مقدمه کتاب #چاره_ها (گزینه رباعی معاصر به انتخاب #میلاد_عرفان_پور ) به قلم استاد #محمد_رضا_سنگری


#بخش_آخر

۶- #پایایی_و_پویایی: برخی قالب ها در دوره هایی رنگ باخته اند یا کمتر به کار گرفته شده اند.مثلا دوبیتی در طول چند قرن مورد اقبال واقع نشد تا اقبال لاهوری دیگر بار بدان اقبال نشان داد و در روزگار ما نیز با جزر و مدهای فراوان،شاعران از آن بهره گرفتند. #مستزاد قالب شعری‌ست که شاید در طول دو سه دهه اخیر نمونه های معدودی از آن بتوان یافت اما رباعی گذشته از آن که در طول سده های شعر فارسی افول نکرده ، بلکه فرصت هایی برای خلاقیت های شاعرانه نیز فراهم کرده است که ظرفیت ها و ظرافت های آن چنین مجالی را ممکن ساخته است.
از رباعی های بهم پیوسته، تا فرم بندی های نو، تا تکرار یک مصراع در چند رباعی، تا پرداختن به مضمون واحد در چند رباعی، همه و همه فرصت های تازه ای هستند که در رباعی خلق شده اند. پس این قالب طراوت و چالاکی و چابکی ویژه ای دارد که شاعران را برای کشف ظرفیت های نو بر می انگیزد.
در بهره‌گیری از رباعی در صد سال اخیر، تکاپوهایی برای خلق فضاهای تازه، حتی فرم های تازه می بینیم، درست شبیه همان تلاش ها که در دیگر قالب ها اتفاق می افتد. در دوره شعر #بیداری یا #مشروطه ، رباعی کاملا در خدمت بیان دیدگاه های اچتماعی و سیاسی قرار می گیرد و شاعران حتی در بازداشتگاه و #ادبیات_بازداشتگاهی ، رباعیات قابل اعتنایی دارن که رباعیات #فرخی_یزدی و #میرزاده_عشقی و #ملک_الشعرای_بهار از آن جمله اند.
اما تلاش جدی در کشف ظرفیت های تازه در رباعی، به « #منصور_اوجی » شاعر معاصر شیرازی اختصاص دارد که با چاپ مجموعه "حالی‌ست مرا" کوشید در حوزه ی درون مایه و مضمون و قالب و شکل رباعی دست به نوآوری بزند. اما تکرار در آغاز همه رباعی ها و تلاش متکلّفانه برای گره زدن رباعی ها به هم، سطح کار او را نازل کرد و دچار یک نواختی و تکرار کسالت بار کرد.
با وقوع انقلاب اسلامی، به ویژه در هشت سال دفاع مقدس ، رباعی مورد اقبال جدی شاعران قرار گرفت و رباعی سرایانی چون #محمد_رضا_سهرابی_نژاد #میرهاشم_میری ، #نصرالله_مردانی ، #حسین_اسرافیلی ،#ایرج_قنبری و #سلمان_هراتی در کنار دیگر سروده های خود به خلق رباعی پرداختند اما هیچ کدام توفیق دو شاعر شاخص، دکتر #قیصر_امین_پور و دکتر #سید_حسن_حسینی را نیافتند.
در دهه شصت به ویژه سال های میانی این دهه انبوه رباعیات ضعیف، مکرّر و کم حس و حال، زمینه افول و تا مدتی رکود و خاموشی این قالب را باعث شد، به گونه ای که رباعی سرایان پیشین به قالب های دیگری چون غزل ، سپید و نیمایی اقبال نشان دادند. در دهه هشتاد دیگر بار در قالب رباعی روحی تازه دمیده شد و شاعران جوانی چون #جلیل_صفربیگی ، #بیژن_ارژن و #میلاد_عرفان_پور رباعی های درخشان و شاخصی خلق کردند و حتی چندین مجموعه رباعی از این شاعران به چاپ رسید و نشان داد که هنوز و همیشه این قالب کوتاه و زیبا، ظرف مناسبی برای طرح ذوق و ضمیر و ضمون های تازه است.
مجموعه ی #چاره_ها تکاپویی ‌ست ستودنی از شاعر جوان عرصه ی رباعی #میلاد_عرفان_پور که با مجموعه رباعی «پاییز بهاری‌ست که عاشق شده است» در میان شاعران رباعی سرا در روزگار ما جایگاه ویژه ای یافت.
#چاره_ها، تصویری از رباعی در سه دهه اخیر -عصر انقلاب اسلامی- را به دست می دهد. انتخاب و گزینش دقیق و ذوق‌مندانه این شاعر جوان،فرصتی فراهم می آورد تا رباعی این دوره را بهتر و ژرف تر دریابیم و بشناسیم....

ما بی تو تا دنیاست، دنیایی نداریم
چون سنگ خاموشیم و غوغایی نداریم
ای سایه‌سار ظهر گرم بی‌ترحم
جز سایۀ دستان تو جایی نداریم
تو آبروی خاکی و حیثیت آب
دریا تویی، ما جز تو دریایی نداریم
خورشید، چشم توست، چشمان تو خورشید
تا نشکفد چشم تو فردایی نداریم
وقتی عطش می‌بارد از ابر سترون
جز نام آبی تو آوایی نداریم
شمشیرها را گو ببارند از سر بغض
از عشق، ما جز این تمنایی نداریم

#سلمان_هراتی
#سوم_شعبان
#میلاد_امام_حسین
@shahrestanadab