🔰علّیت و اختیار آدمی

🔹قانون علیت و ضرورت علّی یک قانون عقلی، عام و فراگیری است و به هیچ وجه نمی‌توان آن را به مواردی محدود و موارد دیگر را از آن استثناء کرد؛ چراکه قوانین عقلی استثناپذیر نیستند. لذا این‌که در تاریخ نیز این قانون حاکم باشد، شکی در آن نیست. لکن این به معنای جبر حاکم بر افعال و اعمال انسان‌ها نیست.

🔸همان‌گونه که اصل ضرورت علّی در عین‌حال که در اعمال و افعال اختیاری انسان‌ها نیز حاکم می‌باشد، هیچ‌گاه آدمی را موجودی مجبور و بی‌اراده نمی‌کند؛ در محدوده افعال آدمیان از ضرورت علّی، جبر استنتاج نمی‌شود. همین سخن در مورد جریان و سیر تاریخی حوادث نیز حاکم است.

♦️این‌که یک رخداد تاریخی علل فراوانی داشته یا حتی اگر بپذیریم تنها یک علت داشته است، این به معنای جبر در تاریخ و تخلف‌ناپذیری آن نیست؛ چرا که تاریخ با اعمال و افعال آدمیان شکل می‌گیرد. انسان موجودی مختار و آزاد است و اصل علّیت در حیطه اعمال ارادی وی به معنای مجبور بودن او نیست.

📖کتاب کرانه‌های اختیار آدمی، نوشته علی فلاح رفیع



#تاریخ
#علیت
#اختیار
#جبر_تاریخی


📌@canoon_org

🔷اگر انسان را موجودی آزاد و انتخاب گر بدانیم که می‌تواند بر سر دوراهی، با فکر و اندیشه یک راه را بر دیگر ترجیح دهد، باید علاوه بر واقعیت مادی، واقعیت برتری که پیراسته از ماده است، برای او قایل شویم؛ زیرا اگر واقعیت انسان را فقط جنبه مادی او بدانیم، دیگر نمی توانیم بگوییم که او انتخاب گر و آزاد است.

🔶ماده، اثر ثابت و معینی دارد و موجود مادی بسان ماشین های خودکار، فقط می‌تواند راه مخصوصی را که مقدمات آن در ساختمان ماشین تعبیه شده است طی کند و گزینش راه دیگری که وسایل آن در وجود او کارگزاری نشده، محال و غیر ممکن است. اگر واقعیت انسان را در ماده خلاصه کنیم، به این معنی است که او خواه‌ناخواه کاری انجام می‌دهد که اثر خود را ظاهر خواهد کرد.

🔷معنی اختیار این است که انسان می تواند بیش از یک کار انجام دهد و یکی از آن کارها را با فکر و اندیشه برگزیند و مسئول عمل خویش است. انسان می تواند کاری را بر کار دیگر ترجیح دهد. در نتیجه می‌توان گفت وراء دستگاه مادی انسان، موجود دیگری است که محکوم قوانین مادی نیست و هنر انتخاب گری، اثر مستقیم آن است.




📖کتاب #کرانه_های_پاکی به قلم #کریم_خطیبی

#اراده
#اختیار



📌 @canoon_org

🔷یکی از مهمترین استدلال‌ها بر اثبات جبر و سخت ترین اشکال بر اختیار آدمی این است که اراده آدمی نمی تواند ارادی باشد، چرا که اراده یا از طریق اسباب و علل خارجی به وجود آمده و یا هیچ گونه سبب و علتی از خارج، موجب اراده نشده است.

🔶اگر اراده، اسباب و علل خارجی نداشت و آدمی با اراده خود، تصمیم به انجام کار گرفت، در آن صورت ما درباره ی آن اراده که خود فعلی از افعال است، سوال میکنیم؛ چه چیزی موجب شد که آن اراده تصمیم به انجام کاری بگیرد؟ آن اراده چگونه پیدا شد؟ آیا آن اراده اسباب و علل خارجی داشته یا نه؟

🔷اگر اسباب و علل خارجی داشته است که همان اشکال قبلی مطرح می‌شود و اگر اسباب و علل خارجی نداشته بلکه با اراده خودش بوده است، دوباره پرسش به حال خودش باقی می‌ماند که آن اراده چگونه پیدا شد؟ و در نتیجه یا باید به تسلسل اراده‌ قائل بشویم و یا اراده را ارادی ندانیم و چنین بگوییم که اراده، خود در اراده بودنش، مضطر و مجبور می باشد.

📖کتاب #کرانه_های_اختیار_آدمی به قلم #علی_فلاح_رفیع


#آموزش_مفاهیم
#اختیار
#اراده
#جبر




📌@canoon_org

🔶کارهایی که انسان انجام می‌دهد به دو دسته تقسیم می شود: کارهای جبری که بدون اراده و تصمیم گیری انجام می شود و کارهای اختیاری که با انتخاب و تصمیم گیری انسان رخ می‌دهد. همه نظام های حقوقی، اخلاقی و تربیتی نیز بر این باور استوار است؛ همچنین خشنودی و یا پشیمانی فرد از کاری که انجام داده است و یا مطالبه ی حق نسبت به کاری که به دیگران مربوط است نیز، از اعتقاد و ایمان به این حقیقت سرچشمه می‌گیرد.

🔷وجدانی بودن اختیار آدمی به اندازه ای مسلم است که کمتر کسی در درون وجود و اعماق ذهن خویش، انتخاب گری و آزادی خویشتن را انکار می کند؛ زیرا اعتقاد بر جبری گری و نفی آزادی سبب می‌شود ارزش‌های اخلاقی از بین برود و کار نیکوکاران و بدکاران در خور تحسین و تقبیح قرار نگیرد.

💢بر اساس جبری گری، هر فردی جز یک کار، نمی تواند کار دیگری انجام دهد و جز یک راه، راه دیگری را نمی‌تواند طی کند. زیرا عمل هر فرد اعم از خوب و بد، اثر مستقیم ساختمان وجودی اوست و هر فردی جز یک کار، نمی تواند کار دیگری انجام دهد و جز یک راه، راه دیگری را نمی‌تواند طی کند.


📖کتاب #کرانه_های_پاکی به قلم #کریم_خطیبی

#جبر
#اختیار
#جبر_گرایی


📌@canoon_org