ГАРЭ́ЗА (hareza)
(назоўнік | мужчынскі і жаночы род)
⠀
Свавольнік, дуронік, непаседа.
⠀
🔸Гарэзай Груню жартаўліва празвалі хлопцы за гульлівасьць. (Аўрамчык).
#словы_Г

РО́ХКАЦЬ (rochkać)
(дзеяслоў | незакончанае трываньне)
⠀
Утвараць гукі «рох-рох» (пра сьвіней).
⠀
🔸Сьвіньня рохкае, есьці просіць. (Васілевіч).
#словы_Р

СЛО́ІК (słoik)
(назоўнік | мужчынскі род)
⠀
Невялікая шкляная або гліняная пасудзіна.
⠀
🔸Слоіка салёных груздоў, купленага на станцыі, хапала.. [Будрысу], з бульбай, на два дні. (Караткевіч).
#словы_С

КО́НІК (konik)
(назоўнік | мужчынскі род)
⠀
1. Насякомае, якое скача і стракоча крыламі.
⠀
🔸Луг зялёны жыцьцём дыша — конікі трашчаць. (Колас).
🔸Кузьма сеў на кучу сьвежай саломы, зь якой ва ўсе бакі пырснулі маленькія конікі. (Дуброўскі).
⠀
2. Птушка сямейства сітаўкавых.
#словы_К

УШЧЭ́НТ (uščent)
(прыслоўе)
⠀
Поўнасьцю, зусім, дарэшты, датла.
⠀
🔸У навакольлі тутэйшых трох вёсак зямля была вельмі няроўная. Дзе вышэй — радзіла добра, дзе ніжэй к балоту — усё
ўшчэнт вымакала. (Чорны).
🔸Згарэла вёска ўшчэнт: ні кала, ні двара не засталося. (Якімовіч).
🔸Спацеў паромшчык, замарыўся ўшчэнт. (Барадулін).
#словы_У

ПÁЦЕРКІ (pacierki)
(назоўнік | жаночы род)
⠀
1. Круглыя або іншай формы невялічкія прадметы з бурштыну, шкла і пад. зь дзірачкай пасярэдзіне для працягваньня ніткі.
⠀
2. Упрыгожаньне з такіх прадметаў, нанізаных на нітку; каралі.
⠀
🔸На шыях мужчын, жанчын і дзяцей вісяць пацеркі з ракавінак, з зубоў і кіпцюроў мядзьведзя, ваўка, лісы. (В. Вольскі).
#словы_П

ХÍТРЫКІ (chitryki)
(назоўнік)
⠀
1. Хітрыя прыёмы, выверты.
⠀
🔸Усур'ёз [дзядзька Яўтух] гаворыць, а я ўсе яго хітрыкі бачу: хай, маўляў, нагаворацца сабе, хай адны пабудуць брыгадзір з трактарысткаю. (Бялевіч).
🔸[Міця] добра бачыў хітрыкі рудога круцяля, які галасьней за ўсіх крычаў, абвінавачваючы другіх у парушэньні правіл. (Навуменка).
⠀
2. Круцельства, падман.
⠀
🔸Ёсьць на хітрыкі майстры: Не рыхтуюцца да ўрокаў, А глядзяць, каб бокам-скокам Жыць шпаргалкай да пары. (Кірэенка).
🔸[Мікола:] – Ты адгарадзіўся ад людзей высокім плотам, думаў лажыцца на хітрыках і махінацыях. (Краўчанка).
⠀
3. Выбрыкі, гарэзьлівыя штукі, свавольства.
⠀
🔸Хлапчукі пусьціліся на хітрыкі.
#словы_Х

Ой, ліпень жа ўжо ж на дварэ🤪
⠀
ЛІ́ПЕНЬ (lipień)
(назоўнік | мужчынскі род)
⠀
Сёмы месяц каляндарнага года.
#словы_Л

✏️Ці ведаеце вы, як сказаць па-беларуску "ПОРОЧНЫЙ КРУГ" (безвыходное положение)?
⠀
А вось так: "ЗАГАННАЕ КОЛА".
#фразэалягізмы

Вось такі цудоўны, на наш погляд, сынонім ''варэньня'' ёсьць ў слоўніках Байкова-Некрашэвіча і дадатковай лексыкі 🍒
⠀
СО́ЧЫВА (sočyva)
(назоўнік | ніякі род)
⠀
Від дэсэрту, атрыманы ў выніку варэньня садавіны, ягад ці радзей гародніны з цукрам.
⠀
🔸Сочыва можна дадаваць у тарты, пірожныя, ёгурты, нашмароўваць на хлеб або ўжываць наўпрост.

ЦІКÁЎНЫ (cikaŭny)
(прыметнік | мужчынскі род)
⠀
1. Які імкнецца ўсё ўведаць, убачыць ва ўсіх падрабязнасьцях.
⠀
🔸[Стрэлачнік] быў чалавек цікаўны і вельмі любіў прачуць сёе-тое. (Колас). Цікаўныя суседкі адна за адной падбягалі зірнуць на Сташэвічаў лён. (Чарнышэвіч).
⠀
2. Які пашырае свой кругагляд, напаўняе веды; дапытлівы.
⠀
🔸Многаму навучыла яго [Тураўца] — уважлівага, цікаўнага — партыйная работа. (Мележ).
#словы_Ц

ЛЫ́ТКА (łytka)
(назоўнік | жаночы род)
⠀
Акругленыя мышцы на задняй частцы нагі (ад калена да ступні) чалавека.
⠀
🔸Падаткнуўшы спадніцы і агаліўшы лыткі, выбіваюць палотны жанкі і дзяўчаты. (Колас).
🔸Ногі ўціскаліся ўсё глыбей, вада падступала да лытак, да каленяў, .. ляпіла штаніны да скуры. (Мележ).
⠀
❕Выраз "ПОДЖИЛКИ ТРЯСУТСЯ" па-беларуску гучыць як "ЛЫТКІ ДРЫЖАЦЬ".
#словы_Л

ПАРАСО́Н (parason)
(назоўнік | мужчынскі род)
⠀
 1. Прыстасаваньне для засьцярогі ад дажджу і сонца ў выглядзе замацаванага на палцы складнога каркаса, абцягнутага матэрыялам.
⠀
🔸Сыпаў дождж, і над галовамі людзей раскрываліся чорныя парасоны. (Арабей).
🔸Каля домікаў стаялі плеценыя крэслы і столікі пад вялікімі каляровымі парасонамі. (Шамякін).
 ⠀
2. Стрэшка над чым-н.
⠀
3. Спэцыяльны тэрмін: суквецьце з некалькіх кветак на кветаножках, якія разыходзяцца прамянямі ад верхавіны сьцябла.
⠀
🔸Зь першай кветкі На другую, Праляцеўшы трохі, — скок! Парасон яе прыгнула, Запусьціла хабаток [пчолка]. (Калачынскі).
#словы_П

СМУРО́Д (smurod)
(назоўнік | мужчынскі род)
⠀
1. Непрыемны, агідны пах.
⠀
🔸У бочцы было гулка, душна ад пары і нейкага густога смуроду. (Самуйлёнак).
🔸У бруднай і цеснай майстэрні стаяў страшэнны смурод ад скур і дзёгцю. (С. Александровіч.)
⠀
2. Пераноснае значэньне: пра якую-н. абстаноўку, асяродзьдзе, што выклікаюць агіду.
⠀
🔸[Лабановіч:] — Што прайшло, таго ня вернеш, і няма тут чаго каяцца. Добра ўжо і тое, што хоць пачулі смурод местачковага балота... Тфу, паскудзтва! (Колас).
⠀
3. Размоўнае слова пагардлівае, пра чалавека.
⠀
[Зыгмусь:] І давядзі справу да канца так, каб праз некалькі дзён гэты стары смурод узяў цябе замуж. (Чорны).
#словы_С

ВЭ́НДЗІЦЬ (vendzić)
(дзеяслоў | незакончанае трываньне)
⠀
Правяльваць у дыме (мяса, рыбу, сала).
⠀
Вэндзіць кумпякі, паляндвіцу.
⠀
❗Прыметнік: ВЭ́НДЖАНЫ

ВЕ́ЙКІ (vejki)
(назоўнік)
⠀
Валаскі на краю павек.
⠀
🔸Густыя вейкі прыкрылі карыя зь непатушаным у глыбіні мяккім сьвятлом вочы. (Даніленка).

ЛУНÁЦЬ (łunać)
(дзеяслоў | незакончанае трываньне)
⠀
1. Плаўна лятаць, рухацца ў паветры.
⠀
🔸Праляталі вароны ў бок лесу ды ў шызай вышыні луналі буслы. (Гартны).
⠀
2. Пераноснае значэньне: перамяшчацца, пераносіцца, не атрымліваючы выразнага праяўленьня (пра ўсьмешку, думкі і пад.).
⠀
🔸Узрушаная ўхмылка лунала на вуснах [бацькі]. (Шынклер).
🔸Здалося, што Алесевы думкі лунаюць недзе далёка па-за гэтым паркам. (Шыцік).
⠀
3. Разьвявацца ў паветры.
⠀
🔸Пад лёгкім ветрам лунаў над домам прасякнуты сьвятлом зары чырвоны сьцяг. (Самуйлёнак).
⠀
4. Пераноснае значэньне: плысьці, распаўсюджвацца, раздавацца (пра песьні, музыку і пад.).
⠀
🔸Лунала ў прасторы.. песьня, рэхам разьлягалася над возерам, над палямі. (Ваданосаў).
⠀
5. Панаваць, адчувацца.
⠀
🔸Нядзельны настрой лунаў над дваром, над будынкамі горада. (Гартны).
🔸Нешта сьвяточнае, замілавана-сардэчнае лунала над гэтымі гарамі і лугам, не верылася нават у небясьпеку. (Быкаў).

6. Пераноснае значэньне: знаходзіцца ў стане ўзвышаных або далёкіх ад рэчаіснасьці пачуцьцяў.
⠀
🔸У Міхася на твары была сьціплая радасьць. Здавалася, што ён сваімі думкамі лунае там, на Навагрудчыне, у бэзавым садзе. (Дубоўка).
🔸Калі .. [Колас] прыкмячаў, што ўвага разьвейваецца, зараз жа спыняўся: — Нешта ты далёка лунаеш... Кепска? (Лужанін).
⠀
❗Лунаць у воблаках (у надхмар'і) — знаходзіцца ў летуценным стане, не заўважаючы навакольнага.
#словы_Л

КÓРАК (korak)
(назоўнік | мужчынскі род)
⠀
1. Затычка для бутэлек і іншай падобнай пасуды.
⠀
🔸Выцягнуць корак з бутэлькі.
Стрэліў у столь корак, з шыпеньнем ударыў пенны фантан нагрэтага віна. (Шамякін).
⠀
2. Вонкавы адмерлы слой кары некаторых драўняных расьлін, асабліва разьвітай у коркавага дуба.
⠀
❗АДКАРКАВАЦЬ — рас. ''откупорить''
#словы_К