چرا میرین شمال ؟
#بهشت_گمشده_اینجاست
اینجا لرستان است

#لاله_واژگون و
#چشمه_ساعت دورود

#لرستان_را_بايد_ديد
@nayekash
نای کش

📚پژوهشی درباره نام و پیشینه معادل " لاله واژگون" در زبان و ادبیات لری

✍ #غلامرضا_مهرآموز

به نام آنکه حجّت، نامه ی اوست
دو عالم، جزر و مدِّ خامه ی اوست

بهانه ی نوشتن این نوشته رویش #لاله_واژگون در این ایام و همچنین علیرغم آنکه واژگان متعددی برای لاله واژگون در زبان مردم لر وجود دارد بسیاری از تحصیلکردگان و حتی مردم عادی در مکالمات لری خود از ترکیب فارسی لاله واژگون برای اشاره به این گل استفاده می کنند به همان طریقی که لرستان که سرزمین آبشارها است و واژگان بسیاری حتی برای انواع آبشارها در زبان مردم لر وجود دارد ولی اکثر مردم در مکالمات لری خود از واژه فارسی آبشار استفاده می کنند و این نشان می دهد که بین این مردم و اصل زبان مادری آنها چقدر فاصله افتاده است.


لاله واژگون با نام علمی fritallaria imperialis(لاله سلطنتی ) از رده سوسنیان است که یکی از رویشگاههای عمده آن در جهان در زاگرس از جمله لرستان است البته غیر از زاگرس در برخی مناطق دیگر نیز می روید . در فارسی این گل با نام هایی مانند لاله واژگون، لاله نگونسار،... اشک مریم، گل اشک و تاج قیصر شناخته می شود که البته واژگان اشک مریم و تاج قیصر از ترجمه مستقیم( گرته برداری ) از انگلیسی وارد فارسی شده اند.

این گل در قرن شانزدهم از ایران وارد اروپا شده است و چون نخست در باغ سلطنتی نگهداری و پرورش داده می شده است آن را fritallaria imperialis( #لاله_سلطنتی) نامیده اند.جرارد گیاه شناس بریتانیایی در سال ۱۵۹۷ می گوید که این گل برای قدمای ما ناشناخته بوده است و آن را گلی جدید برای اروپاییان می داند. این گل به زودی به ادبیات انگلستان راه یافت و توجه شاعران برجسته ای مانند ویلیام شکسپیر، جورج هربرت و ماتیو آرنولد را به خود جلب کرد که وصف آن در اشعار آنها موجود است.


در فرهنگ های مختلف هم افسانه هایی درباره این گل وجود دارد. گفته اند که این گل شاهد کشته شدن مظلومانه سیاوش به دست گرسیوز بود و از آن روز عزادار شد و سر خود را پایین انداخت و گل اشک سیاوش هم به آن گفته اند.
یا با اینکه از قرن شانزدهم وارد اروپا شد باز افسانه سازی درباره آن صورت گرفته است که این گل شاهد به صلیب کشیده شدن مسیح بوده است و برای او اشک می ریزد ( قطرات شبنم روی گلبرگ های آن ) از اینرو به آن Tears of Mary ( #اشک_مریم) هم لقب دادند. در انگلیسی به آن Crown Imperial( تاج امپراتوری) هم گفته اند که در ترجمه شده است تاج قیصر.


اما در لری هم نام های متعددی برای این گل وجود دارد که به چند مورد ( نه همه) از آنها اشاره می کنیم.

ابتدا در لرستان فیلی:


۱. شیوار( با تلفظ یاء مجهول) šîvār
۲. گل سَروِهار( هار یعنی پایین که در لکی می شود هوار )
۳.‌گل دینگلوئز( dińgêlawêz دینگلوئز یعنی آویزان)
۴.‌گل سَروِزیر

واژه شیوار مهمترین نام این گل در لر کوچک است و ریشه در اوستایی دارد. ترکیباتی مانند گل سروهار، گل سروزیر و گل دینگلوئز بیشتر جنبه توصیفی دارند و بر واژگون بودن یا آویزان بودن سر آن به سمت پایین دلالت دارند

همچنین در لری بختیاری واژگان #گیلک gîlak, #گل_قلندری و در لری جنوبی #گل_نگین به معنای لاله واژگون هستند.

توجه به این گل در ادبیات لرستان به چهار قرن قبل برمی گردد که #میرنوروز سروده است:

بند تنبان چون دو افعی مست و خون ریز
در بهاران همچو گل های #سرآویز

یا چو دو افعی که گنج در دست دارند
تا امانت را به صاحب واگذارند

میر در اینجا از #گل_سرآویز برای توصیف لاله واژگون استفاده کرده است یعنی گلی که سر آن( به سمت پایین ) آویزان است. با مراجعه به لغتنامه های جامع فارسی مانند دهخدا، معین و مصاحب.. مشخص شد که اصطلاح گل سرآویز در فارسی برای توصیف لاله واژگون به‌کار نرفته است.

در حقیقت می توان گفت میر ترکیبی از اصطلاحات لری #گل_سروهار و #گل_دینگلوئز( آویزان ) را به صورت گل سرآویز به فارسی ترجمه کرده است و این نمونه جالبی از گرته برداری( ترجمه مستقیم ) از لری در فارسی به شمار می رود. درباره زبان فارسی هم آمده است یک سری از واژگان فارسی را شاعران از زبان محلی خود به فارسی وارد یا ترجمه کرده اند.

نمونه ای از کاربرد #سروهار، #سروزیر و #گیلک برای توصیف لاله واژگون در ادبیات لری:

ایلِمو سفره وه سینه، باوفا مئمونواز
سروزیر چی لالَه یاکِه #سروهارِ چگنی
(استاد #رمضان_پروده)

چی لالَه یا #سروزیری
خئلیَه سیلِ بالا نمیکی
(استاد #عزیز_نادری)

بهارُم رهدِه وَیده وختِ پاییز
به جا #گیلک، همه جا هار و پیوار
(#کوروش_دورکی_بختیاری)

ولی برای کاربرد #شیوار در شعر شاعران تاکنون موردی ندیده ام اگر دوستان خبر دارند مطلع سازند.


◀️ فرهنگستان زبان لری

🇮🇷 @nayekash
نای کش

#شهرستان_الیگودرز - استان لرستان
👇👇👇👇

اَلیگودَرز مرکز شهرستان الیگودرز
و در شرق استان لرستان
و با جمعیت ۹۰,۷۹۹ در سال ۱۳۹۵ بعد از خرم‌آباد ، بروجرد و دورود چهارمین شهر پرجمعیت لرستان است.

شهر الیگودرز در دامنه کوهستانی و با آب و هوایی سرد در زمستان و مطلوب و معتدل در بهار و تابستان شرق استان لرستان است همچنین،
از شهرهای مرتفع و مناطق سردسیر ایران است.

نام های پیشین 👈 آل گودرز

دیرینگی👈 منسوب به گودرز پهلوان اسطوره‌ای ایران در شاهنامه

جمعیت شهر 👈 ۹۰,۷۹۹
جمعیت شهرستان 👈۱۳۷,۵۳۴

الیگودرز به دلیل طبیعت زیبا ، آبشارهای فراوان و آب و هوای مطبوع به شهر آبشارها ، سرزمین #لاله های_واژگون و مشرق زیبای #لرستان معروف است.

مردم الیگودرز از #ایل_بختیاری بزرگترین ایل قوم #لُر می‌باشند
و به زبان لری با گویش بختیاری تکلم می‌کنند

الیگودرز از لحاظ وسعت بزرگترین شهرستان استان لرستان است.

مهمترین جاذبه های طبیعی ، تاریخی و فرهنگی شهرستان الیگودرز :

آبشار آب‌سفید
(آواسبی ،ارتفاع آبشار ۷۰ متر و عرض تاج آن در فصل پر آبی حدود ۸ متر ، معروف به عروس آبشارهای ایران که در فهرست آثار طبیعی به ثبت ملی رسیده است)

آبشار چکان
(ارتفاع ۳۰ متر و عرض تاج ۴ متر)

آبشار کیگوران

آبشار وارگ
(حداکثر ارتفاع آبشار وارگ یا وارک ، ۵۷ متر و عرض ۵۰ متر است که در فصل کم‌آبی ، آبشار اول دارای ۷ متر با عرض حدود ۱۲ متر و آبشار دوم نیز دارای ۱۵٫۵ متر و عرض ۵٫۵۶ متر می‌باشد)

آبشار برنجه
(معروف به آبشار تاف با ارتفاع ۷۹۶ متر بلندترین آبشار آسیا و سیزدهمین آبشار بلند جهان است)

آبشار تیندر

آبشار لوچ

آبشارهای دورک

آبشار چونگ شنه

آبشار دره ماهی

آبشار مبارک‌آباد

آبشار امامزاده محمد بن حسن (ع)

غار باستانی پشتکوه

غار و تپه ارجنک

غار بزنوید

حمام موشله

حمام جوز

کوه و سراب و غار تمندر

غار شاهرود

قبور تاریخی شاهرود

قلعه تاریخی باجول

امامزاده محمد بن حسن

بقعه ابراهیم مالک اشتر نخعی

امامزاده غیفر ابن علی

امامزادگان احمد ، ابراهیم و محمد مشهور به سه فرزندان پیرامام

امامزادگان یوسف ، ابراهیم و احمد مشهور به سه تن روستای فرسش

امامزاده سید حسن خودسیاه مشهور به کله‌شه

امامزاده داوود

امامزاده سلطان سیاه پوش

امامزاده اکبرعلی

امامزاده حسن بن محمد

امامزاده بوعلی

امامزاده طغیان بن ابراهیم

قلعه مندیش

قلعه دختر تمندر

قلعه بادباد

سد تاریخی بند دختر

روستای تاریخی شاپورآباد

سراب ماهیچال

گورستان تاریخی بَردشیرهای بزنوید

چشمه و سراب گایکان

سراب شاه مکان

دشت لاله‌های واژگون

جنگل‌های بلوط زز و ماهرو

طبیعت قالی کوه

طبیعت اشترانکوه

دریاچه سد خان‌آباد

دریاچه سد کزنار

دریاچه سد کندر

دریاچه سد دره‌حیدر

پیست اسکی تمندر الیگودرز (در حال ساخت)

دهکده گردشگری سد حوضیان

هفت چشمه روستای گشان

پارک جنگلی بنفشه

#بعد_از_مهار_کرونا_به_الیگودرز_سفر_کنید.🙏

🇮🇷 @lorgeram_asli👈
نای کش