✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۲۳]

⬇️ حق‌وردی صفای قراباغی (..... - ۱۲۹۹ ق)

🔸 میرزا حق‌وردی صفای قراباغی فرزند میرزا علی (قاضی شهر شوشه) از شاعران آذربایجان که در شوشه به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتی را در شوشه فراگرفت و پس از چندی برای فراگیری علوم دینی به نجف اشرف رفت. وی پس از آنکه به‌خوبی دروس حوزوی را آموخت، در گوشه‌ای به عبادت پرداخت و انزوا اختیار کرد. صفا هنگامی که در نجف اشرف اقامت داشت، مثنوی در ۲۸ بیت برای برادرش میرزا ابوالقاسم قراباغی فرستاد که بیت نخست آن چنین است:

آن که دور افتاده از هندوستان
آن منــم غم دیده‌ای از دوستان

از وی دیوانی به جا نمانده، تنها برخی از غزلیات او در تذکره نواب آمده است. ایشان در سال ۱۲۹۹ ق (۱۸۸۱م) وفات نمود.[۱]


📚📚📚پ.ن.
۱. دانشنامه ادب فارسی، ص ۳۶۱؛ ریاض العاشقین، ص ۳۹۸؛ سرایندگان شعر پارسی در قفقاز، ص ۱۸۵؛ ادب فارسی در قفقاز، ص ۳۶۱.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۱۸ و ۲۱۹.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۲۴ و ۲۲۵]

⬇️ حماد سمندری (قرن ۳ ق)

🔸 حماد بن عبدالعزیز سمندری (سمندلی) منسوب به سمندر از بلاد آذربایجان بوده و در ردیف محدثان آنجا قرار دارد.[۱]

⬇️ حمدالله آستارایی (۱۲۹۲ - ۱۳۴۳ ق)

🔸 آخوند ملا حمدالله آستارایی فرزند صادق در سال ۱۲۹۲ق (۱۸۷۵م) در روستای شیعه‌کران از توابع شهرستان آستارا در منطقه لنکران متولد شد. دروس مکتب‌خانه‌ای و مقدمات و بخشی از علوم دینی را نزد روحانیون و عالمان حوزه علمیه لنکران آموخت. آنگاه عازم حوزه علمیه نجف اشرف شد. از مدت اقامت ایشان در آن حوزه مقدس و استادان و همچنین سطح تحصیلات وی اطلاعی به دست نیامد. آخوند ملا حمدالله پس از انجام تحصیلات، به زادگاه خود بازگشت و به وعظ، ارشاد، تبلیغ، ترویج معارف و احکام دینی همت گمارد و سرانجام در سال ۱۳۴۳ق (۱۹۲۵م) دارفانی را وداع گفت.

فرزند ایشان آقای عبدالوهاب که اکنون در قید حیات است اظهار داشتند:
پدرم کتاب‌های زیادی تألیف نموده بود که پس از درگذشت ایشان در اثر خوف و هراس از مأموران کمونیستی که دائماً در پی آزار و اذیت خانواده آن مرحوم بودند به ناچار آنها را به رودخانه ریخته، از بین بردیم.[۲]


📚📚📚پ.ن.
۱. اختيار معرفة الرجال رجال الکشی، ج ۲، ص ۶۳۴ ؛ رجال العلامة الحلى، ص ۵۷؛ الرجال‌البرقی ، ص ۲۱؛ تنقیح‌المقال، ج ۲۴، ص ۴۳؛ اعیان‌الشیعة، ج ۶، ص ۲۱۹ ؛ معجم رجال‌الحدیث، ج ۷، ص ۲۲۲ و ۲۵۶؛ قاموس‌الرجال، ج ۳، ص ۶۴۴؛ منهج‌المقال، ج ۱، ص ۷۵.
۲. مصاحبه با آقا عبدالوهاب فرزند معظم‌له.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۱۹ و ۲۲۰.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۲۶]

⬇️ حمدالله قبائی (۱۳۱۵ - ۱۳۶۶ ق)

🔸 آخوند ملا حمدالله قبائی فرزند مشهدی طالب در حدود ۱۳۱۵ق (۱۸۹۸م) در شهرستان قبا متولد شد. دروس مکتب‌خانه‌ای مقدمات و سطوح عالی فقه، اصول، تفسیر و حدیث را از مکتب‌داران و روحانیون و عالمان منطقه، به‌ویژه آخوند شیخ حسین قبائی فراگرفت. سپس به تبلیغ و ترویج معارف اسلامی و احکام شرعی پرداخت. آخوند ملا حمدالله از روحانیون مجاهد و پرتلاش منطقه است که بر اثر مجاهدات خستگی‌ناپذیر مورد خشم و غضب دژخیمان کمونیسم واقع شد و سرانجام در سال ۱۳۶۶ق (۱۹۴۷م) مأموران سفاك حكومت الحادی به خانه ایشان هجوم آوردند و به همراه همسر و پسر و دخترش به شهادت رساندند و اکنون قبور هر چهار شهید بزرگوار در قبرستان شهر قبا معلوم است.[۱]


📚📚📚پ.ن.
۱. مصاحبه با آخوند میر علی اصغر و اهالی محل.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۰.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۲۷]

⬇️ حمید زیرلی بادکوبه‌ای (ح ۱۲۶۶ - ..... ق)

🔸 آخوند شیخ حمید زیرلی بادکوبه، در حدود ۱۲۶۶ق (۱۸۵۰م) در روستای زیره از توابع باكو متولد شد. از تاریخ تولد و سیر تحصیلات این روحانی عالی‌مقام جز این در دست نیست که عمده تحصیلاتش در حوزه مقدس نجف اشرف بود و پس از نیل به مقامات علمی و معنوی به زادگاه خویش بازگشت و مدت مدیدی به تبلیغ و ترویج معارف اسلامی و احکام شرعی و دیگر فعالیت‌های دینی پرداخت. پس از پیروزی انقلاب بلشویکی، در دوران خفقان حاکمیت کمونیست‌ها ایشان به عتبات عالیات مهاجرت نمود و همان‌جا درگذشت. وی از عالمان دینی و روحانیون بلند مرتبه‌ای است که در میان مردم به قد است و کثرت عبادت و کمالات معنوی و بروز کرامات مشهور بود و تاکنون نام ایشان به‌عنوان يك روحاني مقدس بر سر زبان‌هاست.


📚📚📚پ.ن.
۱. مصاحبه با نوادگان معظم‌له و روحانیون محل.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۰ و ۲۲۱.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۲۸ و ۲۲۹]

⬇️ حنفی قراباقی (..... - ..... ق)

🔸 حنفی قراباقی (قراباغی) از عالمان و دانشمندان منطقه قفقاز بوده و کتاب منظومة آداب البحث و المناظرة را به نگارش درآورده است. این کتاب به غیاث‌الدین منصور دشتکی نیز نسبت داده شده است.[۱]

⬇️ حنیفه بادکوبه‌ای ( ..... - ۱۳۵۰ ق)

🔸 شهید شیخ حنیفه بادکوبه‌ای از علمای مبارز شیعه در قفقاز بوده و محل ولادت و نشأت وی باکو بوده است. علوم اسلامی را نزد علمای شیعه فرا گرفت و هنگام برپایی دولت بلشویکی در روسیه به مخالفت با آن برخاست و به دفاع از حریم ادیان و دعوت به دیانت اسلام پرداخت. کارگزاران حکومت شوروی وی را بازداشت کرده و به زندان افکندند. ایشان را در سال ۱۳۵۰ق (۱۹۳۲م) به دار آویخته شد و به شهادت رسید.[۲]



📚📚📚پ.ن.
۱. فهرستگان نسخه های خطی ایران ( فنخا) ، ج ۱، ص ۷۷.
۲. نقباءالبشر، ج ۲، ص ۶۸۳-۶۸۳؛ دایرةالمعارف تشیع، ج ۳، ص ۱۸-۱۹؛ شهداء الفضيلة، ص ۳۷۹؛ علماء مجاهد ص۹۲.

📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۱.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۳۰]

⬇️سید میرحیدر آغدامی (۱۳۱۲ -..... ق)

🔸 حاج سید میرحیدر آغدامی فرزند میرحیدر در سال ۱۳۱۲ق (۱۸۹۴م) سه ماه بعد از وفات پدرش، به دنیا آمد و چون برادرش حاج میرفتا در زنگزور قاضی بود، او را هم به آنجا برد و در مدرسه آن منطقه تحصیل نمود. پس از آن به ایران آمده و در شهرهای تبریز و تهران به تحصیل همت گماشت.

وی پس از بازگشت به موطن در سال ۱۳۵۶ق (۱۹۳۷م) زندانــی شــد و سـپـس بـه منطقه سردسیری سیبری تبعید گردید. بعد از مدتی از تبعید رها شد و به وطنش بازگشت و از سال ۱۲۳۰ تا ۱۳۸۴ ق (۱۹۵۰ تا ۱۹۶۴م) در مسجد شهر آغـدام به خدمات دینی و مذهبی پرداخت و در همان سال وفات نمود میر جعفر و ملکه فرزندان او می‌باشند.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۲.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز - [۲۳۱ و ۲۳۲]

⬇️حیدر ایروانی (..... -..... ق)

🔸 عالم پارسا، شیخ حیدر ایروانی از علمای ساکن در نجف اشرف بود و دامادش آیت‌الله شیخ حسین توتونچی تبریزی است. آیت‌الله حاج میرزا محمد غروی تبریزی مشهور به توتونچی نواده دختری اوست. از زندگی او اطلاعی در دست نیست.[۱]

⬇️حیدر دربندی داغستانی (..... -..... ق)

🔸 میرزا حیدر وزیراف دربندی از دانشمندان و علمای داغستان بوده و از آثار او می‌توان به تاریخ مسمى به دربند نامه = نام دربند جدید[۲] و مجمع الملوک فی ذکر سلاطین عجم اشاره کرد.[۳]

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. گلشن ابرار آذربایجان، ج ۱، ص ۲۹۰.
۲. فهرست نسخه‌های خطی فارسی انستیتوی تاریخ، باستان‌شناسی و مردم شناسی، مرکز علمی داغستان فرهنگستان علوم روسیه، ص ۶۷؛ فهرست نسخه‌های خطی فارسی موجود در کتابخانه عمومی دولتی سالتيكوف ـ شدرین، ص ۶۲؛ فهرست نسخه‌های خطی فارسی مؤسسه خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه، ص ۴۸۲؛ فهرست توصیفی نسخه‌های خطی فارسی انستیتو دست‌نویس‌های شرقی سن‌پتربورگ، ج ۳، ص ۲۴۹.
۳. فهرست نسخه‌های خطی فارسی موجود در کتابخانه عمومی دولتی سالتیکوف ـ شدرین، ص ۱۶۴.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۲ و ۲۲۳.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۳۳]

⬇️حیدر علی شیروانی ‏(..... - ح ۱۱۲۹ ق)

🔸 ملا حیدر علی شیروانی فرزند ملا محمد شیروانی فرزند حسن شیروانی، خواهر زاده و داماد علامه ملا محمد تقی مجلسی بود و در محضر پدرش شاگردی کرده است. پدرش در روز پنج شنبه ۱۶ شعبان المعظم ۱۰۷۵ ق در آخر کتاب حدود برای فرزندش اجازه روایی نوشته است. او درباره پسرش می‌نویسد:

قرأ على قرة عينى و ثمرة فؤادى ولدى الأعز الفاضل الورع البر التقى النقي المولى حيدر على أيده الله تعالى قراءة ضبط وتنقيح حفظ و تهذيب...[۱]

آثار علمی و قلمی ایشان چنین است:

۱. إحترام المشاهد؛[۲]
۲. احکام الارضین؛[۳]
حدود ۳۹ اثر از ایشان ثبت شده است که به دلیل طولانی شدن در این پست درج نمی‌شود...

ایشان در حدود سال ۱۲۲۹ ق (۱۸۱۳م) وفات نمود.
***
شرح حال پدرش ملا محمد شیروانی به شماره ۵۹۰ آمده است.[۴]

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. فهرست نسخه‌های خطی فارسی موجود در کتابخانه عمومی دولتی سالتیکوف - شدرین، ص ۱۶۴. تراجم الرجال، ج ۱، ص ۳۲۳.
۲. درباره نسخه‌های خطی رساله فوق ر.ك: فهرست‌واره دست‌نوشت‌های ایران (دنا)، ج ۱، ص ۳۴۷؛ فهرستگان نسخه‌های خطی ایران (فنخا)، ج ۲، ص ۱۳۲.
۳. درباره نسخه‌های خطی رساله فوق ر.ك: فهرست‌واره دست‌نوشت‌های ایران (دنا)، ج ۱، ص ۳۵۹؛ فهرستگان نسخه‌های خطی ایران (فنخا)، ج ۲، ص ۱۷۴؛ الذريعة، ج ۱، ص ۲۹۲.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۳ تا ۲۲۷.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۳۴]

⬇️حیدر لریکی لنکرانی ‏(..... - ..... ق)

🔸 آخوند میر حیدر لریکی لنکرانی از روحانیون شهرستان لريك واقع در منطقه لنکران بود که در دوران استالین به قزاقستان تبعید و همان‌جا وفات نموده است.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۷.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

✍️ #فرزانگان_قفقاز [۲۳۵ و ۲۳۶]

⬇️خاقانی شیروانی (۵۲۰ - ۵۸۱ ق)

🔸 افضل‌الدین بدیل ابراهیم خاقانی شیروانی فرزند نجیب‌الدین علی نجار در سال ۵۲۰ ق (۱۱۲۶م) در روستای ملهم واقع در بالای شماخی به دنیا آمد. وی از مشاهیر ادبای عصر و از سخنوران نامی ایران قدیم بوده و در حکمت هیأت، نجوم و موسیقی مهارت داشته است. از آثار او می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱. کلیات خاقانی = دیوان خاقانی = قصاید خاقانی؛[۱]
۲. الأحادیث القدسیة = احادیث قدسی؛
۳. تحفةالعراقین؛[۲]

خاقانی شیروانی در سال ۵۸۱ق (۱۱۸۵م) در تبریز وفات نمود و در قبرستان سرخاب تبریز به خاک سپرده شد.[۳]

⬇️ خالق اسماعیلی (..... - ..... ق)

🔸 میر خالق آقا اسماعیلی از دودمان سیادت بوده و در ردیف علمای دینی آذربایجان قرار داشت.

📚📚📚📚📚پ.ن.
۱. فهرست توصیفی نسخه‌های خطی فارسی انستیتو دستنویس‌های شرقی سن پتربورگ، ج ۸، ص ۴۷۸ - ۴۸۲.
۲. فهرست نسخه‌های خطی فارسی مؤسسه خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه، ص ۶۸.
۳. دانشمندان آذربایجان، ص ۲۱۴ - ۲۱۸.


📖 منبع: فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۲۲۷ و ۲۲۸.

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷