#Биласизми ?
«ТАҲАЖЖУД НАМОЗИ»
#Намоз
Бу намознинг ози икки, кўпи саккиз ракъатдир.
Аллоҳ таоло:
وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَاماً مَّحْمُوداً
«Кечанинг баъзисида у ила бедор бўл. Сенга нофила бўлсин. Шоядки, Роббинг сени мақтовли мақомда тирилтирса», деган.
(Исро сураси, 79-оят).
Ушбу оят ила таҳажжуд намозига тарғиб қилиш Қуръонда келгани эслатилмоқда. Кечаси бир ухлаб туриб ўқиладиган намоз таҳажжуд намози деб аталади.
Шунингдек, бу намозни «қиём намози» деб ҳам айтилади. Аввал бошда бу намоз вожиб бўлган эди. Бир йилдан кейин вожиблиги насх қилинган.
* * *
Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Сизларга кечанинг қиёми лозимдир. Чунки у сизлардан олдинги солиҳларнинг одатидир. У Роббингизга қурбатдир. У ёмонликларга каффоратдир. У гуноҳларни қайтарувчидир», дедилар».
Бошқа бир ривоятда:
«У жисмдан дардни қувувчидир», дейилган.
(Термизий, Аҳмад ва Ҳоким ривоят қилишган.)
«Кифоя, 1-жуз» китобидан.
Дўстларга ҳам улашинг!👇
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
«ТАҲАЖЖУД НАМОЗИ»
#Намоз
Бу намознинг ози икки, кўпи саккиз ракъатдир.
Аллоҳ таоло:
وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَاماً مَّحْمُوداً
«Кечанинг баъзисида у ила бедор бўл. Сенга нофила бўлсин. Шоядки, Роббинг сени мақтовли мақомда тирилтирса», деган.
(Исро сураси, 79-оят).
Ушбу оят ила таҳажжуд намозига тарғиб қилиш Қуръонда келгани эслатилмоқда. Кечаси бир ухлаб туриб ўқиладиган намоз таҳажжуд намози деб аталади.
Шунингдек, бу намозни «қиём намози» деб ҳам айтилади. Аввал бошда бу намоз вожиб бўлган эди. Бир йилдан кейин вожиблиги насх қилинган.
* * *
Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Сизларга кечанинг қиёми лозимдир. Чунки у сизлардан олдинги солиҳларнинг одатидир. У Роббингизга қурбатдир. У ёмонликларга каффоратдир. У гуноҳларни қайтарувчидир», дедилар».
Бошқа бир ривоятда:
«У жисмдан дардни қувувчидир», дейилган.
(Термизий, Аҳмад ва Ҳоким ривоят қилишган.)
«Кифоя, 1-жуз» китобидан.
Дўстларга ҳам улашинг!👇
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
АЁЛИМГА ИМОМЛИК ҚИЛИБ НАМОЗ ЎҚИСАМ БЎЛАДИМИ?
#намоз
❓369-CАВОЛ: Аёлимга имомлик қилиб намоз ўқисам бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Албатта, аёлингизга имомлик қилиб намоз ўқишингиз жоиз бўлади. Бу борада “Бадоиъус-саноиъ” китобида шундай дейилган: “Агар имом билан бирга биргина аёл бўлса, у аёл имомнинг орқасида туради (яъни, ёнида турмайди). Аёлнинг имом ёнида баробар туриши имомнинг намозини бузади.
Яна бу мавзуда Имом Нававий раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
إذا صلى الرجل في بيته برفيقه أو زوجته أو ولده حاز فضيلة الجماعة
яъни: “Киши уйида дўсти, ёки жуфти, ё фарзанди билан намоз ўқиса жамоатнинг фазилатига етади”.
Пайғамбар алайҳиссаломдан нақл қилинган ҳадисга кўра икки киши ҳам жамоат ҳисобланади. Ҳатто ҳанафий ва шофеъий уламолар, имомга эргашувчи ёш бола яъни, балоғатга етмаган бўлса ҳам, жамоат ҳосил бўлади, деганлар. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓369-CАВОЛ: Аёлимга имомлик қилиб намоз ўқисам бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Албатта, аёлингизга имомлик қилиб намоз ўқишингиз жоиз бўлади. Бу борада “Бадоиъус-саноиъ” китобида шундай дейилган: “Агар имом билан бирга биргина аёл бўлса, у аёл имомнинг орқасида туради (яъни, ёнида турмайди). Аёлнинг имом ёнида баробар туриши имомнинг намозини бузади.
Яна бу мавзуда Имом Нававий раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
إذا صلى الرجل في بيته برفيقه أو زوجته أو ولده حاز فضيلة الجماعة
яъни: “Киши уйида дўсти, ёки жуфти, ё фарзанди билан намоз ўқиса жамоатнинг фазилатига етади”.
Пайғамбар алайҳиссаломдан нақл қилинган ҳадисга кўра икки киши ҳам жамоат ҳисобланади. Ҳатто ҳанафий ва шофеъий уламолар, имомга эргашувчи ёш бола яъни, балоғатга етмаган бўлса ҳам, жамоат ҳосил бўлади, деганлар. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
ИМОМНИНГ СУТРАСИ ҚАВМ УЧУН ҲАМ КИФОЯ ҚИЛАДИ
#намоз
❓438-CАВОЛ: Тўрт киши очиқ майдонда намозга саф тортдик. Ҳар биримиз олдимизга сутра қўйдик. Кейин имом ҳам сутра қўйди. Шу намозимиз дуруст бўлдими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ўқиган намозингиз дуруст бўлган. Чунки сутра қўймасдан ўқилганда ҳам намоз дуруст бўларди, ҳатто намоз ўқувчиларнинг олдидан кесиб ўтишганида ҳам жамоатнинг намоз бузилмайди, ўтган гуноҳкор бўлади. Фиқҳий манбаларда:
سُتْرَةُ الْاِمَامِ سُتْرَةٌ لِلْقَوْمِ
яъни: “Имомнинг сутраси қавм учун ҳам сутрадир”, – дейилади (“Ал-Ҳидоя” китоби).
Бу мавзуда бир қанча ҳадиси шарифлар мавжуд бўлиб, Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган ҳадисда:
أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يُرْكَزُ لَهُ الْحَرْبَةُ فَيُصَلِّي إِلَيْهَا (رَوَاهُ البخاري عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا)
“Набий саллаллоҳу алайҳи васалламга калта найза санчиб бериларди ва у зот ўшанга қараб намоз ўқир эдилар”, – дейилади (Имом Бухорий ривоятлари).
Демак, жамоат бўлиб намоз ўқилганида имомнинг олдига қўйилган сутра бошқалар учун ҳам кифоя қилади ва ҳар бир киши ўзи учун алоҳида сутра қўйиши шарт бўлмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓438-CАВОЛ: Тўрт киши очиқ майдонда намозга саф тортдик. Ҳар биримиз олдимизга сутра қўйдик. Кейин имом ҳам сутра қўйди. Шу намозимиз дуруст бўлдими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ўқиган намозингиз дуруст бўлган. Чунки сутра қўймасдан ўқилганда ҳам намоз дуруст бўларди, ҳатто намоз ўқувчиларнинг олдидан кесиб ўтишганида ҳам жамоатнинг намоз бузилмайди, ўтган гуноҳкор бўлади. Фиқҳий манбаларда:
سُتْرَةُ الْاِمَامِ سُتْرَةٌ لِلْقَوْمِ
яъни: “Имомнинг сутраси қавм учун ҳам сутрадир”, – дейилади (“Ал-Ҳидоя” китоби).
Бу мавзуда бир қанча ҳадиси шарифлар мавжуд бўлиб, Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган ҳадисда:
أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يُرْكَزُ لَهُ الْحَرْبَةُ فَيُصَلِّي إِلَيْهَا (رَوَاهُ البخاري عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا)
“Набий саллаллоҳу алайҳи васалламга калта найза санчиб бериларди ва у зот ўшанга қараб намоз ўқир эдилар”, – дейилади (Имом Бухорий ривоятлари).
Демак, жамоат бўлиб намоз ўқилганида имомнинг олдига қўйилган сутра бошқалар учун ҳам кифоя қилади ва ҳар бир киши ўзи учун алоҳида сутра қўйиши шарт бўлмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
РУКУЪДАГИ ЗИКРЛАРНИ ТЎҒРИ ТАЛАФФУЗ ҚИЛА ОЛМАСА, НИМА ҚИЛИШ КЕРАК?
#намоз
❓448-CАВОЛ: Намознинг рукусида айтиладиган “Субҳана роббиял азийм” жумласидаги "зо" ҳарфини тўғри айтолмаса, “Субҳана роббиял карийм” дейиш ҳам мумкинлигини эшиттим. Шу тўғрими? Aллоҳ насиб қилса, тез кунларда араб алифбосини ўрганиш ниятим бор. Унгача шуни билиб олмоқчи эдим.
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Намоз ўқиётганда руку ҳолатида туриб "سبحان ربي العظيم " нинг ўрнига "سبحان ربي العزيم" деб тасбеҳ айтиш намозни бузади. Яъни, араб алифбосидаги ظ (“зо”) ҳарфини айтолмай, уни нотўғри талаффуз қилиб ز (яъни, оддий “за”) ҳарфида ўқиса, намоз бузилади. (“Раддул Муҳтор” китоби, 1-жилд, 494-саҳифа). Шунга биноан ҳар бир намозхон киши араб имлосида ўқишни ўрганиши, лозим бўлади. “ظ” (арабча “зо”) ҳарфини тўғри талаффуз қила олмайдиган кишилар рукуда вақтинча "سبحان ربي الكريم" (“Субҳана роббиял карийм”) деб айтишлари мумкин. Лекин, рукуда "سبحان ربي العظيم" дейиш суннатлигини ҳисобга олиб, ظ (арабча “зо”) ҳарфини яхши талаффуз қилиб, рукуда суннатга мувофиқ тасбеҳ айтиш тавсия этилади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓448-CАВОЛ: Намознинг рукусида айтиладиган “Субҳана роббиял азийм” жумласидаги "зо" ҳарфини тўғри айтолмаса, “Субҳана роббиял карийм” дейиш ҳам мумкинлигини эшиттим. Шу тўғрими? Aллоҳ насиб қилса, тез кунларда араб алифбосини ўрганиш ниятим бор. Унгача шуни билиб олмоқчи эдим.
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Намоз ўқиётганда руку ҳолатида туриб "سبحان ربي العظيم " нинг ўрнига "سبحان ربي العزيم" деб тасбеҳ айтиш намозни бузади. Яъни, араб алифбосидаги ظ (“зо”) ҳарфини айтолмай, уни нотўғри талаффуз қилиб ز (яъни, оддий “за”) ҳарфида ўқиса, намоз бузилади. (“Раддул Муҳтор” китоби, 1-жилд, 494-саҳифа). Шунга биноан ҳар бир намозхон киши араб имлосида ўқишни ўрганиши, лозим бўлади. “ظ” (арабча “зо”) ҳарфини тўғри талаффуз қила олмайдиган кишилар рукуда вақтинча "سبحان ربي الكريم" (“Субҳана роббиял карийм”) деб айтишлари мумкин. Лекин, рукуда "سبحان ربي العظيم" дейиш суннатлигини ҳисобга олиб, ظ (арабча “зо”) ҳарфини яхши талаффуз қилиб, рукуда суннатга мувофиқ тасбеҳ айтиш тавсия этилади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
ТЎРТ РАКАТЛИ ФАРЗ НАМОЗЛАРНИНГ ҚАЗОСИДА ҲАР БИР РАКАТДА ЗАМ СУРА ЎҚИЛАДИМИ?
#намоз
❓478-CАВОЛ: Қазо намозларини ўқишда тўрт ракатли намознинг ҳамма ракатига ҳам зам сура қилинади дейилган. Лекин мен қазо намозларимда олдингидай фақат ниятида қазо деб ўқиб юргандим. Бу қанчалик тўғри?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Қазо намозлар вақтида ўқилган намозлар каби адо этилади. Яъни тўрт ракатли намозларда аввалги икки ракатига зам сура қилиниб, кейинги икки ракатда Фотиҳа сурасининг ўзи ўқилади. Бу ҳақда фиқҳий манбаларда шундай дейилади:
الأداء تسليم عين الواجب في وقته والقضاء تسليم عين الواجب بعد خروج الوقت وهذا هو الراجح
Адо – вожибни айни ўзини ўз вақтида топшириш(бажариш)дир. Қазо эса – вожибнинг айни ўзини вақт чиқиб кетганидан кейин топшириш (бажариш)дир. Қувватли гап шудир. (“Ҳошиятут Таҳтовий” китоби).
Яъни вақтида ўқилаётган намоз қандай адо этилса, қазо намоз ҳам айнан шу тарзда адо этилади.
Сиз эшитган ҳолат ҳамма қазо намозларини ўқиб бўлиб, менда қазо қолдими ёки қолмадими деган иккиланиш пайдо бўлганида эҳтиёт юзасидан ҳамма ракатига зам сура қилинади. Бу ҳолатда қазоси бўлса, қазо намоз ўқиган бўлади. Агар қазоси тугаган бўлса, нафл намоз бўлади.
من لا يدري كمية الفوائت يعمل بأكبر رأيه فإن لم يكن له رأي يقض حتى يتيقن أنه لم يبق عليه شيء ... لكن لا يقضي في وقت تكره فيه النافلة والأفضل أن يقرأ في الأخيرتين السورة مع الفاتحة لأنها نوافل من وجه فلأن يقرأ الفاتحة والسورة في أربع الفرض على احتماله أولى من أن يدع الواجب في النفل
Бирор киши қанча намоз қолдирганини била олмаса, фикрининг кўпига амал қилади. Агар фикри бирор тўхтамга кела олмаса, бирорта қазо намозим қолмади деб ишонч ҳосил қилгунича, қазо намоз ўқийверади. Лекин нафл намоз ўқиш макруҳ бўлган вақтда қазо намоз ўқимайди. Охирги икки ракатда ҳам Фотиҳадан кейин зам сура ўқиши афзалдир. Чунки бу намоз бир жиҳатдан нафл бўлиб, тўрт ракатли намозларнинг барчасида зам сура қилиш нафл намозда вожибни тарк қилишдан афзалдир. (“Ҳошиятут Таҳтовий” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓478-CАВОЛ: Қазо намозларини ўқишда тўрт ракатли намознинг ҳамма ракатига ҳам зам сура қилинади дейилган. Лекин мен қазо намозларимда олдингидай фақат ниятида қазо деб ўқиб юргандим. Бу қанчалик тўғри?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Қазо намозлар вақтида ўқилган намозлар каби адо этилади. Яъни тўрт ракатли намозларда аввалги икки ракатига зам сура қилиниб, кейинги икки ракатда Фотиҳа сурасининг ўзи ўқилади. Бу ҳақда фиқҳий манбаларда шундай дейилади:
الأداء تسليم عين الواجب في وقته والقضاء تسليم عين الواجب بعد خروج الوقت وهذا هو الراجح
Адо – вожибни айни ўзини ўз вақтида топшириш(бажариш)дир. Қазо эса – вожибнинг айни ўзини вақт чиқиб кетганидан кейин топшириш (бажариш)дир. Қувватли гап шудир. (“Ҳошиятут Таҳтовий” китоби).
Яъни вақтида ўқилаётган намоз қандай адо этилса, қазо намоз ҳам айнан шу тарзда адо этилади.
Сиз эшитган ҳолат ҳамма қазо намозларини ўқиб бўлиб, менда қазо қолдими ёки қолмадими деган иккиланиш пайдо бўлганида эҳтиёт юзасидан ҳамма ракатига зам сура қилинади. Бу ҳолатда қазоси бўлса, қазо намоз ўқиган бўлади. Агар қазоси тугаган бўлса, нафл намоз бўлади.
من لا يدري كمية الفوائت يعمل بأكبر رأيه فإن لم يكن له رأي يقض حتى يتيقن أنه لم يبق عليه شيء ... لكن لا يقضي في وقت تكره فيه النافلة والأفضل أن يقرأ في الأخيرتين السورة مع الفاتحة لأنها نوافل من وجه فلأن يقرأ الفاتحة والسورة في أربع الفرض على احتماله أولى من أن يدع الواجب في النفل
Бирор киши қанча намоз қолдирганини била олмаса, фикрининг кўпига амал қилади. Агар фикри бирор тўхтамга кела олмаса, бирорта қазо намозим қолмади деб ишонч ҳосил қилгунича, қазо намоз ўқийверади. Лекин нафл намоз ўқиш макруҳ бўлган вақтда қазо намоз ўқимайди. Охирги икки ракатда ҳам Фотиҳадан кейин зам сура ўқиши афзалдир. Чунки бу намоз бир жиҳатдан нафл бўлиб, тўрт ракатли намозларнинг барчасида зам сура қилиш нафл намозда вожибни тарк қилишдан афзалдир. (“Ҳошиятут Таҳтовий” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
ВИТР НАМОЗИДА ҚУНУТ ДУОСИНИ ЎҚИШНИ ЭСИДАН ЧИҚАРГАН КИШИ ҲАҚИДА
#намоз
❓485-CАВОЛ: Витр вожиб намозини ўқиётган киши қунут дуосини ўқишни унитиб рукуга кетиб қолса, рукудалигида тасбиҳ айтмасдан хато қилганлиги эсига келса, нима қилиши керак? Рукудан қайтиб қунут ўқиладими ёки намозда давом этилаверадими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ким қунутни ўқимасдан рукуга кетса, рукудан тургач қунутни ўқимайди, намозни охирида саждаи саҳв қилади. “Баҳрур-роиқ” китобида мазкур масала ҳақда шундай дейилган:
إذا نسي القنوت حتى ركع ثم تذكر، فإن كان بعد رفع الرأس من الركوع لا يعود وسقط عنه القنوت، وإن تذكره في الركوع فكذلك في ظاهر الرواية كما في البدائع وصححه في الخانية
яъни: "Намозхон қунут ўқишни унитиб, рукуга кетса ва кейин эсласа, бошини рукудан кўтаргандан кейин эсласа, Қунутни ўқимайди, ундан Қунут ўқиш соқит бўлади. Агар руку пайтида эсласа ҳам, "Зоҳири ривоя" китобларига кўра қунутни ўқимайди, "Бадоиъ"да ҳам шундай келган. "Фатавои Хония" китобида "саҳиҳ гап шудир" дейилган".
Агар рукудан қайтгандан кейин қунут дуосини ўқиб қўйса, рукуни қайта қилмайди, намозни охирида саждаи саҳв қилади ("Мароқул фалоҳ" китоби).
Хулоса қилиб айтганда, унутиб қунутни ўқимаган киши рукудан қайтгач, қунутни ўқиса ҳам, ўқимаса ҳам намозни охирида саждаи саҳв қилади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓485-CАВОЛ: Витр вожиб намозини ўқиётган киши қунут дуосини ўқишни унитиб рукуга кетиб қолса, рукудалигида тасбиҳ айтмасдан хато қилганлиги эсига келса, нима қилиши керак? Рукудан қайтиб қунут ўқиладими ёки намозда давом этилаверадими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ким қунутни ўқимасдан рукуга кетса, рукудан тургач қунутни ўқимайди, намозни охирида саждаи саҳв қилади. “Баҳрур-роиқ” китобида мазкур масала ҳақда шундай дейилган:
إذا نسي القنوت حتى ركع ثم تذكر، فإن كان بعد رفع الرأس من الركوع لا يعود وسقط عنه القنوت، وإن تذكره في الركوع فكذلك في ظاهر الرواية كما في البدائع وصححه في الخانية
яъни: "Намозхон қунут ўқишни унитиб, рукуга кетса ва кейин эсласа, бошини рукудан кўтаргандан кейин эсласа, Қунутни ўқимайди, ундан Қунут ўқиш соқит бўлади. Агар руку пайтида эсласа ҳам, "Зоҳири ривоя" китобларига кўра қунутни ўқимайди, "Бадоиъ"да ҳам шундай келган. "Фатавои Хония" китобида "саҳиҳ гап шудир" дейилган".
Агар рукудан қайтгандан кейин қунут дуосини ўқиб қўйса, рукуни қайта қилмайди, намозни охирида саждаи саҳв қилади ("Мароқул фалоҳ" китоби).
Хулоса қилиб айтганда, унутиб қунутни ўқимаган киши рукудан қайтгач, қунутни ўқиса ҳам, ўқимаса ҳам намозни охирида саждаи саҳв қилади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
АСР НАМОЗИНИ ҚУЁШ БОТАЁТГАН ПАЙТДА ЎҚИШ
#намоз
❓486-CАВОЛ: Аср намозни охириги вақтларида ўқидим. Кейин интернет орқали билсам, қуёш ботиш вақтида тугатибман. Ўша намозни қайта ўқишим керакми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Аср намозининг вақти – ҳар бир нарсанинг сояси (заволдаги соядан ташқари) ўзининг узунлигидан икки баробар бўлганидан токи қуёш ботгуничадир. Аср намозини қуёшнинг нури кўзни қамаштирмайдиган даражада кечиктириб ўқиш макруҳдир. Киши бугунги Аср намозини ўқиш пайтида қуёш ботиб қолса, охиригача давом эттираверади ва намози бузилмайди (“Фатҳу бабил иная” китоби).
Агарда сиз Аср намозини ўқишга қуёш ботишидан аввал киришиб, қуёш ботаётган вақтда ёки ботганидан сўнг тугатган бўлсангиз, бу намозни қайта ўқиш шарт эмас. Лекин аср намозини бу вақтгача кечиктириб ўқиш макруҳ бўлгани учун, эртароқ ўқишга ҳаракат қилиш керак. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓486-CАВОЛ: Аср намозни охириги вақтларида ўқидим. Кейин интернет орқали билсам, қуёш ботиш вақтида тугатибман. Ўша намозни қайта ўқишим керакми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Аср намозининг вақти – ҳар бир нарсанинг сояси (заволдаги соядан ташқари) ўзининг узунлигидан икки баробар бўлганидан токи қуёш ботгуничадир. Аср намозини қуёшнинг нури кўзни қамаштирмайдиган даражада кечиктириб ўқиш макруҳдир. Киши бугунги Аср намозини ўқиш пайтида қуёш ботиб қолса, охиригача давом эттираверади ва намози бузилмайди (“Фатҳу бабил иная” китоби).
Агарда сиз Аср намозини ўқишга қуёш ботишидан аввал киришиб, қуёш ботаётган вақтда ёки ботганидан сўнг тугатган бўлсангиз, бу намозни қайта ўқиш шарт эмас. Лекин аср намозини бу вақтгача кечиктириб ўқиш макруҳ бўлгани учун, эртароқ ўқишга ҳаракат қилиш керак. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
МАХФИЙ ЎҚИЛАДИГАН НАМОЗЛАРДА ЖАҲРИЙ ҚИРОАТ ҚИЛИНСА, ҚАЙТА ЎҚИШ КЕРАКМИ?
#намоз
❓501-CАВОЛ: Билмасдан овоз чиқариб ўқиган намозларнинг қазосини ўқишим керакми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ёлғиз намоз ўқийдиган киши Бомдод, Шом ва Хуфтон намозларининг қироатини истаса овоз чиқариб ўқийди, истаса ичида қироат қилади. Овоз чиқариб қироат қилгани афзалдир. Бу намозлар жамоат бўлиб адо қилинганда овоз чиқариб ўқиш вожиб бўлади. Пешин ва Аср намозларини ёлғиз ўқигувчи ҳам жамоат бўлиб ўқилганда ҳам овоз чиқармасдан ўқиши вожибдир.
Овоз чиқармасдан ўқиладиган намозлар овоз чиқариб ўқилса ёки Бомдод, Шом ва Хуфтон намозлари жамоат бўлиб адо қилинганда овоз чиқармасдан ўқилса, бу хатони саждаи саҳв билан тўғриланади ва бу намоз қайта ўқилмайди. Лекин юқоридаги хатони қилганда саждаи саҳв қилмасдан намозини тугатса, намозда вожибни тарк қилиш бўлгани учун нуқсонли бўлиб, дуруст бўлади. Ана шундай намозларни қайта ўқиш мустаҳабдир (Манба: “Мухтасарул виқоя” ва “Фатовои Ҳиндия” китоблари). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓501-CАВОЛ: Билмасдан овоз чиқариб ўқиган намозларнинг қазосини ўқишим керакми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ёлғиз намоз ўқийдиган киши Бомдод, Шом ва Хуфтон намозларининг қироатини истаса овоз чиқариб ўқийди, истаса ичида қироат қилади. Овоз чиқариб қироат қилгани афзалдир. Бу намозлар жамоат бўлиб адо қилинганда овоз чиқариб ўқиш вожиб бўлади. Пешин ва Аср намозларини ёлғиз ўқигувчи ҳам жамоат бўлиб ўқилганда ҳам овоз чиқармасдан ўқиши вожибдир.
Овоз чиқармасдан ўқиладиган намозлар овоз чиқариб ўқилса ёки Бомдод, Шом ва Хуфтон намозлари жамоат бўлиб адо қилинганда овоз чиқармасдан ўқилса, бу хатони саждаи саҳв билан тўғриланади ва бу намоз қайта ўқилмайди. Лекин юқоридаги хатони қилганда саждаи саҳв қилмасдан намозини тугатса, намозда вожибни тарк қилиш бўлгани учун нуқсонли бўлиб, дуруст бўлади. Ана шундай намозларни қайта ўқиш мустаҳабдир (Манба: “Мухтасарул виқоя” ва “Фатовои Ҳиндия” китоблари). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
ҚАБРИСТОНГА ҚЎШНИ МАСЖИДДА НАМОЗ ЎҚИШ МУМКИНМИ?
#намоз
❓507-CАВОЛ: Масжидимиз уч томонидан қабристон билан ўралган. Баъзи танишларим қабристон ичида жойлашган масжидда намоз ўқиб бўлмайди, деб жамоат намозига, масжидга чиқишмайди. Уларни шу ишлари тўғрими? Қабристонга қўшни масжидда намоз ўқиб бўлмайдими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Агар масжид деворлар билан ўралган ёки бошқа бирор тўсиқ бўлиб қабристон ташқарида қолган бўлса, намоз ўқиш макруҳ бўлмайди. Бу ҳолатда бемалол намоз ўқиш мумкин. Аммо ўртада бирор тўсиқ бўлмаса намоз ўқиш макруҳ бўлади. Бу ҳақида мўтабар фиқҳ китобларимизда шундай дейилади:
ولا بأس بالصلاة فيها إذا كان فيها موضع أعد للصلاة وليس فيه قبر ولا نجاسة
“Агар қабристонда намоз учун жой тайёрланган бўлиб у жойда қабр ҳам нажосат ҳам бўлмаса, намоз ўқишнинг бирор зарари йўқдир” (“Роддул муҳтор” китоби).
وتكلموا ايضا في معنى الكراهة الى القبر، قال بعضهم: لان فيه تشبها باليهود، وقال بعضهم: لان في المقبرة عظام الموتى، وعظام الموتى انجاس وارجاس هذا كله اذا لم يكن بين المصلي وبين هذه المواضع حايط او سترة، اما اذا كان لا يكره، ويصير الحايط فاصلا، واذا لم يكن بين المصلي وبين هذه المواضع سترة، فانما يكره استقبال هذه المواضع في مسجد الجماعات
яъни: “Уламолар қабрга қараб намоз ўқиш макруҳлиги тўғрисида сўз юритиб, баъзилари: “Макруҳлик сабаби бу ишда яҳудийларга ўхшашлик бор”, деганлар. Баъзилари” “Қабристонда маййитлар суяги бор бўлиб, улар нопок ва нажосатдир”, деганлар. Уламолар айтган бу макруҳлик – намоз ўқиётган билан қабристон ўртасида девор ёки бирор тўсиқ бўлмаган ҳолатда бўлади. Агар девор ёки тўсиқ бўлса, намоз ўқиш макруҳ эмас. Девор ажратувчи бўлади. Агар намоз ўқувчи билан қабрлар ўртасида бирор тўсиқ бўлмаса, жамоат масжидларида қабр тарафга юзланиш макруҳ бўлади” (“Ал-Муҳийт ал-Бурҳоний” китоби).
Замондош олимларимиз томонидан ёзилган мўътабр манбаларда ҳам ушбу масалага қуйидагича хулоса қилинган:
قال الحنفية: تكره الصلاة في المقبرة إذا كان القبر بين يدي المصلي، بحيث لو صلى خاشعاً وقع بصره عليه. أما إذا كان خلفه أو فوقه أو تحته فلا كراهة على التحقيق، كما لا كراهة في الموضع المعد للصلاة بلا نجاسة ولا قذر
Ҳанафийлар: “Қабристонда агар қабр намоз ўқиётган киши олдида бўлиб, намозхон хушу билан намоз ўқиётганида (яъни, кўзи сажда жойига қараганда ҳам) кўзи қабрга тушадиган даражада бўлса (яъни бирор тўсиқ бўлмаса), намоз ўқиш макруҳ ҳисобланади”. Агар қабр намозхоннинг тепаси, усти ёки остида бўлса, бу ҳолда кароҳият йўқдир. Бу худди нажосат ва нопок нарсалардан холи, намоз учун тайёрлаб қўйилган жойда намоз ўқиш макруҳ бўлмагани кабидир”, деганлар. (“Ал-фиқҳул исламий ва адиллатуҳу” ва “Ал-фиқҳу алал мазаҳибил арбаъа” китоблари).
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, қабристонга қўшни масжидларда намоз ўқиш жоиз. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг масжидлари бунга энг катта далилдир. Чунки ушбу масжид ҳам қадимдан "Бақиъ" қабристони билан ёнма-ён жойлашган. Расули акрам алайҳиссаломнинг муборак қабрлари ҳам масжид билан туташ. Шунга қарамай ҳозирга қадар бирорта уламо "Масжиди Набавий"да намоз ўқиб бўлмайди, деган даъвони қилгани йўқ. Қолаверса, шариатимизда қабристон атрофига масжид қуришдан қайтармаган. Балки, қабрни улуғлаб унга сажда қилишдан қайтарилган. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓507-CАВОЛ: Масжидимиз уч томонидан қабристон билан ўралган. Баъзи танишларим қабристон ичида жойлашган масжидда намоз ўқиб бўлмайди, деб жамоат намозига, масжидга чиқишмайди. Уларни шу ишлари тўғрими? Қабристонга қўшни масжидда намоз ўқиб бўлмайдими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Агар масжид деворлар билан ўралган ёки бошқа бирор тўсиқ бўлиб қабристон ташқарида қолган бўлса, намоз ўқиш макруҳ бўлмайди. Бу ҳолатда бемалол намоз ўқиш мумкин. Аммо ўртада бирор тўсиқ бўлмаса намоз ўқиш макруҳ бўлади. Бу ҳақида мўтабар фиқҳ китобларимизда шундай дейилади:
ولا بأس بالصلاة فيها إذا كان فيها موضع أعد للصلاة وليس فيه قبر ولا نجاسة
“Агар қабристонда намоз учун жой тайёрланган бўлиб у жойда қабр ҳам нажосат ҳам бўлмаса, намоз ўқишнинг бирор зарари йўқдир” (“Роддул муҳтор” китоби).
وتكلموا ايضا في معنى الكراهة الى القبر، قال بعضهم: لان فيه تشبها باليهود، وقال بعضهم: لان في المقبرة عظام الموتى، وعظام الموتى انجاس وارجاس هذا كله اذا لم يكن بين المصلي وبين هذه المواضع حايط او سترة، اما اذا كان لا يكره، ويصير الحايط فاصلا، واذا لم يكن بين المصلي وبين هذه المواضع سترة، فانما يكره استقبال هذه المواضع في مسجد الجماعات
яъни: “Уламолар қабрга қараб намоз ўқиш макруҳлиги тўғрисида сўз юритиб, баъзилари: “Макруҳлик сабаби бу ишда яҳудийларга ўхшашлик бор”, деганлар. Баъзилари” “Қабристонда маййитлар суяги бор бўлиб, улар нопок ва нажосатдир”, деганлар. Уламолар айтган бу макруҳлик – намоз ўқиётган билан қабристон ўртасида девор ёки бирор тўсиқ бўлмаган ҳолатда бўлади. Агар девор ёки тўсиқ бўлса, намоз ўқиш макруҳ эмас. Девор ажратувчи бўлади. Агар намоз ўқувчи билан қабрлар ўртасида бирор тўсиқ бўлмаса, жамоат масжидларида қабр тарафга юзланиш макруҳ бўлади” (“Ал-Муҳийт ал-Бурҳоний” китоби).
Замондош олимларимиз томонидан ёзилган мўътабр манбаларда ҳам ушбу масалага қуйидагича хулоса қилинган:
قال الحنفية: تكره الصلاة في المقبرة إذا كان القبر بين يدي المصلي، بحيث لو صلى خاشعاً وقع بصره عليه. أما إذا كان خلفه أو فوقه أو تحته فلا كراهة على التحقيق، كما لا كراهة في الموضع المعد للصلاة بلا نجاسة ولا قذر
Ҳанафийлар: “Қабристонда агар қабр намоз ўқиётган киши олдида бўлиб, намозхон хушу билан намоз ўқиётганида (яъни, кўзи сажда жойига қараганда ҳам) кўзи қабрга тушадиган даражада бўлса (яъни бирор тўсиқ бўлмаса), намоз ўқиш макруҳ ҳисобланади”. Агар қабр намозхоннинг тепаси, усти ёки остида бўлса, бу ҳолда кароҳият йўқдир. Бу худди нажосат ва нопок нарсалардан холи, намоз учун тайёрлаб қўйилган жойда намоз ўқиш макруҳ бўлмагани кабидир”, деганлар. (“Ал-фиқҳул исламий ва адиллатуҳу” ва “Ал-фиқҳу алал мазаҳибил арбаъа” китоблари).
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, қабристонга қўшни масжидларда намоз ўқиш жоиз. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг масжидлари бунга энг катта далилдир. Чунки ушбу масжид ҳам қадимдан "Бақиъ" қабристони билан ёнма-ён жойлашган. Расули акрам алайҳиссаломнинг муборак қабрлари ҳам масжид билан туташ. Шунга қарамай ҳозирга қадар бирорта уламо "Масжиди Набавий"да намоз ўқиб бўлмайди, деган даъвони қилгани йўқ. Қолаверса, шариатимизда қабристон атрофига масжид қуришдан қайтармаган. Балки, қабрни улуғлаб унга сажда қилишдан қайтарилган. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
САФАРДА НАМОЗЛАРНИ МАШИНАДА ЎҚИШ МУМКИНМИ?
#намоз
❓512-CАВОЛ: Мен ишим юзасидан сафарда кўп бўламан. Намоз пайти бўлганда, машинада ўтирган ҳолатимда намозларимни ўқиб оламан. Чунки, машинадан тушиб намозларни адо этадиган бўлсам, вақт кўп кетиб қолади. Шу ишим тўғрими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Мусофир киши беш вақт фарз ва витр намозини енгил машина ёки юк уловларида узрсиз ўтириб ўқиши жоиз эмас. Сабаби, бундай намоз ўқилганда намознинг тик туриш, руку, сажда каби фарз амалларини ерга тушиб бажаришга қодир бўла туриб бажармаган ҳисобланади. Натижада, ўқилган намоз дуруст бўлмасдан қолади. Ибн Умар розияллоҳу анҳумо айтадилар:
كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّي فِى السَّفَرِ عَلَى رَاحِلَتِهِ حَيْثُ تَوَجَّهَتْ بِهِ يُومِئُ إِيمَاءً صَلاَةَ اللَّيْلِ، إِلاَّ الْفَرَائِضَ (رواه الإمام البخاري والإمام مسلم)
яъни: “Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам сафар пайтида уловлари қаерга қараб кетишидан қатъий назар фарзлардан бошқа намозларни имо-ишора билан улов устида ўқир эдилар” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари).
"Ал-Мавсуатул фиқҳийя ал-Кувайтийя" китобида шундай дейилган:
عند الحنفية ما يعتبر واجبا عندهم من غير الفريضة كالوتر لا يجوز على الراحلة بدون عذر وكذلك سجدة التلاوة
яъни: "Ҳанафийларнинг наздида фарздан бошқа вожиб амаллар ҳам бор. Масалан, витр намози. Витр намозини узрсиз улов устида ўқиш жоиз эмас. Шунингдек, тиловат саждасини ҳам улов устида адо қилиш жоиз эмас".
Уламоларимиз юқоридаги маълумотларга суяниб, фарз ва вожиб ҳамда жаноза намозларини енгил ёки юк автоуловларида узрсиз ўтириб ўқиш дуруст эмас дейдилар. Фиқҳий китобларимизда қуйидаги узрли ҳолатларда сафарда фарз намозларни уловда ўқиш мумкин экани айтиб ўтилган:
1. Уловдан тушса, ер лой ёки сув бўлиб, ерда намоз ўқишга умуман шароит бўлмаса;
2. Уловдан тушса, ўзига, молига ёки уловига йиртқич, ўғри ёхуд душман томонидан тажовуз қилиши хавфи бўлса;
3. Уловдан тушса, беморлиги зиёда бўлса ёки кексалиги сабабли уловга қайта минишида қаттиқ машаққат юзага келса (Манба: “Муҳит” ва “Фатавои Ҳиндийя” китоблари).
Демак, фарз ва вожиб намозларини юқорида зикр қилинган узрлардан бири топилса, мусофир киши машинада ўтириб, имо-ишора қилиб адо қилиши мумкин. Узр сабабли улов устида ўқилган намозни узр кетгандан кейин қайта ўқилмайди. “Хулосатул фатаво” китобида фарз ва вожиб намозларни узр сабабли уловда ўқиётган киши имкон бўлса, албатта, қиблага юзланиб ўқийди. Мабодо, қиблага юзланишнинг имкони бўлмаса улов кетаётган тарафга қараб намозини адо этиши мумкин дейилган. Аммо узрлардан бири топилмасдан туриб машинада ўтириб фарз ва вожиб намозларини ўқилса намоз дуруст бўлмайди.
Шунингдек, мусофир киши сафари давомида фақат нафл намозларни барча авто улов турларида, хоҳ у енгил ёки юк машина бўлсин, хоҳ сувда юрувчи ёки ҳавода учувчи восита бўлсин, ўтириб, имо-ишора қилиб ўқишига шариатимиз рухсат беради. Бу ҳақда Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳумо айтадилар:
أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يُصَلِّي التَّطَوُّعَ وَهُوَ رَاكِبٌ فِي غَيْرِ الْقِبْلَةِ (رواه الإمام البخاري عَن جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ رضي الله عنهما)
яъни: “Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам нафл намозларини улов минган ҳолатларида қиблага йўналмасдан ҳам ўқир эдилар” (Имом Бухорий ривояти).
Нафл намозларини улов устида ўқиш ҳақида "Ал-Мавсуъатул фиқҳийя ал-Кувайтийя" китобида шундай дейилган:
اتفق الفقهاء على أنه يجوز للمسافر صلاة النفل على الراحلة حيثما توجهت به
яъни: “Мусофир киши нафл намозларни улов қайси тарафга қараб кетишидан қатъий назар улов устида ўқиши жоиз эканига уламолар иттифоқ қилганлар”.
“Ҳидоя” китобида фарздан олдинги ва кейинги суннатлар ҳам нафллар қаторига киради дейилган. Лекин, Имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳ бомдоднинг суннатини уловдан тушиб ўқиш афзал, чунки у бошқаларига нисбатан таъкидлироқ деганлар. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓512-CАВОЛ: Мен ишим юзасидан сафарда кўп бўламан. Намоз пайти бўлганда, машинада ўтирган ҳолатимда намозларимни ўқиб оламан. Чунки, машинадан тушиб намозларни адо этадиган бўлсам, вақт кўп кетиб қолади. Шу ишим тўғрими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Мусофир киши беш вақт фарз ва витр намозини енгил машина ёки юк уловларида узрсиз ўтириб ўқиши жоиз эмас. Сабаби, бундай намоз ўқилганда намознинг тик туриш, руку, сажда каби фарз амалларини ерга тушиб бажаришга қодир бўла туриб бажармаган ҳисобланади. Натижада, ўқилган намоз дуруст бўлмасдан қолади. Ибн Умар розияллоҳу анҳумо айтадилар:
كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّي فِى السَّفَرِ عَلَى رَاحِلَتِهِ حَيْثُ تَوَجَّهَتْ بِهِ يُومِئُ إِيمَاءً صَلاَةَ اللَّيْلِ، إِلاَّ الْفَرَائِضَ (رواه الإمام البخاري والإمام مسلم)
яъни: “Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам сафар пайтида уловлари қаерга қараб кетишидан қатъий назар фарзлардан бошқа намозларни имо-ишора билан улов устида ўқир эдилар” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари).
"Ал-Мавсуатул фиқҳийя ал-Кувайтийя" китобида шундай дейилган:
عند الحنفية ما يعتبر واجبا عندهم من غير الفريضة كالوتر لا يجوز على الراحلة بدون عذر وكذلك سجدة التلاوة
яъни: "Ҳанафийларнинг наздида фарздан бошқа вожиб амаллар ҳам бор. Масалан, витр намози. Витр намозини узрсиз улов устида ўқиш жоиз эмас. Шунингдек, тиловат саждасини ҳам улов устида адо қилиш жоиз эмас".
Уламоларимиз юқоридаги маълумотларга суяниб, фарз ва вожиб ҳамда жаноза намозларини енгил ёки юк автоуловларида узрсиз ўтириб ўқиш дуруст эмас дейдилар. Фиқҳий китобларимизда қуйидаги узрли ҳолатларда сафарда фарз намозларни уловда ўқиш мумкин экани айтиб ўтилган:
1. Уловдан тушса, ер лой ёки сув бўлиб, ерда намоз ўқишга умуман шароит бўлмаса;
2. Уловдан тушса, ўзига, молига ёки уловига йиртқич, ўғри ёхуд душман томонидан тажовуз қилиши хавфи бўлса;
3. Уловдан тушса, беморлиги зиёда бўлса ёки кексалиги сабабли уловга қайта минишида қаттиқ машаққат юзага келса (Манба: “Муҳит” ва “Фатавои Ҳиндийя” китоблари).
Демак, фарз ва вожиб намозларини юқорида зикр қилинган узрлардан бири топилса, мусофир киши машинада ўтириб, имо-ишора қилиб адо қилиши мумкин. Узр сабабли улов устида ўқилган намозни узр кетгандан кейин қайта ўқилмайди. “Хулосатул фатаво” китобида фарз ва вожиб намозларни узр сабабли уловда ўқиётган киши имкон бўлса, албатта, қиблага юзланиб ўқийди. Мабодо, қиблага юзланишнинг имкони бўлмаса улов кетаётган тарафга қараб намозини адо этиши мумкин дейилган. Аммо узрлардан бири топилмасдан туриб машинада ўтириб фарз ва вожиб намозларини ўқилса намоз дуруст бўлмайди.
Шунингдек, мусофир киши сафари давомида фақат нафл намозларни барча авто улов турларида, хоҳ у енгил ёки юк машина бўлсин, хоҳ сувда юрувчи ёки ҳавода учувчи восита бўлсин, ўтириб, имо-ишора қилиб ўқишига шариатимиз рухсат беради. Бу ҳақда Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳумо айтадилар:
أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يُصَلِّي التَّطَوُّعَ وَهُوَ رَاكِبٌ فِي غَيْرِ الْقِبْلَةِ (رواه الإمام البخاري عَن جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ رضي الله عنهما)
яъни: “Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам нафл намозларини улов минган ҳолатларида қиблага йўналмасдан ҳам ўқир эдилар” (Имом Бухорий ривояти).
Нафл намозларини улов устида ўқиш ҳақида "Ал-Мавсуъатул фиқҳийя ал-Кувайтийя" китобида шундай дейилган:
اتفق الفقهاء على أنه يجوز للمسافر صلاة النفل على الراحلة حيثما توجهت به
яъни: “Мусофир киши нафл намозларни улов қайси тарафга қараб кетишидан қатъий назар улов устида ўқиши жоиз эканига уламолар иттифоқ қилганлар”.
“Ҳидоя” китобида фарздан олдинги ва кейинги суннатлар ҳам нафллар қаторига киради дейилган. Лекин, Имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳ бомдоднинг суннатини уловдан тушиб ўқиш афзал, чунки у бошқаларига нисбатан таъкидлироқ деганлар. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
ПОЕЗД, КЕМА ВА САМОЛЁТДА НАМОЗ ЎҚИШ
#намоз
❓515-CАВОЛ: Узоқ сафарларга чиққанда самолёт ёки поездларда намоз вақтлари тўғри келади. Шунда қандай йўл тутиш керак?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Агар мусофир киши поезд, кема ва самолётда кетаётган бўлса-ю унда қиблага юзланиб, тик туриб ва руку, сажда қилиб намоз ўқишга имкон ва шароит бўлса, албатта намозни барча қонун-қоидаларига амал қилиб, мукаммал ҳолда адо қилади. Агар имкон ва шароит бўлмаса, мусофир киши намозни қазо қилмасдан, ўтириб, имо-ишора қилиб, улов кетаётган тарафга қараб адо қилади. Бунга уламоларимиз қуйидаги ояти каримани далил қиладилар:
لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا
яъни: “Аллоҳ ҳеч бир жонга тоқатидан ташқари нарсани таклиф этмайди” (Бақара сураси, 286-оят).
Агар улов автобус бўлиб, намоз вақтида тўхтамайдиган бўлса ва тўхтатишни ҳам иложи бўлмаса, мусофир киши намозни қазо қилмасдан ўтирган жойида имо-ишора билан улов кетаётган тарафга қараб намозини ўқийди. Баъзи уламолар: мана шундай автобусда ўқилган намозни киши манзилига етганидан кейин эҳтиёт нуқтаи-назаридан қайта ўқиб олиши мақсадга мувофиқ бўлади деганлар.
Ҳайдовчи уловини ҳайдаш пайтида ҳеч бир намозни ўқиши дуруст эмас, чунки уни қўл ва оёғи ҳаракатланиб туради ва бундай ҳолатда намоз бузилиб қолади. Бу ҳақда Хулосатул фатово китобида шундай дейилган:
أمَّا إذا سيَّرها صاحبها فلا يجوزُ التطوُّع ولا الفرض
яъни: “Ҳайдовчи уловни ҳайдаш жараёнида нафл ёки фарз намозларни ўқиши жоиз эмас”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓515-CАВОЛ: Узоқ сафарларга чиққанда самолёт ёки поездларда намоз вақтлари тўғри келади. Шунда қандай йўл тутиш керак?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Агар мусофир киши поезд, кема ва самолётда кетаётган бўлса-ю унда қиблага юзланиб, тик туриб ва руку, сажда қилиб намоз ўқишга имкон ва шароит бўлса, албатта намозни барча қонун-қоидаларига амал қилиб, мукаммал ҳолда адо қилади. Агар имкон ва шароит бўлмаса, мусофир киши намозни қазо қилмасдан, ўтириб, имо-ишора қилиб, улов кетаётган тарафга қараб адо қилади. Бунга уламоларимиз қуйидаги ояти каримани далил қиладилар:
لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا
яъни: “Аллоҳ ҳеч бир жонга тоқатидан ташқари нарсани таклиф этмайди” (Бақара сураси, 286-оят).
Агар улов автобус бўлиб, намоз вақтида тўхтамайдиган бўлса ва тўхтатишни ҳам иложи бўлмаса, мусофир киши намозни қазо қилмасдан ўтирган жойида имо-ишора билан улов кетаётган тарафга қараб намозини ўқийди. Баъзи уламолар: мана шундай автобусда ўқилган намозни киши манзилига етганидан кейин эҳтиёт нуқтаи-назаридан қайта ўқиб олиши мақсадга мувофиқ бўлади деганлар.
Ҳайдовчи уловини ҳайдаш пайтида ҳеч бир намозни ўқиши дуруст эмас, чунки уни қўл ва оёғи ҳаракатланиб туради ва бундай ҳолатда намоз бузилиб қолади. Бу ҳақда Хулосатул фатово китобида шундай дейилган:
أمَّا إذا سيَّرها صاحبها فلا يجوزُ التطوُّع ولا الفرض
яъни: “Ҳайдовчи уловни ҳайдаш жараёнида нафл ёки фарз намозларни ўқиши жоиз эмас”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
МАСЖИДДА ИККИНЧИ ЖАМОАТ БЎЛИШИ МУМКИНМИ?
#намоз
❓524-CАВОЛ: Жамоат намозига кеч қолган кишилар ўзаро келишиб иккинчи жамоат бўлиб ўқишлари мумкин эмасми? Кеча шундай ҳолат бўлган эди, масжид ходимлардан бири менга танбеҳ бериб, биринчи жамоатдан кеч қолган киши ёлғиз ўқийди, жамоат бўлиб ўқимайди, деди. Шунга аниқлик киритиб берсангиз.
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Иккинчи жамоат жоиз ёки ножоизлиги масжидларнинг қуйидаги икки турга бўлинишига боғлиқ ҳисобланади:
1. Муайян имоми, муъаззини ҳамда қавми бўлган масжидлар;
Ушбу турдаги масжидларда қавм имом билан биргаликда жамоат намозини адо қилгач, бошқа бир жамоатнинг иккинчи жамоат бўлиб намозни адо қилишлари макруҳ ҳисобланади. Бу ҳақда Имом Сарахсийнинг “Мабсут” номли китобларида қуйидагича келтирилган:
و اذا دخل القوم مسجدا قد صلي فيه اهله كرهت لهم ان يصلوا جماعة باذان واقامة ولكنهم يصلون وحدانا بغير اذان ولا اقامة (1ج 135 ص)
яъни: “Бир қавм (имом билан) намоз ўқилган масжидга кирса, улар учун у ерда азон ва иқомат айтиб, жамоат бўлиб намоз ўқиш макруҳ бўлади. Шунинг учун улар азон ва иқоматсиз ёлғиз-ёлғиз намоз ўқишади”.
Бу ҳолатда аввалги жамоат – масжид имоми билан ўқилган намозга етиша олмаган киши намозни ёлғиз ҳолда ўзи ўқийди.
Имом Аҳмад ўз “Муснад”ларида Абдурроҳман ибн Абу Бакр разияллоҳу анҳудан ривоят қилиб келтирган ҳадисда мана бундай дейилган:
ان رسول الله صلي الله عليه و سلم كان خرج ليصلح بين قوم فعاد الي المسجد وقد صلي اهل المسجد فرجع الي منزله فجمع اهله وصلي
яъни: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бир қавмнинг ўртасини ислоҳ қилиш учун уйларидан чиқдилар. Қайтиб келганларида масжидда намоз жамоат билан ўқиб бўлинган эди. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам аёлларидан бирининг уйига кириб, аҳлларини жамладилар ва улар билан жамоат бўлиб намоз ўқидилар”.
Агар масжидда қайта жамоат бўлиш мақбул бўлганида Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам уни асло тарк қилмас эдилар. Чунки у зотнинг масжиддаги жамоат бошқа ердаги жамоатдан кўра афзалроқдир.
“Дуррул Мухтор” китобида қуйидагича келтирилган:
لو دخل جماعة المسجد بعدما صلي فيه اهله يصلون وحدانا هو ظاهر الرواية
“Бир жамоат имом билан намоз ўқилган масжидга кирса, улар намозни ёлғиз-ёлғиз бўлиб ўқийдилар. Мана шу “Зоҳирур-ривоя”дир”дейилган. (2-жуз, 246-бет).
2. Муайян имоми, муъаззини ҳамда қавми бўлмаган масжидлар;
Имоми тайин қилинмаган, азон ва иқомат айтилиб, намозлар жамоат билан ўқилмайдиган мусофир-йўловчилар, ишчи-хизматчилар учун қурилган масжид ёки намозхоналарда шунингдек, меҳмонхона, ошхоналарда ва йўл бўйидаги масжидларда азон ва такбир билан иккинчи, учинчи жамоат бўлиб намоз ўқишлик жоиз. “Роддул Муҳтор” китобида шундай келган:
ويكره تكرار الجماعة باذان واقامة في مسجد محله لا في مسجد طريق او مسجد لا امام له ولا مؤذن (2ج 288 ص)
яъни: “Маҳалла масжидида азон ва иқомат билан иккинчи жамоат бўлиб намоз ўқиш макруҳ. Йўл бўйидаги масжидлар ҳамда муайян имоми ва муъаззини бўлмаган масжидларда макруҳ эмас” (2-жуз, 288-бет).
Хулоса: Юқоридаги маълумотлардан келиб чиқиб шуни айтиш мумкинки, савол эгаси агар масжид қавмларидан бўлиб, асосий жамоатга кеч қолган суратда “ўзаро келишиб иккинчи жамоат бўлиб ўқишлари” мумкин эмас. Бу ўринда масжид ходимининг берган танбеҳи ўринли. Агар масжид қавмларидан эмас, балки мусофир бўлсалар ўзаро жамоат бўлиб ўқишликларида зарар йўқ. Демак, ҳар бир мўмин киши имкон қадар намозларни масжидда биринчи (асосий) жамоат билан ўқишга ҳаракат қилиши лозим. Шунда у жамоат намозидан кўзланган ҳақиқий маъно – жамланишни топган ва унинг ажрини қўлга киритган ҳисобланади. Акс ҳолда бу ҳолат “биринчиси бўлмаса, кейингисига улгураман”, деган нотўғри тушунчага, жамоатга нисбатан бепарволикка олиб келади. Оқибатда масжидда кичик-кичик жамоатлар, яъни бўлиниш юзага келади. Бу эса Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг йўлларига мутлақо хилофдир. Зеро, жамоат қанчалик катта бўлса, унинг савоби ҳам шунча улуғ бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓524-CАВОЛ: Жамоат намозига кеч қолган кишилар ўзаро келишиб иккинчи жамоат бўлиб ўқишлари мумкин эмасми? Кеча шундай ҳолат бўлган эди, масжид ходимлардан бири менга танбеҳ бериб, биринчи жамоатдан кеч қолган киши ёлғиз ўқийди, жамоат бўлиб ўқимайди, деди. Шунга аниқлик киритиб берсангиз.
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Иккинчи жамоат жоиз ёки ножоизлиги масжидларнинг қуйидаги икки турга бўлинишига боғлиқ ҳисобланади:
1. Муайян имоми, муъаззини ҳамда қавми бўлган масжидлар;
Ушбу турдаги масжидларда қавм имом билан биргаликда жамоат намозини адо қилгач, бошқа бир жамоатнинг иккинчи жамоат бўлиб намозни адо қилишлари макруҳ ҳисобланади. Бу ҳақда Имом Сарахсийнинг “Мабсут” номли китобларида қуйидагича келтирилган:
و اذا دخل القوم مسجدا قد صلي فيه اهله كرهت لهم ان يصلوا جماعة باذان واقامة ولكنهم يصلون وحدانا بغير اذان ولا اقامة (1ج 135 ص)
яъни: “Бир қавм (имом билан) намоз ўқилган масжидга кирса, улар учун у ерда азон ва иқомат айтиб, жамоат бўлиб намоз ўқиш макруҳ бўлади. Шунинг учун улар азон ва иқоматсиз ёлғиз-ёлғиз намоз ўқишади”.
Бу ҳолатда аввалги жамоат – масжид имоми билан ўқилган намозга етиша олмаган киши намозни ёлғиз ҳолда ўзи ўқийди.
Имом Аҳмад ўз “Муснад”ларида Абдурроҳман ибн Абу Бакр разияллоҳу анҳудан ривоят қилиб келтирган ҳадисда мана бундай дейилган:
ان رسول الله صلي الله عليه و سلم كان خرج ليصلح بين قوم فعاد الي المسجد وقد صلي اهل المسجد فرجع الي منزله فجمع اهله وصلي
яъни: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бир қавмнинг ўртасини ислоҳ қилиш учун уйларидан чиқдилар. Қайтиб келганларида масжидда намоз жамоат билан ўқиб бўлинган эди. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам аёлларидан бирининг уйига кириб, аҳлларини жамладилар ва улар билан жамоат бўлиб намоз ўқидилар”.
Агар масжидда қайта жамоат бўлиш мақбул бўлганида Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам уни асло тарк қилмас эдилар. Чунки у зотнинг масжиддаги жамоат бошқа ердаги жамоатдан кўра афзалроқдир.
“Дуррул Мухтор” китобида қуйидагича келтирилган:
لو دخل جماعة المسجد بعدما صلي فيه اهله يصلون وحدانا هو ظاهر الرواية
“Бир жамоат имом билан намоз ўқилган масжидга кирса, улар намозни ёлғиз-ёлғиз бўлиб ўқийдилар. Мана шу “Зоҳирур-ривоя”дир”дейилган. (2-жуз, 246-бет).
2. Муайян имоми, муъаззини ҳамда қавми бўлмаган масжидлар;
Имоми тайин қилинмаган, азон ва иқомат айтилиб, намозлар жамоат билан ўқилмайдиган мусофир-йўловчилар, ишчи-хизматчилар учун қурилган масжид ёки намозхоналарда шунингдек, меҳмонхона, ошхоналарда ва йўл бўйидаги масжидларда азон ва такбир билан иккинчи, учинчи жамоат бўлиб намоз ўқишлик жоиз. “Роддул Муҳтор” китобида шундай келган:
ويكره تكرار الجماعة باذان واقامة في مسجد محله لا في مسجد طريق او مسجد لا امام له ولا مؤذن (2ج 288 ص)
яъни: “Маҳалла масжидида азон ва иқомат билан иккинчи жамоат бўлиб намоз ўқиш макруҳ. Йўл бўйидаги масжидлар ҳамда муайян имоми ва муъаззини бўлмаган масжидларда макруҳ эмас” (2-жуз, 288-бет).
Хулоса: Юқоридаги маълумотлардан келиб чиқиб шуни айтиш мумкинки, савол эгаси агар масжид қавмларидан бўлиб, асосий жамоатга кеч қолган суратда “ўзаро келишиб иккинчи жамоат бўлиб ўқишлари” мумкин эмас. Бу ўринда масжид ходимининг берган танбеҳи ўринли. Агар масжид қавмларидан эмас, балки мусофир бўлсалар ўзаро жамоат бўлиб ўқишликларида зарар йўқ. Демак, ҳар бир мўмин киши имкон қадар намозларни масжидда биринчи (асосий) жамоат билан ўқишга ҳаракат қилиши лозим. Шунда у жамоат намозидан кўзланган ҳақиқий маъно – жамланишни топган ва унинг ажрини қўлга киритган ҳисобланади. Акс ҳолда бу ҳолат “биринчиси бўлмаса, кейингисига улгураман”, деган нотўғри тушунчага, жамоатга нисбатан бепарволикка олиб келади. Оқибатда масжидда кичик-кичик жамоатлар, яъни бўлиниш юзага келади. Бу эса Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг йўлларига мутлақо хилофдир. Зеро, жамоат қанчалик катта бўлса, унинг савоби ҳам шунча улуғ бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#Биласизми ?
«ТАҲАЖЖУД НАМОЗИ»
#Намоз
Бу намознинг ози икки, кўпи саккиз ракъатдир.
Аллоҳ таоло:
وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَاماً مَّحْمُوداً
«Кечанинг баъзисида у ила бедор бўл. Сенга нофила бўлсин. Шоядки, Роббинг сени мақтовли мақомда тирилтирса», деган.
(Исро сураси, 79-оят).
Ушбу оят ила таҳажжуд намозига тарғиб қилиш Қуръонда келгани эслатилмоқда. Кечаси бир ухлаб туриб ўқиладиган намоз таҳажжуд намози деб аталади.
Шунингдек, бу намозни «қиём намози» деб ҳам айтилади. Аввал бошда бу намоз вожиб бўлган эди. Бир йилдан кейин вожиблиги насх қилинган.
* * *
Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Сизларга кечанинг қиёми лозимдир. Чунки у сизлардан олдинги солиҳларнинг одатидир. У Роббингизга қурбатдир. У ёмонликларга каффоратдир. У гуноҳларни қайтарувчидир», дедилар».
Бошқа бир ривоятда:
«У жисмдан дардни қувувчидир», дейилган.
(Термизий, Аҳмад ва Ҳоким ривоят қилишган.)
«Кифоя, 1-жуз» китобидан.
Дўстларга ҳам улашинг!👇
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
«ТАҲАЖЖУД НАМОЗИ»
#Намоз
Бу намознинг ози икки, кўпи саккиз ракъатдир.
Аллоҳ таоло:
وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَاماً مَّحْمُوداً
«Кечанинг баъзисида у ила бедор бўл. Сенга нофила бўлсин. Шоядки, Роббинг сени мақтовли мақомда тирилтирса», деган.
(Исро сураси, 79-оят).
Ушбу оят ила таҳажжуд намозига тарғиб қилиш Қуръонда келгани эслатилмоқда. Кечаси бир ухлаб туриб ўқиладиган намоз таҳажжуд намози деб аталади.
Шунингдек, бу намозни «қиём намози» деб ҳам айтилади. Аввал бошда бу намоз вожиб бўлган эди. Бир йилдан кейин вожиблиги насх қилинган.
* * *
Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Сизларга кечанинг қиёми лозимдир. Чунки у сизлардан олдинги солиҳларнинг одатидир. У Роббингизга қурбатдир. У ёмонликларга каффоратдир. У гуноҳларни қайтарувчидир», дедилар».
Бошқа бир ривоятда:
«У жисмдан дардни қувувчидир», дейилган.
(Термизий, Аҳмад ва Ҳоким ривоят қилишган.)
«Кифоя, 1-жуз» китобидан.
Дўстларга ҳам улашинг!👇
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#Намоз_аҳкомлари
НАМОЗНИНГ КАЙФИЯТИ ҲАҚИДА 3
20) Бир киши қалби билан аср намозини қасд қилса-ю тили билан хато қилиб, пешинни ният қилдим деса, намози дуруст бўладими?
Ҳа, унинг намози дуруст бўлади, чунки унинг сўзи нутқ ҳисобланади, ният ҳисобланмайди. Қалбдаги ният эътиборга олинади. Шунингдек, ракъатнинг сонида хато қилса ҳам, намози дуруст бўлади. Чунки ниятда намознинг адади шарт эмас. Яъни намознинг номини тайин қилишнинг ўзи билан ният дуруст бўлади. Лекин намознинг ададини айтиб тўлиқ ният қилиш афзал.
21) Бир киши фарзни ният қилса-ю сўнг ўзини суннат намозида деб ўйлаб, шу асосда намозини тугатиб, фарзга ният қилиб фарзни ўқиганлигини эсласа, у намознинг ҳукми нима бўлади?
Унинг бу намози фарз намозига ўтади, уни қайта ўқиш лозим бўлмайди. Шунингдек, бир киши фарз намозининг вақтида фарз намозига киришгандан кейин, уни суннатга айлантириш зеҳнига келиб қолса, у суннатга айланмайди. Фарзга ўтади. Намозни аввалидаги ният эътиборга олинади.
22) Қазо нияти билан адо (вақтида ўқиладиган намоз) ёки адо нияти билан қазо дуруст бўладими?
Ҳа, бир киши ҳали пешин намозининг вақти чиқиб кетмаган деган гумон билан пешинни адо деб ният қилса, сўнг пешинни вақти чиқиб кетганлиги маълум бўлса, намози дуруст бўлади ва у қазога ўтади. Шунингдек, унинг аксида ҳам намоз дуруст бўлади. Бир киши пешин намозининг вақти чиқиб кетган деб гумон қилиб, пешинни қазо деб ният қилса, сўнг пешиннинг вақти чиқиб кетмаганлиги маълум бўлса, намози дуруст бўлади ва у адо (ўз вақтида ўқилган) намозга ўтади.
23) Зиммасида кўп қазо намозлари бўлган киши уларнинг қазосини ўқишни хоҳласа, ниятнинг шакли қанақа бўлади?
Қазо деб, фарз намозининг турини тайин қилади. Мисол учун, пешинни ёки асрни деб тайин қилади.
24) Икки нафл намозни биргаликда ният қилган кишининг ҳукми нима бўлади.
У иккита нафл намоз ўрнига ўтади.
25) Агар аёллар ҳам имомга иқтидо қилса, имом намозида аёлларга ҳам имом бўлганлигини ният қилиши зиммасига вожиб бўладими?
Ҳа, аёлларнинг имомга иқтидо қилиши дуруст бўлиши учун Имом намозида аёлларга ҳам имом бўлганлигини ният қилиши вожиб бўлади. Фақат эркак кишилар имомга иқтидо қилганда имом намозида эркакларга имом бўлганлигини ният қилиши вожиб эмас.
26) Намозда имомга иқтидо қилган киши учун қироат қилиш вожибми?
Намозда имомга иқтидо қилган киши учун қироат қилиш йўқдир, жаҳрий намоз бўладими ёки махфий намоз бўладими фарқи йўқ. Лекин махфий намозда намоз ўқувчи зеҳни (фикри) сочилиб кетишидан қўрқса, қалбида ёки зеҳнида Фотиҳа сурасини айлантириб турса зарари йўқ, лекин тили билан қироат қилмайди. Чунки имомнинг қироати иқтидо қилувчи учун ҳам қироатдир.
27) Жаҳрий намозда имом қироатни жаҳрий қилиши вожибми?
Ҳа, жаҳрий намозда имом қироатни жаҳрий қилиши вожиб. Лекин имом «аъузу» ва «бисмиллаҳни» жаҳрий қилмайди.
28) Намоздаги қайси ҳолатларда аёл эркакдан фарқ қилади.
1. Аёл намознинг бошидаги таҳрима такбирида икки қўлини эркаклар каби икки қулоқлари баробарига кўтармайди. Балки икки қўлини икки елкаси баробарида кўтаради ва бармоқларини бир-бирига ёпиштиради.
2. Аёл қиёмда икки қўлини ҳалқа қилиб тутамламасдан ўнг қўлини чап қўли устига оддий ҳолда қўйиб, кўкраги узра қўяди.
3. Аёл саждада икки тирсагини биқинидан узоқ тутмайди, балки ёпиштиради. У саждада қимтиниб энгашади. Рукуъда орқасини тўғри тутмайди. Балки букчайтириб туради.
4. Аёл қаъдада эркакларга ўхшаб қадами(оёғи)ни тик тутмайди. Икки оёғини ўнг томондан чиқариб думбаси узра ўтиради.
"Ҳанафий фиқҳидан савол-жавоблар 2" китобидан.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
НАМОЗНИНГ КАЙФИЯТИ ҲАҚИДА 3
20) Бир киши қалби билан аср намозини қасд қилса-ю тили билан хато қилиб, пешинни ният қилдим деса, намози дуруст бўладими?
Ҳа, унинг намози дуруст бўлади, чунки унинг сўзи нутқ ҳисобланади, ният ҳисобланмайди. Қалбдаги ният эътиборга олинади. Шунингдек, ракъатнинг сонида хато қилса ҳам, намози дуруст бўлади. Чунки ниятда намознинг адади шарт эмас. Яъни намознинг номини тайин қилишнинг ўзи билан ният дуруст бўлади. Лекин намознинг ададини айтиб тўлиқ ният қилиш афзал.
21) Бир киши фарзни ният қилса-ю сўнг ўзини суннат намозида деб ўйлаб, шу асосда намозини тугатиб, фарзга ният қилиб фарзни ўқиганлигини эсласа, у намознинг ҳукми нима бўлади?
Унинг бу намози фарз намозига ўтади, уни қайта ўқиш лозим бўлмайди. Шунингдек, бир киши фарз намозининг вақтида фарз намозига киришгандан кейин, уни суннатга айлантириш зеҳнига келиб қолса, у суннатга айланмайди. Фарзга ўтади. Намозни аввалидаги ният эътиборга олинади.
22) Қазо нияти билан адо (вақтида ўқиладиган намоз) ёки адо нияти билан қазо дуруст бўладими?
Ҳа, бир киши ҳали пешин намозининг вақти чиқиб кетмаган деган гумон билан пешинни адо деб ният қилса, сўнг пешинни вақти чиқиб кетганлиги маълум бўлса, намози дуруст бўлади ва у қазога ўтади. Шунингдек, унинг аксида ҳам намоз дуруст бўлади. Бир киши пешин намозининг вақти чиқиб кетган деб гумон қилиб, пешинни қазо деб ният қилса, сўнг пешиннинг вақти чиқиб кетмаганлиги маълум бўлса, намози дуруст бўлади ва у адо (ўз вақтида ўқилган) намозга ўтади.
23) Зиммасида кўп қазо намозлари бўлган киши уларнинг қазосини ўқишни хоҳласа, ниятнинг шакли қанақа бўлади?
Қазо деб, фарз намозининг турини тайин қилади. Мисол учун, пешинни ёки асрни деб тайин қилади.
24) Икки нафл намозни биргаликда ният қилган кишининг ҳукми нима бўлади.
У иккита нафл намоз ўрнига ўтади.
25) Агар аёллар ҳам имомга иқтидо қилса, имом намозида аёлларга ҳам имом бўлганлигини ният қилиши зиммасига вожиб бўладими?
Ҳа, аёлларнинг имомга иқтидо қилиши дуруст бўлиши учун Имом намозида аёлларга ҳам имом бўлганлигини ният қилиши вожиб бўлади. Фақат эркак кишилар имомга иқтидо қилганда имом намозида эркакларга имом бўлганлигини ният қилиши вожиб эмас.
26) Намозда имомга иқтидо қилган киши учун қироат қилиш вожибми?
Намозда имомга иқтидо қилган киши учун қироат қилиш йўқдир, жаҳрий намоз бўладими ёки махфий намоз бўладими фарқи йўқ. Лекин махфий намозда намоз ўқувчи зеҳни (фикри) сочилиб кетишидан қўрқса, қалбида ёки зеҳнида Фотиҳа сурасини айлантириб турса зарари йўқ, лекин тили билан қироат қилмайди. Чунки имомнинг қироати иқтидо қилувчи учун ҳам қироатдир.
27) Жаҳрий намозда имом қироатни жаҳрий қилиши вожибми?
Ҳа, жаҳрий намозда имом қироатни жаҳрий қилиши вожиб. Лекин имом «аъузу» ва «бисмиллаҳни» жаҳрий қилмайди.
28) Намоздаги қайси ҳолатларда аёл эркакдан фарқ қилади.
1. Аёл намознинг бошидаги таҳрима такбирида икки қўлини эркаклар каби икки қулоқлари баробарига кўтармайди. Балки икки қўлини икки елкаси баробарида кўтаради ва бармоқларини бир-бирига ёпиштиради.
2. Аёл қиёмда икки қўлини ҳалқа қилиб тутамламасдан ўнг қўлини чап қўли устига оддий ҳолда қўйиб, кўкраги узра қўяди.
3. Аёл саждада икки тирсагини биқинидан узоқ тутмайди, балки ёпиштиради. У саждада қимтиниб энгашади. Рукуъда орқасини тўғри тутмайди. Балки букчайтириб туради.
4. Аёл қаъдада эркакларга ўхшаб қадами(оёғи)ни тик тутмайди. Икки оёғини ўнг томондан чиқариб думбаси узра ўтиради.
"Ҳанафий фиқҳидан савол-жавоблар 2" китобидан.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
РУКУ ВА САЖДА ТАСБЕҲЛАРИНИ АЙТИШ
#намоз
❓608-CАВОЛ: Руку ва сажда тасбеҳларини уч мартадан кўп айтиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Руку ва сажда тасбеҳларини учтадан кўп айтиш мустаҳаб. Лекин бу масала бироз тафсилотга эга.
“Фатовол ҳиндия” китобида шундай дейилади: “Рукуда уч марта “سبحان ربي العظيم Субҳана роббиял азийм”, дейди. Бу энг ками. Агар тасбеҳни бутунлай тарк қилса ёки бир марта айтса, макруҳлик билан жоиз бўлади...
Саждада уч марта “سبحان ربي الاعلى Субҳана роббиял аълаа”, дейди. Бу энг ками (“Муҳит” китоби). Руку ва саждада тасбеҳларни тоқ қилиб, учтадан кўп айтиш мустаҳабдир (“Ҳидоя” китоби). Руку ва сажда тасбеҳларида энг ками уч марта, ўртачаси беш марта, комил ҳолати эса етти марта айтишдир (“Зод” китоби).
Агар имом бўлса, руку ва сажда тасбеҳларини қавмга малол келадиган даражада кўпайтириб юбормайди (“Ҳидоя” китоби)”. Иқтибос тугади.
Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. •┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓608-CАВОЛ: Руку ва сажда тасбеҳларини уч мартадан кўп айтиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Руку ва сажда тасбеҳларини учтадан кўп айтиш мустаҳаб. Лекин бу масала бироз тафсилотга эга.
“Фатовол ҳиндия” китобида шундай дейилади: “Рукуда уч марта “سبحان ربي العظيم Субҳана роббиял азийм”, дейди. Бу энг ками. Агар тасбеҳни бутунлай тарк қилса ёки бир марта айтса, макруҳлик билан жоиз бўлади...
Саждада уч марта “سبحان ربي الاعلى Субҳана роббиял аълаа”, дейди. Бу энг ками (“Муҳит” китоби). Руку ва саждада тасбеҳларни тоқ қилиб, учтадан кўп айтиш мустаҳабдир (“Ҳидоя” китоби). Руку ва сажда тасбеҳларида энг ками уч марта, ўртачаси беш марта, комил ҳолати эса етти марта айтишдир (“Зод” китоби).
Агар имом бўлса, руку ва сажда тасбеҳларини қавмга малол келадиган даражада кўпайтириб юбормайди (“Ҳидоя” китоби)”. Иқтибос тугади.
Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. •┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
НИМА ҚИЛСАМ БОМДОДГА ҚИЙНАЛМАЙ ТУРАМАН?
#намоз
❓929-CАВОЛ: Бомдод намозига турушлик тўғрисида яқинда эшиттимки, агар инсон бир оғир гунох қилса бомдодга туролмас экан, кейингиси, агар аёли кечки овқатни бетаҳорат қилса ҳам туролмас экан. Яна қандай иллатлар борки бомдод намозига туришга тўсқинлик қилади? Нима қилсам бомдодга осон ва қийналмай туришим мумкин?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Гуноҳлар одамни оғир қилиб, табиатига дангасалик олиб келиши тўғри. Бунинг чораси гуноҳларни тарк қилишдир.
Аёлининг таҳоратсиз таом пишириши эрнинг бомдодга ухлаб қолишига сабаб бўлмайди. Чунки доим таҳоратли юриш фазилат бўлсада, таҳоратсиз қилинган таом ибодатлардан тўсувчи бўлмайди.
Бомдодга эрта туриш учун қуйидагиларга амал қилиш керак бўлади:
- Бомдод намозининг фазилатини, унга бериладиган савобларни ўрганиш. Бомдодни тарк қилишнинг ёмонлигини билиш.
- Уйқуга кетишдан аввал суннат бўлган дуоларни ўқиб, бомдодга туришни астоидил қасд қилиб ётиш.
Киши қаттиқ қасд қилса, кўзланган вақтда тура олиши кўп марта тажрибалардан ўтган.
- Хуфтонни ўқигач имкон борича тезроқ уйқуга ётиш (айниқса ёз кунлари). Пайғамбаримиз алайҳиссалом хуфтондан кейин дунё сўзларини сўзлашиб туришни хуш кўрмасдилар.
- Намозга ўйғотувчи воситалардан фойдаланиш.
Телефон ёки соатни ўйғотгичга қўйиш ёки бирор яқин кишисидан намозга ўйғотишни илтимос қилиш керак.
Бир ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз алайҳиссалом оғир сафардан қайтаётиб тонгга яқинлашиб қолганда Билол разияллоҳу анҳуни ўзлари ва бутун қўшинни ўйғотишга масъул қилиб ухлаганлари ривоят қилинган.
- Ётишдан аввал кўп еб-ичмаслик.
Умуман олганда, меъёрда таомланиш тананинг енгил бўлиши, ғайратли бўлишга сабаб бўлади ва намозларга ўйғонишни осонлаштиради. Ҳаддан ошиқ кўп ейиш эса танани оғирлаштириб, одамни дангаса қилиб қўяди. Ҳадиси шарифда айтилганидек, тўла идишларни ичида энг ёмони – одам боласининг тўла қорнидир.
- Намозни уйқудан устун билиш.
Намозларга вақтида туриш, хусусан бомдод намозига туриш намозни уйқудан афзал билган кишиларга насиб бўлади. Бу маъно бомдоднинг азонида ҳам акс этган. Пайғамбаримиз алайҳиссалом бомдоднинг азонига “Намоз уйқудан афзалдир”, деган сўзларни қўшишни маъқул кўрганлар. Бу азонни эшитганларга яхши насиҳат ва огоҳлантииш вазифасини ўтайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪️ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓929-CАВОЛ: Бомдод намозига турушлик тўғрисида яқинда эшиттимки, агар инсон бир оғир гунох қилса бомдодга туролмас экан, кейингиси, агар аёли кечки овқатни бетаҳорат қилса ҳам туролмас экан. Яна қандай иллатлар борки бомдод намозига туришга тўсқинлик қилади? Нима қилсам бомдодга осон ва қийналмай туришим мумкин?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Гуноҳлар одамни оғир қилиб, табиатига дангасалик олиб келиши тўғри. Бунинг чораси гуноҳларни тарк қилишдир.
Аёлининг таҳоратсиз таом пишириши эрнинг бомдодга ухлаб қолишига сабаб бўлмайди. Чунки доим таҳоратли юриш фазилат бўлсада, таҳоратсиз қилинган таом ибодатлардан тўсувчи бўлмайди.
Бомдодга эрта туриш учун қуйидагиларга амал қилиш керак бўлади:
- Бомдод намозининг фазилатини, унга бериладиган савобларни ўрганиш. Бомдодни тарк қилишнинг ёмонлигини билиш.
- Уйқуга кетишдан аввал суннат бўлган дуоларни ўқиб, бомдодга туришни астоидил қасд қилиб ётиш.
Киши қаттиқ қасд қилса, кўзланган вақтда тура олиши кўп марта тажрибалардан ўтган.
- Хуфтонни ўқигач имкон борича тезроқ уйқуга ётиш (айниқса ёз кунлари). Пайғамбаримиз алайҳиссалом хуфтондан кейин дунё сўзларини сўзлашиб туришни хуш кўрмасдилар.
- Намозга ўйғотувчи воситалардан фойдаланиш.
Телефон ёки соатни ўйғотгичга қўйиш ёки бирор яқин кишисидан намозга ўйғотишни илтимос қилиш керак.
Бир ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз алайҳиссалом оғир сафардан қайтаётиб тонгга яқинлашиб қолганда Билол разияллоҳу анҳуни ўзлари ва бутун қўшинни ўйғотишга масъул қилиб ухлаганлари ривоят қилинган.
- Ётишдан аввал кўп еб-ичмаслик.
Умуман олганда, меъёрда таомланиш тананинг енгил бўлиши, ғайратли бўлишга сабаб бўлади ва намозларга ўйғонишни осонлаштиради. Ҳаддан ошиқ кўп ейиш эса танани оғирлаштириб, одамни дангаса қилиб қўяди. Ҳадиси шарифда айтилганидек, тўла идишларни ичида энг ёмони – одам боласининг тўла қорнидир.
- Намозни уйқудан устун билиш.
Намозларга вақтида туриш, хусусан бомдод намозига туриш намозни уйқудан афзал билган кишиларга насиб бўлади. Бу маъно бомдоднинг азонида ҳам акс этган. Пайғамбаримиз алайҳиссалом бомдоднинг азонига “Намоз уйқудан афзалдир”, деган сўзларни қўшишни маъқул кўрганлар. Бу азонни эшитганларга яхши насиҳат ва огоҳлантииш вазифасини ўтайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪️ imon.uz 👉 | @imonuz
БИР НЕЧТА МАСЖИДЛАРДАН ЭШИТИЛАДИГАН АЗОННИНГ ҚАЙСИ БИРИГА ЖАВОБ БЕРИЛАДИ?
#азон #намоз
❓1165-CАВОЛ: Мен қишлоқда яшайман. Уйимизга атрофдаги қишлоқ масжидларидан азон эшитилади. Шуларнинг қайси бирига жавоб берамиз?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.
Биринчи эшитилган азонга жавоб берилади.
Азонга жавоб бериш мустаҳаб саналади. Пайғамбаримиз алайҳиссалом кўплаб ҳадиси шарифларида азонга жавоб беришга тарғиб қилганлар. “Ҳошиятут таҳтовий” китобида бундай дейилган:
"وإذا تعدد الأذان یجیب الأول" مطلقاً سواء کان أذان مسجده أم لا؛ لأنه حیث سمع الأذان ندبت له الإجابة، ثم لایتکرر علیه في الأصح ".
“Азон кўп бўлса, биринчисига жавоб беради. Бу маҳалла масжидидаги азон бўладими-йўқми, фарқи йўқ. Чунки азонни эшитган вақтда жавоб бериш мустаҳабдир. Энг тўғри сўзга кўра, кейинги азонларга жавоб бериш мустаҳаб бўлмайди”. Валлоҳу аълам.
Дўстларингизга ҳам улашинг!!!
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#азон #намоз
❓1165-CАВОЛ: Мен қишлоқда яшайман. Уйимизга атрофдаги қишлоқ масжидларидан азон эшитилади. Шуларнинг қайси бирига жавоб берамиз?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.
Биринчи эшитилган азонга жавоб берилади.
Азонга жавоб бериш мустаҳаб саналади. Пайғамбаримиз алайҳиссалом кўплаб ҳадиси шарифларида азонга жавоб беришга тарғиб қилганлар. “Ҳошиятут таҳтовий” китобида бундай дейилган:
"وإذا تعدد الأذان یجیب الأول" مطلقاً سواء کان أذان مسجده أم لا؛ لأنه حیث سمع الأذان ندبت له الإجابة، ثم لایتکرر علیه في الأصح ".
“Азон кўп бўлса, биринчисига жавоб беради. Бу маҳалла масжидидаги азон бўладими-йўқми, фарқи йўқ. Чунки азонни эшитган вақтда жавоб бериш мустаҳабдир. Энг тўғри сўзга кўра, кейинги азонларга жавоб бериш мустаҳаб бўлмайди”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.Дўстларингизга ҳам улашинг!!!
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
Facebook
Log in or sign up to view
See posts, photos and more on Facebook.
🐈 НАМОЗ ЎҚИЁТГАНИМДА МУШУК ХАЛАҚИТ БЕРАДИ
#намоз
❓CАВОЛ: Ассалому алайкум! Қиёмда турганда уйдаги мушук оёғимни остига келиб ётиб олди. Намоз ўқиб бўлгунимча жой намозга чиқиб гох кийимимдан тортқилаб халақит берди. Аслида мушук халақит бермасин деб эшикни ёпиб кейин ўқир эдим. Лекин шу куни эшикни ёпиш эсимдан кўтарилибди. Намозим дурустми ёки бошқатдан ўқишим керакми?
💬 ЖАВОБ: Ва алайкум ассалом! Мушукни оёқларида хўл нажосат бўлмаса зарари йўқ. Валлоҳу аълам!
(https://savollar.islom.uz/s/185716)
«Зикр аҳлидан сўранг» ҳайъати
•┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•
Яқинларингизга ҳам улашинг!
https://t.iss.one/+vJGwYpQGrmwzNWMy
#намоз
❓CАВОЛ: Ассалому алайкум! Қиёмда турганда уйдаги мушук оёғимни остига келиб ётиб олди. Намоз ўқиб бўлгунимча жой намозга чиқиб гох кийимимдан тортқилаб халақит берди. Аслида мушук халақит бермасин деб эшикни ёпиб кейин ўқир эдим. Лекин шу куни эшикни ёпиш эсимдан кўтарилибди. Намозим дурустми ёки бошқатдан ўқишим керакми?
💬 ЖАВОБ: Ва алайкум ассалом! Мушукни оёқларида хўл нажосат бўлмаса зарари йўқ. Валлоҳу аълам!
(https://savollar.islom.uz/s/185716)
«Зикр аҳлидан сўранг» ҳайъати
•┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•
Яқинларингизга ҳам улашинг!
https://t.iss.one/+vJGwYpQGrmwzNWMy
РУКУ ВА САЖДА ТАСБЕҲЛАРИНИ АЛИШТИРИБ ҚЎЙСА
#намоз
❓CАВОЛ: Рукудаги тасбеҳни саждада, саждадаги тасбеҳни рукуда айтиб қўйса нима қилинади. Саждаи саҳв қилинадими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Йўқ, бундай ҳолатда саждаи саҳв қилинмайди. Чунки, рукуда "Субҳаана роббиял азийм" дейиш ва саждада "Субҳана роббиял аъла" демоқлик суннатдир. Саволдаги ҳолатда тасбеҳлар суннат тариқасида адо этилмаган дейилади. Бундай пайт намозни қайта ўқиш ёки саждаи саҳв қилиш лозим бўлмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати
•┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•
Дўстларингизга ҳам улашинг!!!
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
https://t.iss.one/+vJGwYpQGrmwzNWMy
☪ imon.uz 👉 | @imonuz
#намоз
❓CАВОЛ: Рукудаги тасбеҳни саждада, саждадаги тасбеҳни рукуда айтиб қўйса нима қилинади. Саждаи саҳв қилинадими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Йўқ, бундай ҳолатда саждаи саҳв қилинмайди. Чунки, рукуда "Субҳаана роббиял азийм" дейиш ва саждада "Субҳана роббиял аъла" демоқлик суннатдир. Саволдаги ҳолатда тасбеҳлар суннат тариқасида адо этилмаган дейилади. Бундай пайт намозни қайта ўқиш ёки саждаи саҳв қилиш лозим бўлмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати
•┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•
Дўстларингизга ҳам улашинг!!!
•┈•┈•┈•❁imonuz❁•┈•┈•┈•
https://t.iss.one/+vJGwYpQGrmwzNWMy
☪ imon.uz 👉 | @imonuz