🔰علّیت و اختیار آدمی

🔹قانون علیت و ضرورت علّی یک قانون عقلی، عام و فراگیری است و به هیچ وجه نمی‌توان آن را به مواردی محدود و موارد دیگر را از آن استثناء کرد؛ چراکه قوانین عقلی استثناپذیر نیستند. لذا این‌که در تاریخ نیز این قانون حاکم باشد، شکی در آن نیست. لکن این به معنای جبر حاکم بر افعال و اعمال انسان‌ها نیست.

🔸همان‌گونه که اصل ضرورت علّی در عین‌حال که در اعمال و افعال اختیاری انسان‌ها نیز حاکم می‌باشد، هیچ‌گاه آدمی را موجودی مجبور و بی‌اراده نمی‌کند؛ در محدوده افعال آدمیان از ضرورت علّی، جبر استنتاج نمی‌شود. همین سخن در مورد جریان و سیر تاریخی حوادث نیز حاکم است.

♦️این‌که یک رخداد تاریخی علل فراوانی داشته یا حتی اگر بپذیریم تنها یک علت داشته است، این به معنای جبر در تاریخ و تخلف‌ناپذیری آن نیست؛ چرا که تاریخ با اعمال و افعال آدمیان شکل می‌گیرد. انسان موجودی مختار و آزاد است و اصل علّیت در حیطه اعمال ارادی وی به معنای مجبور بودن او نیست.

📖کتاب کرانه‌های اختیار آدمی، نوشته علی فلاح رفیع



#تاریخ
#علیت
#اختیار
#جبر_تاریخی


📌@canoon_org