#Билип қойған жақсы

Нөкис қаласы Ели абат мәҳәллесиниң ишки жолларына бетон қапламалы жоллар төселмекте.

Нөкис қаласы ҳәкимлиги Мәлимлеме хызмети

Каналға ағза болыў:https://t.iss.one/nukuspress

#Процесс
#Билип қойған жақсы

Ҳүкимет тәрепинен мәдениятқа итибар қаратылмақта

Қарақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңеси Президиуминиң 2023-жыл 22-июндағы 1235-санлы қарары бойынша Нөкис қәнигелестирилген мәденият мектебинде реконструкция жумыслары болып атыр.

Нөкис қаласы ҳәкимлиги Мәлимлеме хызмети

Каналға ағза болыў:https://t.iss.one/nukuspress

#Онлайн
#Билип қойған жақсы
Түнги Нөкис шырақлары көбеймекте

Ғәрезсизлигимиздиң 32 жыллығы нәпеси Нөкис көшелерин жақтыландырмақта.
Қаламыздағы амфитеатр жанында миллий иллюминациялы түнги шырақлары менен жақтыландырылды.

Каналға ағза болыў: https://t.iss.one/nukuspress

#Билип қойған жақсы
Түнги Нөкис шырақлары көбеймекте

Қаламыздағы амфитеатр жанында 3 дана миллий иллюминациялы түнги шырақлары менен жақтыландырылды.

Каналға ағза болыў: https://t.iss.one/nukuspress

#Билип отырған жақсы

Тохта, светофор

Нөкис қаласы Беруний көшесине пыядалар ҳәм автомобиллер ушын светофор орнатылды.

Нөкис қаласы ҳәкимлиги Мәлимлеме хызмети

Каналға ағза болыў:https://t.iss.one/nukuspress

#Миллий дәстүрлеримиз
#Заманагөй қайын енелер ҳәм келинлерге
#Билип қойған жақсы

"Бесик шабыў" дәстүри қалай атқарылады?

"Бесик шабыў"

Бесик шабатуғын жеңгеси: Ал, қудағайлар ақлығыңыз оң болсын. Бесик шаппай дәстүрин басласақ та болады. Баланы бесикке бөлеместен алдын шөлкемлестириў жумыслары яғный 7 түрли зат ҳәм 7 кийим таярлаў керек. Ең дәслеп бесикти әдираспан менен аласлап аламыз. Алас, алас, мыңда бир бәлеңнен қалас, жаман көзлерден, сөзлерден, жаман тиллерден сақлағайсаң. Бесикте бағыў көрмеген өмирден қағыў деген. Бесикте жатқан бала таза, уйқысы пүтин, денсаўлығы жақсы ҳәм тыныш уйықлайды. Ал енди бөпемизди бесикке бөлеў дәстүрин ислесек те болады. Енди бөпели болатуғынлар ямаса ақлықлы болатуғынлар бул дәстүрди жақсылап үйренип алсын. Бесиктеги дастығының астына ата-бабаларымыз қоллап-қуўатлап турсын деген мақсетте қуран китап қоямыз, оннан соң нандай азиз ҳәм теберик болсын, деп нан қойылады, Душпанларынан бурыштай, пияздай, пышақтай ашшы ҳәм өткир, басым болсын деген мақсетте бурыш, пияз, пышақларды жайғастырамыз. Басы тастай қатты болсын деп тас қойылады. Аяқ тәрепине жүрген жоллары, басып өткен өтмиши айнадай жарқырап турсын, жүзи жарқын, тили узын болсын деген мәнисте айна қойылады. Жети түрли кийим бесикке жабылады. Бул кийимлер тийкарынан атасының, апасының кийген кийимлерин бесикке орайды. Бесиктиң басына «Жүзден жүйрик, мыңнан тулпар болсын» деп аттың жүўени байланады. 
Үкили бол, үкили бол,
Үй күшиктей уйқылы бол, 
Түлендей сүйкимли бол
Түлкишиктей күлкили бол, деген айтымлар менен бөпемизди бесикке бөлеймиз.
Ал, енди бесикке де бөлеп болдық.   
Ҳәмме: Ал енди тулпарды сатпайсызба?
Ал шаптым-ә, ал шаптым
Алапаға ат шаптым
Аларманы бар болса
Алып қалың ат саттым

Кегейлиниң суўлары Кертигимнен келмейди
Шоманайдың суўлары шонтығымнан келмейди
Қоңыраттың суўлары Қолтығымнан келмейди.  

Ал шабайын, шабайын,
атымды минип шабайын
Ағайынның ырысы,
Аўыл елдиң уллысы 
Тамара апасына қарай шабайын

Аялы қолдан май берген,
Ақ ордадан жай берген
Ағайынның панасы,
Аўылдың ай мамасы 
Ал-ҳә, Тамара мамасына қарай шабайын

Асыў-асыў таўлардан,
Асып шаўып келемиз,
Тасыў-тасыў сайлардан,
Тасып шаўып келемиз, 
Шуў жәниўар шуў деймен,
Түп дайыларына қарай шаўамыз

Ҳаў, заманлас, заманлас, биз бенен енди хабарлас
Тулпар алдым шабаған, ақ баслы ер саламан
Айылларын тағаман, Пайғазы берип аламан
Шүў жәниўар шап деймен, директор апаңды тап деймен

Бесиктиң ишинде шаўлығы, Басында ақ жаўлығы
Шаўлығымды шаўып келип турман
Қандай сарпай жаўады деп тәме етип турман
Шуў жәниўар шап деймен, Үримхан апаңды деймен

Айда-айда, айдана,
Айдарыңа маржан тақ,
Әкеси бар арғымақ,
Шешеси бар тар қушақ
Тулпарымды сорасаң,
Мамықшы деген аўылдан
Таўып алдық қулыншақ,
шуў жәниўар шап деймен
Сәрсенбай атаңды тап деймен. 

Ҳәййиў айтқан балаға,
бас билмеймен садаға 
Ҳәййиў-ҳәййиў, ҳәййиў-әй,
Қарағым, шаўып киятыр
Ери аўып киятыр,
Қыңыр-қыйсық болса да
Үйин таўып киятыр
Шуў жәниўар шап деймен,
Замира апаңды тап деймен

Жер танабын суўырған,
Тыным таппай жуўырған
Ақлығымның тойы деп,
Сөк тақанын қуўырған
Шуў жәниўар шап деймен,
Мийригул апаңды тап деймен

Ал, халайық мына баламыз келешекте халқымыздың хадал перзенти болғай, Жортқанда жолы, қыдыр ата жолдасы болғай. Қырық шилтер еренлер жылаўында болсын, от, жәле, суў бәлесинен сақласын. 

#Заманагөй қайын енелер ҳәм келинлерге
#Билип қойған жақсы

Қызылша шыққан баланың үстине кириў қадаған. Сол үйдиң иргесине пахта илдирип қояды, белги ретинде.
Бала қуса берсе,шешеси биреўдиң алып киятырған суўын төгип, ашыўландырса қояды.
Балаға айдың сәўлеси түссе шоршығыш келеди.
Бир жерге барып сол жерден мәнисиң болмай келсең яки туўыў үйинен, емлеўханадан келсең, үйге от атлатып кириў керек.
Нәрестелердиң кийимин қараңғы түспей, ай шықпай турып үйге киргизиў зәрүр. Сонда бала шоршымай уйықлайды.
Қандай адам болсада шийки гөштиң қасында уйықлап қалыўына болмайды. Гөштиң ийиси урып адам жинли сүрейленип кетиўи мүмкин.
Таза жайға киргенде яки көптен берли адам отырмаған жайға көшип келгенде, жайдың ишин от пенен аласлап, әдираспан түтетип шығыў керек.
Босанған ҳаялды жалғыз таслап кетпеў тийис.
Нәрестениң аўзынан суў аға берсе, бир үйдиң жалғыз қызына қайшы менен нәрестениң көз алдында "Меннен қаш,меннен қаш"деп бир затты қыйып атырғандай ҳәрекет ислеттирсе қоядымыш.

Ырым барлық халықларда да бар. Әсиресе қарақалпақ халқы жүдә ырымшыл келеди. Буның ҳеш бир зәлели жаман жери жоқ.
Журналист А. Әбдиевтың жыйнап, таярлаған "Қарақалпақ ырымлары" китабынан алынды.

Нөкис қаласы ҳәкимлиги Мәлимлеме хызмети

Каналға ағза болыў: https://t.iss.one/nukuspress

#Заманагөй қайын енелер ҳәм келинлерге
#Билип қойған жақсы

#Заманагөй қайын енелер ҳәм келинлерге
#Билип қойған жақсы

*Қара суўға, отқа күйип қалған адамнан күйип қалдың ба деп сорамайды, улғайып кетеди.
*Көзиңе шөп тийсе, сол тийген зат пенен ушықлайсаң, яғный көзиңниң алдында айландырып үш мәртебе "ушық,ушық,ушық" деп қайталайсаң.
*Терискен оң көзиңе шықса шеп қолға (ортаңғы еки бармаққа) шеп көзге шықса оң қолға сабақ байлайсаң.
*Терискен шықса тутылмаған таза ийнени орамалыңа, яки жағаңа қадап қоясаң.
*Шүйел шықса қанша шүйел болса бөтекениң ишине бийдай салып босағаға көмесең. Сондай ақ ашыўшақ қыздың шашын алып шүйелге байласаң да кетеди.
*Жылан жылы адамлар қумға түсиўге болмайды. Ети аламыш болып кетедимиш.  Жылан жылы қум ызғар болады деген түсиникте бар.
*Баласы турмағанлар орын, ел жаңалаўы керек.
*Балықтың қаны көп аўрыўларға ем.
* Ийттийме болған баланы шошқаның майы менен сылайды. Сондай ақ шошқаның майы менен сыланған балаға көз тиймейди, ийттийме менен аўырмайды.
*Егер баланың үстине шыйқан яки етлик шыға берсе, бир сулыў кийимин кийгизип қоясаң.  Сол кийимге биреў таңланып, суп-сулыў екен, десе, жуўап ретинде:сатаман, аласаң ба?  Ала ғой деп бир неше мәрте қайталайсаң. Бирақ сатпасаң да болады.
*Қулағына сырға тақсаң жара болып кете берсе,сол сырғаны жақын жердеги дәрьядан өтип,сол жаққа таслап кетсең, ағайын қызларыңа берип кетсең ҳәм өзиң басқасын алып тақсаң, қулағыңа ҳеш нәрсе болмайдымыш.

Ырым барлық халықларда да бар. Әсиресе қарақалпақ халқы жүдә ырымшыл келеди. Буның ҳеш бир зәлели жаман жери жоқ.
Журналист А. Әбдиевтың жыйнап, таярлаған "Қарақалпақ ырымлары" китабынан алынды.

Нөкис қаласы ҳәкимлиги Мәлимлеме хызмети

Каналға ағза болыў: https://t.iss.one/nukuspress

#Миллий дәстүрлеримиз
#Заманагөй қайын енелер ҳәм келинлерге
#Билип қойған жақсы

"Бесик шабыў" дәстүри қалай атқарылады?

"Бесик шабыў"

Бесик шабатуғын жеңгеси: Ал, қудағайлар ақлығыңыз оң болсын. Бесик шаппай дәстүрин басласақ та болады. Баланы бесикке бөлеместен алдын шөлкемлестириў жумыслары, яғный, 7 түрли зат ҳәм 7 кийим таярлаў керек. Ең дәслеп бесикти әдираспан менен аласлап аламыз.  Алас, алас, мыңда бир бәлеңнен қалас, жаман көзлерден, сөзлерден, жаман тиллерден сақлағайсаң. Бесикте бағыў көрмеген өмирден қағыў деген. Бесикте жатқан бала таза, уйқысы пүтин, денсаўлығы жақсы ҳәм тыныш уйықлайды. Ал енди бөпемизди бесикке бөлеў дәстүрин ислесек те болады. Енди бөпели болатуғынлар ямаса ақлықлы болатуғынлар бул дәстүрди жақсылап үйренип алсын. Бесиктеги дастығының астына ата-бабаларымыз қоллап-қуўатлап турсын, деген мақсетте қуран китап қоямыз, оннан соң нандай азиз ҳәм теберик болсын, деп нан қойылады. Душпанларынан бурыштай, пияздай, пышақтай ашшы ҳәм өткир, басым болсын деген мақсетте бурыш, пияз, пышақларды жайғастырамыз. Басы тастай қатты болсын деп тас қойылады. Аяқ тәрепине жүрген жоллары, басып өткен өтмиши айнадай жарқырап турсын, жүзи жарқын, тили узын болсын деген мәнисте айна қойылады. Жети түрли кийим бесикке жабылады. Бул кийимлер тийкарынан атасының, апасының кийген кийимлерин бесикке орайды. Бесиктиң басына «Жүзден жүйрик, мыңнан тулпар болсын» деп аттың жүўени байланады. 
Үкили бол, үкили бол,
Үй күшиктей уйқылы бол, 
Түлендей сүйкимли бол
Түлкишиктей күлкили бол, деген айтымлар менен бөпемизди бесикке бөлеймиз.
Ал, енди бесикке де бөлеп болдық.   
Ҳәмме: Ал енди тулпарды сатпайсызба?
Ал шаптым-ә, ал шаптым
Алапаға ат шаптым,
Аларманы бар болса
Алып қалың ат саттым.

Кегейлиниң суўлары Кертигимнен келмейди,
Шоманайдың суўлары шонтығымнан келмейди,
Қоңыраттың суўлары Қолтығымнан келмейди.  

Ал шабайын, шабайын
атымды минип шабайын,
Ағайынның ырысы
Аўыл елдиң уллысы,
Тамара апасына қарай шабайын

Аялы қолдан май берген
Ақ ордадан жай берген,
Ағайынның панасы
Аўылдың ай мамасы, 
Ал-ҳә, Тамара мамасына қарай шабайын

Асыў-асыў таўлардан
Асып шаўып келемиз,
Тасыў-тасыў сайлардан
Тасып шаўып келемиз, 
Шуў жәниўар шуў деймен,
Түп дайыларына қарай шаўамыз

Ҳаў, заманлас, заманлас
биз бенен енди хабарлас,
Тулпар алдым шабаған
ақ баслы ер саламан,
Айылларын тағаман
Пайғазы берип аламан,
Шүў жәниўар шап деймен, директор апаңды тап деймен

Бесиктиң ишинде шаўлығы Басында ақ жаўлығы,
Шаўлығымды шаўып келип турман
Қандай сарпай жаўады деп тәме етип турман,
Шуў жәниўар шап деймен Үримхан апаңды деймен

Айда-айда, айдана,
Айдарыңа маржан тақ,
Әкеси бар арғымақ
Шешеси бар тар қушақ,
Тулпарымды сорасаң,
Мамықшы деген аўылдан
Таўып алдық қулыншақ,
шуў жәниўар шап деймен
Сәрсенбай атаңды тап деймен 

Ҳәййиў айтқан балаға
бас билмеймен садаға,
Ҳәййиў-ҳәййиў, ҳәййиў-әй,
Қарағым, шаўып киятыр
Ери аўып киятыр,
Қыңыр-қыйсық болса да
Үйин таўып киятыр,
Шуў жәниўар шап деймен
Замира апаңды тап деймен

Жер танабын суўырған
Тыным таппай жуўырған,
Ақлығымның тойы деп
Сөк тақанын қуўырған,
Шуў жәниўар шап деймен
Мийригул апаңды тап деймен

Ал, халайық мына баламыз келешекте халқымыздың хадал перзенти болғай, Жортқанда жолы, қыдыр ата жолдасы болғай.
Қырық шилтер еренлер жылаўында болсын,
от, жала, дөҳмет, суў бәлесинен сақласын.