#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 25-моддасида “Яшаш ҳуқуқи ҳар бир инсоннинг ажралмас ҳуқуқидир ва у қонун билан муҳофаза қилинади. Инсон ҳаётига суиқасд қилиш энг оғир жиноятдир.
Ўзбекистон Республикасида ўлим жазоси тақиқланади”, деб белгиланган.
Яшаш ҳуқуқи ҳар бир инсоннинг ажралмас ва табиий ҳуқуқи бўлиб, у мамлакатда ўлим жазосини белгилаш, тайинлаш ва ижро этишни қатъий инкор этади.
Конституция мазкур моддасида “Ўзбекистон Республикасида ўлим жазоси тақиқланади” деган қатъий норма мустаҳкамланмоқда. Шу тариқа, Ўзбекистон ушбу ниҳоятда жиддий масалада ҳеч қачон ортга қайтмаслигини, инсонпарварлик ғояларига содиқ эканлигини конституциявий норма билан мустаҳкамлаган.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=cCfjySK5xXY
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 25-моддасида “Яшаш ҳуқуқи ҳар бир инсоннинг ажралмас ҳуқуқидир ва у қонун билан муҳофаза қилинади. Инсон ҳаётига суиқасд қилиш энг оғир жиноятдир.
Ўзбекистон Республикасида ўлим жазоси тақиқланади”, деб белгиланган.
Яшаш ҳуқуқи ҳар бир инсоннинг ажралмас ва табиий ҳуқуқи бўлиб, у мамлакатда ўлим жазосини белгилаш, тайинлаш ва ижро этишни қатъий инкор этади.
Конституция мазкур моддасида “Ўзбекистон Республикасида ўлим жазоси тақиқланади” деган қатъий норма мустаҳкамланмоқда. Шу тариқа, Ўзбекистон ушбу ниҳоятда жиддий масалада ҳеч қачон ортга қайтмаслигини, инсонпарварлик ғояларига содиқ эканлигини конституциявий норма билан мустаҳкамлаган.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=cCfjySK5xXY
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 25-moddasi
#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 26-моддаси: “Инсоннинг шаъни ва қадр-қиммати дахлсиздир. Ҳеч нарса уларни камситиш учун асос бўлиши мумкин эмас.
Ҳеч ким қийноққа солиниши, зўравонликка, бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки инсон қадр-қимматини камситувчи муомалага ёхуд жазога дучор этилиши мумкин эмас.
Ҳеч кимда унинг розилигисиз тиббий ва илмий тажрибалар ўтказилиши мумкин эмас”.
Инсон шаъни – бу инсоннинг бошқа одамлар олдида ўз аҳамиятини англаши ёки инсоннинг маънавий обрўсидир.
Инсон қадр-қиммати – бу шахснинг ўзини ўзи ҳурмат қилиши, жамият аъзоси сифатида ўз мавқеи ва аҳамиятини англашидир.
Ҳар қандай ҳолатда ҳам ҳеч бир шахс қийноққа солиниши ва бошқа ғайриинсоний таъсирларга дучор этилиши мумкин эмаслигини Конституция тақиқламоқда.
Шунга кўра, давлат органлари, мансабдор шахслар, айниқса, суриштирувчи, терговчи, прокурор, судья ва бошқа ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимлари ўз фаолиятида ҳар қандай ҳолатда ҳам инсон шаъни, ор-номуси, ва қадр-қимматига дахл қилмаслиги, камситмаслиги, аксинча уларга инсоний муносабатда бўлишлари лозим.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=Hc2iFxZdJDg
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 26-моддаси: “Инсоннинг шаъни ва қадр-қиммати дахлсиздир. Ҳеч нарса уларни камситиш учун асос бўлиши мумкин эмас.
Ҳеч ким қийноққа солиниши, зўравонликка, бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки инсон қадр-қимматини камситувчи муомалага ёхуд жазога дучор этилиши мумкин эмас.
Ҳеч кимда унинг розилигисиз тиббий ва илмий тажрибалар ўтказилиши мумкин эмас”.
Инсон шаъни – бу инсоннинг бошқа одамлар олдида ўз аҳамиятини англаши ёки инсоннинг маънавий обрўсидир.
Инсон қадр-қиммати – бу шахснинг ўзини ўзи ҳурмат қилиши, жамият аъзоси сифатида ўз мавқеи ва аҳамиятини англашидир.
Ҳар қандай ҳолатда ҳам ҳеч бир шахс қийноққа солиниши ва бошқа ғайриинсоний таъсирларга дучор этилиши мумкин эмаслигини Конституция тақиқламоқда.
Шунга кўра, давлат органлари, мансабдор шахслар, айниқса, суриштирувчи, терговчи, прокурор, судья ва бошқа ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимлари ўз фаолиятида ҳар қандай ҳолатда ҳам инсон шаъни, ор-номуси, ва қадр-қимматига дахл қилмаслиги, камситмаслиги, аксинча уларга инсоний муносабатда бўлишлари лозим.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=Hc2iFxZdJDg
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 26-moddasi
#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 27-моддаси: “Ҳар ким эркинлик ва шахсий дахлсизлик ҳуқуқига эга.
Ҳеч ким қонунга асосланмаган ҳолда ҳибсга олиниши, ушлаб турилиши, қамоққа олиниши, қамоқда сақланиши ёки унинг озодлиги бошқача тарзда чекланиши мумкин эмас.
Ҳибсга олишга, қамоққа олишга ва қамоқда сақлашга фақат суднинг қарорига кўра йўл қўйилади. Шахс суднинг қарорисиз қирқ саккиз соатдан ортиқ муддат ушлаб турилиши мумкин эмас.
Шахсни ушлаш чоғида унга тушунарли тилда унинг ҳуқуқлари ва ушлаб турилиши асослари тушунтирилиши шарт”.
Эркинлик ва шахсий дахлсизлик ҳар бир шахснинг фундаментал ҳуқуқларидан ҳисобланади. Шунга кўра, шахс эркинлигини чеклайдиган ҳар бир ҳаракат фақат қонун доирасида бўлиши лозим.
Инсон ҳуқуқларини суд орқали ҳимоя қилиш бўйича муҳим институтлардан бири “Хабеас корпус акт” халқаро даражада умумэътироф этилган ҳужжат сифатида шахс эркинлигини таъминлаш йўлида ўзига хос янги даврга асос солган. Шахс эркинлигини таъминлашни кучайтириш мақсадида ҳибсга олиш билан боғлиқ жараёнлар суд қарори асосида амалга оширилиши белгиланган.
Шахсни ушлаб туриш чоғида унга ҳуқуқлари ва ушлаб туриш асосларининг тушунтирилиши – “Миранда қоидаси” – халқаро ҳуқуқда умумэътироф этилган норма бўлиб, суриштирув, тергов ва суд жараёнларида қонун бузилишига йўл қўймасликни таъминлашда муҳим аҳамиятга эга.
Мазкур қоидага кўра, шахснинг ҳуқуқлари у яхши тушунадиган тилда тушунтирилиши ва бу тил айнан унинг она тили бўлиши шарт бўлмай, шахс одатда мулоқот қиладиган ва яхши тушунадиган тил бўлиши талаб этилади.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=Zkl-SrD-ja4
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 27-моддаси: “Ҳар ким эркинлик ва шахсий дахлсизлик ҳуқуқига эга.
Ҳеч ким қонунга асосланмаган ҳолда ҳибсга олиниши, ушлаб турилиши, қамоққа олиниши, қамоқда сақланиши ёки унинг озодлиги бошқача тарзда чекланиши мумкин эмас.
Ҳибсга олишга, қамоққа олишга ва қамоқда сақлашга фақат суднинг қарорига кўра йўл қўйилади. Шахс суднинг қарорисиз қирқ саккиз соатдан ортиқ муддат ушлаб турилиши мумкин эмас.
Шахсни ушлаш чоғида унга тушунарли тилда унинг ҳуқуқлари ва ушлаб турилиши асослари тушунтирилиши шарт”.
Эркинлик ва шахсий дахлсизлик ҳар бир шахснинг фундаментал ҳуқуқларидан ҳисобланади. Шунга кўра, шахс эркинлигини чеклайдиган ҳар бир ҳаракат фақат қонун доирасида бўлиши лозим.
Инсон ҳуқуқларини суд орқали ҳимоя қилиш бўйича муҳим институтлардан бири “Хабеас корпус акт” халқаро даражада умумэътироф этилган ҳужжат сифатида шахс эркинлигини таъминлаш йўлида ўзига хос янги даврга асос солган. Шахс эркинлигини таъминлашни кучайтириш мақсадида ҳибсга олиш билан боғлиқ жараёнлар суд қарори асосида амалга оширилиши белгиланган.
Шахсни ушлаб туриш чоғида унга ҳуқуқлари ва ушлаб туриш асосларининг тушунтирилиши – “Миранда қоидаси” – халқаро ҳуқуқда умумэътироф этилган норма бўлиб, суриштирув, тергов ва суд жараёнларида қонун бузилишига йўл қўймасликни таъминлашда муҳим аҳамиятга эга.
Мазкур қоидага кўра, шахснинг ҳуқуқлари у яхши тушунадиган тилда тушунтирилиши ва бу тил айнан унинг она тили бўлиши шарт бўлмай, шахс одатда мулоқот қиладиган ва яхши тушунадиган тил бўлиши талаб этилади.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=Zkl-SrD-ja4
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 27-moddasi
#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 28-моддаси: “Жиноят содир этганликда айбланаётган шахс унинг айби қонунда назарда тутилган тартибда ошкора суд муҳокамаси йўли билан исботланмагунча ва суднинг қонуний кучга кирган ҳукми билан аниқланмагунча айбсиз деб ҳисобланади. Айбланувчига ўзини ҳимоя қилиш учун барча имкониятлар таъминланади.
Айбдорликка оид барча шубҳалар, агар уларни бартараф этиш имкониятлари тугаган бўлса, гумон қилинувчининг, айбланувчининг, судланувчининг ёки маҳкумнинг фойдасига ҳал қилиниши керак.
Гумон қилинувчи, айбланувчи ёки судланувчи ўзининг айбсизлигини исботлаши шарт эмас ва исталган вақтда сукут сақлаш ҳуқуқидан фойдаланиши мумкин.
Ҳеч ким ўзига ва яқин қариндошларига қарши гувоҳлик беришга мажбур эмас.
Агар шахснинг ўз айбини тан олганлиги унга қарши ягона далил бўлса, у айбдор деб топилиши ёки жазога тортилиши мумкин эмас.
Озодликдан маҳрум этилган шахслар ўзига нисбатан инсоний муомалада бўлиниши ҳамда инсон шахсига хос бўлган шаъни ва қадр-қиммати ҳурмат қилиниши ҳуқуқига эга.
Шахснинг судланганлиги ва бундан келиб чиқадиган ҳуқуқий оқибатлар унинг қариндошлари ҳуқуқларини чеклаш учун асос бўлиши мумкин эмас”.
Гумон қилинувчи, айбланувчи ва судланувчининг ҳуқуқий ҳимоясини кучайтириш борасида жиноят процессида айбсизлик презумпцияси одил судловнинг муҳим принципи ҳисобланади.
Шахсни айбли эканлигига оид ҳар қандай шубҳалар, айблаш учун етарли бўлмаган маълумотлар асосида шахсни жавобгарликка тортиш мумкин эмас.
Шахсни айбдорлигини исботлаш мутлақо суриштирув ва тергов органларининг бевосита вазифасидир. Айни шу боис ҳам, Конституцияда шахсни ўзининг айбсизлигини исботлаши шарт эмаслигига оид қоида мустаҳкамланган.
Суриштирувчи, терговчи, прокурор ва суд жиноят юз берганлигини, унинг содир этилишида ким айбдорлигини, шунингдек у билан боғлиқ барча ҳолатларни аниқлаши шарт. Фақатгина шахснинг ўз айбини бўйнига олиш ҳақидаги кўрсатмаси уни жиноий жавобгарликка тортиш учун асос бўлмаслиги лозим. Бунда шахсни айбдор деб топиш ва уни жазога тортиш учун етарли далиллар тўпланган бўлиши керак.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=I_6qI-lEO-s&t=16s
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 28-моддаси: “Жиноят содир этганликда айбланаётган шахс унинг айби қонунда назарда тутилган тартибда ошкора суд муҳокамаси йўли билан исботланмагунча ва суднинг қонуний кучга кирган ҳукми билан аниқланмагунча айбсиз деб ҳисобланади. Айбланувчига ўзини ҳимоя қилиш учун барча имкониятлар таъминланади.
Айбдорликка оид барча шубҳалар, агар уларни бартараф этиш имкониятлари тугаган бўлса, гумон қилинувчининг, айбланувчининг, судланувчининг ёки маҳкумнинг фойдасига ҳал қилиниши керак.
Гумон қилинувчи, айбланувчи ёки судланувчи ўзининг айбсизлигини исботлаши шарт эмас ва исталган вақтда сукут сақлаш ҳуқуқидан фойдаланиши мумкин.
Ҳеч ким ўзига ва яқин қариндошларига қарши гувоҳлик беришга мажбур эмас.
Агар шахснинг ўз айбини тан олганлиги унга қарши ягона далил бўлса, у айбдор деб топилиши ёки жазога тортилиши мумкин эмас.
Озодликдан маҳрум этилган шахслар ўзига нисбатан инсоний муомалада бўлиниши ҳамда инсон шахсига хос бўлган шаъни ва қадр-қиммати ҳурмат қилиниши ҳуқуқига эга.
Шахснинг судланганлиги ва бундан келиб чиқадиган ҳуқуқий оқибатлар унинг қариндошлари ҳуқуқларини чеклаш учун асос бўлиши мумкин эмас”.
Гумон қилинувчи, айбланувчи ва судланувчининг ҳуқуқий ҳимоясини кучайтириш борасида жиноят процессида айбсизлик презумпцияси одил судловнинг муҳим принципи ҳисобланади.
Шахсни айбли эканлигига оид ҳар қандай шубҳалар, айблаш учун етарли бўлмаган маълумотлар асосида шахсни жавобгарликка тортиш мумкин эмас.
Шахсни айбдорлигини исботлаш мутлақо суриштирув ва тергов органларининг бевосита вазифасидир. Айни шу боис ҳам, Конституцияда шахсни ўзининг айбсизлигини исботлаши шарт эмаслигига оид қоида мустаҳкамланган.
Суриштирувчи, терговчи, прокурор ва суд жиноят юз берганлигини, унинг содир этилишида ким айбдорлигини, шунингдек у билан боғлиқ барча ҳолатларни аниқлаши шарт. Фақатгина шахснинг ўз айбини бўйнига олиш ҳақидаги кўрсатмаси уни жиноий жавобгарликка тортиш учун асос бўлмаслиги лозим. Бунда шахсни айбдор деб топиш ва уни жазога тортиш учун етарли далиллар тўпланган бўлиши керак.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=I_6qI-lEO-s&t=16s
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 28-moddasi
#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 29-моддаси: “Ҳар кимга малакали юридик ёрдам олиш ҳуқуқи кафолатланади. Қонунда назарда тутилган ҳолларда юридик ёрдам давлат ҳисобидан кўрсатилади.
Ҳар бир шахс жиноят процессининг ҳар қандай босқичида, шахс ушланганида эса унинг ҳаракатланиш эркинлиги ҳуқуқи амалда чекланган пайтдан эътиборан ўз танловига кўра адвокат ёрдамидан фойдаланиш ҳуқуқига эга.
Гумон қилинувчи, айбланувчи ёки судланувчи айбловнинг моҳияти ва асослари тўғрисида хабардор қилиниш, унга қарши ёки унинг фойдасига гувоҳлик бераётган шахсларнинг сўроқ қилинишини талаб этиш, таржимон ёрдамидан фойдаланиш ҳуқуқига эга.
Қонунни бузган ҳолда олинган далиллардан одил судловни амалга ошириш чоғида фойдаланишга йўл қўйилмайди.
Жиноят учун ҳукм қилинган ҳар ким қонунда белгиланган тартибда ҳукмнинг юқори турувчи суд томонидан қайта кўриб чиқилиши ҳуқуқига, шунингдек афв этиш ёки жазони енгиллаштириш тўғрисида илтимос қилиш ҳуқуқига эга.
Ҳуқуқбузарликлардан жабрланганларнинг ҳуқуқлари қонун билан муҳофаза қилинади. Давлат жабрланганларга ҳимояланишни ва одил судловдан фойдаланишни таъминлайди, уларга етказилган зарарнинг ўрни қопланиши учун шарт-шароитлар яратади”.
Жиноят процессининг ҳар қандай босқичида адвокат ёрдамидан фойдаланиш деганда, адвокат томонидан терговга қадар текширув, суриштирув, дастлабки тергов, биринчи инстанция судида, ҳукмни ижро этиш, апелляция ва кассация тартибида ишларни кўриб чиқишда жиноий таъқибга олинган шахс ҳамда жабрланувчи, гувоҳ ва бошқа шахсларнинг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиниши тушунилади.
Бундан ташқари, мазкур моддада ҳар қандай далил қонуний воситалар ёрдамида олиниши, акс ҳолда, бундай далиллар судда фойдаланилмаслиги белгиланган.
Ушбу модда орқали шахснинг суд ҳукми устидан апелляция ёки бошқа тартибда қайта кўриб чиқиш бўйича талаб қўйиш ҳуқуқи кафолатланган.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=Znu6oe-opnA&t=3s
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 29-моддаси: “Ҳар кимга малакали юридик ёрдам олиш ҳуқуқи кафолатланади. Қонунда назарда тутилган ҳолларда юридик ёрдам давлат ҳисобидан кўрсатилади.
Ҳар бир шахс жиноят процессининг ҳар қандай босқичида, шахс ушланганида эса унинг ҳаракатланиш эркинлиги ҳуқуқи амалда чекланган пайтдан эътиборан ўз танловига кўра адвокат ёрдамидан фойдаланиш ҳуқуқига эга.
Гумон қилинувчи, айбланувчи ёки судланувчи айбловнинг моҳияти ва асослари тўғрисида хабардор қилиниш, унга қарши ёки унинг фойдасига гувоҳлик бераётган шахсларнинг сўроқ қилинишини талаб этиш, таржимон ёрдамидан фойдаланиш ҳуқуқига эга.
Қонунни бузган ҳолда олинган далиллардан одил судловни амалга ошириш чоғида фойдаланишга йўл қўйилмайди.
Жиноят учун ҳукм қилинган ҳар ким қонунда белгиланган тартибда ҳукмнинг юқори турувчи суд томонидан қайта кўриб чиқилиши ҳуқуқига, шунингдек афв этиш ёки жазони енгиллаштириш тўғрисида илтимос қилиш ҳуқуқига эга.
Ҳуқуқбузарликлардан жабрланганларнинг ҳуқуқлари қонун билан муҳофаза қилинади. Давлат жабрланганларга ҳимояланишни ва одил судловдан фойдаланишни таъминлайди, уларга етказилган зарарнинг ўрни қопланиши учун шарт-шароитлар яратади”.
Жиноят процессининг ҳар қандай босқичида адвокат ёрдамидан фойдаланиш деганда, адвокат томонидан терговга қадар текширув, суриштирув, дастлабки тергов, биринчи инстанция судида, ҳукмни ижро этиш, апелляция ва кассация тартибида ишларни кўриб чиқишда жиноий таъқибга олинган шахс ҳамда жабрланувчи, гувоҳ ва бошқа шахсларнинг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиниши тушунилади.
Бундан ташқари, мазкур моддада ҳар қандай далил қонуний воситалар ёрдамида олиниши, акс ҳолда, бундай далиллар судда фойдаланилмаслиги белгиланган.
Ушбу модда орқали шахснинг суд ҳукми устидан апелляция ёки бошқа тартибда қайта кўриб чиқиш бўйича талаб қўйиш ҳуқуқи кафолатланган.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=Znu6oe-opnA&t=3s
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 29-moddasi
#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 30-моддаси: “Ҳеч ким расмий эълон қилинмаган қонун асосида ҳукм қилиниши, жазога тортилиши, мол-мулкидан ёки бирон-бир ҳуқуқидан маҳрум этилиши мумкин эмас.
Ҳеч ким айни бир жиноят учун такроран ҳукм қилиниши мумкин эмас”.
“Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар тўғрисида”ги Қонунга кўра норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар расмий эълон қилинган кундан эътиборан кучга киради.
Қонун ҳам норматив-ҳуқуқий ҳужжат турларидан бири ҳисобланади.
Шунга кўра, эълон қилинмаган қонун расмий ва мажбурий кучга эга бўлмайди, унинг асосида ҳеч ким ҳукм қилиниши, жазога тортилиши, мол-мулкидан ёки бирон-бир ҳуқуқидан маҳрум этилиши мумкин эмас.
Мазкур нормада “Бир қилмишга бир жазо” принципи ҳам мустаҳкамланган.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=GkqvNYK5exU
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 30-моддаси: “Ҳеч ким расмий эълон қилинмаган қонун асосида ҳукм қилиниши, жазога тортилиши, мол-мулкидан ёки бирон-бир ҳуқуқидан маҳрум этилиши мумкин эмас.
Ҳеч ким айни бир жиноят учун такроран ҳукм қилиниши мумкин эмас”.
“Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар тўғрисида”ги Қонунга кўра норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар расмий эълон қилинган кундан эътиборан кучга киради.
Қонун ҳам норматив-ҳуқуқий ҳужжат турларидан бири ҳисобланади.
Шунга кўра, эълон қилинмаган қонун расмий ва мажбурий кучга эга бўлмайди, унинг асосида ҳеч ким ҳукм қилиниши, жазога тортилиши, мол-мулкидан ёки бирон-бир ҳуқуқидан маҳрум этилиши мумкин эмас.
Мазкур нормада “Бир қилмишга бир жазо” принципи ҳам мустаҳкамланган.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=GkqvNYK5exU
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 30-moddasi
#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 31-моддаси: “Ҳар бир инсон шахсий ҳаётининг дахлсизлиги, шахсий ва оилавий сирга эга бўлиш, ўз шаъни ва қадр-қимматини ҳимоя қилиш ҳуқуқига эга.
Ҳар ким ёзишмалари, телефон орқали сўзлашувлари, почта, электрон ва бошқа хабарлари сир сақланиши ҳуқуқига эга. Ушбу ҳуқуқнинг чекланишига фақат қонунга мувофиқ ва суднинг қарорига асосан йўл қўйилади.
Ҳар ким ўз шахсига доир маълумотларнинг ҳимоя қилиниши ҳуқуқига, шунингдек нотўғри маълумотларнинг тузатилишини, ўзи тўғрисида қонунга хилоф йўл билан тўпланган ёки ҳуқуқий асосларга эга бўлмай қолган маълумотларнинг йўқ қилинишини талаб қилиш ҳуқуқига эга.
Ҳар ким уй-жой дахлсизлиги ҳуқуқига эга.
Ҳеч ким уй-жойга унда яшовчи шахсларнинг хоҳишига қарши кириши мумкин эмас. Уй-жойга киришга, шунингдек унда олиб қўйишни ва кўздан кечиришни ўтказишга фақат қонунда назарда тутилган ҳолларда ва тартибда йўл қўйилади. Уй-жойда тинтув ўтказишга фақат қонунга мувофиқ ва суднинг қарорига асосан йўл қўйилади”.
Шахсий сирлар – бу инсон ҳаётидаги воқеалар, фактлар, шароитлар тўғрисидаги ҳар қандай инсоннинг ўзи очиқлашни хоҳламаётган ва бу маълумотларни бошқаларга маълум бўлмаслигидир. Қачонки шахс бу маълумотларни ўз хоҳишига кўра очиқласа, унинг сир тутилиш мақоми бекор бўлади.
Оилавий сирларнинг шахсий сирлардан фарқи шундаки, у оиланинг бир неча аъзоларига тегишли бўлади. Бунда, сир оиланинг барча аъзолари томонидан эмас, балки бир-икки аъзоси томонидан ҳам махфий деб топилиши мумкин.
Оилавий сирларда маълумотлар оиланинг барча аъзоларига ёхуд баъзи бирларига алоқадор ҳам бўлиши мумкин.
Шахсга доир маълумотлар сифатида инсоннинг бевосита ўзига тааллуқли бўлган электрон ёки қоғозда қайд этилган маълумот тушунилади. Масалан, шахснинг фамилияси, исми, отасининг исми, туғилган йили ва жойи, касби, фуқаролиги тўғрисидаги маълумотлар улар сирасига киради.
Уй-жой дахлсизлиги шахснинг узвий ҳуқуқларидан бири бўлиб, унда тинтув ўтказиш масаласи фақат суд томонидан ҳал қилинади.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=9hhRBSyFOOY
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 31-моддаси: “Ҳар бир инсон шахсий ҳаётининг дахлсизлиги, шахсий ва оилавий сирга эга бўлиш, ўз шаъни ва қадр-қимматини ҳимоя қилиш ҳуқуқига эга.
Ҳар ким ёзишмалари, телефон орқали сўзлашувлари, почта, электрон ва бошқа хабарлари сир сақланиши ҳуқуқига эга. Ушбу ҳуқуқнинг чекланишига фақат қонунга мувофиқ ва суднинг қарорига асосан йўл қўйилади.
Ҳар ким ўз шахсига доир маълумотларнинг ҳимоя қилиниши ҳуқуқига, шунингдек нотўғри маълумотларнинг тузатилишини, ўзи тўғрисида қонунга хилоф йўл билан тўпланган ёки ҳуқуқий асосларга эга бўлмай қолган маълумотларнинг йўқ қилинишини талаб қилиш ҳуқуқига эга.
Ҳар ким уй-жой дахлсизлиги ҳуқуқига эга.
Ҳеч ким уй-жойга унда яшовчи шахсларнинг хоҳишига қарши кириши мумкин эмас. Уй-жойга киришга, шунингдек унда олиб қўйишни ва кўздан кечиришни ўтказишга фақат қонунда назарда тутилган ҳолларда ва тартибда йўл қўйилади. Уй-жойда тинтув ўтказишга фақат қонунга мувофиқ ва суднинг қарорига асосан йўл қўйилади”.
Шахсий сирлар – бу инсон ҳаётидаги воқеалар, фактлар, шароитлар тўғрисидаги ҳар қандай инсоннинг ўзи очиқлашни хоҳламаётган ва бу маълумотларни бошқаларга маълум бўлмаслигидир. Қачонки шахс бу маълумотларни ўз хоҳишига кўра очиқласа, унинг сир тутилиш мақоми бекор бўлади.
Оилавий сирларнинг шахсий сирлардан фарқи шундаки, у оиланинг бир неча аъзоларига тегишли бўлади. Бунда, сир оиланинг барча аъзолари томонидан эмас, балки бир-икки аъзоси томонидан ҳам махфий деб топилиши мумкин.
Оилавий сирларда маълумотлар оиланинг барча аъзоларига ёхуд баъзи бирларига алоқадор ҳам бўлиши мумкин.
Шахсга доир маълумотлар сифатида инсоннинг бевосита ўзига тааллуқли бўлган электрон ёки қоғозда қайд этилган маълумот тушунилади. Масалан, шахснинг фамилияси, исми, отасининг исми, туғилган йили ва жойи, касби, фуқаролиги тўғрисидаги маълумотлар улар сирасига киради.
Уй-жой дахлсизлиги шахснинг узвий ҳуқуқларидан бири бўлиб, унда тинтув ўтказиш масаласи фақат суд томонидан ҳал қилинади.
Видео: https://www.youtube.com/watch?v=9hhRBSyFOOY
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 31-moddasi
#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 32-моддаси: “Қонуний асосларда Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бўлиб турган ҳар ким мамлакат бўйлаб эркин ҳаракатланиш, турар ва яшаш жойини танлаш ҳуқуқига эга, бундан қонунда белгиланган чекловлар мустасно.
Ҳар ким Ўзбекистондан ташқарига эркин чиқиш ҳуқуқига эга, бундан қонунда белгиланган чекловлар мустасно. Ўзбекистон Республикаси фуқароси Ўзбекистонга тўсқинликсиз қайтиш ҳуқуқига эга”.
Мазкур норма, нафақат Ўзбекистон фуқароларининг, балки Ўзбекистонда турган фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳамда хорижий фуқароларнинг ҳам Ўзбекистон ҳудудида эркин ҳаракатланишини кафолатлайди.
Бу эса фуқароларга Ўзбекистоннинг ҳоҳлаган жойига бориш, саёҳат қилиш, билим олиш, ишлаш, тадбиркорлик қилиш имкониятини беради.
Турар ва яшаш жойини эркин танлаш ҳуқуқи – шахсга давлат ҳудуди доирасида турар ва яшаш жойини эркин ўзгартириш имконини берувчи шахсий ҳуқуқ бўлиб, инсон шахсининг эркин ривожланиши учун муҳимдир.
“Турар жой” ва “яшаш жой” тушунчалари бир-бирига ўхшаш бўлсада, улар фарқланади, турар жой – шахснинг вақтинчалик турар жойи бўлса, яшаш жойи эса – шахснинг доимий яшаш жойи сифатида тушунилади.
Видео: https://youtu.be/ul7gsMsPiZk
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 32-моддаси: “Қонуний асосларда Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бўлиб турган ҳар ким мамлакат бўйлаб эркин ҳаракатланиш, турар ва яшаш жойини танлаш ҳуқуқига эга, бундан қонунда белгиланган чекловлар мустасно.
Ҳар ким Ўзбекистондан ташқарига эркин чиқиш ҳуқуқига эга, бундан қонунда белгиланган чекловлар мустасно. Ўзбекистон Республикаси фуқароси Ўзбекистонга тўсқинликсиз қайтиш ҳуқуқига эга”.
Мазкур норма, нафақат Ўзбекистон фуқароларининг, балки Ўзбекистонда турган фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳамда хорижий фуқароларнинг ҳам Ўзбекистон ҳудудида эркин ҳаракатланишини кафолатлайди.
Бу эса фуқароларга Ўзбекистоннинг ҳоҳлаган жойига бориш, саёҳат қилиш, билим олиш, ишлаш, тадбиркорлик қилиш имкониятини беради.
Турар ва яшаш жойини эркин танлаш ҳуқуқи – шахсга давлат ҳудуди доирасида турар ва яшаш жойини эркин ўзгартириш имконини берувчи шахсий ҳуқуқ бўлиб, инсон шахсининг эркин ривожланиши учун муҳимдир.
“Турар жой” ва “яшаш жой” тушунчалари бир-бирига ўхшаш бўлсада, улар фарқланади, турар жой – шахснинг вақтинчалик турар жойи бўлса, яшаш жойи эса – шахснинг доимий яшаш жойи сифатида тушунилади.
Видео: https://youtu.be/ul7gsMsPiZk
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 32-moddasi
#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 33-моддаси: “Ҳар ким фикрлаш, сўз ва эътиқод эркинлиги ҳуқуқига эга.
Ҳар ким исталган ахборотни излаш, олиш ва тарқатиш ҳуқуқига эга.
Давлат Интернет жаҳон ахборот тармоғидан фойдаланишни таъминлаш учун шарт-шароитлар яратади.
Ахборотни излаш, олиш ва тарқатишга бўлган ҳуқуқни чеклашга фақат қонунга мувофиқ ҳамда фақат конституциявий тузумни, аҳолининг соғлиғини, ижтимоий ахлоқни, бошқа шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш, жамоат хавфсизлигини ҳамда жамоат тартибини таъминлаш, шунингдек давлат сирлари ёки қонун билан қўриқланадиган бошқа сир ошкор этилишининг олдини олиш мақсадида зарур бўлган доирада йўл қўйилади”.
Фикр, сўз ва эътиқод эркинлиги инсоннинг фундаментал ҳуқуқлари ҳисобланади.
Интернетдан фойдаланиш учун шарт-шароит яратиш, энг аввало, ахборотни излаш, олиш, алмашиш ва тарқатишни, шу жумладан, сўз эркинлиги ҳуқуқини таъминлашга кўмаклашади.
Ахборот эркинлиги билан бир қаторда мазкур моддада излаш, олиш ва тарқатиш тақиқланган ахборотнинг турлари аниқ санаб ўтилган. Шу доирадан бошқа доираларда ахборот эркинлигини чеклаш мумкин эмас.
Бошқа шахсларнинг ҳуқуқлари ва обрў-эътиборини ҳурмат қилиш учун ёки давлат хавфсизлигини, жамоат тартибини, аҳоли саломатлиги ёки маънавиятини муҳофаза этиш учун шахснинг айрим ҳуқуқ ва эркинликлари чекланиши мумкинлиги Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пактда ҳам белгиланган.
Видео: https://youtu.be/Cl-Ouyiqics
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 33-моддаси: “Ҳар ким фикрлаш, сўз ва эътиқод эркинлиги ҳуқуқига эга.
Ҳар ким исталган ахборотни излаш, олиш ва тарқатиш ҳуқуқига эга.
Давлат Интернет жаҳон ахборот тармоғидан фойдаланишни таъминлаш учун шарт-шароитлар яратади.
Ахборотни излаш, олиш ва тарқатишга бўлган ҳуқуқни чеклашга фақат қонунга мувофиқ ҳамда фақат конституциявий тузумни, аҳолининг соғлиғини, ижтимоий ахлоқни, бошқа шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш, жамоат хавфсизлигини ҳамда жамоат тартибини таъминлаш, шунингдек давлат сирлари ёки қонун билан қўриқланадиган бошқа сир ошкор этилишининг олдини олиш мақсадида зарур бўлган доирада йўл қўйилади”.
Фикр, сўз ва эътиқод эркинлиги инсоннинг фундаментал ҳуқуқлари ҳисобланади.
Интернетдан фойдаланиш учун шарт-шароит яратиш, энг аввало, ахборотни излаш, олиш, алмашиш ва тарқатишни, шу жумладан, сўз эркинлиги ҳуқуқини таъминлашга кўмаклашади.
Ахборот эркинлиги билан бир қаторда мазкур моддада излаш, олиш ва тарқатиш тақиқланган ахборотнинг турлари аниқ санаб ўтилган. Шу доирадан бошқа доираларда ахборот эркинлигини чеклаш мумкин эмас.
Бошқа шахсларнинг ҳуқуқлари ва обрў-эътиборини ҳурмат қилиш учун ёки давлат хавфсизлигини, жамоат тартибини, аҳоли саломатлиги ёки маънавиятини муҳофаза этиш учун шахснинг айрим ҳуқуқ ва эркинликлари чекланиши мумкинлиги Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пактда ҳам белгиланган.
Видео: https://youtu.be/Cl-Ouyiqics
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 33-moddasi
#Конституцияни_ўрганамиз
Конституциямизнинг 34-моддасида “Давлат органлари ва ташкилотлари, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, уларнинг мансабдор шахслари ҳар кимга ўз ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларига дахлдор бўлган ҳужжатлар, қарорлар ва бошқа материаллар билан танишиш имкониятини таъминлаши шарт”, деб белгиланган.
Фуқароларнинг давлат билан ўзаро алоқалар жараёни турли хил маъмурий актлар билан кечади. Маъмурий актлар турли кўринишдаги ҳужжатлар ёки ҳаракат шаклида бўлиши мумкин.
Айни шу жараёнларда ҳар бир шахснинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларига дахлдор бўлган ҳужжатлар билан танишиши унинг конституциявий ҳуқуқи ҳисобланади.
Мазкур модда билан фуқароларга ўзларига керакли ҳужжатлар билан танишиш имкониятини яратиш мажбурияти давлат органлари ва ташкилотлари, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларига юклатилмоқда.
Видео: https://youtu.be/7LK-07hkrlI
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
Конституциямизнинг 34-моддасида “Давлат органлари ва ташкилотлари, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, уларнинг мансабдор шахслари ҳар кимга ўз ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларига дахлдор бўлган ҳужжатлар, қарорлар ва бошқа материаллар билан танишиш имкониятини таъминлаши шарт”, деб белгиланган.
Фуқароларнинг давлат билан ўзаро алоқалар жараёни турли хил маъмурий актлар билан кечади. Маъмурий актлар турли кўринишдаги ҳужжатлар ёки ҳаракат шаклида бўлиши мумкин.
Айни шу жараёнларда ҳар бир шахснинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларига дахлдор бўлган ҳужжатлар билан танишиши унинг конституциявий ҳуқуқи ҳисобланади.
Мазкур модда билан фуқароларга ўзларига керакли ҳужжатлар билан танишиш имкониятини яратиш мажбурияти давлат органлари ва ташкилотлари, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларига юклатилмоқда.
Видео: https://youtu.be/7LK-07hkrlI
Каналга уланиш👇👇👇
https://t.iss.one/huquqiyaxborot
YouTube
Konstitutsiyamizning 34-moddasi