#واژه‌ها #زبانشناسی
🔸 مردم چگونه واژه‌سازی می‌کنند؟
#مزدک_انوشه به شرح شیوه‌های #واژه‌گزینی مردمی می‌پردازد، و در حالی به این‌که عمر #واژه‌سازی به اندازه عمر زبان است، اشاره می‌کند که می‌گوید شیوه مردم و فرهنگستان زبان و ادب #فارسی برای واژه‌سازی تفاوتی ندارد. این زبان‌شناس و استادیار گروه زبان‌شناسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایسنا، درباره واژه‌گزینی مردمی و همچنین تأثیر اهل زبان بر ماندگاری واژه‌ها اظهار کرد: اگرچه واژه‌سازی فرآیندی تخصصی است و به دانش، تجربه، شم و ذوق زبانی احتیاج دارد، اما از سویی پدیده‌ای است که پیوسته در گفتار روزمره اهل زبان رخ می‌دهد. همه ما در گفت‌وشنود روزانه‌مان مدام در حال واژه‌سازی هستیم. البته اغلب این واژه‌ها مدخل نمی‌شوند؛ یعنی نمی‌توانید آن‌ها را در لغت‌نامه #دهخدا، #سخن و فرهنگ #معین پیدا کنید.
https://tinyurl.com/37vftfx7

#واژه‌ها 🔸 چمدان
#چمدان از کجا به دست ما رسید؟
واژه چمدان از کجا آمده و سیر تحول آن چگونه بوده است؟
در یادداشت #سجاد_سرگلی، مدرس ویرایش و نگارش که آن را در صفحه شخصی خود منتشر کرده، می‌خوانیم: چمدان واژه‌ای روسی است، اما با تباری فارسی. #جامه‌دان از #فارسی به #تاتاری که از خانواده زبان‌های ترکی است، رفته و از تاتاری به روسی و این بار از روسی به فارسی بازگشته، همراه با تغییراتی. سیر تحول این واژه چنین است:
جامه‌دان (فارسی) ← چَمِدان (تاتاری/ترکی) ← چِمُدان (روسی) ← چَمَِدان (فارسی)
دکتر #علی‌اشرف_صادقی در مقاله کلمات روسی در زبان فارسی و تاریخچه ورود آن‌ها فهرستی از کلمات روسی، که وارد فارسی شده‌اند، آورده و برای هر یک توضیحاتی سودمند ارائه کرده است.
واژه چمدان مرا به یاد شعر علیرضا آذر می‌اندازد:
چمدان دست تو و ترس به چشمان من است
این غم‌انگیزترین حالت غمگین شدن است
... دل به دریا زده‌ای پهنه سراب است نرو
برف و کولاک زده راه خراب است نرو
بی تو من با بدن لخت خیابان چه کنم؟
با غم‌انگیزترین حالت تهران چه کنم؟

#کتیبه🔸عید نوروز مبارک
دم مرا صفت باد فرودین کردند
گیاه را ز سِرشکم چو یاسمین کردند
درآ به سجده و یاری ز خسروان مطلب
که روز فقر نیاکان ما چنین کردند
▫️بخشی از کتیبۀ فارسی آرامگاه علامه اقبال لاهوری
علامه #اقبال در لاهور، کمبریج و مونیخ به مطالعه در فلسفه و حقوق پرداخت، او که به زبانهای اردو، انگلیسی و آلمانی مسلط بود، اعتقاد داشت تنها شعرِ فارسی بویژه قالب مثنوی است که می‌تواند افکار بلند او را تبیین نموده و در جهان جاودانه کند.
با آموختن زبان #فارسی نزد استاد، شروع به سرودن شعر و تدوین کتاب‌های منظوم جاوید نامه، زبورِ عجم، اسرار خودی، رموز بیخودی، پیام مشرق ... نمود.
#مرتضی_رضوانفر
https://t.iss.one/katibefarsi

🔸پیشینه جایزهٔ علی‌اکبر دهخدا
جایزهٔ #علی‌اکبر_دهخدا به پیشنهاد دکتر #محمدرضا_شفیعی‌کدکنی و تصویب شورای مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا به منظور ارج نهادن به شخصیت تأثیرگذار علامه علی‌اکبر دهخدا و تکریم کسانی که همچنان خدمت‌گزار زبان #فارسی هستند و برای اعتلای زبان فارسی آثار ارزشمندی تألیف کرده‌اند، اهدا می‌شود.

@shafiei_kadkani
🔸جایزهٔ دهخدا
نخستین مراسم جایزه #علی‌اکبر_دهخدا در تالار افشار مؤسسه لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌ المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران برگزار شد. در این مراسم به کتاب منتخب هیأت داوران در حوزهٔ فرهنگ‌نویسی و پژوهشگرِ منتخب در زمینهٔ معرفی و نشرِ آثارِ علامه دهخدا، لوح و نشانِ دهخدا اهدا شد. همچنین نشانِ دهخدا به کوشندگان فرهنگ، استادان پیشکسوت:
#حسن_انوری، #رسول_شایسته، #سعید_نجفی‌اسداللهی، #عبدالله_انوار، #على‌اشرف_صادقی و #احمد_سمیعی - از مؤلفان بازماندهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا - تقدیم شد.
جایزهٔ علی‌اکبر دهخدا به پیشنهاد دکتر #محمدرضا_شفیعی‌کدکنی و تصویب شورای مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا به منظور ارج نهادن به شخصیت تأثیرگذار علامه علی‌اکبر دهخدا و تکریم کسانی که همچنان خدمتگزار زبان #فارسی هستند و برای اعتلای زبان فارسی آثار ارزشمندی تألیف کرده‌اند، اهدا می‌شود.
جمعه، ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱

#فارسی🔸نسخۀ الکترونیک ویراست جدید دستور خطّ فارسی
نسخۀ الکترونیک ویراست جدید دستور خطّ فارسی روی وبگاه فرهنگستان و ادب فارسی بارگذاری شد. ویراست جدید دستور خطّ فارسی در ۸۸ صفحه و با شمارگان ۳هزار نسخه در ادارۀ نشر فرهنگستان #زبان و ادب فارسی منتشر شده است. برای دسترسی به نسخۀ الکترونیک این کتاب به وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی مراجعه کنید. برای مطالعه متن کامل خبر به این نشانی در وبگاه فرهنگستان مراجعه کنید.

🔸٢٧ شهریور، روز ملی شعر و ادب فارسی
گرانمایه‌ترین سرمایه ایرانی، فرهنگ ایران، به‌ویژه زبان #فارسی است و شعر جان این زبان و فرهنگ ایرانی است. به باور ادیبان و هنرپژوهان برجسته، هیچ فرهنگ دیگری از نظر تعداد شاعران پرمایه و بلند آوازه و غنای گنجینه شعر و ادب به پای فرهنگ ایران نمی‌رسد. هیچ گنجینه جواهراتی نمی‌تواند هم‌ارز گنجینه شعر و ادب فارسی باشد، اما دریغ که ما از این گنج نظم و نثر، در اقتصاد ملی کمتر بهره‌ برده‌‌ایم. از این همه ادبیات کهن و نوین ایران زمین، از این معدن بی‌پایان اسطوره، شعر، قصه و داستان و طنز نازنین می‌بایست هزاران محصول فرهنگی در عرصه سینما، سرگرمی و اسباب‌بازی، پوشاک و مد و بازی‌های رایانه‌ای و گردشگری و غیره به جهان عرضه می‌کردیم. اما دریغ که خود را گم کرده‌ایم.
ما را در جهان به موشک و بمب و ترور و گروگانگیری شناسانده‌اند ولی حماسه فردوسی، حکمت سعدی، عرفان مولوی، رندی حافظ، قصه‌پردازی نظامی و طنز عبید زاکانی و بسیار گنجینه‌های دیگر را به سایه رانده‌اند. باشد که به زودی زود، چشم خرد به این گنجینه بی‌بدیل بگشاییم. ماهنامه صنعت
@sanatchapnews

#منابع🔸١٣١ عنوان کتاب درسی فارسی مکتبخانه‌ها و مدارس از ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ شمسی
▫️فرهنگستان زبان و ادب فارسی در قالب طرح‌ پژوهشی "کتاب‌شناسی کتاب‌های درسی زبان و ادب فارسی مدارس از ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ شمسی" اقدام به انتشار ۱۳۱ عنوان از کتاب‌های قدیمی #فارسی مکاتب و مدارس ایران کرده است؛ این گنجینه شامل کتاب‌های درسیِ زبان و ادبیات فارسی همۀ مقاطع تحصیلیِ است.
قدیمی‌ترین کتاب‌های این مجموعۀ متعلق به دورۀ مکتبخانه و برخی از کتاب‌ها نیز چاپ سنگی هستند. استادانی چون #ناصرالدین_زرین‌کلک،‌ #نورالدین‌_زرین‌کلک، #محمد_سلحشور، #جواد_شریفی‌صالحی، #محمد_احصایی، #احمد_میرخانی، #حسین_میرخانی،‌ #احمد_نجفی‌زنجانی و… در کتابت این کتاب‌ها نقش داشته‌اند. لینک دریافت کتاب‌ها

#فارسی🔸دسترسی آسان به هزارواژه‌های تخصصی فراهم شد
به منظور تسهیل دسترسی استادان، پژوهشگران، نویسندگان، مترجمان و سایر علاقه‌مندان به معادل‌های فارسی لغات و اصطلاحات بیگانه، نسخۀ الکترونیکی کتاب‌های هزارواژه، بر روی وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی بارگذاری می‌شود. بر این اساس و در نخستین گام، هزارواژه‌های علوم انسانی (جلد ۱ و ۲ و شامل مجموعه‌واژه‌های آینده‌پژوهی، اقتصاد، باستان‌شناسی، جامعه‌شناسی، زبان‌شناسی، علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و مدیریت پروژه)، هنر، زبان‌شناسی، باستان‌شناسی، روان‌شناسی و گردشگری بر روی وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی بارگذاری شد. متن کامل خبر را در وبگاه فرهنگستان در این نشانی بخوانید.

▫️بیست و نهم اسفند
🔸زادروز پرویز ناتل خانلری (۱۲۹۲-۱۳۶۹)
من #فارسی را عزیز می‌دارم و به خود می‌بالم که این زبان من و کسان من است. زبانی که شیرینی آن را دشمن و دوست و خویش و بیگانه چشیده‌اند، زبانی که سعدی بدان غزل سروده است و در دورترین نقطهٔ آسیا، قرن‌ها پیش از این مطربان چینی غزلش را به گوش جهان‌گردان اندلس خوانده‌اند.
نزد من وطن آن نیست که شما می‌پندارید. این چهار خط فرضی که دور ایران کشیده‌اند وطن مرا محدود نمی‌کند. هر جا که فرهنگ ایرانی هست وطن من است؛ زیرا در آنجاست که روح من و ذوق من آشنا می‌یابد و به گمان من وطن آنجاست که آشنایی هست. نمی‌گویم که فرهنگ همان زبان است؛ اما زبان هم یکی از اجزاء فرهنگ است و جزء بزرگی است.
منبع: زبان‌شناسی و زبان فارسی، پرویز ناتل خانلری، چ دوم، توس، تهران، ۱۳۶۶، ص ۱۷۵.
@theapll