Forwarded from عکس نگار
✳️ جامع تمام رذایل و فاقد کلیه فضایل!
امروز زمان زیادی صرف خواندن کتاب "تاریخ بانک شاهنشاهی ایران" نوشته دوست دانشمند و فرهیخته #مظفر_شاهدی شد، در بخشی از این کتاب به نقل از #اعتماد_السلطنه درباره برخی رجال دوره قاجار مطالبی ذکر شده بود که بی نهایت برایم جذاب بود، از جمله نظر اعتماد السلطنه درباره #امین_السلطان ؛
"دوازدهم، امین السلطان که نمی دانم طاعون مصرش خوانم، یا وبای هند، بلایی بود که به جان دولت و ملت افتاد، و ایران را به باد فنـا داد. جامع تمام رذایل و فاقد کلیه فضایل."
میرزا علی‌اصغر خان اتابک (زاده ۱۲۳۶ تهران – درگذشته ۱۲۸۶ تهران)، ملقب به امین‌السلطان، صدراعظم سه پادشاه قاجار؛ ناصرالدین‌شاه، مظفرالدین‌شاه و محمدعلی‌شاه و از گرجی‌های ایران بود. به ترتیب به القاب صاحب‌جمع، امین‌السلطان، و اتابک اعظم ملقب بود. سیاستمدار حرفه‌ای و بازیگر ماهری بود، که قریب ربع قرن، در سمت‌های وزیری، وزیراعظمی و صدراعظمی، به تمام نکات پنهان و آشکار سیاست، آگاهی داشت و بر اثر مسافرت‌های مکرر به اروپا و سایر کشورها، از سیاست جهان نیز اطلاع داشت.
و اما کتاب خاطرات اعتماد السلطنه؛ ادبیات این کتاب بسیار جذاب هست، روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه خاطرات محمد حسن صنیع‌الدوله از منابع سودمند مطالعهٔ تاریخ سیاسی و اجتماعی دوره #قاجاریه محسوب می‌شود.
اعتمادالسلطنه که از رجال دربار ناصرالدین شاه بود، در روزنامه خاطرات خود، وقایع سیاسی و اتفاق‌های دربار را در ۱۵ سال آخر عمرش ثبت کرده است که شامل سال‌های ۱۲۹۸ تا ۱۳۱۳ قمری برابر با ۱۸۸۰ تا ۱۸۹۵ میلادی می‌شود.
اعتماد السلطنه چون به دربار شاه راه داشت، نکته‌های قابل توجهی از زندگی رجال، وضع اجتماعی، زدوبندهای سیاسی و مسائل پشت پرده به نگارش درآورده‌است.
متن کامل این کتاب در سال ۱۳۴۵ به کوشش #ایرج_افشار براساس نسخهٔ آستان قدس منتشر شد.
@seyedrohollahaminabadi
@oldnewspaper
امروز زمان زیادی صرف خواندن کتاب "تاریخ بانک شاهنشاهی ایران" نوشته دوست دانشمند و فرهیخته #مظفر_شاهدی شد، در بخشی از این کتاب به نقل از #اعتماد_السلطنه درباره برخی رجال دوره قاجار مطالبی ذکر شده بود که بی نهایت برایم جذاب بود، از جمله نظر اعتماد السلطنه درباره #امین_السلطان ؛
"دوازدهم، امین السلطان که نمی دانم طاعون مصرش خوانم، یا وبای هند، بلایی بود که به جان دولت و ملت افتاد، و ایران را به باد فنـا داد. جامع تمام رذایل و فاقد کلیه فضایل."
میرزا علی‌اصغر خان اتابک (زاده ۱۲۳۶ تهران – درگذشته ۱۲۸۶ تهران)، ملقب به امین‌السلطان، صدراعظم سه پادشاه قاجار؛ ناصرالدین‌شاه، مظفرالدین‌شاه و محمدعلی‌شاه و از گرجی‌های ایران بود. به ترتیب به القاب صاحب‌جمع، امین‌السلطان، و اتابک اعظم ملقب بود. سیاستمدار حرفه‌ای و بازیگر ماهری بود، که قریب ربع قرن، در سمت‌های وزیری، وزیراعظمی و صدراعظمی، به تمام نکات پنهان و آشکار سیاست، آگاهی داشت و بر اثر مسافرت‌های مکرر به اروپا و سایر کشورها، از سیاست جهان نیز اطلاع داشت.
و اما کتاب خاطرات اعتماد السلطنه؛ ادبیات این کتاب بسیار جذاب هست، روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه خاطرات محمد حسن صنیع‌الدوله از منابع سودمند مطالعهٔ تاریخ سیاسی و اجتماعی دوره #قاجاریه محسوب می‌شود.
اعتمادالسلطنه که از رجال دربار ناصرالدین شاه بود، در روزنامه خاطرات خود، وقایع سیاسی و اتفاق‌های دربار را در ۱۵ سال آخر عمرش ثبت کرده است که شامل سال‌های ۱۲۹۸ تا ۱۳۱۳ قمری برابر با ۱۸۸۰ تا ۱۸۹۵ میلادی می‌شود.
اعتماد السلطنه چون به دربار شاه راه داشت، نکته‌های قابل توجهی از زندگی رجال، وضع اجتماعی، زدوبندهای سیاسی و مسائل پشت پرده به نگارش درآورده‌است.
متن کامل این کتاب در سال ۱۳۴۵ به کوشش #ایرج_افشار براساس نسخهٔ آستان قدس منتشر شد.
@seyedrohollahaminabadi
@oldnewspaper
Forwarded from عکس نگار
✳️ مقاله‌ای که بعد نایب‌السلطنه شدن فرح منتشر و باعث نگرانی ساواک شد!
بر اساس یک گزارش #ساواک به تاریخ 3 مهر 1346 « #مجله_فردوسی ماهیانه در شماره شهریورماه خود که روز 3 /7 /46 انتشار یافته اقدام به درج مقاله‌ای تحت عنوان "جای پای استاد شیطان" به قلم دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی نموده است که طی آن ضمن تشریح نقش زنان در شکست ایران از اعراب و همچنین نفوذ آنان در سلاطین و حکام، مطالب ناهنجاری نیز درباره آذرمیدخت (یکی از ملکه‌های ساسانی که به پادشاهی نیز رسیده بود) نگاشته است که قسمت‌های مهم آن به شرح زیر از نظر عالی می‌گذرد».
در ادامه این سند بخش‌های مهم نگاشته باستانی پاریزی به این شرح ذکر شده است:
یکی از وقایع مهم تاریخ ایران بعد از حادثه کبرای اسکندری، سانحه هجوم عرب و شکست دولت اکاسره است. علل این سقوط، که جبر تاریخ آن را پیش آورده بود، بسیار است... بنده در مطالعه بعضی از این علل به یک علت کوچک دیگر نیز در قضایای شکست قادسیه پی بردم و آن جای پای زن در حمله عرب است...
این نکته را نیز نباید فراموش کرد که اصولا در حکومت مطلقه، که اختیار جمعی به دست یک تن نهاده می‌شود، از تأثیر قدرت جنس لطیف در تبدلات سیاست نباید غافل بود؛ زیرا یک فرد هر قدر مقتدر و مسلط باشد، مقهور نفس خویش است و زن تنها عاملی است که می‌تواند بر نفس آن فرد جبار مطلق‌العنان مسلط و قاهر شود، و این جریان تاریخ آن‌قدر به‌کرات و مرّات تجلی نموده که احتیاج به ذکر و مثل نیست...
مقصود این است که این نازک‌بدنان تنها عاملان مسلط بر پادشاهان بوده‌اند و رسم «حرم‌بازی» و «حرم‌سازی» قدیم هم، اگرچه از جهتی مربوط به عشرت‌دوستی شاهان بود، از طرفی بسیاری از عمال و ولات و کارگزاران هم بودند که با اعزام و ارسال این امتعه نرم‌بدن، دل سنگ سلاطین را به خود رام می‌ساختند و در حقیقت بسیاری از این کنیزکان، کارگزاران و خبرگیران حکام و ولات در دربار شاه شمرده می‌شدند...
نویسنده مقاله سپس از داستان خسرو پرویز و دختر نعمان پادشاه «حیره» (قسمتی از عربستان) یاد نموده و به شرح داستان آذرمیدخت می‌پردازد و می‌نویسد: ... و چون قحط‌الرجال واقعی پدید آمده بود، ایران‌دخت، دختر خسرو پرویز، را به حکومت برداشتند... ولی طبعا ایرانیان از این اوضاع نگران بودند. این زن پس از یک سال و چهار ماه پادشاهی بمرد؛ آن‌گاه گشتاسب‌نامی به تخت برآمد و پس از یک ماه بمرد تا پادشاهی به آذرمیدخت، دختر پرویز، رسید... در همین اوان بود که قشون عرب به مرزهای غربی ایران هجوم آورده بود... اما دربار ساسانی ــ که مرگ و بی‌تدبیری و خیانت از آن می‌تراوید ــ در جست‌وجوی مردی برای تقلد سلطنت بود...
در «نظریه» این سند آمده است: در چنین هنگام فرخنده‌ای که به فرمان شاهنشاه آریامهر و به تصویب ملت ایران نیابت سلطنت شهبانوی ایران به منظور بالا بردن مقام زن در اجتماع عملی گشته و تاج‌گذاری شاهنشاه آریامهر و شهبانو نیز به‌زودی انجام می‌پذیرد، درج چنین مقالاتی ممکن است موجب توهماتی شود و ذهن مردم را مشوب سازد که به‌هیچ‌وجه مقرون به صلاح نمی‌باشد.
#شرح_عکس
محمدابراهیم #باستانی_پاریزی در کنار #ایرج_افشار و #محمدعلی_جمال‌زاده
#منبع
مطبوعات عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک؛ مجله فردوسی، ص 322؛ مطبوعات عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک؛ مجله سپید و سیاه، ص 25.
www.arshiveiran.com
@oldnewspaper
بر اساس یک گزارش #ساواک به تاریخ 3 مهر 1346 « #مجله_فردوسی ماهیانه در شماره شهریورماه خود که روز 3 /7 /46 انتشار یافته اقدام به درج مقاله‌ای تحت عنوان "جای پای استاد شیطان" به قلم دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی نموده است که طی آن ضمن تشریح نقش زنان در شکست ایران از اعراب و همچنین نفوذ آنان در سلاطین و حکام، مطالب ناهنجاری نیز درباره آذرمیدخت (یکی از ملکه‌های ساسانی که به پادشاهی نیز رسیده بود) نگاشته است که قسمت‌های مهم آن به شرح زیر از نظر عالی می‌گذرد».
در ادامه این سند بخش‌های مهم نگاشته باستانی پاریزی به این شرح ذکر شده است:
یکی از وقایع مهم تاریخ ایران بعد از حادثه کبرای اسکندری، سانحه هجوم عرب و شکست دولت اکاسره است. علل این سقوط، که جبر تاریخ آن را پیش آورده بود، بسیار است... بنده در مطالعه بعضی از این علل به یک علت کوچک دیگر نیز در قضایای شکست قادسیه پی بردم و آن جای پای زن در حمله عرب است...
این نکته را نیز نباید فراموش کرد که اصولا در حکومت مطلقه، که اختیار جمعی به دست یک تن نهاده می‌شود، از تأثیر قدرت جنس لطیف در تبدلات سیاست نباید غافل بود؛ زیرا یک فرد هر قدر مقتدر و مسلط باشد، مقهور نفس خویش است و زن تنها عاملی است که می‌تواند بر نفس آن فرد جبار مطلق‌العنان مسلط و قاهر شود، و این جریان تاریخ آن‌قدر به‌کرات و مرّات تجلی نموده که احتیاج به ذکر و مثل نیست...
مقصود این است که این نازک‌بدنان تنها عاملان مسلط بر پادشاهان بوده‌اند و رسم «حرم‌بازی» و «حرم‌سازی» قدیم هم، اگرچه از جهتی مربوط به عشرت‌دوستی شاهان بود، از طرفی بسیاری از عمال و ولات و کارگزاران هم بودند که با اعزام و ارسال این امتعه نرم‌بدن، دل سنگ سلاطین را به خود رام می‌ساختند و در حقیقت بسیاری از این کنیزکان، کارگزاران و خبرگیران حکام و ولات در دربار شاه شمرده می‌شدند...
نویسنده مقاله سپس از داستان خسرو پرویز و دختر نعمان پادشاه «حیره» (قسمتی از عربستان) یاد نموده و به شرح داستان آذرمیدخت می‌پردازد و می‌نویسد: ... و چون قحط‌الرجال واقعی پدید آمده بود، ایران‌دخت، دختر خسرو پرویز، را به حکومت برداشتند... ولی طبعا ایرانیان از این اوضاع نگران بودند. این زن پس از یک سال و چهار ماه پادشاهی بمرد؛ آن‌گاه گشتاسب‌نامی به تخت برآمد و پس از یک ماه بمرد تا پادشاهی به آذرمیدخت، دختر پرویز، رسید... در همین اوان بود که قشون عرب به مرزهای غربی ایران هجوم آورده بود... اما دربار ساسانی ــ که مرگ و بی‌تدبیری و خیانت از آن می‌تراوید ــ در جست‌وجوی مردی برای تقلد سلطنت بود...
در «نظریه» این سند آمده است: در چنین هنگام فرخنده‌ای که به فرمان شاهنشاه آریامهر و به تصویب ملت ایران نیابت سلطنت شهبانوی ایران به منظور بالا بردن مقام زن در اجتماع عملی گشته و تاج‌گذاری شاهنشاه آریامهر و شهبانو نیز به‌زودی انجام می‌پذیرد، درج چنین مقالاتی ممکن است موجب توهماتی شود و ذهن مردم را مشوب سازد که به‌هیچ‌وجه مقرون به صلاح نمی‌باشد.
#شرح_عکس
محمدابراهیم #باستانی_پاریزی در کنار #ایرج_افشار و #محمدعلی_جمال‌زاده
#منبع
مطبوعات عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک؛ مجله فردوسی، ص 322؛ مطبوعات عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک؛ مجله سپید و سیاه، ص 25.
www.arshiveiran.com
@oldnewspaper
