✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۲۷]

⬇️ حمید زیرلی بادکوبه‌ای (ح ۱۲۶۶ - ..... ق)

🔸 آخوند شیخ حمید زیرلی بادکوبه، در حدود ۱۲۶۶ق (۱۸۵۰م) در روستای زیره از توابع باكو متولد شد. از تاریخ تولد و سیر تحصیلات این روحانی عالی‌مقام جز این در دست نیست که عمده تحصیلاتش در حوزه مقدس نجف اشرف بود و پس از نیل به مقامات علمی و معنوی به زادگاه خویش بازگشت و مدت مدیدی به تبلیغ و ترویج معارف اسلامی و احکام شرعی و دیگر فعالیت‌های دینی پرداخت. پس از پیروزی انقلاب بلشویکی، در دوران خفقان حاکمیت کمونیست‌ها ایشان به عتبات عالیات مهاجرت نمود و همان‌جا درگذشت. وی از عالمان دینی و روحانیون بلند مرتبه‌ای است که در میان مردم به قد است و کثرت عبادت و کمالات معنوی و بروز کرامات مشهور بود و تاکنون نام ایشان به‌عنوان يك روحاني مقدس بر سر زبان‌هاست.


📚📚📚پ.ن.
۱. مصاحبه با نوادگان معظم‌له و روحانیون محل.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۰ و ۲۲۱.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۲۸ و ۲۲۹]

⬇️ حنفی قراباقی (..... - ..... ق)

🔸 حنفی قراباقی (قراباغی) از عالمان و دانشمندان منطقه قفقاز بوده و کتاب منظومة آداب البحث و المناظرة را به نگارش درآورده است. این کتاب به غیاث‌الدین منصور دشتکی نیز نسبت داده شده است.[۱]

⬇️ حنیفه بادکوبه‌ای ( ..... - ۱۳۵۰ ق)

🔸 شهید شیخ حنیفه بادکوبه‌ای از علمای مبارز شیعه در قفقاز بوده و محل ولادت و نشأت وی باکو بوده است. علوم اسلامی را نزد علمای شیعه فرا گرفت و هنگام برپایی دولت بلشویکی در روسیه به مخالفت با آن برخاست و به دفاع از حریم ادیان و دعوت به دیانت اسلام پرداخت. کارگزاران حکومت شوروی وی را بازداشت کرده و به زندان افکندند. ایشان را در سال ۱۳۵۰ق (۱۹۳۲م) به دار آویخته شد و به شهادت رسید.[۲]



📚📚📚پ.ن.
۱. فهرستگان نسخه های خطی ایران ( فنخا) ، ج ۱، ص ۷۷.
۲. نقباءالبشر، ج ۲، ص ۶۸۳-۶۸۳؛ دایرةالمعارف تشیع، ج ۳، ص ۱۸-۱۹؛ شهداء الفضيلة، ص ۳۷۹؛ علماء مجاهد ص۹۲.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۱.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۳۰]

⬇️سید میرحیدر آغدامی (۱۳۱۲ -..... ق)

🔸 حاج سید میرحیدر آغدامی فرزند میرحیدر در سال ۱۳۱۲ق (۱۸۹۴م) سه ماه بعد از وفات پدرش، به دنیا آمد و چون برادرش حاج میرفتا در زنگزور قاضی بود، او را هم به آنجا برد و در مدرسه آن منطقه تحصیل نمود. پس از آن به ایران آمده و در شهرهای تبریز و تهران به تحصیل همت گماشت.

وی پس از بازگشت به موطن در سال ۱۳۵۶ق (۱۹۳۷م) زندانــی شــد و سـپـس بـه منطقه سردسیری سیبری تبعید گردید. بعد از مدتی از تبعید رها شد و به وطنش بازگشت و از سال ۱۲۳۰ تا ۱۳۸۴ ق (۱۹۵۰ تا ۱۹۶۴م) در مسجد شهر آغـدام به خدمات دینی و مذهبی پرداخت و در همان سال وفات نمود میر جعفر و ملکه فرزندان او می‌باشند.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۲.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۳۱ و ۲۳۲]

⬇️حیدر ایروانی (..... -..... ق)

🔸 عالم پارسا، شیخ حیدر ایروانی از علمای ساکن در نجف اشرف بود و دامادش آیت‌الله شیخ حسین توتونچی تبریزی است. آیت‌الله حاج میرزا محمد غروی تبریزی مشهور به توتونچی نواده دختری اوست. از زندگی او اطلاعی در دست نیست.[۱]

⬇️حیدر دربندی داغستانی (..... -..... ق)

🔸 میرزا حیدر وزیراف دربندی از دانشمندان و علمای داغستان بوده و از آثار او می‌توان به تاریخ مسمى به دربند نامه = نام دربند جدید[۲] و مجمع الملوک فی ذکر سلاطین عجم اشاره کرد.[۳]

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. گلشن ابرار آذربایجان، ج ۱، ص ۲۹۰.
۲. فهرست نسخه‌های خطی فارسی انستیتوی تاریخ، باستان‌شناسی و مردم شناسی، مرکز علمی داغستان فرهنگستان علوم روسیه، ص ۶۷؛ فهرست نسخه‌های خطی فارسی موجود در کتابخانه عمومی دولتی سالتيكوف ـ شدرین، ص ۶۲؛ فهرست نسخه‌های خطی فارسی مؤسسه خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه، ص ۴۸۲؛ فهرست توصیفی نسخه‌های خطی فارسی انستیتو دست‌نویس‌های شرقی سن‌پتربورگ، ج ۳، ص ۲۴۹.
۳. فهرست نسخه‌های خطی فارسی موجود در کتابخانه عمومی دولتی سالتیکوف ـ شدرین، ص ۱۶۴.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۲ و ۲۲۳.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۳۳]

⬇️حیدر علی شیروانی ‏(..... - ح ۱۱۲۹ ق)

🔸 ملا حیدر علی شیروانی فرزند ملا محمد شیروانی فرزند حسن شیروانی، خواهر زاده و داماد علامه ملا محمد تقی مجلسی بود و در محضر پدرش شاگردی کرده است. پدرش در روز پنج شنبه ۱۶ شعبان المعظم ۱۰۷۵ ق در آخر کتاب حدود برای فرزندش اجازه روایی نوشته است. او درباره پسرش می‌نویسد:

قرأ على قرة عينى و ثمرة فؤادى ولدى الأعز الفاضل الورع البر التقى النقي المولى حيدر على أيده الله تعالى قراءة ضبط وتنقيح حفظ و تهذيب...[۱]

آثار علمی و قلمی ایشان چنین است:

۱. إحترام المشاهد؛[۲]
۲. احکام الارضین؛[۳]
حدود ۳۹ اثر از ایشان ثبت شده است که به دلیل طولانی شدن در این پست درج نمی‌شود...

ایشان در حدود سال ۱۲۲۹ ق (۱۸۱۳م) وفات نمود.
***
شرح حال پدرش ملا محمد شیروانی به شماره ۵۹۰ آمده است.[۴]

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. فهرست نسخه‌های خطی فارسی موجود در کتابخانه عمومی دولتی سالتیکوف - شدرین، ص ۱۶۴. تراجم الرجال، ج ۱، ص ۳۲۳.
۲. درباره نسخه‌های خطی رساله فوق ر.ك: فهرست‌واره دست‌نوشت‌های ایران (دنا)، ج ۱، ص ۳۴۷؛ فهرستگان نسخه‌های خطی ایران (فنخا)، ج ۲، ص ۱۳۲.
۳. درباره نسخه‌های خطی رساله فوق ر.ك: فهرست‌واره دست‌نوشت‌های ایران (دنا)، ج ۱، ص ۳۵۹؛ فهرستگان نسخه‌های خطی ایران (فنخا)، ج ۲، ص ۱۷۴؛ الذريعة، ج ۱، ص ۲۹۲.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۳ تا ۲۲۷.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۳۴]

⬇️حیدر لریکی لنکرانی ‏(..... - ..... ق)

🔸 آخوند میر حیدر لریکی لنکرانی از روحانیون شهرستان لريك واقع در منطقه لنکران بود که در دوران استالین به قزاقستان تبعید و همان‌جا وفات نموده است.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۷.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۳۵ و ۲۳۶]

⬇️خاقانی شیروانی (۵۲۰ - ۵۸۱ ق)

🔸 افضل‌الدین بدیل ابراهیم خاقانی شیروانی فرزند نجیب‌الدین علی نجار در سال ۵۲۰ ق (۱۱۲۶م) در روستای ملهم واقع در بالای شماخی به دنیا آمد. وی از مشاهیر ادبای عصر و از سخنوران نامی ایران قدیم بوده و در حکمت هیأت، نجوم و موسیقی مهارت داشته است. از آثار او می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱. کلیات خاقانی = دیوان خاقانی = قصاید خاقانی؛[۱]
۲. الأحادیث القدسیة = احادیث قدسی؛
۳. تحفةالعراقین؛[۲]

خاقانی شیروانی در سال ۵۸۱ق (۱۱۸۵م) در تبریز وفات نمود و در قبرستان سرخاب تبریز به خاک سپرده شد.[۳]

⬇️ خالق اسماعیلی (..... - ..... ق)

🔸 میر خالق آقا اسماعیلی از دودمان سیادت بوده و در ردیف علمای دینی آذربایجان قرار داشت.

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. فهرست توصیفی نسخه‌های خطی فارسی انستیتو دستنویس‌های شرقی سن پتربورگ، ج ۸، ص ۴۷۸ - ۴۸۲.
۲. فهرست نسخه‌های خطی فارسی مؤسسه خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه، ص ۶۸.
۳. دانشمندان آذربایجان، ص ۲۱۴ - ۲۱۸.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۷ و ۲۲۸.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۳۷]

⬇️خان محمد (۱۲۴۶ - ۱۳۳۶ ق)

🔸 ملا آخوند خان محمد در سال ۱۲۴۶ق (۱۸۳۰م) در روستای مغان گنجه‌لی که اکنون از توابع صابرآباد می‌باشد و سابقاً از توابع شیروان بود، متولد شد. بعد از تحصیلات مقدماتی در منطقه به نجف اشرف مشرف شد و به مدت ۲۰ الی ۲۵ سال در آن مکان مقدس به تحصیل پرداخت و پس از آن به زادگاهش بازگشت و به فعالیت‌های دینی پرداخت. به گفته فرزندان معظم‌له، ایشان از هم‌دوره‌های آقا میرباقر سالیانی بوده و مورد عنایت مرحوم آخوند ملاعلی بنده و دیگران قرار داشت.

آخوند خان‌محمد کـه عالمی اخلاقی متواضع پرهیزگار بود، در سال ۱۳۳۶ق (۱۹۱۷م) رحلت کرد و در روستای خود به خاک سپرده شد و آخوند علی بنده به زیارت قبر ایشان می‌رفت اسامی فرزندان ایشان تکذبان اسبق، عبدالخالق، سكينه و مجید می‌باشد.[۱]



📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. مصاحبه با میرترلان به تاریخ ۶ مرداد ۱۳۹۳ ش ۳۰ رمضان ۱۴۳۵ ق؛ مصاحبه با بعضی از نوادگان معظم‌له.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۸.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۳۸]

⬇️خدیجه سلطان داغستانی (..... - ..... ق)

🔸 خدیجه سلطان داغستانی دختر حسن علی خان و دختر عموی علی قلی خان واله داغستانی است. علی قلی خان هنگام سلطنت نادر شاه افشار منزوی گردید و سپس به هند رفت. پس از کشته شدن نادر شاه شخصی به نام میرزا شریف را به اصفهان فرستاد تا خدیجه سلطان را با خود به هند ببرد ولی خدیجه سلطان با میرزا احمد وزیر ابراهیم شاه افشار وصلت نموده بود. مجموعه اشعار او با نام‌های دیوان خدیجه داغستانی؛[۱] دیوان سلطان خدیجه[۲] و دیوان سلطان داغستاني أو شعره[۳] در منابع آمده است. نمونه‌ای از اشعار او چنین است:

من ساقیم و شراب حاضر
ای عاشق تشنه آب حاضر
آبست شراب پیش لعلم
هان لعل من و شراب حاضر
با حسن من آفتاب هیچ است
اينك من و آفتاب حاضر [۴]



📚📚📚📚📚پ.ن.
١. الذریعه، ج ۹ (القسم الأول)، ص ٢٩٠.
٢ . الذریعه، ج ۹ (القسم الثانی) ، ص ۴۵۶.
۳. الذریعه، ج ۹ (القسم الثانی) ، ص ۴۵۶.
۴. دانشمندان آذربایجان، ص ۲۹۰ - ۲۹۱.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۹.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۳۹]

⬇️داود (۱۳۴۶ - ۱۴۰۶/۱۴۰۷ ق)

🔸 آخوند میرزا داود فرزند شیخ محسن و منار خانم در سال ۱۳۴۶ق (۱۹۳۷م در روستای گوبك تالا از توابع شهرستان ایمشلی دیده به جهان گشود. وی کلیه دروس حوزوی اعم از مقدمات و... را نزد پدر و دیگر روحانیون منطقه آموخته و ظاهراً امکان عزیمت به حوزه‌های علمیه دیگر را نداشته است لکن عالمی فاضل بوده و علی‌رغم خفقان و استبداد رژیم الحادی کمونیستی به تدریس و تربیت طلاب علوم دینی اهتمام ویژه داشت که از جمله شاگردان وی آخوند حاج جميل و ملا باقر را می‌توان نام برد.

ایشان طبع شعر داشته و با تخلص میرزا اشعار و مراثی در رسای اهل‌بیت علیهم‌السلام سروده و فرزندانی به نام‌های سهراب، محراب، وقار، وفا سفوره، طيبه و سیبه داشته است.

وفاتش در سال ۱۴۰۶/۱۴۰۷ق (۱۹۸۷/۱۹۸۶م) اتفاق افتاده است.[۱]

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. مصاحبه آقا وقار فرزند معظم‌له.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۹ و ۲۳۰.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۴۰ و ۲۴۱]

⬇️داود ترکستانی (..... - ..... ق)

🔸 داود فرزند عبدالباقی فرزند عیسی فرزند جان بابا ترکستانی نویسنده شرح صرف میر[۱] و جامع القواعد در توضیح قواعد اساسی صرف بوده و در حدود قرن یازدهم قمری نوشته شده است.[۲]

⬇️داود شیروانی (..... - ..... ق)

🔸 داود شیروانی از دانشمندان و علمای علوم عقلی بوده و دو کتاب به نام‌های حاشية حاشية الجرجاني على تحرير القواعد المنطقية[۳] وحاشية حاشية الجرجاني على لوامع الأسرار في شرح مطالع الأنوار = حاشية لوامع الأسرار في شرح مطالع الأنوار[۴] از وى به یادگار مانده است.

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه ملی عشق‌آباد ترکمنستان، ص ۱۹۱؛ فهرست نسخه‌های خطی فارسی مؤسسه خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه، ص ۲۶۰.
۲. فهرست نسخه‌های خطی انستیتو شرق‌شناسی و آثار خطی، تاجیکستان شهر دوشنبه، ج ۳، ص ۱۹۸.
۳. فهرست‌واره دست‌نوشت‌های ایران (دنا)، ج ۴، ص ۱۲۷.
۴. فهرست‌واره دست‌نوشت‌های ایران (دنا)، ج ۴، ص ۱۳۷.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۳۰.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۴۲]

⬇️دخیل حسین‌زاده لنکرانی (۱۲۹۳ - ۱۳۵۶ ق)

🔸 آخوند ملا دخیل[۱] حسین‌زاده لنکرانی فرزند مختار حسین‌زاده (حسین‌اوف) در سال ۱۲۹۴ق (۱۸۷۶م) در شهرستان ماساللی از توابع منطقه لنکران متولد گردید. در نوجوانی عازم حوزه علمیه زنجان شد و مقدمات و سطوح عالی فقه و اصول و حدیث و تفسیر را از اساتید بعد از آن آنجا آموخت. به حوزه علمیه مقدسه نجف اشرف رهسپار گردید و سال‌ها خوشه‌چین خرمن دانش بزرگان علمی و معنوی دیار نور گردید. از مدت اقامت و اساتيد و سطح علمی وی اطلاعی به دست نیامد. وی پس از انجام تحصیلات در سال ۱۹۱۶م به زادگاهش بازگشت و به اقامه جماعت در یکی از مساجد آنجا پرداخت.

ایشان خطیب توانمند و واعظی شهیر بوده و در منطقه لنکران به خطابه و سخنرانی‌های پرشور مشهور است. پس از پیروزی و تثبیت انقلاب کمونیسم از فعالیت‌های دینی وی ممانعت به عمل می‌آید، لکن ایشان با عزمی استوار به جهاد و مبارزه برخاست و سرانجام در سال ۱۳۵۶ق (۱۹۳۷م) توسط دژخیمان حکومت الحادی دستگیر و به فیض شهادت نایل آمد.[۲]

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱ . به احتمال قوی دخیل نام مستعار وی بوده است. کما اینکه به کارگیری این رایج می‌باشد و و نام اصلی وی چیز دیگری بوده که به آن دست نیافتیم.
۲. مصاحبه با نوادگان معظم‌له و اهالی محل.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۳۱.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۴۳]

⬇️دیان لنکرانی (۱۳۱۵ - ۱۳۵۰ ق)

🔸 آخوند ملادیان لنکرانی فرزند حاج شیرعلی در سال ۱۳۱۵ق (۱۸۹۷م) در روستای شرفه از توابع شهرستان ماساللی منطقه لنکران متولد شد. پس از گذراندن دروس مکتب‌خانه‌ای در نوجوانی به حوزه علمیه اردبیل عزیمت کرد مقدمات و بخشی از سطوح عالی علوم اسلامی را از استادان آنجا بهره برد. آن‌گاه به حوزه علمیه تهران هجرت کرد و از محضر استادان آنجا بهره برد. وی در ریاضیات و حکمت و فلسفه نیز تبحر داشت و در میان عالمان منطقه به‌عنوان حکیم از وی یاد شده است. از استادان ایشان در حوزه‌های مذکور اطلاعی بدست نیامد. وی به سال ۱۳۴۵ ق (۱۹۲۶م) به زادگاه خود بازگشت و به تبلیغ و تدريس معارف دینی و علوم اسلامی پرداخت. ایشان نیز همانند دیگر عالمان و روحانیون وقت قفقاز تحت پیگرد و آزار و اذیت دژخیمان کمونیست قرار گرفت و بارها تهدید به حبس و قتل شد. سرانجام در سال ۱۳۵۰ ق (۱۹۳۱م) از شدت غم واندوه مریض شد و درگذشت.[۱]

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. مصاحبه با خانواده معظم‌له و روحانیون محل.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۳۱ و ۲۳۲.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷