🔻برخی از واژگان جغرافیایی لری کهگیلویه و بویراحمد
👇👇👇👇👇👇
✍ #فرامرز_رحمانی

بعضی واژگان لری در منطقه کهگیلویه و بویراحمد که در ارتباط با طبیعت و جغرافیا است:

#اشکفت👈 شکاف کوه که چند نفر در آن جا بشوند.

#اشکفت_کولی👈 اشکفت یک نفره.
#بنار bnar 👈دامن کوه
#چات👈 سنگ های ورقه ورقه شده
#چک chak 👈 پله طبیعی در دامنه کوه

#چُل chol 👈 سنگ های شکسته و خرد شده که از کوه ریخته شده
#چم cham 👈بستر صاف کنار رودخانه
#چنگ chong👈تیزی کوه که از سایر قسمتها متمایز باشد

#خنگ khong👈پیشرفتگی زمین داخل کوه به شکل زاویه یا گوشه
#رش rash👈خط باریک و تیز راس کوه
#سول sevel 👈سنگ رسوبی
#که_شور kohshur👈سیل هایی که از کوه می آیند.

#گر gar 👈تپه سنگی و خاکی کچل و عاری از درخت
# مازه👈پشته، یال کوه
#نره nara👈 بلندی کنار دره

#واخری vakhari👈 زمینی که قوس داشته باشد و در نقطه کور دید واقع است.

#چئل chal👈زمین گود آبگیر
#تکار takar 👈چشم انداز کوه

#گر_که gore koh 👈 نوک کوه
# له lah👈 زمین پست بین دو کوه
#دلی deli👈 دشت وسیع بین دو کوه

@nayekash
نای کش

🔵⚪🔴 #رنگها در زبان لـری🔴⚪🔵

➖#اِسپی،اِسبی 👈 سفید
➖ #سور 👈 سرخ
➖ #سوز 👈 سبز
➖#کئو ( کیوو ) 👈 آبی

➖ #هیل 👈 خرمایی كم رنگ
➖ #سورمونا 👈 سرخ مانند = مونا به معنى مثل ، مانند به گونه، شبيه، تقريبا شبيه
مى باشد شما مى توانيد اين پسوند مونا را در مورد هر رنگ و هر چيز بكار ببريد مونا رنگ نيست

➖ #گوردم( گوردِم ) 👈 قهوه اى سوخته
➖ #کهر 👈 سیاه
➖ #سی 👈 سیاه

➖ #لکر 👈 سفید يخچالى

➖ #پیسه 👈 سیاه و سفید ⬛️⬜️⬛️
➖ #بیم سورکار 👈 بيم نيز پيشوند است كه مى تواند در مورد هر رنگى بكار رود بيم سور بيم سوز بيم زرد بيم آبى بيم رنگ نيست پيشوندى هست به معنى متمايل

➖ #گنلی ( گَنِلی ) 👈 زرد پر رنگ

(گئنل = یک نوع گیاه بومی است که از آن برای رنگ کردن نخ قالی و... استفاده می شود)

➖ #بور 👈 خاكسترى مايل به سفيد

➖ #بنوش (بِنَوش) 👈 بنفش

➖ #خاکسری 👈 خاکستری ( به هر طیف رنگی میان رنگ سیاه و سفید خاکستری گویند ، در زبان لری خاکستر ذغال را #قل ( قِل) گویند ، در واقع رنگ خاکستری همان رنگ قل است )

➖#رش ( رَش ) 👈 سفيد و سياه در هم آميخته

➖#كژل ( کَژِل ) 👈 سفيد مايل به خاكسترى

➖#باز 👈سياه با لكه هاى سفيد
➖#كميت 👈 قهوه اى تيره

➖#كهر 👈 سياه
➖#ابلق👈 سفيد براق

➖ #كلول 👈سياه با خال سفيد بر پيشانى( وسط)

➖#بیقل 👈زرد کم رنگ
➖#فوژقوژی یا کوژموژی 👈 راه راه


✍ #مالزیری

🇮🇷 @nayekash
نای کش

📚معنای اصلی و تحول معنایی(semantic change) واژه رش در لری 👇👇👇

✍ #غلامرضا_مهرآموز

واژه ی #رش raš در لری در اصل به معنای سیاه بوده است ولی بر اثر دگردیسی و تحول معنایی به معنای تیره یا قهوه ای سوخته و نظایر آن تغییر یافته است.
هنوز در نظام واژه سازی لری و به ویژه ادبیات لری ، رش به معنای سیاه کاربرد دارد.

طالَه رش: کسی که بخت و طالع او سیاه است، سیه روز

هناسه رَش: کسی که نفس او سیاه است کنایه از بدیمن

تول رَش: کسی که پیشانی نوشت او سیاه است کنایه از بدبخت

اما چند نمونه در ادبیات لری با کاربرد واژه رش به معنای سیاه :
🍀🍀🍀🌹🌹🌹

خوم رَش و بَختِم رَش وُ رَشَه هِناسه م
ئی فِلَک رِختَه دِ یَک کَـمچَه وُ کاسه م

یا
اگر باور نمیکی طالَه رشم
بیتر دی چاره ناچارم بَپُرسی
(استاد #رمضان_پرورده)

اَ حسرت چنونه ا ماتم چنینَه
منِ طالَه رش هم‌ چنی هم چنونم
(استاد #عزیز_نادری)

غَمینِم ، آه نا خَش دِم وِریسَـه
حِفار ئی طالِعِ رَش دِم وِریسـَه
نِزیکِــم نو کِه لونِــه گُنجِلونِـم
چِنو باروتی‌ئِم تَش دِم وِریسـَه
(استاد #رحمان_مریدی)

جالب آنکه استاد #رضا_جهانی سئ و رش
را کنار هم جهت تاکید و هم افزایی به عنوان جفت مترادف(doublet) آورده است:

دلِتَه لیلَه سخونم وریسَه تا وه فلک
چپ و راس طعنه وه ئی بختِ سئ و رش بَزنی

واژه رش به معنای سیاه در کردی نیز وجود دارد

واژه رش در معنی تحول یافته دوم( قهوه ای سوخته، تیره)
در لری بختیاری نیز وجود دارد
مثلا در گرمسیر بختیاری ماه اردیبهشت را رَشَه هوش rašahuš می گفتند
یعنی ماه تیره شدن رنگ خوشه ها( منبع از نوشته های استاد رهدار)

در مناطق سردسیری لرنشین به ویژه لر فیلی، جورش صفت یا هنگامه ای برای ماه #باروݩبوروݩ ( ماه قطع شدن باران) یا همان #خردادماه بوده است.
#جۉرٱش یعنی هنگامه تیره شدن کشتزار جو

ضرب المثل یا گفته مشهور در اساطیر هواشناسی لری:👇👇

ٱر د شٱممٱ نٱکنٱش خٱش
مۉرٱش سی جۉرٱش

یعنی: اگر (صبح) شنبه بارندگیها قطع نشود
تا زمان جورش( هنگامه تیره شدن رنگ کشتزار جو که بسته به نوع منطقه ی ییلاقی، اواخر اردیبهشت یا خرداد واقع می شود) به طول می انجامد( کنایه از اینکه سال پربارشی خواهیم داشت)

در خود این معنای تحول یافته دوم هنوز عنصر معنایی سیاه( تیره) دیده می شود.

🇮🇷 @nayekash 👈
نای کش