دغدغه ایران
60.5K subscribers
948 photos
231 videos
136 files
1.97K links
این تنها رسانه ویژه انتشار نوشته‌های محمد فاضلی در تلگرام است. هیچ کانال دیگری برای نشر نوشته‌هایم ندارم.
Download Telegram
دم موش علیه کرونا

نسرین قنواتی - @nasringhanavati

زمان مطالعه: دو دقیقه

✳️ من در همین کانال موفقیت‌های کوچک ایرانیان درباره تلاش‌هایم برای صرفه‌جویی در مصرف آب نوشته بودم. همه آن تلاش‌ها پس از شیوع کرونا تقریبا متوقف شد، اما هفته گذشته خبری خواندم درباره این‌که در روزهای پایانی سال ۱۳۹۸ تهرانی‌ها، بیش از میانگین ۵۰ ساله خود آب مصرف کرده‌اند.

✳️ کرونا باعث شده است مصرف آب مردم تهران در هر روز بیش از حجم دریاچه چیتگر و بسیار بیشتر از مصرف روزهای گرم تابستان آب بشود. بقیه کشور هم همین گونه شده است.

✳️ حال همه طبیعت بر اثر کرونا بهتر شده چون آلودگی خودروها و هواپیماها و حتی تولید آلودگی کارخانه‌ها کمتر شده است، اما منابع آبی که تحت فشار شدید قرار گرفته‌اند، مصرف می‌شوند و با مواد شوینده بیشتری آلوده می‌شوند.

✳️ خودم را می‌بینم که کارم شستن و شستن و شستن  شده است. این یعنی کسی که همیشه دم از صرفه جویی می‌زد، امروز مشترک پرمصرف شده است. ترس حالا به جانم افتاده است. آب اگر کم و قطع شود، من با کرونا چه کنم؟

✳️ کاری که فعلاً از دستم می‌آید این است که هنگام شست‌وشو - دست‌ها یا وسایل آشپزخانه - شیر آب را با فشار کمتری باز کنم. خودم اندازه‌گیری کردم و معلوم شد این کار ۳ تا ۷ برابر از میزان آب مصرفی خواهد کاست.

✳️ من حالا به قول #محمد_فاضلی در یادداشت «موفقیت کوچک: دم موش یا دم گربه» سعی می‌کنم شیر آب را آن‌قدر باز کنم که ضخامت آب خروجی از آن فقط به اندازه «دم موش» باشد نه «دم گربه». من حالا از «دم موش» علیه کرونا استفاده می‌کنم.

✳️ بیایید این «دم موش» زلال و شفاف را علیه کرونا به‌کار بگیریم. آب مایه حیات ماست و در این اوضاع کرونایی، اهمیت‌اش بیشتر شده است. فشار آب را کم کرده و دم‌_گربه‌ای باز نکنیم.

#فشار_آب_کم_کن

#دم_موش_علیه_کرونا

(لطفاً برای دیگران هم ارسال کنید.)

 کانال موفقیت‌های کوچک ایرانیان
 @IR_S_S
Forwarded from شبکه توسعه
🔳⭕️کشورداری آلمانی؛ پدرت معلوم نیست؟ باشد، آدرست کجاست؟

دکتر مجتبی لشکربلوکی


بگذارید با چند مساله که دست به گریبان هستیم شروع کنیم.
حتما شنیده‌اید موقع انتخابات برخی را با مینی‌بوس و اتوبوس و وانت از یک حوزه انتخابیه جمع می‌کنند و می‌برند در یک حوزه انتخابیه دیگر رای می‌دهند؟ راست و دروغش با گویندگان.
اگر فردا اعلام شود که به خاطر کرونا افراد فقط می‌توانند به نزدیک‌ترین فروشگاه مراجعه کنند و مایحتاج خود را بخرند و برگردند منزل و حق ندارند که به جاهای دیگر بروند. آیا در ایران امکان پذیر است؟ خیر!
تصور کنید که جایی سیل و زلزله می‌آید، می‌خواهند فقط به افراد آن منطقه کمک سریع کنند آیا می‌شود فهمید آن کسانی که خواهان کمک هستند واقعا اهل همان منطقه آسیب دیده اند؟
آیا در ایران می‌شود گفت اگر کسی می‌خواهد از مدرسه دولتی/بیمارستان دولتی استفاده کند، حق دارد فقط به نزدیک‌ترین مدرسه دولتی/بیمارستان دولتی نزدیک منزلش مراجعه کند!

آلمانی‌ها همه این مسایل را حل کرده‌اند! چگونه؟ فقط با یک تفاوت کوچک نسبت به ایران. در آلمان ثبت آدرس از نان شب واجب‌تر است. اصلا هویت به داشتن نام و نام خانوادگی نیست. هویت در آلمان به نام، نام خانوادگی و آدرس و امضا است. حتی این را بگویم که شما می‌توانید پدر نداشته باشید اما باید آدرس داشته باشید. آدرس اگر نداشته باشید نه حساب بانکی می‌توانید داشته باشید نه می‌توانید در مدرسه ثبت نام کنید اصلا برای اینکه خیال‌تان راحت باشد کارت ملی نمی‌توانید داشته باشید. آدرس ثبت شده بخشی از هویت شماست. حالا ببینیم همین تفاوت کوچک چه منافع فوق العاده‌ای دارد:

🔹 موظفید فرزندتان را در نزدیک ترین مدرسه محل سکونت‌تان (مطابق با آدرس ثبتی)، ثبت نام کنيد. این یعنی کاهش ترافیک و کاهش مصرف انرژی.
🔹 اگر شما در شرایط کرونا وارد شهر شوید و اگر جلوی شما را بگیرند که برای چه بیرون آمده‌اید، و شما بگویید که برای خرید آمده‌اید، خیلی راحت از روی آدرس ثبت شده روی کارت شناسایی شما متوجه می‌شوند که دروغ می‌گویید یا راست می‌گویید.
🔹 در زمان انتخابات از پیش برای شما نامه‌ای ارسال می‌شود، حوزه انتخابیه شما مشخص می‌شود و شما حق دارید فقط در آن حوزه رای گیری که از قبل مشخص شده رای خود را بیاندازید. به همین سادگی بحث جابجایی رای غیرممکن است.
🔹 فرض کنید که طرف پرونده‌های قضایی و مطالبات مالی خیلی راحت‌تر قابل پیگرد قانونی دارند.
🔹 طرف نمی‌تواند در ولنجک مونیخ!! سکونت داشته باشد اما از یارانه‌ روستاها برخوردار باشد.
🔹 طرف نمی‌تواند ده حساب بانکی داشته باشد و در هر حسابی یک آدرس ثبت کند و بعد هم چک بی محل بکشد.
این‌ها برخی فواید برای آلمانی‌هاست، فواید این کار برای ایران خیلی بیشتر است فقط یک مورد: محل سکونت اول افراد می‌تواند نرخ معمولی برای آب و گاز و برق و تلفن داشته باشد اما محل اقامت دوم به بعد می‌تواند با نرخی دیگر محاسبه شود.
این ایده عجیبی نیست فقط باید دستگاه‌های کشور با هم کنار بیایند و داده‌های مختلف را با هم به اشتراک بگذازند.

⭕️ پنج نکته کوتاه:
الان ذهن خلاق ایرانی شروع می‌کند به این که اگر طرف این کار را کرد و آن کار را بکند، اگر طرف این شرایط و آن وضعیت را داشت، چه؟ جواب: برای همه این حالات فکر شده است.
آیا این فقط مختص آلمان است؟ جواب: نه، برخی کشورهای دیگر هم آن را اجرا می‌کنند. منتها آلمانی‌ها طبق معمول خیلی دقیق!
آیا با همین تغییر کوچک همه مشکلات برطرف می‌شود. جواب: خیر! بخش تجویز راهبردی را بخوانید.
آیا چون آلمان چنین کرده، ما نیز باید چنین کنیم؟ جواب: خیر! الگوبرداری کور (کپی-پیست) همیشه غلط است به ويژه در عرصه کشورداری! هر پیراهنی (راه حل) که دوخته می‌شود باید کاملا برای قامت (مسایل) آن کشور باشد.
آیا آلمانی‌ها در همه حوزه‌های بروکراتیک بهتر از ما عمل می‌کنند؟ خیر! در برخی تعاملات دیجیتالی ما از آن‌ها بهتریم.

☑️ تجویز راهبردی
برای توسعه باید تغییرات زیادی صورت گیرد. برخی تغییرات خارج از توان ما هستند(فعلا انسداد وجود دارد)، برخی تغییرات هم خارج از ظرفیت ذهنی ما هستند (یا عقل‌مان نمی‌رسد یا آمادگی ذهنی وجود ندارد). ولی آنهایی که هم می‌دانیم و هم می‌توانیم را باید انجام دهیم. زمانی خواهد رسید که این تغییرات کوچک، مقطعی و محلی دست به دست هم می‌دهند و اثر «هم‌ افزایی» رخ خواهد داد: یعنی اگر تغییر الف ۲ واحد به توسعه کمک می‌کند و تغییر ب و ج هم ۳ واحد و ۵ واحد، جمع این سه تغییر ۱۰ نمی‌شود، بلکه بیست می‌شود. اگر در یک یا چند حوزه از مسیر توسعه کشور انسداد وجود دارد، آن مواردی که می‌دانیم و می‌توانیم را انجام دهیم، تا پنجره فرصتی برای دیگر تغییرات فراهم شود!
جامعه نظم پذیر و با دیسیپلین حاصل قواعد کشورداری نظم آفرین است.

(به اشتراک بگذارید تا عملی شود)
#شبکه_توسعه
@I_D_Network
«مکتب صمدیّه» و «اصحاب قُمپُز»

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

من قبلاً در یادداشت «مکتب صمدیه و انگشت بیقرار» نوشتم کسانی هستند که جز انگشت کردن به چشم مردم – عین «صمد آقا»ی سینمای دهه چهل و پنجاه شمسی – کار دیگری نمی‌دانند. این‌ها برای مثال، درست در همان لحظه‌ای که ملت، اصحاب دیپلماسی و سازمان‌های حقوق بشری دادشان بر آسمان است که تحریم‌ها به ظرفیت حفاظت از جان مردم ایران آسیب زده، ماسک و ونتیلاتور کم‌یاب است، می‌گویند ما حاضریم به مردم مستضعف آمریکا یا اقصی نقاط جهان کمک کنیم.

گروه دومی هستند که کار اصحاب #مکتب_صمدیه را تکمیل می‌کنند. این‌ها «اصحاب قُمپُز»اند. #اصحاب_قُمپُز نمی‌گویند مواد و تجهیزات مقابله با کرونا را به مستضعفین آمریکا یا مردم عراق کمک می‌کنیم، بلکه می‌گویند تحریم‌ها هیچ اثری بر ظرفیت کشور برای تأمین مواد، دارو و تجهیزات لازم برای مقابله با کرونا ندارد، گاه یک پله جلوتر می‌روند می‌گویند همه را خودمان می‌سازیم، و گاه دو پله جلوتر می‌پرند و اگر فرصت بدهید مدعی صادرات هم می‌شوند.

حرفی نیست، کاش این گونه باشد، اما عقل حکم می‌کند اگر این گونه هم هست فعلاً زبان به دهان بگیرند و همه یکصدا رو به جهان داد بزنیم که تحریم ظالمانه است، تحریم مردم ما را به کشتن می‌دهد، آی جهانیان جان مردم ما را تحریم به خطر انداخته و بر ظرفیت مقابله با کرونا اثر منفی گذاشته است، کادرهای درمانی ما زیر بار تحریم جان‌شان در خطر است، سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر و سازمان بهداشت جهانی هم حرف ما را تأیید می‌کنند.

اصحاب قمپز هم مثل مکتب صمدیه مشاور رسانه‌ای ندارند؟ دیپلماسی عمومی نمی‌فهمند؟ یا مهریه را کی داده کی گرفته؟ می‌گوییم همه را خودمان می‌سازیم، اگر هم نساختیم یک بهانه‌ای جور می‌کنیم.

یعنی کلاً منکرید که تحریم بر واردات مواد اولیه دارو اثر گذاشته است؟ همه را خودمان می‌سازیم؟ هیچ مشکل تجهیزات نداریم؟ یعنی اگر همه را هم می‌ساختیم در این شرایط که جهان ظرفیت هم‌صدا شدن با ما علیه تحریم‌ها دارد، باید بگوییم تحریم بر ما اثر ندارد تا آمریکایی‌ها به همین استناد کنند؟ یعنی اصحاب قمپز این قدر دیدن شدن و پسندیده شدن را دوست دارند؟

این حرف‌ها را که اصحاب قمپز می‌زنند، یا آن انگشت‌ها را که اصحاب مکتب صمدیه در چشم مردم می‌کنند، نتیجه‌اش سوختن اعتماد است، نتیجه‌اش این است که وقتی من می‌نویسم «تحریم عین کرونا آدم می‌کشد» صد نفر پیدا می‌شوند که بگویند «نمی‌بینی آن‌ها گفته‌اند که تحریم‌ها اثر ندارد؟»

این حرف‌ها که می‌زنید مصداق فساد است. «شبکه عدالت مالیاتی» که یک سازمان بین‌المللی داوطلبانه برای مبارزه با فساد است، فساد را هر آن چیزی تعریف می‌کند که به اعتماد عمومی ضربه می‌زند. این انگشت‌ها که به چشم مردم می‌رود، و آن قمپزها که به آسمان در می‌کنید، نتیجه‌اش اعتمادسوزی، یعنی فساد است.

این حرف‌ها در جهانی که آمریکایی‌ها – قدرت اول اقتصادی، سیاسی و نظامی جهان - ماسک‌ و وسایل مقابله با کرونای آلمان و فرانسه را کش می‌روند، چه معنایی دارند؟ دیده می‌شوید، اما حال مردم را به هم می‌زنید.

(اگر می‌پسندید، به اشتراک بگذارید.)

 @fazeli_mohammad
سیاست‌گذار و کرونا: سناریوهای اول، دوم و فراتر از آن

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

⭕️ هشدار: این متن هیچ توصیه‌ای ندارد، فقط برای باز کردن فضای اندیشیدن درباره شرایط امروز جامعه و سیاست‌گذار است.⭕️

سناریوی اول. سیاست‌گذار همه جا را تعطیل کند و سختگیرانه زنجیره انتقال ویروس را قطع کند؛ و خطر عواقب اقتصادی ناشی از تعطیلی را بپذیرد. (حداکثر فاصله‌گذاری)

سناریوی دوم. سیاست‌گذار اجازه دهد برخی فعالیت‌های اقتصادی انجام شود، برخی فعالیت‌ها تعطیل شود، و خطر انتقال ویروس و گسترش بیماری را بپذیرد.

سناریوهای دیگری حتماً هست که بینابین این دو هستند و می‌شود به آن‌ها فکر کرد.

سؤال اول: آیا دولت می‌تواند سناریوی اول را اجرا کند؟ چالش‌های این سناریو ظاهراً به شرح زیر است:

🔹آیا دولت، تحت شرایط تحریم، رکود و رشد اقتصادی منفی و کاهش قیمت نفت، منابع لازم برای تأمین مایحتاج میلیون‌ها نفر را به مدت یک ماه یا بیشتر دارد؟

🔹آیا نهادهای بزرگ اقتصادی بیرون از دولت (ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفان، آستان قدس رضوی، بنیادهای متعدد با فعالیت‌های اقتصادی و ...) حاضرند در تأمین هزینه‌های اعمال قرنطینه مشارکت کنند؟

🔹آیا دولت حتی به شرط تأمین منابع مالی، آیا قادر است افراد افراد آسیب‌دیده از کرونا را به کمک بانک‌های اطلاعاتی کافی شناسایی کند؟

🔹آیا اعمال قرنطینه کامل (به شرط تأمین مالی و شناسایی آسیب‌دیدگان) به مدت طولانی تضمینی برای ریشه‌کنی بیماری یا کنترل آن در حد عادی شدن زندگی (چیزی شبیه آنفولانزای فصلی) است؟

🔹اگر دولت قادر به تأمین مالی قرنطینه‌شدگان اقشار ضعیف اقتصادی نباشد، آقا قرنطینه به معنای اعمال گرسنگی بر اقشار ضعیف، احتمال بروز اعتراضات شدید و بی‌ثباتی سیاسی و عواقب آن نظیر بروز خشونت و مرگ و میر ناشی از آن نیست؟

به عبارتی، صورت تلخ و ناخوشایند «اعمال قرنطینه بدون تأمین مالی قرنطینه‌شدگان ضعیف» تن دادن به احتمال بی‌ثباتی سیاسی و مرگ ناشی از خشونت است. این همان مرگ نوع اول است.

سؤال دوم: آیا دولت می‌تواند از قرنطینه کامل عبور کند، فعالیت برخی مشاغل را آزاد بگذارد، خطر بالا رفتن نرخ ابتلا به کرونا را بپذیرد اما از عواقب تعمیق و تشدید بحران اقتصادی خودداری کند؟ چالش‌های این سناریو هم ظاهراً به شرح زیر است:

🔹برخی مشاغل نه به دلیل دستور دولت برای تعطیلی، بلکه به دلیل ترس مردم و استفاده نکردن از کالا و خدمات‌شان، وضع بحرانی دارند (نظیر رستوران‌ها، شیرینی‌فروشی‌ها و ...). کسب‌وکار این گروه با پایان دادن به تعطیلات و قرنطینه هم راه نمی‌افتد. بنابراین بحران اقتصادی ناشی از قرنطینه و تعطیلی کماکان تداوم خواهد داشت.

🔹اجازه دادن به شکستن قرنطینه، خطر ابتلا به بیماری را افزایش داده، فشار بر مراکز درمانی را افزایش می‌دهد. خطر شکست نظام درمان زیر بار افزایش بیماران وجود دارد.

🔹نشکستن زنجیره انتقال ویروس بر اثر شکستن قرنطینه، و شکست نظام درمان، احتمال مرگ و میر را افزایش می‌دهد.

🔹بحران اقتصادی بر اثر طولانی‌تر شدن زمان شیوع بیماری، زمان بیشتری طول خواهد کشید.

ظاهراً در این سناریو، گروهی کماکان بر اثر رکود در کسب‌وکارها، به بحران اقتصادی و وجه شدید آن یعنی گرسنگی و عواقب‌اش دچار می‌شوند. فشار بر مراکز درمانی بیشتر می‌شود و احتمال شکست آن‌ها وجود دارد، و طولانی‌شدن زمان بحران، عواقب اقتصادی آن‌را شدیدتر می‌کند. مرگ‌های نوع دوم، یعنی مرگ بر اثر گسترش بیماری و شکست نظام درمان، به علاوه بحران اقتصادی منجر به گرسنگی، رخ می‌دهد. تعمیق بحران اقتصادی و افزایش مرگ و میر، به علاوه تنش‌های عصبی ناشی از شدت گرفتن شیوع بیماری، احتمال بی‌ثباتی را افزایش می‌دهد.

به نظر می‌رسد سیاست‌گذار در هر دو سناریو در نهایت با خطر افزایش مرگ و میر (بر اثر بروز خشونت‌های احتمالی و شیوع بیماری و شکست نظام درمان، منجر به مرگ) و عواقب اجتماعی، سیاسی و امنیتی ناشی از آن مواجه است.

☑️⭕️ سؤالات مهم

سناریوهای دیگر چیست؟ به نظر می‌رسد سناریوهای دیگر از دل پاسخ به سؤالات زیر بیرون می‌آیند.

سؤالات در لینک زیر: 👇👇👇
https://vrgl.ir/fMOz2

سرنوشت جمعی و مرگ و زندگی بسیاری از ما در گرو پاسخ این سؤالات است.

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید.)
@fazeli_mohammad
Forwarded from پنجره
🔴 سندرم تاخیر

▪️بخش عمدده هزینه‌ای که در قبال کرونا می‌پردازیم ناشی از کُندی نظام حکمرانی ایران در مقابله با این بیماری است

✍️ محمدرضا جلائی‌پور| پژوهشگر اجتماعی و فعال سیاسی و مدنی

📍 در طول هفته‌های گذشته و مواجهه با بحران کرونا، ایران «جامعه‌ای قوی»، «نظام سلامت قوی» ولی «حکمرانی و مدیریت بحرانِ ضعیف و کُند» داشت.

📍 در ایران تا ۸ اسفندماه ورود اتباع چین به ایران ممنوع نشد. گزارش شفاف ورود کرونا به ایران تاخیری حداقل یک‌ماهه داشت. ممنوعیت سفر به قم با تاخیری حداقل ۱۹ روزه از ۱۸ اسفند اعمال شد. بعد از ۶هفته هنوز وضعیت اضطراری اعلام نشده است.

📍 تعطیلی موقت زیارتگاه‌ها با تاخیری حداقل ۲۷ روزه در ۲۶ اسفند صورت گرفت. طرح موسوم به «فاصله‌گذاری اجتماعی» تنها از ۸ فروردین اجرا شد.

📍 رویه‌ها و قوانین استخدامی و حراست‌ها مانع جذب و ارتقای سرمایه‌های انسانی در نهادهای حکمرانی ایران‌اند و هیچ جریان سیاسی و دولتی تا کنون اصلاح این رویه‌ها و جایگزینی شیوه‌های شایسته‌گزین و شفافِ جذب و ارتقا در نهادهای حکمرانی را در اولویت خود قرار نداده و حاضر به پرداخت هزینه‌اش نشده است.

📍 دولت حسن روحانی هم مشابه پاره‌ای از دولت‌های راست‌گرای جهان از ترس کاهش تولید و لطمه به اقتصاد و بدون حساسیت کافی به مرگ شهروندانش، هم در جدی گرفتن بحران کرونا تاخیر داشت.

📍 اقتصاددان شاخص ایران در نامه‌ای که به دولت نوشته‌اند، هاشم پسران – استاد برجستهٔ اقتصاد -، اتاق بازرگانی ایران، معاونت رفاه وزارت کار، تعدادی از اقتصاددانان و سیاست‌مداران عدالت‌خواه، و چند طومار دانشگاهیان به دولت پیشنهاد کرده‌اند که از آسیب‌پذیرترین شهروندان حمایت مالی کند.

📍 از ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی که دولت برای مدیریت بحران کرونا اختصاص داده‌ تا کنون فقط ۸ هزار میلیاردش را برای کمک مالی به شهروندان بی‌بیمهٔ بی‌حقوقِ ثابت منظور کرده است که کافی نیست.

📍جستار پیش رو ابتدا ۱۲ مصداق پرهزینه‌ از «سندرم تاخیر» در تصمیمات مدیران بحران کرونا در ایران را مرور و سپس در تبیین و توضیح چرایی بروز این سندرم چهار علت مهم را ذکر می‌کند.

👇متن کامل را در اینجا بخوانید یا در موبایل خود روی کلمه instant view بزنید
https://b2n.ir/587692

@panjereh_iran
زنان و مردان قرنطینه را چگونه می‌گذرانند؟

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

روز دوازده فروردین پرسشنامه‌ای با 49 سؤال را به اشتراک گذاشتم. این پرسشنامه ابعاد اجتماعی متفاوتی از مواجهه ایرانیان با بحران کرونا را بررسی می‌کند. ظرف چهار روز 25073 نفر به این پرسشنامه پاسخ گفتند. پاسخ‌گویانی را که سن‌شان کمتر از 15 سال ذکر شده بود از تحلیل کنار گذاشته و تحلیل بقیه پرسشنامه‌ها (24447) انجام شد.

قول داده بودم نتایج را منتشر کنم و این کار را انجام می‌دهم. گزارش نهایی بیش از پنجاه صفحه است که مستقلاً منتشر می‌کنم، اما نتایج برخی تحلیل‌ها هم احتمالاً برای خوانندگان جالب باشد.

این اولین قسمت از تحلیل‌های مختصرشده است. یک بار دیگر از همه کسانی که به این پرسشنامه پاسخ گفتند و در انتشار آن سهم داشتند سپاس‌گزارم.

☑️⭕️ تحلیل رفتارهای فراغتی زنان و مردان در قرنطینه

نظر پاسخ‌گویان درباره میزان انجام دادن ده نوع فعالیت فراغت پرسیده شده بود. استفاده از یک ابزار آماری به نام تحلیل عاملی نشان می‌دهد که این فعالیت‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

⭕️ دسته اول شامل خواب و استراحت، بازی کامپیوتری، سرگرمی با گوشی موبایل، پرسه‌زنی در اینترنت. (فعالیت‌های ساکن کم‌انرژی‌بر)

⭕️ دسته دوم شامل دیدن فیلم و دیدن تلویزیونی. (فعالیت‌های ساکن تلویزیون‌محور)

⭕️ دسته سوم شامل خواندن کتاب، نرمش و ورزش، بازی و سرگرمی، گپ‌وگفت خانوادگی، ارتباطات تلفنی-تصویری. (فعالیت‌های ارتباطی و انرژی‌بر)

زنان بیش از مردان کتاب خوانده‌اند، نرمش و ورزش کرده‌اند، گپ‌وگفت خانوادگی داشته‌اند و ارتباطات تلفنی-تصویری برقرار کرده‌اند، یعنی فعالیت‌های «ارتباطی و انرژی‌بر» انجام داده‌اند.

زنان هم‌چنین در زمینه فعالیت‌های دو دسته «ساکن کم‌انرژی‌بر» و «تلویزیون محور» نیز بیش از مردان فیلم دیده‌اند، تلویزیون تماشا کرده‌اند و البته در اینترنت پرسه زده‌اند.

مردان نیز بیش از زنان خوابیده‌اند و استراحت کرده‌اند، با گوشی موبایل سرگرم شده‌اند و بازی و سرگرمی انجام داده‌اند، یعنی مردان بیشتر به فعالیت‌های «ساکن کم‌انرژی‌بر» مشغول شده‌اند.

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید.)
@fazeli_mohammad

پی‌نوشت:
نتایج نهایی پرسشنامه اینترنتی «بررسی برخی ابعاد اجتماعی بحران کرونا» را به زودی در کانال #دغدغه_ایران (@fazeli_mohammad) مشاهده کنید. 
Forwarded from اتچ بات
ارزیابی ابعاد اجتماعی بحران کرونا

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

روز دوازده فروردین پرسشنامه‌ای با 49 سؤال را به اشتراک گذاشتم. این پرسشنامه ابعاد اجتماعی متفاوتی از مواجهه ایرانیان با بحران کرونا را بررسی می‌کند. ظرف چهار روز 25073 نفر به این پرسشنامه پاسخ گفتند. پاسخ‌گویانی را که سن‌شان کمتر از 15 سال ذکر شده بود از تحلیل کنار گذاشته و تحلیل بقیه پرسشنامه‌ها (24447) انجام شد.

⭕️ ذکر این نکته و هشدار ضروری است که این پرسشنامه در فضای مجازی و نه از طریق متداول مراجعه به منازل مردم تکمیل شده و بنابراین معرف جامعه ایران نیست. معرف نبودن به معنای بی‌اعتبار بودن داده‌ها نیست، بلکه قابلیت تعمیم دادن به کل جامعه ایران را ندارند. تعداد زیاد پرسشنامه‌های پرشده، ظرفیت خوبی برای طرح فرضیات مهم درباره ابعاد اجتماعی کرونا ایجاد می‌کند.

قول داده بودم نتایج را منتشر کنم و این کار را انجام می‌دهم. گزارش نهایی بیش از پنجاه صفحه است که مستقلاً منتشر می‌کنم، اما نتایج برخی تحلیل‌ها هم احتمالاً برای خوانندگان جالب باشد. این اولین قسمت از تحلیل‌های مختصرشده است. یک بار دیگر از همه کسانی که به این پرسشنامه پاسخ گفتند و در انتشار آن سهم داشتند سپاس‌گزارم.

یک. 62.7 درصد پاسخ‌گویان گفته‌اند در صورت وضع جریمه یا محدودیت برای سفر، اقدام به سفر نمی‌کرده‌اند. این نکته فرصت از دست‌رفته سیاست‌گذاری برای اعمال محدودیت و کاهش احتمال انتقال ویروس را نشان می‌دهد.

دو. میانگین نظر پاسخ‌گویان درباره زمان طول کشیدن بحران کرونا به 3 ماه نزدیک است. 68.9 درصد پاسخ‌گویان نیز زمان سه ماه و بیشتر را مد نظر دارند.

سه. جامعه آمادگی ذهنی برای پذیرش بازه‌های زمانی سه ماه و بیشتر را دارد و از سوی دیگر به سختی می‌تواند هر سخنی درباره عادی شدن شرایط در کوتاه‌مدت را باور کند. اصرار بر کوتاه‌مدت خواندن بحران یا حرکت به سمت عادی‌شدن، بدون ارائه استدلال قانع‌کننده و شواهد معتبر، بی‌اعتمادی را افزایش می‌دهد.

چهار. چهار فعالیتی که بیشترین درصد گزینه «هیچ» را داشته‌اند عبارتند از: بازی کامپیوتری (62.2 درصد)، نرمش و ورزش (24.9 درصد)، بازی و سرگرمی (22.9 درصد)، کتاب خواندن (21.9 درصد). درصد انتخاب گزینه «هیچ» در بقیه رفتارها زیر 5 درصد است.

پنج. بازگشت به شرایط عادی – با هر شرایطی از جمله رعایت استانداردهای بهداشتی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر اقتصادی – نظر 23.4 درصد پاسخ‌گویان و ادامه تعطیلی تا مهار کامل بیماری نیز نظر 72.2 پاسخ‌گویان است. این بدان معناست که علی‌رغم خطرات اقتصادی کرونا، اکثریت پاسخ‌گویان با تداوم تعطیلی موافق هستند. دولت برای در پیش گرفتن هر سیاست دیگری به فرایند اطلاع‌رسانی و گفت‌وگوی اجتماعی صریح برای رسیدن به توافقی با جامعه نیازمند است.

شش. 36.4 درصد افراد اعلام کرده‌اند که تا شش ماه یا یک سال بعد هم می‌توانند از نظر اقتصادی تحت شرایط کرونا دوام بیاورند، اما بقیه که 65.6 درصد پاسخ‌گویان را شامل می‌شود در زمان پاسخ‌گویی هم از پا درآمده‌اند (11.6 درصد) یا حداکثر تا مدت یک ماه دوام می‌آورند (52 درصد). این اعداد شدت ضربه اقتصادی ناشی از کرونا از نگاه پاسخ‌گویان را نشان می‌دهد.

هفت. 36.6 درصد کل پاسخ‌گویان معتقدند شش ماه تا یک سال دوام می‌آورند اما این میزان در بین کارکنان دولتی/عمومی 52.3 درصد است. این رقم در بازنشستگان نیز که درآمد ثابت دریافت می‌کنند 43.8 درصد و بالاتر از میانگین است. کارکنان بخش دولتی/عمومی تاب‌آورترین گروه‌ها در مقابل کرونا هستند. ضروری است دولت سناریوی کاستن از مخارج جاری کارکنان دولت (بالاخص کارمندان با حقوق بالاتر از سطح مشخص) و هزینه کردن آن برای گروه‌های به شدت آسیب‌پذیر از بحران کرونا را بررسی کند.

هشت. حدود 70 درصد کارکنان شاغل بخش خصوصی سقف تاب‌آوری اقتصادی خود را تا یک ماه اعلام کرده‌اند که 12.3 درصد آن‌ها نیز تا زمان پر کردن پرسشنامه ضربه اقتصادی اساسی خورده‌اند. این داده ضرورت مداخله سریع و هدفمند، بدون هدررفت منابع در چارچوب‌های متداول مداخلات دولت در اقتصاد ایران، را نشان می‌دهد.

لینک ادامه مطلب در ویرگول:
https://vrgl.ir/jiZzK

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید.)
@fazeli_mohammad

کل گزارش، در فایل PDF ضمیمه شده به این یادداشت، موجود است. 👇👇👇
فقط «چین‌گیر» نشیم

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

شرح ماجرا

سخنگوی وزارت بهداشت ایران می‌گوید «به نظر می‌رسد آمار‌های چین یک شوخی تلخ بود.» سفیر چین پاسخ می‌دهد «وزارت بهداشت چین هر روز نشست خبری دارد. پیشنهاد می‌کنم برای حصول نتیجه، اخبار آن را با دقت بخوانید.»

سخنگو: «مباحث علمی را هیچگاه نه می‌توان و نه باید با سیاست آمیخت، همه محافل آکادمیک دنیا بر پایه اطلاعات اپیدمیولوژیک و گزارش محققان چین، حداقل آنفلوآنزای تیپ A  را از ویروس نوپدید کرونا وخیم‌تر قلمداد کردند، امروز یافته‌ها خلاف این را نشان می‌دهد، به یافته‌های خودی اطمینان بیشتری داریم.»

سفیر چین پاسخ می‌دهد: «آقای عزیز، بنابراین امیدوارم که شما به حقایق و تلاش‌های بزرگ مردم چین احترام بگذارید.»

داستان بالا می‌گیرد. سخنگوی وزارت خارجه ایران توئیت می‌کند «شجاعت، فداکاری و عملکرد حرفه‌ای چین در مهار کووید ۱۹ را باید تائید کرد.»

سفیر ایران در چین هم دست به کار می‌شود و می‌نویسد «تاکنون کمک‌های دولتی و مردمی چین با ۲۸ پرواز طبق جدول پیوست از شهرهای پکن، شانگهای و گوانجو به کشورمان ارسال شده است، بیش از ده میلیون ماسک، ۵۰۰ هزار کیت تشخیص کرونا، ۳۰۰ هزار جراحی و لباس ایزوله، دو میلیون و ۲۰۰ هزار دستکش، ۳۵۰ ونتیلاتور، ۵۰۰ اتاق پیش ساخته بیمارستانی و انواع دارو و تجهیزات بیمارستانی از جمله این کمک‌ها می‌باشد.»

حمله‌های اصولگرایان به سخنگو هم شروع می‌شود که چرا در این شرایط حساس برای کشور هزینه تراشیده است و در شرایطی که هیچ کشور دیگری در جهان کمک و یاور ایران نیست، چین را رنجانده است.

آقای سخنگو هم از دل چینی‌ها درمی‌آورد و توئیت می‌کند «و اما، دولت و ملت ایران قدردان دولت‌ها و ملت‌هایی است که بویژه در این همه گیری جهانی کرونا در کنارشان ایستادند و حافظه تاریخی ایرانیان البته این قسمت ماجرا را هم فراموش نخواهد کرد. حمایت‌های چین از ملت ایران در این روز‌های سخت، هکذا فراموش ناشدنی است. بیگانگان ذوق زده نشوند.»

☑️⭕️ تحلیل و نتیجه‌گیری

یک. اگر سفیر چین خیلی تند و حتی خارج از عرف دیپلماتیک جواب سخنگو را می‌دهد، کارش را درست انجام داده است. سفیر اصلاً وظیفه‌اش حفاظت از منافع کشورش است. ایرادی به سفیر چین وارد نیست، سفرای ما اگر انجام نمی‌دهند، وظیفه‌شان را نمی‌دانند یا آن‌قدر  احساس قدرت نمی‌کنند که از منافع کشور دفاع کنند.

دو. اصولگرایان درست می‌گویند که در این شرایط حساس نباید برای کشور هزینه تراشید، آن هم وقتی فقط یک کشور باقی مانده که در این شرایط کمک کند. سخنگو کار درستی نکرده است.

سه. اصل این حرف که نباید با سخن و گفتار برای کشور و منافع ملی هزینه تراشید هم درست است، اتفاقاً در همه شرایط درست است. میلیون‌ها ایرانی سال‌هاست همین را می‌گویند، برخی گوش نمی‌دهند.

چهار. تقصیر چینی‌ها نیست که در کشور ما به گونه‌ای عمل شده است که در جهان فقط چین انگیزه‌هایی برای حمایت نیم‌بند از ما دارد. اگر هم چینی‌ها از این موقعیت ما استفاده کرده و منافع‌شان را دنبال کنند، کار غیراخلاقی نکرده‌اند (یعنی اصلاً در روابط بین‌المللی عمدتاً اخلاق کیلویی چند)، کارشان را درست انجام می‌دهند.

پنج. شایسته نیست ما به گونه‌ای عمل کنیم و به نقطه‌ای برسیم که چشم‌مان به حمایت چین باشد. چینی‌ها که تقصیری ندارند، نگاه‌مان به سیاست خارجی که واقعی و متوازن شود، آن‌ها هم به گونه بهتری با ما رفتار خواهند کرد.

شش. چین، بخواهیم یا نخواهیم، یک قدرت اقتصادی، نظامی و سیاسی جهانی است و قدرتمندتر هم می‌شود. چینی‌ها هم مثل همه قدرت‌ها دنبال منافع‌شان هستند، هیچ تفاوتی هم ندارند. ما نتوانیم وزن چین در سیاست اقتصادی و روابط بین‌الملل ایران را با توسعه روابط با سایر قدرت‌ها متوازن کنیم، چینی‌ها همان کاری را با ما می‌کنند که باید بکنند: دنبال کردن منافع‌شان با تمام توان و فشار. این کار سخت را با چاشنی زبان هم خواهند آراست و از منظر منافع ملی خودشان، کار درستی هم می‌کنند، البته تلخ است.

هفت. این ما هستیم که باید گونه‌ای عمل کنیم که «چین‌گیر» (بر وزن نمک‌گیر) نشیم یا «گیر»ی نیفتیم که چینی‌ها بتوانند منافع‌شان را با فشار دنبال کنند، یا «گیر» چینی‌ها نیفتیم. هر جوری بخوانیدش، همان «چین‌گیر» عبارت خوبی است.

خلاصه کاری کنید «چین‌گیر» نشیم، قدرت‌شان که بیشتر شود، سخت‌تر هم می‌شود.

اصل «هزینه نتراشیدن برای منافع ملی» را هم همه در همه موقعیت‌ها رعایت کنند نه فقط سخنگوی وزارت بهداشت.

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید.)
@fazeli_mohammad
Forwarded from اتچ بات
توانمندسازی حکومت برای مدیریت کرونا

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

چندی قبل کتاب «توانمندسازی حکومت: شواهد، تحلیل، عمل» (https://t.iss.one/fazeli_mohammad/1861) را معرفی کرده و نوشتم که هر مقام و مدیر بخش دولتی و خصوصی خوب است که برای شناخت راه‌های حل مسأله این کتاب را بخوانند.

نویسندگان این کتاب حالا به همراه جمعی از محققان مدرسه کندی دانشگاه هاروارد، توصیه‌های مبتنی بر رویکرد خود در آن کتاب (رویکرد انطباق تکرارشونده مسأله‌محور – PDIA) را برای مدیریت کووید-19 نوشته‌اند.

این یادداشت‌ها با عنوان «توانمندسازی حکومت برای مقابله با کووید-19» و عنوان فرعی «درس‌هایی برای سیاست‌گذاران، مدیران و فعالان مدنی در مدیریت بحران کرونا» درباره رهبری عمومی در شرایط بحران به فارسی ترجمه و منتشر شده است.

کار ارزشمند ترجمه را «مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی» (@IranBSSC) انجام داده است. این مرکز کارهای ارزشمندی در زمینه توانمندسازی حکومت منتشر می‌کند.

گزارش را می‌توانید در فایل زیر بخوانید.

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید.)

@fazeli_mohammad
Forwarded from اتچ بات
کیسه قرمز:‍ موفقیت کوچک، ایده خوب

محمد فاضلی

✳️ شهرداری اصفهان از خانواده‌هایی که بیمار مبتلا به کرونا دارند خواسته است از تلفن 137 شهرداری، کیسه زباله قرمز درخواست کنند.

✳️ این کار اجازه می‌دهد تا شهروندان، زباله‌های حاصل از مراقبت بیماران کرونایی را در کیسه‌هایی با رنگ متمایز قرار دهند و کارکنان خدمات شهری ضمن رعایت بیشتر در حمل و نقل این کیسه‌ها، احتمالا بتوانند رویه خاصی برای دفن آنها مطابق دستورالعمل‌های مخصوص زباله‌های عفونی عمل کنند.

✳️ زیرساخت که فراهم شود (توزیع کیسه قرمز)، شهروند که مسئولانه عمل کند (تماس، تحویل گرفتن کیسه، جداسازی زباله بیماران کرونایی)، یک #موفقیت_کوچک در شکست کرونا حاصل می‌شود.

✳️ سایر شهرداری‌ها هم می‌توانند اقدام کنند.

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذاريد)

@IR_S_S
کنش سازنده انجمن جامعه‌شناسی ایران در بحران کرونا

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

انجمن جامعه‌شناسی ایران در تاریخ 18 فروردین 1399 با ارسال نامه‌ای (متن نامه) به: 1. رئیس انجمن جامعه‌شناسی بین‌المللی؛ 2. رئیس انجمن جامعه‌شناسی اروپا، 3. رئیس انجمن جامعه‌شناسی آمریکا، 4. رئیس انجمن مطالعات خاورمیانه، خواستار کنش یکپارچه و حمایت آن‌ها از کاهش و لغو تحریم‌ها علیه ایران شده است. بخش‌های از نامه:

«این پاندمی که جامعه ایرانی را فرا گرفته است همراه با تشدید تحریم‌ها، اقتصاد ایران با رکود عمیقی روبرو کرده است که زندگی ۸۰ میلیون ایرانی به مخاطره می‌اندازد. تحریم‌های اقتصادی بر همه اثر می‌گذارند اما آثار آن بر افراد دارای درآمدهای پایین به مراتب بیشتر است، زیرا در مواجهه با تهدیدهای معیشتی، آن‌ها را وادار می‌کند که در بحران سلامت عمومی به کار در شرایط غیرایمن ادامه دهند.

مطالعات همکاران ما درباره روند تحولات بودجه دولت ایران نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته، بخشی از منابعی که در اثر لغو تحریم‌ها در اختیار ایران قرار گرفت بود، در بخش بهداشت و درمان و گسترش بیمه‌­های سلامت، سرمایه‌گذاری‌ شد. اما خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های جدید توسط دولت ترامپ باعث شده این سرمایه­‌گذاری­‌ها با کاستی­‌هایی مواجه شود. این تحریم‌ها ... زیرساخت‌های دریافت کمک‌های متعارف انسان‌دوستانه و سلامت عمومی و خرید دارو و تجهیزات پزشکی را هم در عمل مشکل و گاه ناممکن کرده است.

انجمن جامعه‌شناسی ایران، از همان روزهای ابتدای تأسیس به چالش‌های اجتماعی و از جمله مسائل مرتبط با حکمرانی دموکراتیک و سلامت عمومی پرداخته است و برای نقد و تحلیل آن‌ها از همه امکانات موجود در دانشگاه و حوزه عمومی بهره برده است. همچنین ما همیشه نسبت به کاستی‌ها و محدودیت‌های داخلی کاملاً آگاه بوده، و همواره از یک موضع انتقادی در جهت مداخله سازنده برای اصلاح آن‌ها کوشیده‌­ایم. با این حال، تحریم‌ها، به خصوص در شرایط بحران ناشی از شیوع کرونا از توان ما برای اثربخشی انتقادی و سازنده در سطح جامعه می‌کاهد.

امروز بیش از هر زمان دیگری ما به همبستگی انسانی و کنش هماهنگ نیاز داریم. هر چه جهان پیوسته‌تر می‌شود، مشکلات ما هم بیشتر به هم پیوند می‌خورد، و همکاری جهانی ما برای پرداختن به آن‌ها ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. انجمن جامعه‌شناسی ایران به عنوان یکی از بهره‌مندان از میراث مشترک تاریخی جامعه‌شناسی و یکی از وارثان دغدغه اصلی این علم نسبت به صلح، عدالت و رفاه انسانی، امیدوار است در تلاش خود برای کاهش دشواری‌های موجود و حفظ نقش اثربخش اجتماع علمی جامعه‌شناسان در مقابله با این مسائل، از حمایت همکاران بین‌المللی خود برای لغو تحریم‌های اقتصادی برخوردار باشد.»

⭕️ گیرندگان نامه نیز به آن پاسخ مثبت نشان داده‌اند. دکتر ساری حنفی رئیس انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی در پیامی نوشته است: «ما در انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی در حال آماده کردن بیانیه‌ای علیه همه تحریم‌های اقتصادی هستیم و امیدوارم به زودی شما خبرش را از ما بشنوید. کمیته  فرعی حقوق بشر ما سخت مشغول کار روی این بیانیه است.»

⭕️ خانم مارتا سولر رئیس انجمن جامعه‌شناسی اروپا پاسخ گفته است: «انجمن جامعه‌شناسی اروپا از این‌که حقوق بشر همه جا رعایت شود حمایت می‌کند و برای موضع‌گیری درخصوص هر نوع تحریم در دوره پاندمی کار خواهد کرد؛ در این دوره ما بیش از هر وقت دیگری به همبستگی جهانی نیاز داریم.»

⭕️ مایکل بورووی هم که ریاست انجمن جامعه‌شناسی آمریکا و انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی را در سابقه حرفه‌ای خود دارد و در زمان ریاستش بر انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی، به دعوت انجمن جامعه‌شناسی ایران دو بار به ایران سفر کرده بود، در پیام خود ضمن ستایش از نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران، اظهار امیدواری کرده است که این انجمن‌ها بیانیه‌هایی در حمایت از خواسته انجمن جامعه‌شناسی ایران صادر کنند.

بقیه انجمن‌های علمی، بالاخص انجمن‌های علمی پزشکی، اقتصاد، صلح و ... به علاوه سازمان‌های مدنی فرهنگی و هنری هم می‌توانند به گونه‌ای در فرایند دیپلماسی عمومی برای افزایش فشار برای کاهش یا لغو تحریم‌ها شرکت کنند.

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید.)

@fazeli_mohammad
Forwarded from اتچ بات
حکمراني و مسأله بدخيم کرونا (قسمت اول)

محمد فاضلي – عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي

چند روز قبل با تلويزيون اکو ايران درباره ابعادي از مسأله کرونا مصاحبه کردم. اين مصاحبه در دو قسمت در تلگرام (فايل پيوست) و در سايت تلويزيون اکوايران منتشر شده است.

لينک مصاحبه کامل:

https://cutt.ly/UtXNBsk

(اگر مي‌پسنديد به اشتراک بگذاريد.)
@fazeli_mohammad
Forwarded from اتچ بات
‍ حکمراني و مسأله بدخيم کرونا (قسمت دوم)

محمد فاضلي – عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي

چند روز قبل با تلويزيون اکو ايران درباره ابعادي از مسأله کرونا مصاحبه کردم. اين مصاحبه در دو قسمت در تلگرام (فايل پيوست) و در سايت تلويزيون اکوايران منتشر شده است.

لينک مصاحبه کامل:

https://cutt.ly/UtXNBsk

(اگر مي‌پسنديد به اشتراک بگذاريد.)
@fazeli_mohammad
آمارهاي هشداردهنده کرونايي و چند سؤال

محمد فاضلي – عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي

برخي آمارهايي که امروز درباره اثرات اقتصادي کرونا خواندم به شرح زير است. آمارها را بخوانيم و به چند سؤال مهم برسيم.

⭕️ کرونا رشد اقتصادی جهان را در سال ۲۰۲۰ به میزان 1.2 تا 1.5 درصد کاهش خواهد داد.

⭕️ سازمان بین‌المللی کار (ILO)‌ برآورد مي‌کند شیوع کرونا حدود 2.7 میلیارد نفر از نیروی کار در جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد ضمن آنکه کاهش ساعات کاری 195 میلیون نفر سبب افت درآمد و فقر می‌شود.

⭕️ ۳۸ درصد شاغلین جهان در بخش‌های خدماتی فعالیت می‌کنند و نیمی از آنها در بخش غیررسمی هستند. شوک اقتصادی ناشی از شیوع کرونا بخش خدمات را بیشتر از کشاورزی و صنعت درگیر می‌کند و چون بخش خدمات ظرفیت اشتغال غیررسمی بالایی دارد، به کاهش رفاه و افزایش فقر بیشتری منجر خواهد شد.

⭕️ پیش‌بینی سازمان بین‌المللی کار این است که ادامه تعطیلی بر اثر کرونا به گسترش فقر در جهان می‌انجامد و ۸۰ درصد بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط را دچار بیشترین آسیب‌ می‌کند.

⭕️ پیش‌بینی می‌شود تا اين‌جا کرونا اقتصادهای بزرگ جهان مانندآمریکا را با ۲ تا 8.4 درصد کاهش رشد مواجه کند، چین کاهش رشد تا 6.2 درصدی را تجربه می‌کند.

⭕️ بیش از ۱۶ میلیون شغل درآمریکا تا اینجای کار از دست رفته است و نرخ بیکاری از حالت اشتغال کامل به ۱۵ درصد رسیده است. فدرال رزرو پیش‌بینی کرده ‌است ۴۷ میلیون شغل در این کشور از دست رفته و نرخ بیکاری به ۳۲ درصد برسد.

⭕️ کشورها به ارائه بسته‌های حمایتی روی آورده‌اند که بیشترین حجم اين بسته‌ها به تأمین نیازهای بهداشت و سلامت (۱۹ درصد) و جبران بیکاری (۱۸ درصد) اختصاص دارد.

⭕️ این وضعیت در اقتصاد ایران که سال ۹۸ رشد اقتصادی نزدیک به صفر را تجربه کرده، وضعیت سخت‌تری ایجاد خواهد کرد. اقتصاد ايران در وضعيتي است که:

🔹تولید ناخالص داخلی در اثر تحریم‌ها افت‌و‌خیز قابل ملاحظه‌ای تجربه کرده چنانکه در سال ۹۷، حدود 2.2 درصد کاهش داشته است.

🔹 تولید ناخالص داخلی سرانه در سال ۹۷ نسبت به سال پایه افت 6.5 درصدی را نشان می‌دهد. مصرف بخش خصوصی در سال ۹۸ معادل 8.8 درصد کاهش یافته است.

🔹 متوسط رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نیز در سال ۹۸ نسبت به سال قبل بیش از ۲ درصد کاهش نشان می‌دهد. در دوره تحریم روزنه‌های صادرات نفتی و غیرنفتی ایران روز به روز تنگ‌تر شده و هر منفذی برای تأمین ارز و صادرات نيز توسط تحريم‌کنندگان بسته مي‌شود.

کرونا در چنين شرايطي، آسيب‌هاي زير را به‌وجود آورده است:

🔹 بیش از ۱۲ میلیون کارگر در بخش خدمات مشغول به کارند و آثار اولیه بیکاری در ۱۰ رسته‌ای که بلافاصله با شیوع بیماری دچار تعطیلی شدند هویداست.

🔹 نزدیک به 3.3 میلیون نفر از شاغلین رسمی کشور به طور مستقیم در معرض آسیب قرار گرفته‌اند.

🔹 بیش از 1.5 میلیون کارگاه رسمی و غیررسمی دچار توقف فعالیت شدند.

🔹 ۴ میلیون شاغل غیررسمی در کشور در معرض توقف یا کاهش فعالیت کاهش دستمزد و اخراج هستند.

🔹 برآورد مي‌شود در ۳ ماه اول کاهش ۰.۴ درصدی رشد اقتصادی اتفاق می‌افتد و بيکاري را افزايش مي‌دهد. ایجاد اشتغال جدید در صنوف تولیدی کوچک و کارخانه‌های مقیاس پایین نيز حداقل تا دو سال پس از تعطیلی امکان‌پذیر نیست.

🔹 بیکارشدگان در صورت تعطیلی درازمدت و عدم مداخله در سیاست‌های بازار کار، به بیش از ۴ میلیون نفر خواهد رسید. این ۴ میلیون نفر شامل 3.3 میلیون شغل بیمه‌شده و حدود ۷۰۰ هزار شغل غیررسمی است.

🔹 اعتبار لازم براي جبران دستمزد بيکار‌شدگان با حداکثر ۲ میلیون تومان در ماه به مدت ۳ ماه، ۲۴ هزار میلیارد تومان است.

🔹 ایجاد اشتغال جدید در کشور در صنایع سرمایه‌بر و کاربر به طور متوسط بیش از ۵۰۰ میلیون تومان و در بخش خدمات بیش از ۱۵۰ میلیون تومان به ازاي هر شغل هزینه نیاز دارد.

اين آمارها را #علي_ربيعي سخنگوي دولت در نوشتاري درباره اثرات اقتصادي کرونا و سياست دولت در برابر اين بحران نوشته است (@alirabiei_ir). اين آمارها پاي يک سؤال مهم را به ميان مي‌کشند:

☑️ يک. «سياست و راهکارهاي درست حفظ جان مردم (توأمان در برابر کرونا و عواقب وخيم اقتصادي آن) چيست؟»

☑️ دو. اين سياست‌ها و راهکارها بدون صريح سخن گفتن با مردم امکان شکل‌گيري دارند؟

☑️ سه. سازوکار اجماع‌سازي براي پيشبرد سياست‌ها و راهکارهاي درست چيست؟

(اگر مي‌پسنديد به اشتراک بگذاريد.)

@fazeli_mohammad
نگاه اقتصادی-واقع بینانه

محمد فاضلی - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

پویا ناظران، اقتصاددان ایرانی ساکن آمریکا، در کانال خوبش (وقایع اقتصادیه - @Economics_and_Finance) خوب می‌نویسد و با متن‌ها و فایلهای صوتی روشنگر و واقع بینانه، به توسعه عقلانیت خوب کمک می‌کند.

اگر چند فایل صوتی زیر را گوش کنید، به احتمال زیاد با من موافق خواهید شد.

یک. تعادل بین اقتصاد و سلامت

دو. تبعات اقتصادی کرونا چیه؟

سه. اقتصاد کشور در سال 99 به کدوم سمت میره؟

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید)

@fazeli_mohammad
Forwarded from شبکه توسعه
🔳 سی نکته درباره حداقل دستمزد کارگران

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی


توضیح: این متن فقط در پی نشان دادن زوایایی از مسأله حداقل دستمزد کارگران است که در فضای داغ بحث درباره این مسأله، به اندازه کافی به آن‌ها توجه نمی‌شود. من فقط می‌خواهم بحث را در بستر بزرگ‌تری طرح کنم که بدون پرداختن به آن‌، مسأله حداقل دستمزد هیچ‌گاه به سرانجام مناسبی نمی‌رسد و پیچیدگی‌های سیاستی آن در دستور کار سیاست‌گذار قرار نمی‌گیرد. این متنی برای دعوت به فراتر بردن مسأله حداقل دستمزد از چالشی سیاسی و رسانه‌ای، و اندیشیدن به مصائب عمیق‌تر کارگر و کارفرمای ایرانی است.
 

⭕️ طرح مسأله

تعیین حداقل دستمزد کارگران آخر هر سال با مذاکرات بین نمایندگان و مشاوران کارگران، نمایندگان کارفرماها و دولت (به نمایندگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) انجام می‌شود. امسال هم مبلغ ۱۸۳۵۰۰۰ تومان تعیین شده است.

نمایندگان کارگران معترض‌اند که در مجلس حداقل حقوق کارکنان دولت ۲۸۰۰۰۰۰ تومان تعیین شده و حداقل دستمزد کارگران کمتر از کارکنان دولت است. به علاوه، ۲۱ درصد افزایش حداقل دستمزد، کمتر از ۳۸ تا ۴۱ درصد تورم است.

کارفرمایان معتقدند حداقل دستمزد تعیین‌شده به علاوه بن کارگری (۴۰۰ هزار تومان برای امسال)، حق اولاد و حق سنوات به علاوه سایر مزایا، عملاً حقوق کارگران را به بیش از ۲۸۰۰۰۰۰ تومان می‌رساند.

دولت هم در این میان حتماً استدلال می‌کند که دستمزد تعیین‌شده به علاوه بن و بقیه پرداختی‌ها، ۵۷/۵ درصد هزینه زندگی یک خانوار ۳/۳ نفری است که از عدد ۵۲/۵ درصد سال گذشته بیشتر است.
 

⭕️ نکات پیش‌فرض

یک. قدرت خرید کارگر ایرانی در دو دهه گذشته به شدت کاهش یافته است و کارگران در ادعای برنیامدن از پس هزینه زندگی کاملاً حق دارند اگرچه روند درآمد سرانه برای کل جامعه نیز نزولی است.

دو. سهم نیروی کار در هزینه تمام‌شده بنگاه‌های کاربر (Labor-intensive) که نیروی انسانی زیاد دارند (بالاخص بخش خدمات) و بنگاه‌های سرمایه‌بر (Capital-intensive) که هزینه نیروی انسانی نسبت به هزینه سرمایه‌گذاری، ماشین‌آلات و مواد اولیه کم است، تفاوت دارد. حداقل دستمزد بر این دو دسته اثرات متفاوتی دارد. بنگاه‌های متکی به کار نیروی انسانی با افزایش حداقل دستمزد، شرایط نامناسب‌تری پیدا می‌کنند ولی فشار بر بنگاه‌های سرمایه‌بر (اغلب دولتی و شبه‌دولتی، خصولتی) کمتر است.

سه. سازماندهی گروه‌های کارگری در ایران به گونه‌ای است که نمایندگان کارگران در مذاکرات، اغلب نماینده دیدگاه گروه دوم یعنی صنایع سرمایه‌بر اغلب دولتی، شبه‌دولتی و خصولتی هستند و منافع این گروه از کارگران بیشتر در مذاکرات طرح می‌شود.
 
چهار. کارفرمای ایرانی تولیدکننده فاقد دسترسی به رانت‌های ارز ۴۲۰۰ تومانی، انحصار واردات، قاچاق و پولشویی، زیر فشار اقتصاد تورمی بی‌ثبات، هدایت منابع بانکی از تولید صنعتی، کشاورزی و بازرگانی داخلی به فعالیت‌های غیرمولد و مخرب اقتصاد، تحریم و عواقب آن نظیر محدودیت ارتباط با جهان، دسترسی اندک به همکاری فناورانه و محدود شدن بازار صادرات، هر سال ضعیف‌تر می‌شود.
 
پنج. تسهیل کسب‌وکار صورت نمی‌گیرد و حلقه‌های متعدد بوروکراسی، هزینه‌های مبادله مختلف نظیر هزینه فساد، تأخیر، بی‌ثباتی قوانین و رویه‌ها و ... را به صنعتگر و صاحب بنگاه غیررانتی تحمیل می‌کنند.

شش. رشد دستمزد از محل رشد بهره‌وری ممکن است اما چند دهه است که از رشد پایدار بهره‌وری بنگاه‌ها خبری نیست و دستورات و قوانین برای تحقق بخشی از رشد اقتصادی از محل افزایش بهره‌وری محقق نمی‌شوند. رشد بهره‌وری ملزوماتی در سیاست داخلی و خارجی، و اصلاح سیاست اقتصادی دارد که بدون آن‌ها، دستور و قانون، گره بر آب زدن است.


⭕️ سؤالات مهم: گریز از تقلیل‌گرایی

هفت. آیا هزینه زندگی کارگر در همه جای ایران با هم برابر است؟ آیا هزینه مسکن، حمل و نقل، آموزش و سایر هزینه‌ها در همه شهرها و مناطق یکسان است؟ آمارها نشان می‌دهد هزینه‌ها بالاخص مسکن که بخش مهم هزینه زندگی اکثریت اقشار اجتماعی را تشکیل می‌دهد، در همه مناطق یکسان نیست. اگر هزینه‌های زندگی در همه مناطق یکسان نیست، چرا باید یک حداقل دستمزد برای کل کشور اعمال شود؟ چرا سیاست‌گذار از منطقه‌ای کردن مذاکرات و مبلغ حداقل دستمزد طفره می‌رود؟ ملزومات منطقه‌ای و محلی کردن مذاکرات حداقل دستمزد چیست؟ آیا دستمزدهای محلی و منطقه‌ای به عدالت نزدیک‌تر است؟

هشت. مسأله حق کارفرمای غیررانتی مولد برای مدیریت منابع انسانی و متعادل‌سازی هزینه نیروی انسانی با شرایط کسب‌وکار چرا بررسی نمی‌شود؟ اگر به فرض در شرایط امروز که صنعت گردشگری و به تبع آن هتلداری دچار رکود بسیار سنگین شده است، کارفرما برای بقا قصد تعدیل نیرو داشته باشد، آیا قوانین موجود چنین امری را ممکن می‌کنند؟
@I_D_Network
@fazeli_mohammad
ادامه مطلب در لینک ویرگول 👇👇
Forwarded from اتچ بات
‍ مقابله با بدنامی اجتماعی ناشی از کرونا

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

خبرهای 24 فروردین 1399 حاوی این خبر تلخ بود که فرزند پسر یک بیمار مبتلا به کرونا که جان خود را از دست داده است، بر اثر ناراحتی از برخوردهای دیگران و عدم حمایت اجتماعی بعد از مرگ پدرش، خودکشی کرده است. مادر این پسر نیز مرگ همسر و فرزند را تاب نیاورده و خودکشی کرده است.

این نشان می‌دهد ما باید به شدت نسبت به «بدنام» شدن افراد و برچسب و انگ زدن به آن‌ها حساس باشیم.

🎧 گزارشی را یونیسف و سازمان بهداشت جهانی درباره بدنامی ناشی از کرونا و جلوگیری از آن منتشر کرده‌اند. این گزارش را مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی ترجمه و منتشر کرده است. نظر به اهمیت موضوع، تصمیم گرفتم فایل صوتی آن‌را تهیه کنم تا شاید بیشتر شنیده شده و از خسارات ناشی از بدنامی بتوان بیشتر جلوگیری کرد.

🎧 فایل صوتی را می‌تواند در پیوست این یادداشت گوش کنید.

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید.)

 @fazeli_mohammad
مردم فقط چند تا سؤال دارند، همين!

محمد فاضلي – عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي

هر کسي درس سياست عمومي خوانده باشد، مي‌داند غلبه بر هر مسأله‌اي نظير کرونا که نيازمند مشارکت عمومي است، بدون جلب اعتماد مردم ناممکن است. اعتماد مردم براي مشارکت در مبارزه با کرونا هم بايد جلب شود.

عده‌اي معتقدند شکست دادن کرونا با عجله در بازگشايي مراکز  اقتصادي و مدارس سازگار نيست. اقتصادداناني هم استدلال مي‌کنند که عواقب اقتصادي عجله در بازگشايي، و در نتيجه شيوع بيشتر، فشار شديد بر مراکز درماني، و خسارات اقتصادي زندگي در شرايط شيوع، بيشتر از خسارت تعطيلي است.

سياست‌گذار هم ادعا مي‌کند ادامه تعطيلي، فشار اقتصادي وارد مي‌کند به اقشاري که معيشت‌شان از تعطيلي ضربه خورده است. افراد معتقد به تداوم تعطيلي و قرنطينه هم ادعا مي‌کنند براي جلوگيري از خسارت اقشار ضعيف، به‌طور هوشمند به مثلاً پنج دهک پايين جامعه، کمک اقتصادي بدهيد.

براي مثال، پنج دهک جامعه مي‌شود 42 ميليون نفر، و اگر به هر فرد 300 هزار تومان در ماه داده شود، هزينه‌اي معادل 12600 ميليارد تومان در ماه دارد. اين هزينه براي دو ماه مي‌شود 25200 ميليارد تومان.

من از پيچيدگي‌هايي نظير اين‌که اگر اين مبالغ به پنج دهک داده شود، شايد جاي افراد در دهک‌ها اضافه شود؟ از کجا معلوم فقط بايد به پنج دهک پرداخت کرد؟ سيستم شناسايي افراد در دهک‌ها چيست؟ و از کجا معلوم بعد از اين دو ماه ويروس ريشه‌کن شد؟ و اثرات دو ماه تعطيلي بر کل اقتصاد و احياپذير بودن يا نبودن آن و بازه زماني احيا مي‌گذرم. اين‌ها سؤالات بزرگي است. مي‌فهمم که دو ماه تعطيل کردن فقط به تأمين هزينه اين اقدام ربط ندارد و مسأله پيچيده‌تر است.

نکته اين‌جاست که سياست‌گذار فعلا اين تصوير را به جامعه منتقل مي‌کند که «اگر دو ماه تعطيل نمي‌کنيم، دليل اين است: از کجا منابع لازم براي تأمين اقشار آسيب‌پذير را بياوريم؟» يعني براي مثال، اين 25200 ميليارد تومان پول لازم براي پرداخت نفري 300 هزار تومان يارانه ماهيانه به هر نفر از افراد پنج دهک پايين را از کجا بياوريم.

اين‌جاست که سر و کله متغير حياتي و داراي اثر جادويي «اعتماد» بيرون مي‌زند. اين‌جاست که مردم و نخبگاني که زبان اکثريت مردم هستند مي‌گويند جناب شخصيت حقيقي و حقوقي سياست‌گذار، شما که مي‌فرماييد من اين مبالغ تأمين هزينه‌هاي تعطيلي و قرنطينه را از کجا بياورم، لطفاً به همين چند سؤال هم پاسخ دهيد:

⭕️ يک. شما پول لازم براي پرداخت مطالبات ذينفعان و سپرده‌گذاران صندوق‌هاي قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباري را از کجا آورديد؟ اغلب آن‌ها هم سپرده‌گذاران کلان و از طبقات بالا بودند. چرا قريب به 40 هزار ميليارد تومان سپرده آن‌ها را به هزينه تحميل مبالغ گزاف بر پايه پولي و ايجاد تورم تأمين کرديد، اما حالا نمي‌شود هزينه تعطيلي و قرنطينه و کمک مالي به اقشار آسيب‌پذير را تحمل کنيد؟ آن‌ها چند ده يا چندصد هزار نفر بودند و مردم کرونازده چند ده ميليون نفرند. زورشان زياد بود؟

⭕️ دو. چند بانک وابسته به نهادهاي خاص در بانک سپه ادغام شدند و ادعا مي‌شود مبلغ 100 هزار ميليارد تومان (و به روايت‌هايي بيشتر) براي اين ادغام تأمين منابع شده است. اين‌ها هم چون زورشان زياد بود هزينه‌شان تأمين شد؟ باز هم به قيمت تحميل تورم و افزايش پايه پولي و خلق پول.

⭕️ سه. اگر کرونا مسأله کل نظام سياسي است، و نظام سياسي فقط در دولت خلاصه نمي‌شود، پس چرا بقيه نهادهاي اقتصادي و مالي وابسته به ساير نهادهاي نظام سياسي سهم‌شان در غلبه بر بحران کرونا را مشخص نمي‌کنند؟ اين‌ها مگر در دل همين نظام اقتصادي و اجتماعي فعاليت نمي‌کنند؟ چرا گزارش دقيقي نمي‌دهند که به نسبت توان اقتصادي و اندازه بزرگي‌شان در اقتصاد ملي، چه سهمي از تأمين  هزينه‌هاي بحران کرونا را به عهده گرفته‌اند.

من پاسخي براي اين سؤالات ندارم، برای همین سؤال کردم، و ديگراني هم که بخواهند گفتمان حفظ توأمان جان و نان را حمايت کنند، پاسخي براي اين سؤالات ندارند. من قضاوتي درباره پاسخ هم ندارم و نمي‌دانم پاسخ‌هاي سياست‌گذار چقدر قانع‌کننده است.

من همين قدر مي‌دانم که اگر به اين سؤالات نپردازيد و به مردم پاسخ ندهيد، استخوان لاي زخم هستند و نمي‌گذارند سر و ته مردم و حکومت به هم جوش بخورند و حلقه اعتماد شکل بگيرد. خود دانيد. دو سه تا سؤال بيشتر نيست، تيمي را مأمور کنيد به اين سؤالات پاسخ دهند. شايد بعد شد با مردم گفت‌وگوي سازنده‌تري داشت.

(اگر مي‌پسنديد به اشتراک بگذاريد.)

@fazeli_mohammad
این خبر شاید حال‌تان را خوب‌تر کند

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

من قبلاً نوشتم که روز شنبه هشت فروردین متنی با عنوان «اگر کرونا آن‌ها را نکشد، فقر و بی‌پناهی می‌کشد» درباره خانواده‌ای ضعیف از نظر اقتصادی منتشر کردم.

⭕️ کمک‌هایی شد که شرح آن‌ها را در گزارش اول با عنوان «گزارش یک کار خیر جمعی» ارائه کردم. کمک‌های دیگری بعد از آن گزارش به این خانواده ارائه شد که به شرح زیر است:

⭕️ یک. واریز مبلغ سی میلیون تومان توسط یکی از هم‌وطنان

⭕️ دو. واریز مبلغ پانزده میلیون تومان توسط هم‌وطنی که این مبلغ را به صورت قرض‌الحسنه یک ساله ارائه کردند و مقرر شد خانم ... کار کنند و قرض‌الحسنه را بازگردانند.

⭕️ سه. واریز پانصد هزار تومان توسط یکی دیگر از هم‌وطنان

⭕️ به این ترتیب جمعاً هشتاد و چهار میلیون و هفتاد و پنج هزار تومان کمک تا این لحظه واریز شده است.

⭕️ بیست‌وپنج میلیون تومان از این مبلغ در بورس سرمایه‌گذاری شد. یکی از دوستان فعال در بورس جور ناآشنایی و یک روز سابقه نداشتن در بورس را کشید و این مبلغ را برای ایشان سرمایه‌گذاری کرد.

⭕️ یکی از خیریه‌ها هم علاوه بر کمک‌های کالایی، مبالغی از اقساط عقب‌افتاده و بدهی‌های این خانواده را پرداخت کردند.

📣 خبر خوب اما این است:

خانم ... با بخشی از کمک‌ها، مغازه خیاطی خود را تجهیز کردند. یک خیریه و برخی فعالان اقتصادی شهر ایشان با همراهی خانم دکتر ...، کارهایی را به کارگاه خیاطی ایشان سفارش دادند.

دیشب خانم ... عکس چند اسکناس ده هزار تومانی را برایم فرستاد، جمعاً به مبلغ صد و هشتاد هزار تومان. عکس این اسکناس‌ها را در صفحه اینستاگرام #دغدغه_ایران (لینک زیر یادداشت) منتشر کرده‌ام که در زیر این یادداشت می‌توانید مشاهده کنید.

عبارتی که برای من زیر عکس این اسکناس‌ها نوشته است حتماً شما و بالاخص همه کسانی را که در تأمین این کمک مالی سهیم شدند خوشحال می‌کند: «اولین درآمدم از فروش، 180 تومان، خدا خیرتون بده، بالاخره استارت خورد، خیلی خوشحالم، ممنونم، خدا خوشی را ازتون نگیره، فقط از این خوشحالم که خودم کار کردم بدون منت کسی و التماس کردن، میدونم خدا همراهمه و تنهام نمیزاره.»

گزارش‌های مربوط به تغییرات مبالغ سرمایه‌گذاری پول ایشان در بورس (سود و زیان‌های احتمالی)، ادامه تحولات مغازه خیاطی و به امید خدا پیشرفت‌های این خانواده را در آینده هم منتشر خواهم کرد.

کانال دغدغه ایران:
@fazeli_mohammad

☑️ تصویر اسکناس‌ها در اینستاگرام دغدغه ایران
https://www.instagram.com/p/B_ClKX3p-0S/?igshid=nf430fkz0n13
هر کارشناسی جلوی تفنگ تسلیم می‌شود

محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی

  موضع من در قبال دستگاه شناسایی ویروس، برآمده از تخصص نداشته‌ام در فیزیک یا ویروس‌شناسی نیست، بنابراین قادر به تأیید یا رد عملکرد این دستگاه نیستم، و امیدوارم، مطابق آنچه ادعا شده کار کند. قضیه اما فرصتی برای طرح سه مسأله سیاستی مهم است.

☑️ مسأله اول. نظارت بر محرمانه‌ها

یکی از سؤالات مهم سیاستی این است که چگونه باید بر امور محرمانه نظارت کرد؟ برخی دانشمندان و بالاخص محققان نظامی درباره تجهیزات و موادی تحقیق می‌کنند، و وسایلی می‌سازند که بسیاری از آن‌ها محرمانه است و شاید تا دهه‌ها محرمانه بمانند. این افراد برای تحقیقات خود از منابع عمومی استفاده می‌کنند. چگونه جامعه می‌تواند مطمئن شود که این افراد، منابع عمومی را به درستی، با کارآمدی و معطوف به اهداف بهینه برای عموم صرف می‌کنند؟ آن‌ها کار محرمانه می‌کنند و نمی‌شود مثل گزارش‌های سازمان بازرسی یا تفریغ بودجه، عملکردشان را ارزیابی کرد.

کشورها هر قدر منابع بیشتری را در زمینه تحقیقات محرمانه صرف می‌کنند با مشکل بزرگ‌تر نظارت بر تحقیقات و جلوگیری از هدررفت منابع مواجه هستند و باید دارای سازوکارهایی باشند که تضمین کند منابع تحقیقاتی یا آن‌چه صرف‌ توسعه صنایع و تجهیزات می‌شود، درست هزینه می‌شوند. نداشتن ابزارهایی برای راستی‌آزمایی ادعاها و نظارت بر شیوه هزینه‌کردها یا سنجش کارآمدی، موضوع مهمی در سیاست علم و فناوری، نظارت عمومی، مبارزه با فساد و تضمین حکمرانی کارآمد است. این معضل در همه جهان در سازمان‌های نظامی شدیدتر است.

☑️ مسأله دوم. بوروکرات‌ها در مقابل نظامیان

بگذارید مسأله را در همین قضیه ویروس‌یاب بررسی کنیم. سازندگان دستگاه – نظامیان - می‌گویند که به سرعت مجوز ساخت انبوه و کاربرد این دستگاه را از وزارت بهداشت می‌گیرند. سؤال این است که آیا کارکنان بخش غیرنظامی (این‌جا، وزارت بهداشت) می‌توانند در مقابل نظامیان ایستادگی کرده و از دادن مجوز خودداری کنند؟

مسأله از منظر اجتماعی این گونه است که اگر مجوز صادر نشود، اعتبار سازمان نظامی سازنده دستگاه زیر سؤال می‌رود (خسارت به سرمایه اجتماعی نیروی مسلح). اگر مجوز صادر شود، حالا که اعتبار دستگاه زیر سؤال رفته، اکثریت اعتقاد دارند که مجوز تحت فشار صادر شده است (باز هم ضربه اعتماد و سرمایه اجتماعی).

بسیاری از مردم بر این باورند که هیچ بوروکرات و کارشناسی غیرنظامی قادر نیست در مقابل نیروی نظامی مقاومت کند و از صدور مجوز دستگاه سرپیچی نماید (حتی اگر در واقعیت چنین نباشد.) بنابراین صدور مجوز برای این دستگاه مشکل اعتبار آن نزد افکار عمومی را حل نمی‌کند.

جامعه نیازمند اعتماد به این است که هر دستگاهی – حتی اگر ساخت نظامیان باشد - رویه‌های کارشناسی سنجش اعتبار و صحت عملکرد را طی می‌کند. ضروری است این رویه‌ها نیز قبل از اعلام عمومی اختراع یا ساخته‌شدن دستگاه طی شوند.

☑️ مسأله سوم. ارزیابی کارشناسی و اعتماد عمومی

مجلات علمی معتبر در دنیا اجازه نمی‌دهند هیچ مقاله‌ای بدون داوری و ارزیابی اعتبار علمی منتشر شود. این مهم‌ترین راه معتبر ماندن یک مجله است. جامعه و سیاست نیز نیازمند سازوکارهای سنجش اعتبار است. جوامع به همین دلیل سازوکارهای سختگیرانه ثبت اختراع و ارزیابی استانداردهای کیفیت دستگاه‌ها، مواد و نوآوری‌ها دارند.

اعتماد بنیان هستی اجتماعی است و بدون آن سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. اعتماد مثل دسته گنجشک‌هایی است که همگی روی درختان یک باغ نشسته‌اند. اگر شکارچی با تفنگ به آن‌ها شلیک کند، یک یا چند گنجشک بر زمین می‌افتند اما همه گنجشک‌ها پرواز کرده و از باغ می‌روند. هر شلیک به اعتماد، اعتماد به یک مقوله را به کلی ساقط می‌کند اما اعتماد به سایر مقولات نیز پر کشیده و می‌رود.

 ☑️ سخن آخر

قدرت در ایران هنوز ارزشی برای اعتماد عمومی قائل نیست، اما جامعه ایرانی برای زندگی بهتر، و حکومت در ایران برای هدایت توسعه، رسیدن به اقتدار، حفاظت از منافع و امنیت ملی، و همه مطلوب‌های دیگر به چند چیز نیازمند است:

⭕️ یک. سازوکار نظارت بر محرمانه‌ها، بالاخص محرمانه‌های نظامی و تضمین شفافیت و کارآمدی آن‌ها

 ⭕️ دو. سازوکار تضمین آن‌که نظامیان از قدرت سخت برتر خود برای غلبه بر غیرنظامیان در هیچ عرصه کارشناسی استفاده نمی‌کنند.

⭕️ سه. سازوکارهای سنجش اعتبار هر مدعایی، بالاخص هر ادعایی از سوی وابستگان نظام سیاسی طرح می‌شود.

این سه اگر نباشند، اعتمادی نخواهد بود و جامعه بدون اعتماد، مستعد توسعه و اقتدار نخواهد شد.

(اگر می‌پسندید به اشتراک بگذارید.)
@fazeli_mohammad

دغدغه ایران در اینستاگرام: 👇👇
https://www.instagram.com/p/B_Fzwrmpkkx/?igshid=1ho5wuv7ewmtk
شهوت مقايسه

محمد فاضلي – عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي

ايرانيان دائم در رسانه‌ها از قول مقامات‌، کارشناسان و... گزاره‌اي کلي با اين ساختار را مي‌شنوند: «ما در زمينه الف از کشورهاي ب بهتريم.» يا «ما در زمينه الف قابل رقابت با کشورهاي ب هستيم.» اين گزاره به‌ظاهر ساده، هم نشانگر يک وضعيت اجتماعي-روان‌شناختي است و هم پي‌آمدهاي ناگواري دارد.

☑️⭕️ اول. وضعيت اجتماعي-روان‌شناختي

اغلب گويندگان چنين عباراتي، خود را در تنگناي «نقصان دست‌آورد» و احساس فشار از سوي جامعه براي دفاع از عملکرد خود مي‌يابند. گوينده به اين طريق خود را در وضعيت قابل مقايسه با «کشورهاي برتر» قرار مي‌دهد و از طريق هم‌آوردي با آن‌ها از خود دفاع مي‌کند.

گوينده به اين ترتيب برتري طرف مقايسه را پذيرفته – هر چند از آن متنفر هم باشد – و عملکرد خود را با توسل به عملکرد طرف مقايسه (مثلاً کشورهاي ب) توجيه کرده و مشروع مي‌سازد. اين ظاهراً سازوکاري روان‌شناختي براي رسيدن به آرامش ناشي از نارضايتي دروني بر اثر نقصان عملکرد نيز هست.

☑️⭕️ دوم. مقايسه ناقص

اغلب گويندگان اين گونه عبارات، به مقايسه‌هاي ناقص دست مي‌زنند. مقايسه ناقص يعني از ميان صدها شاخصي که مي‌توان براي مقايسه دو وضعيت استفاده کرد، فقط شمار معدودي را برگزيد – اغلب مبتني بر قوت‌هاي خاص – و آن‌ها را مبناي مقايسه قرار داد.

شاخص‌هايي که براي مقايسه انتخاب مي‌شوند بايد حائز چند ويژگي باشند.

⭕️ اول، شاخص براي آن‌ها که نتيجه مقايسه را مشاهده مي‌کنند، اهميت و معنا داشته باشد. مردم براي بهتر يا بدتر بودن در بسياري شاخص‌ها هيچ ارزشي قائل نيستند و تأثير تغييرات آن بر زندگي‌شان را مهم نمي‌دانند.

⭕️ دوم، شاخص بايد به شيوه معتبري اندازه‌گيري شده و مردم اعتبار اندازه‌گيري را به رسميت بشناسند.

⭕️ سوم، شاخص بايد در ارتباط با شاخص‌هاي ديگر معنا پيدا کند. تأکيد روي يک يا چند شاخص در حالي که کماکان شاخص‌هاي اصلي مؤثر بر زندگي شهروندان – نظير تورم، بيکاري، رشد اقتصادي، وضعيت محيط‌زيست، آسيب‌هاي اجتماعي، کيفيت نظام حمايت اجتماعي و ... – مناسب نيستند، احساس مثبتي در شهروندان ايجاد نمي‌کند.

☑️⭕️ نتيجه

بسياري از مقايسه‌هايي که در همه ساليان گذشته بين وضعيت ايران و ساير کشورهاي جهان – بالاخص کشورهاي غربي و توسعه‌يافته – انجام مي‌شود:

⭕️ يک. بيش از آن‌که به تعداد زيادي از شهروندان حس هويت يا غرور بدهد، ناخودآگاه سياست‌گذار و حکمران براي «شهوت مقايسه» با ديگريِ برتر (کشورهاي طرف مقايسه) را آشکار مي‌سازد.

⭕️ دو. مقايسه بر اساس چند شاخص که خيلي گزينشي و بدون جامع‌نگري انتخاب شده‌اند (درست مثل اين‌که سوددهي بورس در سال و ماه‌هاي گذشته را شاخص اقتصاد ايران لحاظ کنند) حال شنونده را بدتر مي‌کند. شهروند، جامع نبودن اين شاخص‌هاي مقايسه را درک مي‌کند.

⭕️ سه. من قبلاً در يادداشتي درباره کارکرد «آمارها به‌مثابه لباس زير» نوشته‌ام. «آمارها مثل لباس زير هستند که بخش زيادي از بدن را نمي‌پوشاند (آشکار مي‌کند)، اما آن‌چه را مي‌پوشاند، اساسي است.» آمار مقايسه‌اي که مثل لباس زير عمل کند، به درد نمي‌خورد. آمار و مقايسه بايد همه يا بخش‌هاي معناداري از واقعيت را آشکار سازد. مبنا قرار دادن يک شاخص و مقايسه کردن آن در کنار ناديده گرفتن ده‌ها شاخص ديگر، هيچ جذابيتي ندارد.

⭕️ چهار. هر مقايسه‌اي بايد بر «منطق مقايسه» (حداقل به معناي معنادار بودن مقايسه براي شنوندگان، کفايت شاخص‌هاي مقايسه و اعتبار سنجش شاخص‌ها) مبتني باشد. مقايسه‌اي که در آن «منطق مقايسه» رعايت نشود، بيشتر به «شهوت مقايسه» براي پوشاندن نقصان‌هاي عملکردي شبيه مي‌شود.

⭕️ پنج. حکمران، سياست‌گذار و مجري هر گاه که نمي‌تواند «منطق مقايسه» را رعايت کند بايد دست از «شهوت مقايسه» نيز بشويد. شهوت مقايسه، اعتمادزدا، ضد سرمايه اجتماعي و اسباب تحريک به مقاومت اجتماعي است.

⭕️ شش. هر مقايسه مبتني بر «شهوت مقايسه» شنونده را وامي‌دارد که برود و چند مصداق باطل‌کننده مدعاهاي مقايسه‌کننده را بيابد. اگر سعي کنيد به دوست‌تان بقبولانيد که من بر اساس شاخص جنس دکمه لباسم بر تو برتري دارم، بديهي است که او را تحريک کرده‌ايد تا همه نقصان‌هاي شما را به رخ‌تان بکشد تا ثابت کند برتري در جنس دکمه کت، شاخص مناسبي براي مقايسه نيست.

دست کشيدن از «شهوت مقايسه» و رعايت کردن اصول «منطق مقايسه» راهي به سوي اعتماد و خلق سرمايه اجتماعي است. ما وقتي نمي‌توانيم منطق مقايسه را رعايت کنيم بايد سرمان به بهبود کار خودمان باشد.

#مکتب_صمديه
#اصحاب_قمپز

(اگر مي‌پسنديد به اشتراک بگذاريد.)
@fazeli_mohammad

دغدغه ایران در اینستاگرام: 👇👇
https://www.instagram.com/p/B9t2db-pb2O/?igshid=1tkebhnd3jcsj