⁠ ◽️در اهمیت نظارت رسانه‌ای

✍️منصور ساعی

▫️در دوران مدرن امروزی یکی از ابزارهای مهم در نظارت مردم بر زمامداران و نهادهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی، رسانه‌ها هستند که نقش زبان گویای آحاد ملت را بازی می‌کنند.

▫️رویارویی با ساختار قدرت و نظارت بر آن، ویژگی افتخارآمیز حرفۀ روزنامه نگاری و رسانه‌ای است. همین نقش رسانه‌هاست که گاه به استعاره از آن به عنوان «رکن چهارم دموکراسی» یاد می‌شود.

▫️این استعاره نخستین بار در انگلستان باب شد و جایگاه رسانه‌ها و روزنامه نگاران را با عنوان رکن چهارم دموکراسی در کنار سه قوه دیگر قرار دادند. رسانه‌ها با قرار گرفتن در جایگاه چهارم، وظیفه نظارت بر عملکرد ارکان دیگر را بر عهده دارند.

▫️علت قدرت رسانه‌ها، آزادی بیان و اعمال این آزادی درباره اقدامات دولت و نشان دهندۀ پاسخگو بودن دولت در مقابل رسانه‌ها و به تبع آن مردم بود.

▫️امروزه کارکرد نظارتی رسانه‌ها، نقش حساسی را در افزایش مسئولیت و پاسخ‌گویی در زمینه‌های مختلف اجتماعی دارد. در واقع نقش نظارتی رسانه‌ها اگر مسئولانه و درست ایفا شود، قدرت‌ها و سازمان‌های فاسد و بی‌بند بار و غیرپاسخگو به مردم و افکار عمومی شکل نمی‌گیرد.

▫️به طور کلی نظارت رسانه‌ای را می‌توان کارکردها و وظایفی است که رسانه‌ها به عنوان دیده‌بان منافع مردم و نظام سیاسی بر محیط اجتماعی و نهادهای اجتماعی (سازمان‌ها) اعمال می‌کنند. این نقش‌ها مواردی مانند آگاهی‌بخشی، تحلیل و تفسیر اخبار، شفاف‌سازی اطلاعاتی و افشاگری، پرسشگری و پاسخ‌گویی به افکار عمومی و نظایر آن را در بر می‌گیرد.

▫️کارکرد نظارتی رسانه زمانی معنا پیدا می‌کند که رسانه در ارزیابی و کنترل کردن سازمان‌های دولتی و عمومی آزاد باشد، استقلال حرفه‌ای از دولت داشته باشد و آزادی بیان رسانه‌ای از سوی دولت تضمین شده باشد.

▫️در کارکرد نظارتی، رسانه‌ها با اطلاع رسانی شفاف، افشاگری، آگاه سازی و هوشيارسازی افکار عمومی مدام در حال چک کردن فعالیت‌های مختلف نظام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هستند تا زمینه اصلاح امور و به تعادل رساندن این نظام‌ها فراهم گردد. یعنی سیاست چک کردن (ارزیابی) و متعادل کردن وظیفه اصلی ژورنالیسم نظارتی است.

▫️یکی از مولفه‌های نظارت رسانه‌ای وجود روزنامه‌نگاری مراقبتی یا دیده‌بان اجتماعی است. تئوری روزنامه‌نگاری مراقبتی یا واچ داگ ژورنالیسم در روزنامه‌نگاری از شهرت زیادی برخوردار است. مضمون اصلی این تئوری این است که رسالت رسانه‌ها نقد قدرت و جلوگیری از اشتباهات کارگزاران، دولت و سازمان‌های دولتی صاحبان منصب است.

▫️فرآیند جهانی شدن، فروپاشی حکومت‌های اقتدارگرا و مقررات‌زدایی از رسانه‌های جهان‌گستر نیز به تقویت نقش نگهبانی و نظارت رسانه‌ها دامن زده است.

▫️در نظام‌های مردم‌سالار رسانه‌ها صرفا ثبت‌کننده وقایع اجتماعی نیستند، بلکه چشم و گوش افکارعمومی هستند. در حقیقت روزنامه نگاری واچ داگ، همان اسطوره روزنامه‌نگار شجاع و متهوری است که سرسختانه خطاها و نواقص و اشتباهات دولت و سازمان‌ها را پیگیری می‌کند و این امر احساس سرزندگی و شادابی به رسانه و جامعه می‌دهد.

▫️روزنامه‌نگاری واچ‌داگ بر فعالیت‌های روزانه دولت نظارت می‌کند تا به شهروندان در مورد شناخت از میزان کارایی فعالیت‌ها و عملکرد دولت و سازمان‌ها کمک کند.

▫️در نهایت رسانه‌ها این اطمینان را ایجاد می‌کنند که افراد و نهادها برای خدمت به مردم ایجاد شده‌اند، شفاف، متعهد و مسئولیت‌پذیر و پاسخگو باقی می‌مانند.


🗞منبع: بخشی از مقاله‌ای به نام «چیستی و چرایی «نظارت رسانه‌ای» بر تصمیم‌ها و عملکرد دولت و زمامداران»، منتشر شده در شماره 44 #ماهنامه_مدیریت_ارتباطات، دی 1392

#آرشیو_مدیریت_ارتباطات
#نظارت_رسانه‌ای
#روزنامه‌نگاری_مراقبتی

برای خواندن متن کامل مقاله به این لینک مراجعه کنید

👇👇👇

https://t.iss.one/cm_magazine

#روزنامه‌نگاری #حقوق‌ارتباطات
🔸حق فراموش شده روزنامه‌نگاران ‌
#عباس_عبدی و #احمد_زیدآبادی روزنامه‌نگاران پیشکسوت و تحلیلگران سیاسی به سوالات اساسی در زمینه #آزادی‌رسانه و نحوه نظارت بر آن‌ها پاسخ‌ دادند. احمد زیدآبادی به آزادی رسانه‌ها و عدم دخالت دولتی حتی در عصر گسترش ارتباطات و دوران حاضر و پدیده‌های جدید رسانه اعتقاد دارد و نظارت‌های از بالا به پایین را لازم نمی‌داند. برخلاف زیدآبادی اما عباس عبدی معتقد است که سوگیری‌های سیاسی و جانبدارانه نهادهای نظارتی باعث شده تا فعالان عرصه رسانه نسبت به هر نوع نظارتی بدبین باشند، در حالیکه به باور عبدی نوعی از #نظارت در هر حرفه‌ای لازم است. عباس عبدی ضمن برجسته دانستن رسالت ناظر حرفه‌ای و نه لزوما دولتی، گرایش خود رسانه به حقیقت را عامل اعتبار و قدرت رسانه می‌داند. احمد زیدآبادی نیز معتقد است شان روزنامه‌نگاری تا حدی بر استقلال اتکا دارد مگر اینکه پای درآمدهای ناسالم و وابستگی مالی کثیف در جریان باشد.
این نشست به همت واحد مطالعات گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد برگزار شده است. لینک