌لرزه بم به تاریخچه بم، شرایط کنونی، موقعیت جغرافیایی و بسیاری موارد دیگر اشاره می‌کنند که این اطلاعات در قالب #سابقه_خبر به مخاطب ارائه می‌شود. همچنین درباره مجموعه ورزشی تازه تأسیس‌شده به ابعاد، ویژگی‌های کاربرد و ... اشاره می‌شود.

شخصیت‌های #اجتماعی، #سیاسی، #هنری و ... نیز از این قاعده مستثنی نیستند. شخصیت‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که درج این ویژگی‌ها در خبر می‌تواند آنان را نزد مخاطب معرفی کرده و به تأثیر‌گذاری خبر بر خواننده‌، بیننده و شنونده کمک کند.

مثلا هنگام #مصاحبه یک پزشک درباره شیوع آنفلوانزا در تهران، به متخصص‌بودن وی در زمینه بیماریهای گوارشی اشاره می‌شود و یا هنگامی که شخصی در حال اعلام پیش‌بینی وضعیت هواست، با بیان عنوان کارشناس برای وی، تلاش می‌شود بر قدرت تأثیر‌گذاری و سندیت گفته‌های وی افزوده شود.

🔴 این شیوه در شرایط عادی و طبیعی امری منطقی شمار می‌آید و موجب توجه و اعتنای بیشتر مخاطب به خبر می‌شود.

اما در پس این شیوه #خبر‌نویسی ، حقایق دیگری پنهان است که به ویژه در جنگ‌های روانی و رقابت‌های سیاسی و اجتماعی بیشتر نمود پیدا می‌کند. استفاده از این شیوه در رقابت‌های سیاسی_اجتماعی ، کارکرد دیگری پیدا می‌کند که به آن «استفاده از امتیازات شخصیتی» گفته می‌شود.

در این شگرد تلاش می‌شود با به‌کارگیری امتیازات شخصیتی سازنده خبر، بر تأثیرگذاری خبر افزوده شود. این امتیازات در قالب عناوینی چون دکتر، مهندس، کارشناس، ژنرال، مقام اول کنکور، نفر اول جهان، برنده جایزه شیمی، زندانی سیاسی، پدر علم، سردار قادسیه و دیگر واژه‌ها نمود پیدا می‌کند.




#شگردهای_خبرنویسی
#حسن_قربانی
🆔 @medialesson

🔴 سرقت خبری


🟣 در سرقت خبری، برخی رسانه‌ها با سوء استفاده از خبر منتشر شده از سوی خبرگزاری یا هر رسانه دیگر اقدام به انتشار خبر به نام خود می‌کنند.

🟣 آنچه در این شگرد مهم است اینکه خبر به گونه‌ای منتشر می‌شود که اثری از صاحب اصلی تولیدکننده در آن دیده نمی‌شود.

🟣 سرقت خبری ممکن است به شکل‌های زیر صورت گیرد:

۱- حذف نام منبع اصلی (اعلام‌کننده خبر)

۲- تغییر نام منبع اصلی (تولید‌کننده خبر)

۳- تغییر شکل ظاهری خبر


#شگردهای_خبرنویسی
#حسن_قربانی


🆔 @medialesson