«مکتب صمدیّه» و «اصحاب قُمپُز»
محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
✅ من قبلاً در یادداشت «مکتب صمدیه و انگشت بیقرار» نوشتم کسانی هستند که جز انگشت کردن به چشم مردم – عین «صمد آقا»ی سینمای دهه چهل و پنجاه شمسی – کار دیگری نمی‌دانند. این‌ها برای مثال، درست در همان لحظه‌ای که ملت، اصحاب دیپلماسی و سازمان‌های حقوق بشری دادشان بر آسمان است که تحریم‌ها به ظرفیت حفاظت از جان مردم ایران آسیب زده، ماسک و ونتیلاتور کم‌یاب است، می‌گویند ما حاضریم به مردم مستضعف آمریکا یا اقصی نقاط جهان کمک کنیم.
✅ گروه دومی هستند که کار اصحاب #مکتب_صمدیه را تکمیل می‌کنند. این‌ها «اصحاب قُمپُز»اند. #اصحاب_قُمپُز نمی‌گویند مواد و تجهیزات مقابله با کرونا را به مستضعفین آمریکا یا مردم عراق کمک می‌کنیم، بلکه می‌گویند تحریم‌ها هیچ اثری بر ظرفیت کشور برای تأمین مواد، دارو و تجهیزات لازم برای مقابله با کرونا ندارد، گاه یک پله جلوتر می‌روند می‌گویند همه را خودمان می‌سازیم، و گاه دو پله جلوتر می‌پرند و اگر فرصت بدهید مدعی صادرات هم می‌شوند.
✅ حرفی نیست، کاش این گونه باشد، اما عقل حکم می‌کند اگر این گونه هم هست فعلاً زبان به دهان بگیرند و همه یکصدا رو به جهان داد بزنیم که تحریم ظالمانه است، تحریم مردم ما را به کشتن می‌دهد، آی جهانیان جان مردم ما را تحریم به خطر انداخته و بر ظرفیت مقابله با کرونا اثر منفی گذاشته است، کادرهای درمانی ما زیر بار تحریم جان‌شان در خطر است، سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر و سازمان بهداشت جهانی هم حرف ما را تأیید می‌کنند.
✅ اصحاب قمپز هم مثل مکتب صمدیه مشاور رسانه‌ای ندارند؟ دیپلماسی عمومی نمی‌فهمند؟ یا مهریه را کی داده کی گرفته؟ می‌گوییم همه را خودمان می‌سازیم، اگر هم نساختیم یک بهانه‌ای جور می‌کنیم.
✅ یعنی کلاً منکرید که تحریم بر واردات مواد اولیه دارو اثر گذاشته است؟ همه را خودمان می‌سازیم؟ هیچ مشکل تجهیزات نداریم؟ یعنی اگر همه را هم می‌ساختیم در این شرایط که جهان ظرفیت هم‌صدا شدن با ما علیه تحریم‌ها دارد، باید بگوییم تحریم بر ما اثر ندارد تا آمریکایی‌ها به همین استناد کنند؟ یعنی اصحاب قمپز این قدر دیدن شدن و پسندیده شدن را دوست دارند؟
✅ این حرف‌ها را که اصحاب قمپز می‌زنند، یا آن انگشت‌ها را که اصحاب مکتب صمدیه در چشم مردم می‌کنند، نتیجه‌اش سوختن اعتماد است، نتیجه‌اش این است که وقتی من می‌نویسم «تحریم عین کرونا آدم می‌کشد» صد نفر پیدا می‌شوند که بگویند «نمی‌بینی آن‌ها گفته‌اند که تحریم‌ها اثر ندارد؟»
✅ این حرف‌ها که می‌زنید مصداق فساد است. «شبکه عدالت مالیاتی» که یک سازمان بین‌المللی داوطلبانه برای مبارزه با فساد است، فساد را هر آن چیزی تعریف می‌کند که به اعتماد عمومی ضربه می‌زند. این انگشت‌ها که به چشم مردم می‌رود، و آن قمپزها که به آسمان در می‌کنید، نتیجه‌اش اعتمادسوزی، یعنی فساد است.
✅ این حرف‌ها در جهانی که آمریکایی‌ها – قدرت اول اقتصادی، سیاسی و نظامی جهان - ماسک و وسایل مقابله با کرونای آلمان و فرانسه را کش می‌روند، چه معنایی دارند؟ دیده می‌شوید، اما حال مردم را به هم می‌زنید.
(اگر می‌پسندید، به اشتراک بگذارید.)
@fazeli_mohammad
محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
✅ من قبلاً در یادداشت «مکتب صمدیه و انگشت بیقرار» نوشتم کسانی هستند که جز انگشت کردن به چشم مردم – عین «صمد آقا»ی سینمای دهه چهل و پنجاه شمسی – کار دیگری نمی‌دانند. این‌ها برای مثال، درست در همان لحظه‌ای که ملت، اصحاب دیپلماسی و سازمان‌های حقوق بشری دادشان بر آسمان است که تحریم‌ها به ظرفیت حفاظت از جان مردم ایران آسیب زده، ماسک و ونتیلاتور کم‌یاب است، می‌گویند ما حاضریم به مردم مستضعف آمریکا یا اقصی نقاط جهان کمک کنیم.
✅ گروه دومی هستند که کار اصحاب #مکتب_صمدیه را تکمیل می‌کنند. این‌ها «اصحاب قُمپُز»اند. #اصحاب_قُمپُز نمی‌گویند مواد و تجهیزات مقابله با کرونا را به مستضعفین آمریکا یا مردم عراق کمک می‌کنیم، بلکه می‌گویند تحریم‌ها هیچ اثری بر ظرفیت کشور برای تأمین مواد، دارو و تجهیزات لازم برای مقابله با کرونا ندارد، گاه یک پله جلوتر می‌روند می‌گویند همه را خودمان می‌سازیم، و گاه دو پله جلوتر می‌پرند و اگر فرصت بدهید مدعی صادرات هم می‌شوند.
✅ حرفی نیست، کاش این گونه باشد، اما عقل حکم می‌کند اگر این گونه هم هست فعلاً زبان به دهان بگیرند و همه یکصدا رو به جهان داد بزنیم که تحریم ظالمانه است، تحریم مردم ما را به کشتن می‌دهد، آی جهانیان جان مردم ما را تحریم به خطر انداخته و بر ظرفیت مقابله با کرونا اثر منفی گذاشته است، کادرهای درمانی ما زیر بار تحریم جان‌شان در خطر است، سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر و سازمان بهداشت جهانی هم حرف ما را تأیید می‌کنند.
✅ اصحاب قمپز هم مثل مکتب صمدیه مشاور رسانه‌ای ندارند؟ دیپلماسی عمومی نمی‌فهمند؟ یا مهریه را کی داده کی گرفته؟ می‌گوییم همه را خودمان می‌سازیم، اگر هم نساختیم یک بهانه‌ای جور می‌کنیم.
✅ یعنی کلاً منکرید که تحریم بر واردات مواد اولیه دارو اثر گذاشته است؟ همه را خودمان می‌سازیم؟ هیچ مشکل تجهیزات نداریم؟ یعنی اگر همه را هم می‌ساختیم در این شرایط که جهان ظرفیت هم‌صدا شدن با ما علیه تحریم‌ها دارد، باید بگوییم تحریم بر ما اثر ندارد تا آمریکایی‌ها به همین استناد کنند؟ یعنی اصحاب قمپز این قدر دیدن شدن و پسندیده شدن را دوست دارند؟
✅ این حرف‌ها را که اصحاب قمپز می‌زنند، یا آن انگشت‌ها را که اصحاب مکتب صمدیه در چشم مردم می‌کنند، نتیجه‌اش سوختن اعتماد است، نتیجه‌اش این است که وقتی من می‌نویسم «تحریم عین کرونا آدم می‌کشد» صد نفر پیدا می‌شوند که بگویند «نمی‌بینی آن‌ها گفته‌اند که تحریم‌ها اثر ندارد؟»
✅ این حرف‌ها که می‌زنید مصداق فساد است. «شبکه عدالت مالیاتی» که یک سازمان بین‌المللی داوطلبانه برای مبارزه با فساد است، فساد را هر آن چیزی تعریف می‌کند که به اعتماد عمومی ضربه می‌زند. این انگشت‌ها که به چشم مردم می‌رود، و آن قمپزها که به آسمان در می‌کنید، نتیجه‌اش اعتمادسوزی، یعنی فساد است.
✅ این حرف‌ها در جهانی که آمریکایی‌ها – قدرت اول اقتصادی، سیاسی و نظامی جهان - ماسک و وسایل مقابله با کرونای آلمان و فرانسه را کش می‌روند، چه معنایی دارند؟ دیده می‌شوید، اما حال مردم را به هم می‌زنید.
(اگر می‌پسندید، به اشتراک بگذارید.)
@fazeli_mohammad
Telegram
دغدغه ایران
مکتب صَمَدیّه و انگشت بیقرار
محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
✅ آن‌ها که هم‌سن من هستند و نسل‌های قبل از من که فیلم‌های دهه چهل و پنجاه شمسی را دیده‌اند و به یاد دارند، شخصیت «صمد آقا» را به یاد دارند. صمد با بازي «پرويز صياد» شخصيت اصلي…
محمد فاضلی – عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
✅ آن‌ها که هم‌سن من هستند و نسل‌های قبل از من که فیلم‌های دهه چهل و پنجاه شمسی را دیده‌اند و به یاد دارند، شخصیت «صمد آقا» را به یاد دارند. صمد با بازي «پرويز صياد» شخصيت اصلي…
شهوت مقايسه
محمد فاضلي – عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي
✅ ايرانيان دائم در رسانه‌ها از قول مقامات، کارشناسان و... گزاره‌اي کلي با اين ساختار را مي‌شنوند: «ما در زمينه الف از کشورهاي ب بهتريم.» يا «ما در زمينه الف قابل رقابت با کشورهاي ب هستيم.» اين گزاره به‌ظاهر ساده، هم نشانگر يک وضعيت اجتماعي-روان‌شناختي است و هم پي‌آمدهاي ناگواري دارد.
☑️⭕️ اول. وضعيت اجتماعي-روان‌شناختي
✅ اغلب گويندگان چنين عباراتي، خود را در تنگناي «نقصان دست‌آورد» و احساس فشار از سوي جامعه براي دفاع از عملکرد خود مي‌يابند. گوينده به اين طريق خود را در وضعيت قابل مقايسه با «کشورهاي برتر» قرار مي‌دهد و از طريق هم‌آوردي با آن‌ها از خود دفاع مي‌کند.
✅ گوينده به اين ترتيب برتري طرف مقايسه را پذيرفته – هر چند از آن متنفر هم باشد – و عملکرد خود را با توسل به عملکرد طرف مقايسه (مثلاً کشورهاي ب) توجيه کرده و مشروع مي‌سازد. اين ظاهراً سازوکاري روان‌شناختي براي رسيدن به آرامش ناشي از نارضايتي دروني بر اثر نقصان عملکرد نيز هست.
☑️⭕️ دوم. مقايسه ناقص
✅ اغلب گويندگان اين گونه عبارات، به مقايسه‌هاي ناقص دست مي‌زنند. مقايسه ناقص يعني از ميان صدها شاخصي که مي‌توان براي مقايسه دو وضعيت استفاده کرد، فقط شمار معدودي را برگزيد – اغلب مبتني بر قوت‌هاي خاص – و آن‌ها را مبناي مقايسه قرار داد.
✅ شاخص‌هايي که براي مقايسه انتخاب مي‌شوند بايد حائز چند ويژگي باشند.
⭕️ اول، شاخص براي آن‌ها که نتيجه مقايسه را مشاهده مي‌کنند، اهميت و معنا داشته باشد. مردم براي بهتر يا بدتر بودن در بسياري شاخص‌ها هيچ ارزشي قائل نيستند و تأثير تغييرات آن بر زندگي‌شان را مهم نمي‌دانند.
⭕️ دوم، شاخص بايد به شيوه معتبري اندازه‌گيري شده و مردم اعتبار اندازه‌گيري را به رسميت بشناسند.
⭕️ سوم، شاخص بايد در ارتباط با شاخص‌هاي ديگر معنا پيدا کند. تأکيد روي يک يا چند شاخص در حالي که کماکان شاخص‌هاي اصلي مؤثر بر زندگي شهروندان – نظير تورم، بيکاري، رشد اقتصادي، وضعيت محيط‌زيست، آسيب‌هاي اجتماعي، کيفيت نظام حمايت اجتماعي و ... – مناسب نيستند، احساس مثبتي در شهروندان ايجاد نمي‌کند.
☑️⭕️ نتيجه
✅ بسياري از مقايسه‌هايي که در همه ساليان گذشته بين وضعيت ايران و ساير کشورهاي جهان – بالاخص کشورهاي غربي و توسعه‌يافته – انجام مي‌شود:
⭕️ يک. بيش از آن‌که به تعداد زيادي از شهروندان حس هويت يا غرور بدهد، ناخودآگاه سياست‌گذار و حکمران براي «شهوت مقايسه» با ديگريِ برتر (کشورهاي طرف مقايسه) را آشکار مي‌سازد.
⭕️ دو. مقايسه بر اساس چند شاخص که خيلي گزينشي و بدون جامع‌نگري انتخاب شده‌اند (درست مثل اين‌که سوددهي بورس در سال و ماه‌هاي گذشته را شاخص اقتصاد ايران لحاظ کنند) حال شنونده را بدتر مي‌کند. شهروند، جامع نبودن اين شاخص‌هاي مقايسه را درک مي‌کند.
⭕️ سه. من قبلاً در يادداشتي درباره کارکرد «آمارها به‌مثابه لباس زير» نوشته‌ام. «آمارها مثل لباس زير هستند که بخش زيادي از بدن را نمي‌پوشاند (آشکار مي‌کند)، اما آن‌چه را مي‌پوشاند، اساسي است.» آمار مقايسه‌اي که مثل لباس زير عمل کند، به درد نمي‌خورد. آمار و مقايسه بايد همه يا بخش‌هاي معناداري از واقعيت را آشکار سازد. مبنا قرار دادن يک شاخص و مقايسه کردن آن در کنار ناديده گرفتن ده‌ها شاخص ديگر، هيچ جذابيتي ندارد.
⭕️ چهار. هر مقايسه‌اي بايد بر «منطق مقايسه» (حداقل به معناي معنادار بودن مقايسه براي شنوندگان، کفايت شاخص‌هاي مقايسه و اعتبار سنجش شاخص‌ها) مبتني باشد. مقايسه‌اي که در آن «منطق مقايسه» رعايت نشود، بيشتر به «شهوت مقايسه» براي پوشاندن نقصان‌هاي عملکردي شبيه مي‌شود.
⭕️ پنج. حکمران، سياست‌گذار و مجري هر گاه که نمي‌تواند «منطق مقايسه» را رعايت کند بايد دست از «شهوت مقايسه» نيز بشويد. شهوت مقايسه، اعتمادزدا، ضد سرمايه اجتماعي و اسباب تحريک به مقاومت اجتماعي است.
⭕️ شش. هر مقايسه مبتني بر «شهوت مقايسه» شنونده را وامي‌دارد که برود و چند مصداق باطل‌کننده مدعاهاي مقايسه‌کننده را بيابد. اگر سعي کنيد به دوست‌تان بقبولانيد که من بر اساس شاخص جنس دکمه لباسم بر تو برتري دارم، بديهي است که او را تحريک کرده‌ايد تا همه نقصان‌هاي شما را به رخ‌تان بکشد تا ثابت کند برتري در جنس دکمه کت، شاخص مناسبي براي مقايسه نيست.
✅ دست کشيدن از «شهوت مقايسه» و رعايت کردن اصول «منطق مقايسه» راهي به سوي اعتماد و خلق سرمايه اجتماعي است. ما وقتي نمي‌توانيم منطق مقايسه را رعايت کنيم بايد سرمان به بهبود کار خودمان باشد.
#مکتب_صمديه
#اصحاب_قمپز
(اگر مي‌پسنديد به اشتراک بگذاريد.)
@fazeli_mohammad
دغدغه ایران در اینستاگرام: 👇👇
https://www.instagram.com/p/B9t2db-pb2O/?igshid=1tkebhnd3jcsj
محمد فاضلي – عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي
✅ ايرانيان دائم در رسانه‌ها از قول مقامات، کارشناسان و... گزاره‌اي کلي با اين ساختار را مي‌شنوند: «ما در زمينه الف از کشورهاي ب بهتريم.» يا «ما در زمينه الف قابل رقابت با کشورهاي ب هستيم.» اين گزاره به‌ظاهر ساده، هم نشانگر يک وضعيت اجتماعي-روان‌شناختي است و هم پي‌آمدهاي ناگواري دارد.
☑️⭕️ اول. وضعيت اجتماعي-روان‌شناختي
✅ اغلب گويندگان چنين عباراتي، خود را در تنگناي «نقصان دست‌آورد» و احساس فشار از سوي جامعه براي دفاع از عملکرد خود مي‌يابند. گوينده به اين طريق خود را در وضعيت قابل مقايسه با «کشورهاي برتر» قرار مي‌دهد و از طريق هم‌آوردي با آن‌ها از خود دفاع مي‌کند.
✅ گوينده به اين ترتيب برتري طرف مقايسه را پذيرفته – هر چند از آن متنفر هم باشد – و عملکرد خود را با توسل به عملکرد طرف مقايسه (مثلاً کشورهاي ب) توجيه کرده و مشروع مي‌سازد. اين ظاهراً سازوکاري روان‌شناختي براي رسيدن به آرامش ناشي از نارضايتي دروني بر اثر نقصان عملکرد نيز هست.
☑️⭕️ دوم. مقايسه ناقص
✅ اغلب گويندگان اين گونه عبارات، به مقايسه‌هاي ناقص دست مي‌زنند. مقايسه ناقص يعني از ميان صدها شاخصي که مي‌توان براي مقايسه دو وضعيت استفاده کرد، فقط شمار معدودي را برگزيد – اغلب مبتني بر قوت‌هاي خاص – و آن‌ها را مبناي مقايسه قرار داد.
✅ شاخص‌هايي که براي مقايسه انتخاب مي‌شوند بايد حائز چند ويژگي باشند.
⭕️ اول، شاخص براي آن‌ها که نتيجه مقايسه را مشاهده مي‌کنند، اهميت و معنا داشته باشد. مردم براي بهتر يا بدتر بودن در بسياري شاخص‌ها هيچ ارزشي قائل نيستند و تأثير تغييرات آن بر زندگي‌شان را مهم نمي‌دانند.
⭕️ دوم، شاخص بايد به شيوه معتبري اندازه‌گيري شده و مردم اعتبار اندازه‌گيري را به رسميت بشناسند.
⭕️ سوم، شاخص بايد در ارتباط با شاخص‌هاي ديگر معنا پيدا کند. تأکيد روي يک يا چند شاخص در حالي که کماکان شاخص‌هاي اصلي مؤثر بر زندگي شهروندان – نظير تورم، بيکاري، رشد اقتصادي، وضعيت محيط‌زيست، آسيب‌هاي اجتماعي، کيفيت نظام حمايت اجتماعي و ... – مناسب نيستند، احساس مثبتي در شهروندان ايجاد نمي‌کند.
☑️⭕️ نتيجه
✅ بسياري از مقايسه‌هايي که در همه ساليان گذشته بين وضعيت ايران و ساير کشورهاي جهان – بالاخص کشورهاي غربي و توسعه‌يافته – انجام مي‌شود:
⭕️ يک. بيش از آن‌که به تعداد زيادي از شهروندان حس هويت يا غرور بدهد، ناخودآگاه سياست‌گذار و حکمران براي «شهوت مقايسه» با ديگريِ برتر (کشورهاي طرف مقايسه) را آشکار مي‌سازد.
⭕️ دو. مقايسه بر اساس چند شاخص که خيلي گزينشي و بدون جامع‌نگري انتخاب شده‌اند (درست مثل اين‌که سوددهي بورس در سال و ماه‌هاي گذشته را شاخص اقتصاد ايران لحاظ کنند) حال شنونده را بدتر مي‌کند. شهروند، جامع نبودن اين شاخص‌هاي مقايسه را درک مي‌کند.
⭕️ سه. من قبلاً در يادداشتي درباره کارکرد «آمارها به‌مثابه لباس زير» نوشته‌ام. «آمارها مثل لباس زير هستند که بخش زيادي از بدن را نمي‌پوشاند (آشکار مي‌کند)، اما آن‌چه را مي‌پوشاند، اساسي است.» آمار مقايسه‌اي که مثل لباس زير عمل کند، به درد نمي‌خورد. آمار و مقايسه بايد همه يا بخش‌هاي معناداري از واقعيت را آشکار سازد. مبنا قرار دادن يک شاخص و مقايسه کردن آن در کنار ناديده گرفتن ده‌ها شاخص ديگر، هيچ جذابيتي ندارد.
⭕️ چهار. هر مقايسه‌اي بايد بر «منطق مقايسه» (حداقل به معناي معنادار بودن مقايسه براي شنوندگان، کفايت شاخص‌هاي مقايسه و اعتبار سنجش شاخص‌ها) مبتني باشد. مقايسه‌اي که در آن «منطق مقايسه» رعايت نشود، بيشتر به «شهوت مقايسه» براي پوشاندن نقصان‌هاي عملکردي شبيه مي‌شود.
⭕️ پنج. حکمران، سياست‌گذار و مجري هر گاه که نمي‌تواند «منطق مقايسه» را رعايت کند بايد دست از «شهوت مقايسه» نيز بشويد. شهوت مقايسه، اعتمادزدا، ضد سرمايه اجتماعي و اسباب تحريک به مقاومت اجتماعي است.
⭕️ شش. هر مقايسه مبتني بر «شهوت مقايسه» شنونده را وامي‌دارد که برود و چند مصداق باطل‌کننده مدعاهاي مقايسه‌کننده را بيابد. اگر سعي کنيد به دوست‌تان بقبولانيد که من بر اساس شاخص جنس دکمه لباسم بر تو برتري دارم، بديهي است که او را تحريک کرده‌ايد تا همه نقصان‌هاي شما را به رخ‌تان بکشد تا ثابت کند برتري در جنس دکمه کت، شاخص مناسبي براي مقايسه نيست.
✅ دست کشيدن از «شهوت مقايسه» و رعايت کردن اصول «منطق مقايسه» راهي به سوي اعتماد و خلق سرمايه اجتماعي است. ما وقتي نمي‌توانيم منطق مقايسه را رعايت کنيم بايد سرمان به بهبود کار خودمان باشد.
#مکتب_صمديه
#اصحاب_قمپز
(اگر مي‌پسنديد به اشتراک بگذاريد.)
@fazeli_mohammad
دغدغه ایران در اینستاگرام: 👇👇
https://www.instagram.com/p/B9t2db-pb2O/?igshid=1tkebhnd3jcsj
Instagram
دغدغه ایران
. ⭕ نقاط قوت جامعه ایرانی . #دغدغه_ایران، #ویروس_کرونا ، #محمد_فاضلی