#ممنوعیت_زنان_از_کتابت_و_تعلیم_سوره_یوسف
🤔#پرسش
❔در این روایت زنان را از تعلم کتابت نهی شده و نخ ریسی را برایش مستحب می داند آیا این تحقیر زنان و نادیده گرفتن حقوق آنان نیست ، یا این که گفته شده است که به آنان سوره یوسف را یاد ندهید ❗️ ولا يجوز لهن نزول الغرف و لا تعلّم الكتابة، و يستحب لهنّ تعلّم المغزل و سورة النور، و يكره لهنّ (تعلم) سورة يوسف ❗️❗️
💠#پاسخ💠
👌اولین روایتی که مورد اشکال قرار گرفته است ، این نقل منقول از پیامبر گرامی اسلام است که فرمود ؛
«لَا تُنْزِلُوا النِّسَاءَ بِالْغُرَفِ وَ لَا تُعَلِّمُوهُنَّ الْكِتَابَةَ وَ عَلِّمُوهُنَّ الْمِغْزَلَ وَ سُورَةَ النُّورِ » « زنان را در غرفه ها ( و طبقات فوقانی ساختمان ) ، جای ندهید ، و کتابت را به آنها نیاموزید ، بلکه ریسندگی و سوره نور را به آنان بیاموزید »
📚الکافی ج 5 ص 516
❕دومین روایت مورد اشکال هم ، این نقل از علی ع است که فرمود ؛
«لَا تُعَلِّمُوا نِسَاءَكُمْ سُورَةَ يُوسُفَ وَ لَا تُقْرِءُوهُنَّ إِيَّاهَا فَإِنَّ فِيهَا الْفِتَنَ وَ عَلِّمُوهُنَّ سُورَةَ النُّورِ فَإِنَّ فِيهَا الْمَوَاعِظَ » « به زنانتان سوره یوسف را تعلیم ندهید و این سوره را بر آنان نخوانید ، زیرا که در آن فتنه است ، بلکه سوره نور را به آنان آموزش دهید ، چرا که در آن موعظه است »
📚الکافی ج 5 ص 516
❕مرحوم مجلسی اول ، در شرح این دو روایت می نویسد ؛
« زنان را در بالاخانها منشانيد چون اكثر خانها فصيل بلند ندارد و ممكن است كه نامحرم ايشان را ببيند يا ايشان نامحرم را ببينند و نوشتن خط ياد مدهيد مبادا چيزى نويسند به جمعى و مردان از خط ايشان مفتون شوند و ياد مدهيد ايشان را سوره يوسف چون در آنجا حكايت عشق و عاشقى است مبادا مفتون شوند و ياد دهيد ايشان را چرخ رشتن يا پيله رشتن كه رشتن باشد به هر نحوى كه باشد و ياد دهيد به ايشان سوره نور را چون آيه حجاب و حد زنا و غير آن از احكام زنان هست و ممكن است كه اين حكم مخصوص زنى باشد كه عربى فهمد »
📚لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقيه، ج4، ص 361
👌اما شرح و تحلیل ما بر این دو روایت ؛
1⃣روایت اول ؛
❕نقل مذکور در برخی از کتابها ، بدون سند روایت شده است ( الفقیه ج 1 ص 374 ) ، و در نقل کافی شریف نیز با سند ضعیف روایت شده است ، زیرا در سند آن ، افرادی چون نوفلی و سکونی وجود دارند که در وثاقت آنان تردید است ، لذا علامه مجلسی در ذیل روایت مذکور می نویسد ؛
« این روایت طبق مشهور ضعیف است »
📚مراه العقول ، ج 20 ص 332
❕از سوی دیگر ، تعلم علم و دانش و آگاهی بر نوشتن مثلا ، برای تمام مردان و زنان مورد تاکید قرآن و روایات است ، و نقل مورد بحث ، با مسلمات قرآنی و روایی ، همخوانی ندارد .
👌خداوند می فرماید ؛
« قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ » « ، بگو آيا كسانى كه مى دانند با كسانى كه نمى دانند يكسانند؟ تنها صاحبان مغز متذكر مى شوند » ( زمر 9 )
❕پیامبر گرامی فرمود ؛
« هر كس براى طلب دانشى گام در راهى نهد، خداوند، او را به بهشت مى برد. » « مَن سَلَكَ طَرِيقاً يَطلُبُ فِيهِ عِلماً سَلَكَ اللَّهُ بِهِ طَرِيقاً إِلى الجَنَّة »
📚الکافی ج 1 ص 34
👌و فرمود ؛
« أربَعَةٌ تَلزَمُ كُلَّ ذي حِجًى وعَقلٍ مِن امَّتي. قيلَ: يا رَسولَ اللَّهِ، ما هُنَّ؟ قالَ: استِماعُ العِلمِ، وحِفظُهُ، ونَشرُهُ، وَالعَمَلُ بِهِ » «چهار چيز بر هر هوشيار و خردمندى از امّت من، واجب است». گفته شد: اى پيامبر خدا! آن چهار چيز، كدام اند؟ فرمود: «شنيدن دانش، نگهدارى آن، نشر آن و عمل بِدان».
📚تحف العقول: ص 57، بحار الأنوار: ج 77 ص 160
❕و فرمود ؛
« جستجوى دانش، بر هر زن و مرد مسلمانى واجب است. » «طَلَبُ العِلمِ فَريضَةٌ عَلى كُلِّ مُسلِمٍ ومُسلِمَةٍ »
📚كنز الفوائد: ج 2 ص 107، بحارالأنوار: ج 1 ص 177
👌و فرمود ؛
« هيچ مرد و زن مؤمنى و هيچ آزاد و بنده اى نيست، مگر آن كه حقّى واجب از جانب خدا بر گردن اوست و آن، آموختن دانش و تفقّه در آن است » « ما مِن مُؤمِنٍ ولا مُؤمِنَةٍ ولا حُرٍّ ولا مَملوكٍ إلّاوللَّهِ عَلَيهِ حَقٌّ واجِبٌ أن يَتَعَلَّمَ مِنَ العِلمِ ويَتَفَقَّهَ فيهِ.»
📚مجمع البيان ج 2 ص 782
❕علی ع فرمود ؛
« ارزش هر كس [به] دانش اوست _ ارزش هر كس [به] چيزى است كه مى داند. »
📚منیه المرید ص 110 _ نهج البلاغه حکمت 81
👌همینطور خداوند بر نوشتن و قلم زدن در مسیر علم و دانش ، تاکید کرده و در آیه چهارم سوره علق در توصيف خويش در مقام ربوبيّت مى فرمايد ؛ «الَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ»؛ همان پروردگارى كه بوسيله قلم تعليم نمود».
🔸ادامه 👇
🤔#پرسش
❔در این روایت زنان را از تعلم کتابت نهی شده و نخ ریسی را برایش مستحب می داند آیا این تحقیر زنان و نادیده گرفتن حقوق آنان نیست ، یا این که گفته شده است که به آنان سوره یوسف را یاد ندهید ❗️ ولا يجوز لهن نزول الغرف و لا تعلّم الكتابة، و يستحب لهنّ تعلّم المغزل و سورة النور، و يكره لهنّ (تعلم) سورة يوسف ❗️❗️
💠#پاسخ💠
👌اولین روایتی که مورد اشکال قرار گرفته است ، این نقل منقول از پیامبر گرامی اسلام است که فرمود ؛
«لَا تُنْزِلُوا النِّسَاءَ بِالْغُرَفِ وَ لَا تُعَلِّمُوهُنَّ الْكِتَابَةَ وَ عَلِّمُوهُنَّ الْمِغْزَلَ وَ سُورَةَ النُّورِ » « زنان را در غرفه ها ( و طبقات فوقانی ساختمان ) ، جای ندهید ، و کتابت را به آنها نیاموزید ، بلکه ریسندگی و سوره نور را به آنان بیاموزید »
📚الکافی ج 5 ص 516
❕دومین روایت مورد اشکال هم ، این نقل از علی ع است که فرمود ؛
«لَا تُعَلِّمُوا نِسَاءَكُمْ سُورَةَ يُوسُفَ وَ لَا تُقْرِءُوهُنَّ إِيَّاهَا فَإِنَّ فِيهَا الْفِتَنَ وَ عَلِّمُوهُنَّ سُورَةَ النُّورِ فَإِنَّ فِيهَا الْمَوَاعِظَ » « به زنانتان سوره یوسف را تعلیم ندهید و این سوره را بر آنان نخوانید ، زیرا که در آن فتنه است ، بلکه سوره نور را به آنان آموزش دهید ، چرا که در آن موعظه است »
📚الکافی ج 5 ص 516
❕مرحوم مجلسی اول ، در شرح این دو روایت می نویسد ؛
« زنان را در بالاخانها منشانيد چون اكثر خانها فصيل بلند ندارد و ممكن است كه نامحرم ايشان را ببيند يا ايشان نامحرم را ببينند و نوشتن خط ياد مدهيد مبادا چيزى نويسند به جمعى و مردان از خط ايشان مفتون شوند و ياد مدهيد ايشان را سوره يوسف چون در آنجا حكايت عشق و عاشقى است مبادا مفتون شوند و ياد دهيد ايشان را چرخ رشتن يا پيله رشتن كه رشتن باشد به هر نحوى كه باشد و ياد دهيد به ايشان سوره نور را چون آيه حجاب و حد زنا و غير آن از احكام زنان هست و ممكن است كه اين حكم مخصوص زنى باشد كه عربى فهمد »
📚لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقيه، ج4، ص 361
👌اما شرح و تحلیل ما بر این دو روایت ؛
1⃣روایت اول ؛
❕نقل مذکور در برخی از کتابها ، بدون سند روایت شده است ( الفقیه ج 1 ص 374 ) ، و در نقل کافی شریف نیز با سند ضعیف روایت شده است ، زیرا در سند آن ، افرادی چون نوفلی و سکونی وجود دارند که در وثاقت آنان تردید است ، لذا علامه مجلسی در ذیل روایت مذکور می نویسد ؛
« این روایت طبق مشهور ضعیف است »
📚مراه العقول ، ج 20 ص 332
❕از سوی دیگر ، تعلم علم و دانش و آگاهی بر نوشتن مثلا ، برای تمام مردان و زنان مورد تاکید قرآن و روایات است ، و نقل مورد بحث ، با مسلمات قرآنی و روایی ، همخوانی ندارد .
👌خداوند می فرماید ؛
« قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ » « ، بگو آيا كسانى كه مى دانند با كسانى كه نمى دانند يكسانند؟ تنها صاحبان مغز متذكر مى شوند » ( زمر 9 )
❕پیامبر گرامی فرمود ؛
« هر كس براى طلب دانشى گام در راهى نهد، خداوند، او را به بهشت مى برد. » « مَن سَلَكَ طَرِيقاً يَطلُبُ فِيهِ عِلماً سَلَكَ اللَّهُ بِهِ طَرِيقاً إِلى الجَنَّة »
📚الکافی ج 1 ص 34
👌و فرمود ؛
« أربَعَةٌ تَلزَمُ كُلَّ ذي حِجًى وعَقلٍ مِن امَّتي. قيلَ: يا رَسولَ اللَّهِ، ما هُنَّ؟ قالَ: استِماعُ العِلمِ، وحِفظُهُ، ونَشرُهُ، وَالعَمَلُ بِهِ » «چهار چيز بر هر هوشيار و خردمندى از امّت من، واجب است». گفته شد: اى پيامبر خدا! آن چهار چيز، كدام اند؟ فرمود: «شنيدن دانش، نگهدارى آن، نشر آن و عمل بِدان».
📚تحف العقول: ص 57، بحار الأنوار: ج 77 ص 160
❕و فرمود ؛
« جستجوى دانش، بر هر زن و مرد مسلمانى واجب است. » «طَلَبُ العِلمِ فَريضَةٌ عَلى كُلِّ مُسلِمٍ ومُسلِمَةٍ »
📚كنز الفوائد: ج 2 ص 107، بحارالأنوار: ج 1 ص 177
👌و فرمود ؛
« هيچ مرد و زن مؤمنى و هيچ آزاد و بنده اى نيست، مگر آن كه حقّى واجب از جانب خدا بر گردن اوست و آن، آموختن دانش و تفقّه در آن است » « ما مِن مُؤمِنٍ ولا مُؤمِنَةٍ ولا حُرٍّ ولا مَملوكٍ إلّاوللَّهِ عَلَيهِ حَقٌّ واجِبٌ أن يَتَعَلَّمَ مِنَ العِلمِ ويَتَفَقَّهَ فيهِ.»
📚مجمع البيان ج 2 ص 782
❕علی ع فرمود ؛
« ارزش هر كس [به] دانش اوست _ ارزش هر كس [به] چيزى است كه مى داند. »
📚منیه المرید ص 110 _ نهج البلاغه حکمت 81
👌همینطور خداوند بر نوشتن و قلم زدن در مسیر علم و دانش ، تاکید کرده و در آیه چهارم سوره علق در توصيف خويش در مقام ربوبيّت مى فرمايد ؛ «الَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ»؛ همان پروردگارى كه بوسيله قلم تعليم نمود».
🔸ادامه 👇