دولت خدایی و توبه پذیری/ #عبدالعلی_بازرگان

📡📡📡📡📡– تواب‌ سازی و سوءاستفاده از دین در خدمت دولت و قدرت، به نظر می‌رسد از همان سال‌های نخست انقلاب توسط #اسدلله_لاجوردی معروف به جلاد اوین استارت زده شد و در جریان نسل‌کشی مجاهدین و افراد مرتبط با گروه‌های چپ در سال ۶۷ به اوج خود رسید. اعترافات دیکته‌شده‌ی تلویزیونی، همکاری با بازجویان، لودادن یاران، شرکت در گشت‌های اطلاعات برای شناسایی و حضور در مراسم مذهبی درون بندهای زندان از جمله شروط پذیرش #توبه پس از دستگیری و شکنجه بود.

با چنین زمینه و سابقه‌ای، اذهان به سوی دهه‌ی شصت و سفاکی‌های آن کشیده و بار دیگر فرهنگ #تواب‌سازی در دستگاه قضایی مطرح می‌گردد. مطرح کردن «همکاری موثر مرتکب در کشف جرم با معرفی شرکاء و معاونین جرم» (بند ت ماده‌ی ۵ شیوه‌نامه‌ی احراز توبه) یادآور همان شیوه‌های امنیتی و شکنجه با نام شرعی «تعزیزات» است.

توبه‌ی دینی براساس آگاه بودن مطلق آفریدگار بر پنهان و آشکار مخلوقات است، اما توبه‌ی دولتی تابع گزارشات بازجویان سپاه و اطلاعات و قاضیان نوعاً بی‌اطلاع از موازین قضایی با پیش‌داوری‌های جناحی است که فرسنگ‌ها با عدالت واقعی فاصله دارد. در این‌صورت به تعبیر امام علی: «دستگاه قضا اسیر اشرار شده و مطابق هوای نفس در مسیر دنیاطلبی اداره می‌شود».

ادامه مطلب
ادامه مطلب در وبسایت خط صلح

↘️
@hranews_bot تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑

توبه در «اسلام» و توبه در «جمهوری اسلامی»/ #پدرام_تحسینی

📡📡📡📡📡 – تواب صیغه‌ی مبالغه از ریشه‌ی «ت ـ و ـ ب» است. #توبه در لغت به معنای بازگشت، یا بازگشت از ناخوشایند به خوشایند است. این‌واژه در برخی از متون، به‌معنای بازگشت از نافرمانی یا ترک گناه به‌زیباترین وجه نیز آمده‌ است؛ ولی معنای اخیر با کاربرد توبه درباره‌ی خداوند منافات دارد، به همین‌دلیل، مفهوم بازگشت از ناخوشایند به خوشایند، با معانی قرآنی بیش‌تر سازگار است.

«تواب» از اسم‌های افعال الهی است که در قرآن نُه مرتبه همراه اسم «رحیم»، یک بار همراه اسم «حکیم» و یک بار به‌تنهایی استفاده شده ‌است. در آیاتی نیز توبه‌ی خدا به‌سوی بندگان، به‌صورت فعلی «تابَ، اتوبُ، یَتُوبُ» به‌کار رفته‌. هم‌چنین در آیات دیگری با استفاده از واژه‌ی «توبه» یا «تَوْب» به توبه‌ی الهی اشاره شده‌ است، چنان‌که در یکی از آیات با اسم «قابِلِ التَوبِ» (پذیرفته‌شدن توبه‌ی بندگان توسط خداوند) بیان شده که خود از مصادیق تواب بودن خداوند است. بر پایه‌ی روایتی از امام هشتم شیعیان، هرکس روزی سه مرتبه «یا تواب» بگوید، وسوسه از دلش زدوده و توبه‌اش پذیرفته‌ می‌شود. برخی، آثار دیگر، مانند رهایی از ستم را نیز برای تکرار این ‌اسم ذکر کرده‌اند. واژه‌ی «تواب» دارای مادّه و هیأتی است، در توضیح مادّه‌ی این ‌نام باید گفت توبه‌ی الهی یک معنا بیش‌تر ندارد و آن بازگشت به‌سوی بندگان با رحمت است، ولی این بازگشت در مقایسه با توبه‌ی بنده و تقدم و تأخر نسبت به آن، متعدد شده و می‌توان آن‌ را به دو صورت ترسیم‌ کرد.

ادامه مطلب
ادامه مطلب در ماهنامه خط صلح

↘️
@hranews_bot تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑

نگاهی به نقض حقوق زندانیان با اجرایی شدن شیوه‌نامه‌ی احراز توبه/ #قاسم_بعدی

📡📡📡📡📡 _ #توبه یک اصطلاح دینی در ادیان مختلف، هم‌چنین اسلام است که هدف آن «بازاجتماعی» کردن شخص مجرم و جلوگیری از «انگ‌زنی» جامعه به فرد مجرم است. این‌ دستور دینی مبتنی بر بازسازی شخصیت «گناهگار» با اظهار ندامت و پشیمانی پنهانی است اما در نظام‌های ایدئولوژیک عموماً از این دستورالعمل، نه با هدف «بزه‌پوشی»، بلکه در راستای اهداف سیاسی و رسیدن به‌ مطامع خاص استفاده می‌گردد؛ به این‌معنی که نظام‌های دیکتاتوری دینی، مخالفان و منتقدان خود را تحت فشارهای شدید روحی و شکنجه‌های جانکاه، مجبور به اعتراف علیه خود کرده و از آن با نام «توبه» یاد می‌کنند تا بر خوی غیرانسانی خود در برخورد با منتقدان، سرپوش دینی بگذارند. در جمهوری اسلامی سوءاستفاده از واژه‌ی توبه به دهه‌ی شصت شمسی برمی‌گردد. به‌کارگیری این واژه در مباحث حقوقی در زمان‌های خاص، یادآور سیاست‌ «تواب‌سازی» است؛ هرچند در ظاهر به ارفاق‌های قانونی در مجازات مجرمین اطلاق می‌شود.

ادامه مطلب
ادامه و لینک به مطلب در خط صلح

↘️
@hranews_bot تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑

«توبه» یا «بازاجتماعی» شدن؟/ #احمد_علوی

📡📡📡📡📡 – اوایل تیرماه سال جاری، رئیس قوه‌ی قضاییه‌ی جمهوری اسلامی، شیوه‌نامه‌ی احراز #توبه را در ۹ ماده ابلاغ نمود. این شیوه‌نامه در راستای اجرای مواد ۱۱۴ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و بند «ج» ماده‌ی ۲۴ آیین‌نامه‌ی اجرایی سازمان زندان‌ها تدوین شده‌ است. در ماده‌ی نخست، این شیوه‌نامه‌ توبه را «حالتی نفسانی توصیف می‌کند» که «متضمن توجه و بازگشت انسان به سوی خدا است، به‌گونه‌ای که فرد مرتکب، به زشتی رفتار خویش آگاه و ندامت و اصلاح در رفتار وی مشاهده و بر ترک آن رفتار در آینده مصمم شود». بنا به ماده‌ی ۵ همین شیوه‌نامه، مقام قضایی به‌منظور احراز توبه، مواردی از قبیل: «التزام عملی به انجام فرایض دینی، تعهد به خودداری از ارتباط و معاشرت با اشخاص شرور، معرفی شرکاء و معاونین جرم، ارائه‌ی خدمات عام‌المنفعه یا مشارکت در امور خیر، جبران ضرر و زیان ناشی از جرم یا برقراری ترتیبات جبران یا تلاش برای تحصیل گذشت شاکی یا مدعی خصوصی» را مبنای بررسی احراز توبه قرار می‌دهد.

بنا به موادی که یاد شد (ماده‌ی ۱و ۵ شیوه‌نامه)، به‌نظر می‌رسد که گرایش اصلی شیوه‌نامه‌ی احراز توبه و هدف تدوین‌کنندگان آن، در ابتدا متشرع کردن متهمان یا مجرمان در چارچوب گفتمان رسمی نظام جمهوری اسلامی باشد. بنا به این گفتمان، ولی‌فقیه سرپرست جامعه‌ی اسلامی تلقی می‌شود که باید به‌جای پیامبر و امامان معصوم، حکومت و مردم را هدایت نماید، مفاد و محتوای شیوه‌نامه‌ی مذکور در این راستا قابل فهم‌تر است. باید تأکید کرد که در این گفتمان، گستره‌ی مفهوم «گناه» بیش از «جرم» به معنای عرفی کلمه است. همزمان ادغام نهادهای شرعی و دولت و تسلط فقه بر حقوق در نظام جمهوری اسلامی و قدرت قاضی در این نظام، موجب می‌شود که حقوق فردی و اجتماعی شهروندان در موارد بسیاری نقض شود. چنین گرایشی هرچند با اندیشه‌های ظاهری و باطنی نظام –یعنی استحاله‌ی فرد در شریعت— سازگاری دارد، اما از آن‌رو که با هنجارهای تجربه‌شده‌ی جهان امروزی (مدرن) خوانایی ندارد، چندان کارآمد به‌نظر نمی‌رسد.

ادامه مطلب
ادامه و لینک به مطلب در خط صلح

↘️
@hranews_bot تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑

اثرات فردی، فرهنگی و اجتماعی توبه/ کاظم علمداری

📡📡📡📡📡– حدود سیصد سال پیش، فرانسوا ولتر، از فیلسوفان نامدار عصر روشنگری، اعتقاد داشت: «باید بین گناه و جرم تفاوت قائل شد». کافی است به مواد ۱۱۴ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی که در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسید و شیوه‌نامه‌ی احراز توبه که اخیراً از سوی رئیس قوه‌ی قضاییه ابلاغ شده، نگاه کنیم و آن‌ها را با جمله‌ی این فیلسوف بزرگ مقایسه نماییم تا دریابیم قوانین جمهوری اسلامی بعد از گذشت چند قرن، نسبت به نهضت روشنگری، چقدر عقب مانده است.

« #توبه » در اساس واژه‌ای مذهبی است که با تعاریف نسبتاً نزدیک، در مذاهب سه‌گانه‌ی ابراهیمی (یهود، مسیحیت، اسلام) –به‌اختیار یا اجبار— برای جبران جرم‌های نه‌چندان سنگین مجرم پشیمان از عمل خود و یا اتهامات بی‌پایه‌ی عقیدتی و سیاسی به‌کار برده می‌شود. در دین یهود برای بازگشت به‌سوی خدا و طلب آمرزش، در مسیحیت برای روی‌گردانی از گناه و حرکت به‌سوی خدا و در اسلام برای طلب بخشش از خداوند و روی‌گردانی از گناه تعریف می‌شود.

این مفهوم در باورهای مذهبی دیگر، در شکل مناسک جمعی، با هدف کسب آمرزش برای گناهان مرتکب شده و رستگاری در درگاه خداوند به‌کار برده می‌شود؛ مانند آب‌تنی کردن دسته‌جمعی هندوها در رودخانه‌ی «گنگ» برای زدودن گناهان و جشنواره «کوم‌میلا» و یا مناسک «یوم کیپور» در مذهب یهود که روز توبه و بازگشت به خداوند محسوب می‌شود. توبه‌ی جمعی که معمولاً به‌ صورت اختیاری و بدون فشار سیاسی یا اجتماعی انجام می‌شود، می‌تواند به همبستگی قومی و مذهبی یاری رساند و حس اتحاد در ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی را تقویت نماید و انسجام اجتماعی را نیز ارتقا بخشد.

ادامه مطلب
لینک به مطلب در وبسایت خط صلح

↘️
@Hranews1 تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑

واردکردن موضوع فقهی توبه به حقوق؛ آری یا نه؟/ #علیرضا_گودرزی

📡📡📡📡📡– شیوه‌نامه، #توبه را حالتی نفسانی از توجه و بازگشت انسان به سوی خدا پس از ارتکاب جرم تعریف میکند که پیامد آن ندامت، اصلاح و ترک رفتار و سعی در جبران خسارت است. این تعاریف البته بار حقوقی مشخصی ندارد. توبه می‌تواند در مورد گناهانی باشد که جنبه‌ی مجرمانه ندارد، مانند ترک نماز یا قطع رحم و ندامت و سعی در جبران خسارت می‌تواند بدون جنبه‌ی توجه و بازگشت به سوی خدا باشد. در واقع تعریفی که صورت گرفته به نظر میرسد در مورد موضوعی ذاتاً عبادی مانند توبه بیش‌تر جنبه‌ی فقهی داشته باشد تا حقوقی. از طرف دیگر، چنین تعریفی کار مقنن است نه دستگاه قضایی و زمانی که قانونگذار در سال ۱۳۹۲ و بعد در اصلاحات ۱۳۹۴ به تعریف آن نپرداخته، تدوین‌کننده‌ی قضایی این شیوه‌نامه هم می‌توانست چنین تعریف غیردقیقی ارائه ندهد.

با توجه به متن ماده‌ی ۱۱۶ قانون مجازات اسلامی، دیه، قصاص، حد قذف و محاربه با توبه ساقط نمی‌شود. در نتیجه توبه صرفاً برای جرایم با مجازات تعزیری و حدود به استثنای دو مورد مذکور است. توبه‌ی محارب هم تا پیش از دستگیری و یا تسلط بر محارب موجب سقوط حد است (تبصره‌ی ۱ ماده‌ی ۱۱۴). در خصوص زنا و لواط هم اگر جرم به عنف، اکراه یا اغفال بزه‌دیده باشد، در صورت توبه موجب مجازاتی مستقل است (تبصره‌ی ۲ ماده‌ی ۱۱۴). در نتیجه، دامنه‌ی شمول توبه برای همه‌ی جرایم نیست و در جرایم مشمول هم تفاوت‌هایی وجود دارد. این نکته تأثیری در این واقعیت ندارد که حدوداً ۱۱ سال از تصویب #قانون_مجازات_اسلامی گذشته که قوه‌ی قضاییه شیوه‌نامه‌ی احراز توبه را تدوین و منتشر می‌کند.

ادامه مطلب
ادامه مطلب در وبسایت خط صلح

↘️
@hranews_bot تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑

قصه‌ی پر غصه‌ی توبه و تواب در دهه‌ی شصت/ #رضا_علیجانی

📡📡📡📡📡 – بنا به قوانین فقهی-حقوقی حاکم بر محاکم جمهوری اسلامی، #توبه کردن مجرمان می‌تواند در میزان حکم صادره علیه آن‌ها موثر باشد. ماده‌ی ۱۱۴ تا ۱۱۹ قانون مجازات اسلامی مربوط به توبه و شیوه‌های احراز آن است.

‌لازم به ذکر است که بیش‌تر این مواد معطوف به جرایم عادی چون سرقت، اعتیاد و غیره است، اما در مواردی نیز اشاراتی به اتهام «محاربه» شده است که یکی از جرایم مربوط به امنیت ملی است که کاربرد سیاسی هم دارد؛ البته معنا و گستره‌ی «#محاربه» فراگیرتر از حوزه‌ی سیاست است و هر نوع به‌کارگیری سلاح از جمله در سرقت، زورگیری و نظایر آن را نیز در شامل می‌شود.

در این نوشتار اما به مسئله‌ی «توبه» و احراز آن، انحصاراً در رابطه با متهمان و #زندانیان_سیاسی (به خصوص در دهه‌ی شصت) توجه می‌کنیم و البته ابعاد و اجزاء حقوقی آن را هم به حقوقدانان عزیز که کارشناس این امر هستند، می‌سپاریم.

ادامه مطلب
ادامه مطلب در ماهنامه خط صلح

↘️
@hranews_bot تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑

توبه در دام شیطان؛ در گفتگو با رضا کاظم‌زاده/ دینا قالیباف

📡📡📡📡📡– اگر پایِ خواندن روایت‌های زندانیان سیاسی دهه‌ی ۶۰ در زندان‌های جمهوری اسلامی بنشینیم، امکان ندارد که از سیاست #تواب‌_سازی در این دوران چیزی به گوشمان نخورد؛ فرایندی که #زندانیان_سیاسی توسط بازجویان و مقامات زندان، تواب می‌شدند و باوجود ندامت و اعلام انزجار از گذشته‌ی مبارزاتی خود، در زندان محبوس می‌ماندند و از وجودشان در جهت پیشبرد اهداف حکومت در حوزه‌های مختلف استفاده می‌شد.

برخی از زندانیان سیاسی- عقیدتی دهه‌‌ی ۶۰ برای نجات از مجازات #اعدام یا شکنجه‌های طاقت‌فرسا #توبه می‌کردند. طبق روایات برخی از زندانیان آن دوران، حتی از توابین خواسته می‌شده که اعمالی را بر علیه سایر زندانیان انجام دهند. مهدی معمارپوری که در سال ۱۳۶۰ در تهران #بازداشت شد و هشت سال از زندگی خود را در زندان‌های جمهوری اسلامی گذراند، ازجمله کسانی است که پس از توبه از او خواسته بودند که یکی از هم‌بندانش را اعدام کند.

علی‌رغم این موضوع که سیاست تواب‌سازی بیش از هر زمان دیگر با دهه‌ی ۶۰ عجین بوده، با انتشار شیوه‌نامه‌ی احراز توبه از سوی رئیس قوه‌ی ‌قضاییه، به نظر می‌رسد که سیستم قضایی ایران هم‌چنان ریشه‌های قوانین خود را بر مبنای تلقی خاصی از دین تعریف کرده است. این در حالیست که می‌توان مدعی بود این روش مثل گذشته اثرگذار نیست. اما پرسشی که در این میان به وجود می‌آید این است که منشاء شکل‌گیری چنین سیاستی از کجاست و چرا این سیاست، امروز در میان زندانیان سیاسی اثرگذار نیست؟

ادامه مطلب
لینک به مطلب در وبسایت خط صلح

↘️
@Hranews1 تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑

«النجاه فی‌الصدق»/ #مطهره_گونه‌ای

📡📡📡📡📡– اخیراً غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه‌ی قضاییه‌ی جمهوری اسلامی، با هدف پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم و اصلاح و تربیت مجرمان، شیوه‌نامه‌ای تحت عنوان «احراز صلاحیت توبه» را به مراجع قضایی ابلاغ کرد تا در دستور کار قرار گیرد.

بر اساس این شیوه‌نامه «#توبه، حالتی نفسانی است که متضمن توجه و بازگشت انسان به سوی خدا، پس از ارتکاب رفتار مجرمانه است. به‌گونه‌ای که مرتکب به زشتی رفتار خویش، آگاه و ندامت و اصلاح در رفتار وی مشاهده و بر ترک آن رفتار در آینده مصمم شود و سعی خود را برای اصلاح و جبران خسارت به کار گیرد.»

ریشه‌ی واژه‌ی «توبه» عربی است و در لغت به معنی «بازگشت» و در اصطلاح فقهی به معنی «بازگشت بنده از گناه به سوی خدا و اعطای توفیق توبه به بنده» است. بنابراین صلاحیت تشخیص صحت توبه‌ی بنده از عهده‌ی یک انسان خارج است و ورود این اصطلاح از اساس به قاموس حقوقی و قضایی، اصل «حفظ کرامت انسانی» را نقض کرده و هم‌چنین به قاضی یا حاکم شرع در اسلام فقاهتی، در جایگاه یک انسان معمولی که صرفاً قرار است حسب رعایت #حقوق_شهروندی، حکمی عادلانه صادر کند، مقام الوهیت می‌دهد که می‌تواند همانند خدا در خصوص نیات و درونیات یک شخص نیز صاحب‌نظر باشد و آن را در نظر نهایی خویش اعمال کند.

چونان‌که در دهه‌ی شصت، احکامی سلیقه‌ای و مطابق میل و نیت‌خوانی حاکم شرع از بیدادگاه‌های انقلاب صادر می‌شد و حیات و ممات و سرنوشت محتوم یک انسان در ید قدرت و اختیار یک فرد عادی قرار می‌گرفت که صلاح و اصلح را نه حسب قانون که طبق خوانش خویش از دین اسلام و فقه شیعه با مرجعیت روح‌الله خمینی تبیین و تعیین می‌کرد.

ادامه مطلب
ادامه مطلب در وبسایت خط صلح

↘️
@hranews_bot تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑

سویه‌های ایدئولوژیک «شیوه‌نامه‌ی احراز توبه»/ #سینا_یوسفی

📡📡📡📡📡– حکومت‌های ایدئولوژیک برای بقا همواره سعی می‌کنند تمامی ابعاد حاکمیتی را تحت سیطره‌ی اصول عقیدتی و ایدئولوژی خود قرار دهند و نظام کیفری و سیستم قضایی نیز از این موضوع مستثنی نیست. در واقع می‌توان گفت ایدئولوژی حکومت‌ها نه‌تنها تعیین‌کننده‌ی قوانین کیفری و نحوه‌ی اجرای آن‌هاست، بلکه بر کلیت نظام قضایی و حتی فرهنگ عمومی مرتبط با عدالت و جرم و مجازات نیز تأثیرگذار است. ساختار نظام حاکم بر ایران نیز که با نام جمهوری اسلامی شناخته می‌شود یک ساختار منحصربه‌ فرد و کاملاً ایدئولوژیک بوده که تمامی عرصه‌های عمومی و حتی زندگی خصوصی افراد را نیز تحت‌ تأثیر خود قرار داده که برای تمامی تضادهای خود در مقابل اصول انسانی و اخلاقی، توجیه شرعی و فقهی می‌تراشد. به عبارت دیگر، در این‌گونه حکومت‌ها قوانین شریعت مبنای نظام کیفری قرار می‌گیرند و برخی از اعمال که در سایر نظام‌ها جرم محسوب نمی‌شوند، جرم‌انگاری می‌شوند و یا در عصر حاضر، پای تأسیس‌های متروکی مثل «#توبه» را که در امور مذهبی راه دارد و به گناه و رابطه‌ی درونی فرد اختصاص دارد به قوانین کیفری کشانده و اهداف خویش را پیگری می‌کند. با ایدئولوژیک شدن این عرصه، اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها کنار گذاشته شده و هدف از مجازات‌ها که معمولاً اصلاح و بازپذیری مجرم است، نادیده گرفته شده و مجازات‌ها به عنوان ابزاری برای سرکوب مخالفان سیاسی و حفظ نظم و امنیت حکومتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با ابلاغ «شیوه‌نامه‌ی احراز توبه» توسط رئیس قوه‌ی قضاییه، این پیش‌بینی دور از ذهن نیست که پروژ‌ه‌ی‌ تواب‌سازی فعالین سیاسی و عقیدتی که پیش‌تر و در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ در نظام جمهوری اسلامی به‌صورت گسترده به کار گرفته شده، این‌بار به شکلی سیستماتیک و در قالب و شکلی جدید مجدداً در برنامه‌ی‌ نظام قضایی ایران قرار می‌گیرد.

ادامه مطلب
ادامه مطلب در ماهنامه خط صلح

↘️
@hranews_bot تماس ✉️ - @Hranews کانال هرانا 🆑