16. Динимизда фолбинлик ва фол очиришнинг ҳукми?

Youtube | Tas-ix | Facebook | Muslimtv

Саволларингизни қуйидаги манзилга юборинг ⬇️
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot

#Сўраган_эдингиз
@muslimuzportal | @mp3muslim

ҲИЖРАТ ҚИЛИШ ФАРЗМИ?
#раддия

❓272-CАВОЛ: Айримлар: “Ҳижрат ҳозир ҳам фарз", "Кимки ҳижрат қилмаса, қаттиқ гуноҳкор бўлади", ҳатто "Ҳижрат қилмаганлар кофирдир”, деган даъволар билан чиқишмоқда. Улар бу билан ўзларининг ёнларига чақирмоқдалар. Бунга шаръий жиҳатдан қандай жавоб берилади?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Ҳозирги кунда юртимиздан “ҳижрат” қилиш фарз ҳам эмас, вожиб ҳам эмас. Шунингдек, “ҳижрат” қилмаган киши гуноҳкор ёки кофир ҳам бўлмайди. Чунки, юртимизда дин аҳкомлари ва шиорларини адо қилиб турилибди. Шу сабабли юртимиз Ислом диёри саналади ва Макка фатҳидан кейин Ислом диёрларидан ҳижрат қилиш йўқ. Нафақат бизнинг юртимиз, ғайридин юртларида ҳам мусулмонлар ибодатларини адо этишларига имкон бўлса, ундай юртлардан ҳам ҳижрат қилиш вожиб бўлмайди. Аслида ҳижрат киши ўз дини ва жонини сақлаш учун кўчишдир. Юртимиз каби Ислом диёрларини ташлаб, фитна ўчоқларига бориш динини ҳам, жонини ҳам хавфга қўйишдир ва бу ҳижратнинг моҳиятига мутлақо зиддир.

Тарихдан маълумки, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам барча саҳобалари билан бирга Макка шаҳридан кўчиб кетишлари, яъни ҳижрат қилишлари фарз қилинган эди. Шундан сўнг қарийб саккиз йил давомида мусулмонлар Мадинада яшадилар ва ниҳоят она юртлари Макка шаҳрини фатҳ қилдилар. Макка фатҳ қилингандан сўнг ҳижрат ҳукми бекор қилинди. Чунки, Маккада дин арконларига амал қилиш учун ҳамма имкониятлар пайдо бўлган, у Ислом диёрига айланган эди. Шунинг учун ҳам Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам:

لا هجرة بعد الفتح

яъни: “Макка фатҳидан кейин ҳижрат йўқ!”, деганлар.

Ҳозирда ҳижрат фарз, деб жар солаётганлар “Саҳиҳи Бухорий”нинг ўндан ортиқ жойида келтирилган: لا هجرة بعد الفتح – “Макка фатҳидан кейин ҳижрат йўқ!”, деган мазмундаги ҳадис ҳақида лом-мим демайдилар. Ҳолбуки, бу ҳадис мансух бўлмаган, ҳукми бекор қилинмаган, балки унинг ўзи ҳижрат ҳукмини бекор қилувчидир. Унинг иборалари ва мазмуни жуда аниқ ва саҳиҳ ҳадисдир!

Тобеъинлардан бири Мужоҳид раҳимаҳуллоҳ таниқли саҳоба Абдуллоҳ ибн Умар разияллоҳу анҳуга: “Мен Шомга ҳижрат қилмоқчиман!”, деганлар. Ибн Умар разияллоҳу анҳу унга: Бугун ҳижрат йўқ! Ортингга қайт!”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Ҳазрати Али разияллоҳу анҳу халифалиги даврида залолатга кетган тоифалардан бири - хаворижлар фирқаси пайдо бўлди ва Басрадан чиқиб кетиб, ўзларига алоҳида жой қилиб, ўша ерга ўрнашди. Одамларни “Ҳижрат фарз. Биз билан ҳижрат қилинглар!”, деб ҳижратга даъват қила бошлади. Одамлар буюк саҳоба Анас ибн Молик разияллоҳу анҳунинг олдига келиб, улар ўзларини муҳожирлар дейишаётганини айтишган. Шунда, Анас ибн Молик разияллоҳу анҳу: “Улар шайтонга ҳижрат қилганлар. Ахир, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Макка фатҳидан кейин ҳижрат йўқ!”, деганлар-ку!”, деганлар (Имом Абдурраззоқ ривоятлари).

Энг қизиғи юртимизни ташлаб ҳижрат қилиб борадиган жойлари қаер экан!? Бир гуруҳ боғий (давлат раҳбарига қарши чиққан)лар ўрнашиб олган жойми? У ерни шариат тилида “Боғийлар диёри” дейилади. Қайтанга фитнадан қочиш маъносида у жойлардан бошқа юртларга ҳижрат қилиш керак бўладику!?

Гоҳида ўша фитна ўчоқларига кетиш учун ота-онани алдаш мумкин деган ботил “фатво”ларни эълон қилмоқдалар. Динимизда эса, ота-онани розилиги ва уларни хурсанд қилиш “ҳижрат” қилишдан устун туради. Бу ҳақда ҳадиси шарифда шундай келган:

عن عبد الله بن عمرو رضي الله تعالى عنه قال: أنَّ رجلًا أتى النبيَّ صلَّى اللهُ عليهِ وسلَّمَ، فقال: إني جئتُ أبايعك على الهجرةِ، ولقد تركت أبويَّ يبكيانِ! قال: "ارجعْ إليهما فأضحكْهما كما أبكيتَهما" (رواه الإمام النسائي)

яъни: “Абдуллоҳ ибн Умар разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Набий саллаллоҳу алаҳи васалламнинг ҳузурларига бир киши келиб: “(Ё Расулуллоҳ) Мен ота-онамни йиғлаган ҳолида ташлаб, ҳижрат қилиш учун Сизнинг ҳузурингизга келдим”, деганда, У Зот : “Ота-онангнинг олдига қайтиб, уларни қандай йиғлатган бўлсанг, шундай кулдиргин”, деб жавоб берганлар (Имом Насоий ривоятлари).

Демак, ҳозирги кунда мусулмон киши ибодатларини эмин-эркин бажариб турган юртдан бошқа жойга ҳижрат қилиши фарз ҳам, вожиб ҳам, ҳатто мустаҳаб ҳам эмас. Бундай ботил даъволарни қилганларнинг сўзлари эътиборсиздир. Тавфиқ Аллоҳдан.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш

17. Тоғут нима?

Youtube | Tas-ix | Facebook | Muslimtv

Саволларингизни қуйидаги манзилга юборинг ⬇️
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot
☎️ Колл-марказ: (71) 150-33-44

#Сўраган_эдингиз
@muslimuzportal | @mp3muslim

ИЖАРАГА ОЛИНГАН НАРСАНИ ИЖАРАГА БЕРИШ
#ижара

❓273-CАВОЛ: Муҳтарам устозлар, шариатимизга кўра ижарага олинган нарсани бошқа кишига ижарага бериш мумкинми? Шунга аниқлик киритиб берсангиз.

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Ҳанафий, моликий ва шофеъий уламоларга кўра (ҳанбалийларда ҳам саҳиҳ гап шундай) ижарага олинган нарсани ўзгага ижарага бериш жоиз. Бунинг шартлари: ижарага олинган нарса шартнома муддатида қўлда тутиб турилган бўлиши ва ижарага олинган нарса фойдаланувчи ўзгариши билан ёмон таъсирга учрамаслиги керак. Ҳанафий уламоларимиз, агар биринчи ижара ҳаққи билан иккинчисининг жинси бир хил (масалан бир хил пул бирлиги) бўлмаса, бу иш жоиз дейишган. Агар икки ижара ҳаққининг жинси бир хил бўлса, биринчи ижарага олувчига биринчи ижара ҳаққидан ортиғи дуруст бўлмайди (масалан 100 мингга ижарага олинган уйни 120 мингга ўзгага ижарага бера олмайди), чунки ортиқча маблағда шубҳа бор. Ортиқча олиб қўйган бўлса, садақа қилади. Лекин иккинчи ижара битими дуруст бўлади (“Кувайт фиқҳ энциклопедияси”).

Ижара – бирор эваз муқобилига маълум манфаатлардан фойдаланиш учун тузилган савдо шартномаси. Манфаатлар фойдаланиш муддати ва хизмат турини айтиш билан маълум бўлади (“Мухтасарул виқоя” китоби).
Ижара икки қисмга бўлинади:

🔹Инсон меҳнатини ижарага олиш. Масалан, кийим тикиб бериш, юк ташиб бериш ва бошқа хизматлар. Бу хизматларда ҳам хизматга ёлланган кишига ишни ўзи ёки ўз қўли билан қилиб бериш шарт қилинса, хизматга ёлланган киши бу ишни бошқага қилдира олмайди. Лекин умумий қилиб, шу хизматни қилиб беринг, дейилган бўлса, ёлланган киши бу ишга бошқа одамни ёллаши мумкин.

🔹Айни бир нарсани ижарага олиш. Масалан, уйни яшаш учун ижарага олиш, машинани миниши учун ижарага олиш ва шу кабилар. Уй ёки дўконни ижарага олганда унда нима қилишини айтмаса ҳам битим тўғри бўлаверади. У ерда истаган фаолиятини олиб боради, фақат бинога зарар етказадиган ишлар дуруст эмас.

Ижарага олинган нарсанинг талафотга учрашида ижарага олган томоннинг айби бўлмаса, масалан, келишилган мақсадда ишлатган ёки машинага белгиланган миқдорда юк ортган бўлса, тўлаб бермайди. Ижарага олувчи ҳаддан ошган бўлса, ижарага олинган нарсага унинг айби билан талафот етса тўлаб беради (“Кувайт фиқҳ энциклопедияси” ва “Мухтасарул виқоя” китоблари). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш

МОЛ ЭВАЗИГА ТАЛОҚ СЎРАШ
#талоқ

❓274-CАВОЛ: Аёл қайси ҳолларда талоқ ёки хулуъ сўраса гуноҳкор бўлади?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Хулуъ – аёл томонидан маҳрни қайтариш ёки маълум бир мол эвазига талоқ сўрашдир.

Эркак киши аёли олдидаги динимиз юклаган вазифаларни бажариб турган бўлса, агарчи ҳаққи бўлсада, хотин хулуъ ёки талоқ талаб қилиши гуноҳ ва шариатимиз қайтарган ишдир. Пайғамбаримиз алайҳиссалом бу ҳақда шундай дейдилар:

أيما امرأة سألت زوجها طلاقا في غير ما بأس فحرام عليها رائحة الجنة " (رواه أحمد والترمذي وأبو داود وابن ماجه والدارمي عن ثوبان رضي الله عنه)

яъни: “Қайси бир аёл эридан сабабсиз талоқ сўраса, унга жаннатнинг ҳиди ҳам ҳаром бўлади" (Имом Аҳмад ва бошқа сунан эгалари ривоят қилишган).

Демак, аёл киши жиддий сабаб бўлмасдан “ундай бўлса, мени жавобимни беринг”, деб эрининг жиғига тегмаслиги керак. Акс ҳолда эр ҳам жаҳл устида талоқ қилиш эҳтимоли катта бўлади. Оила бузилишидан эса кўпроқ аёллар зарар кўришади. Эр ҳам, хотин ҳам шайтоннинг нишонига айланади. Бунинг устига мусулмон учун абадий охират ҳаётида жаннатдан бебаҳра қолиш катта ҳасратдир.

Эр-хотин бир-бири билан ҳеч келишмаса, Аллоҳ таолонинг оила тўғрисидаги буйруқларини бажара олишларига кўзлари етмаса ва эр эваз олмасдан хотинини талоқ қилишни хоҳламаса, аёл мол (пул) эвазига талоғини олишида гуноҳ йўқ. Мол эвазига талоғини олишни хулуъ дейилади. Ибн Аббос разияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

أَنَّ امْرَأَةَ ثَابِتِ بْنِ قَيْسٍ أَتَتْ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَتْ : يَا رَسُولَ اللَّهِ ثَابِتُ بْنُ قَيْسٍ مَا أَعْتِبُ عَلَيْهِ فِي خُلُقٍ وَلا دِينٍ ، وَلَكِنِّي أَكْرَهُ الْكُفْرَ فِي الْإِسْلَامِ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : (أَتَرُدِّينَ عَلَيْهِ حَدِيقَتَهُ ؟ قَالَتْ : نَعَمْ . قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : اقْبَلْ الْحَدِيقَةَ وَطَلِّقْهَا تَطْلِيقَةً).

яъни: “Собит ибн Қайснинг хотини Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келди ва: “Эй, Аллоҳни Расули! Собит ибн Қайсни хулқи ва динида айблай олмайман, лекин Исломда ношукрлик (эрга ношукрлик, эрни ёмон кўриш)ни хуш кўрмайман”, – деди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Унга боғини қайтариб берасизми?” – дедилар. У: “Ҳа, қайтараман”, – деди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “(Эй, Собит!) боғни қабул қилингда, уни бир талоқ қилинг” – дедилар” (Имом Бухорий ривоятлари).

Бу ҳадисда эр хотинини маҳрга берган боғи эвазига талоқ, яъни хулуъ қилишга рози бўлмоқда.

Аёл эрига “Мени фалон пулга хулуъ қилинг” ёки “Менга берилган маҳр эвазига хулуъ қилинг” – деса, эри ўша мажлисда: “Хулуъ қилдим”, – деса, хулуъ юзага чиқади ва боин талоқ тушади. Лекин эр ўша мажлисдан туриб кетиб, кейин хулуъ қилдим, деса, хулуъ юзага чиқмайди. Яъни, уларнинг ижоб (хотиннинг таклифи) ва (эрнинг) қабули бир мажлисда бўлиши керак. Демак, умумий талоқ ва хулуълар сони иккитадан ўтиб кетмаган бўлса, қайтадан икки гувоҳ ҳузурида, маҳр белгилаб, никоҳ ўқитиб, яшаса бўлади (“Ал-Мухтасар фил-фиқҳил-ҳанафий” китоби).

Уламолар хотинга эридан зарар келадиган қуйидаги ҳолатларда талоқ сўраши мумкин бўлади дейдилар:
1. Эр ўзининг хотин олдидаги вазифалари: едириб-ичириш, кийинтириш, уй-жой билан таъминлашни бажармаса, хотин сабр қилиб яшаши ёки талоғини сўраши мумкин.
2. Эр хотинини шаръий сабаб бўлмасдан хўрласа: урса, сўкиб-ҳақорат қилса, лаънатласа.
3. Эрнинг узоқ муддат сафар қилишидан аёлга зарар етса ва аёл фитна (зино)га тушиб қолишдан қўрқса.
4. Эри узоқ муддат маҳбус бўлса ва аёл бундан зарар кўрса.
5. Эрда бепуштлик, жинсий алоқага ярамаслик ёки хатарли жирканч касаллик бўлса.
6. Эр фисқу фужурни очиқча қилса (хотин имкон борича сабр қилиб, уни қайтарса ҳам, фойда қилмаса)
7. Аёлнинг қалбида эрга нисбатан ўзгармас нафрат ва қаттиқ ғазаб бўлса, агарчи аёл бунинг сабабини ўзи билмаса ҳам, у аёл узрли ҳисобланади.
8. Эр аёлини яқинлари, хусусан, ота- онасини кўришдан мутлақо ман қилиб қўйса. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш

МЎМИН ҲАМ ДЎЗАХГА КИРАДИМИ?
#ақида

❓275-CАВОЛ: Муҳтарам устозлар, мўмин-мусулмон инсонлар ҳам дўзахга кириши мумкинми? Шу ҳақида батафсил жавоб берсангиз.

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Аҳли сунна вал-жамоа эътиқодига кўра фосиқ мўмин дўзахга кириши мумкин. Лекин у ерда абадий қолмайди. Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “Фиқҳул акбар” номли рисолаларида бу ҳақда шундай деганлар:

ولا نقولُ إنَّ المؤمنَ لا تضُرُهُ الذنوبُ. وإنهُ لا يدخلُ النارَ، ولا إنهُ يخلدُ فيها وإنْ كانَ فاسقًا بعدَ أنْ يخرجَ منَ الدنيا مؤمنًا

яъни: “Мўъмин кишининг қилган гуноҳлари унга зарар қилмайди демаймиз. Яна уни дўзахга киритмайди ҳам демаймиз. Лекин у ерда абадий қолдиради ҳам демаймиз, ҳатто, у фосиқ бўлган тақдирда ҳам. Аммо дунёдан имонли кетган бўлиши шарт”.

Бу ҳақда Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай дейди:

فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُوا فَفِي النَّارِ لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَشَهِيقٌ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ

яъни: “Бас, ўшанда бахтсиз бўлганлар (кофирлар ва гуноҳкор мўминлар) дўзахда бўлурлар ва улар у ерда инграб-ҳанграб турурлар. Модомики (охиратдаги) осмонлар ва ер бор экан, (улар) у ерда мангудирлар, илло Раббингиз хоҳлагани (мўминларни ундан чиқариши) бундан мустаснодир. Албатта, Раббингиз истаган нарсасини амалга оширувчидир!” (Ҳуд сураси, 106-107 оятлар).

Ушбу ояти кариманинг тафсири борасида Ибн Аббос разияллоҳу анҳу, Ҳасан Басрий, Заҳҳок ва Қатода раматуллоҳи алайҳимлардан ривоят қилинишича, оятда истисно қилинган жамоа – осий мўмин мусулмонлардир. Улар Аллоҳ таолонинг раҳмати ёки шафоатчиларнинг шафоати сабаб дўзахдан чиқадилар. Бу ҳақида Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

"يَخْرُجُ مِنْ النَّارِ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَفِي قَلْبِهِ وَزْنُ شَعِيرَةٍ مِنْ خَيْرٍ..." (رواه الامام البخاري عَنْ أَنَسٍ رضي الله عنه).

яъни: “Ла илаҳа иллаллоҳ, деган ва қалбида бир арпа дони оғирлигича яхшилик бўлган одам дўзахдан чиқади” (Имом Бухорий ривоятлари).

Хулоса қилиб айтганда гуноҳкор банда ҳам Аллоҳ таолонинг хоҳишида бўлади, хоҳласа гуноҳларини кечиради, хоҳласа гуноҳлари сабабли азоблайди. Чунки Аллоҳ таоло ўзига ширк келтирган ҳолда вафот этган бандасини кечирмаслигини, ундан бошқа гуноҳларни эса ўзи хоҳлаган бандасидан кечиб юборишини хабарини берган. Тавфиқ Аллоҳдан.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш

СОЛАТУН-НОРИЯ ҲАҚИДА
#дуо

❓63-CАВОЛ
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш

ТАШАҲҲУДДА ЎТИРИШ КАЙФИЯТИ
#намоз

❓276-CАВОЛ: Намозда ташаҳҳуд учун ўтирганда суннатга мувофиқ қандай ўтирилади? Ҳар икки оёқни ётқизиладими ёки бирини ётқизиб, бирини тик қилинадими?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Намозхон иккинчи ракатнинг иккинчи саждасидан бошини кўтарганидан сўнг чап оёғини тўшайди ва унга ўтиради. Ўнг оёғини эса тик қилиб қўяди ва бармоқларини Қибла тарафга қаратади. Тўртинчи ракатдаги ўтириш ҳам шу каби бўлади.

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам иккинчи ракатда иккинчи саждадан муборак бошларини кўтарсалар, чап оёқларини тўшаб унинг устига ўтирар эдилар, ўнг оёқларини тик тутган ҳолда, унинг бармоқларини Қиблага юзлантирардилар.

عَنْ ابْنِ حُجْرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: "قَدِمْتُ الْمَدِينَةَ قُلْتُ لَأَنْظُرَنَّ إِلَى صَلَاةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلَمَّا جَلَسَ يَعْنِي لِلتَّشَهُّدِ افْتَرَشَ رِجْلَهُ الْيُسْرَى وَوَضَعَ يَدَهُ الْيُسْرَى يَعْنِي عَلَى فَخِذِهِ الْيُسْرَى وَنَصَبَ رِجْلَهُ الْيُمْنَى" (رواه الامام الترميذي)

яъни: Воил ибн Ҳужр разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг намозларини кўрай деб, Мадинага бордим. У Зот ташаҳҳудга ўтирсалар, чап оёқларини тўшар, чап қўлларини чап сонларига қўяр ва ўнг оёқларини тик қилардилар” (Имом Термизий ривоятлари).

Оиша разияллоҳу анҳо Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг ўтиришларини шундай сифатлаганлар:

"كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يستفتح الصلاة بالتكبير والقراءة بالحمد لله رب العالمين وكان إذا ركع لم يشخص رأسه ولم يصوبه ولكن بين ذلك وكان إذا رفع رأسه من الركوع لم يسجد حتى يستوي قائما وكان إذا رفع رأسه من السجدة لم يسجد حتى يستوي جالسا وكان يقول في كل ركعتين التحية وكان يفرش رجله اليسرى وينصب رجله اليمنى وكان ينهى عن عقبة الشيطان وينهى أن يفترش الرجل ذراعيه افتراش السبع وكان يختم الصلاة بالتسليم" (رواه الامام مسلم).

яъни: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам намозни такбир ва “Алҳамду лиллааҳи роббил аламийн”ни қироати билан бошлар эдилар. Қачон рукуъ қилсалар, бошларини кўтариб ҳам, тушуриб ҳам юбормас, балки шунинг ўртасида тутар эдилар. Қачон саждадан бошларини кўтарсалар, ростланиб ўтирмагунларича, сажда қилмасдилар. Ҳар икки ракатда “Ат-Таҳийёт”ни айтардилар. Чап оёқларини тўшаб, ўнг оёқларини тик тутар эдилар. Шайтон уқбасидан қайтарар эдилар ва кишининг йиртқич тирсакларини ерга тўшаганидек тўшашидан қайтарар эдилар. У Зот намозни салом билан тугатар эдилар” (Имом Муслим ривоятлари).

Ушбу ривоятдаги Оиша онамиз разияллоҳу анҳонинг “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай қилар эдилар” дейишлари мутлақ бўлиб, бу У Зотнинг икки ташаҳҳудда шундай ўтиришларига далолат қилади. Чунки у киши ушбу ҳадисда ҳар икки ракатда машруъ зикрни баён қилиб, бунинг ортидан ўтириш кўринишини зикр қилмоқдалар. Аслида бу билан аввалги ҳолатни зикр қилиб, кейинги ҳолатни эсдан чиқариб қўяётганлари йўқ, балки аввалги ва кейинги ташаҳҳудларда ҳам худди шундай ўтирганликларини айтмоқдалар.

Ҳанафий мазҳабидаги машҳур фатво китобларидан ҳисобланган “Фатавои Ҳиндийя” китобида ҳам шундай баён қилинган.

وَإِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ مِنْ السَّجْدَةِ الثَّانِيَةِ فِي الرَّكْعَةِ الثَّانِيَةِ افْتَرَشَ رِجْلَهُ الْيُسْرَى وَجَلَسَ عَلَيْهَا وَنَصَبَ الْيُمْنَى نَصْبًا وَوَجَّهَ أَصَابِعَهُ نَحْوَ الْقِبْلَةِ وَوَضَعَ يَدَيْهِ عَلَى فَخِذَيْهِ وَبَسَطَ أَصَابِعَهُ. كَذَا فِي الْهِدَايَةِ وَلَا يَأْخُذُ الرُّكْبَةَ هُوَ الْأَصَحُّ. كَذَا فِي الْخُلَاصَةِ وَإِنْ كَانَتْ امْرَأَةٌ جَلَسَتْ عَلَى أَلْيَتِهَا الْيُسْرَى وَأَخْرَجَتْ مِنْ الْجَانِبِ الْأَيْمَنِ. كَذَا فِي الْهِدَايَةِ.

яъни: “Намозхон қачон иккинчи ракатнинг иккинчи саждасидан бошини кўтарса, чап оёғини тўшайди ва унинг устига ўтиради. Ўнг оёғини эса тик қилиб қўяди ва бармоқларини Қибла тарафга қаратади. Икки қўлини бармоқларини ёзган ҳолда сонининг устига қўяди (яъни қўлни мушт қилиб олмайди ). “Ҳидоя” китобида шундай дейилган. Қаъдада ўтирганда тиззасини ушламайди. “Хулоса” китобида ҳам шундай дейилган”.

Агар намозхон аёл киши бўлса, чап думбасига ўтиради ва икки оёғини ўнг тарафдан чиқаради. “Ҳидоя” китобида ҳам шундай зикр қилинган".

Чунки аёлларнинг мана шундай ўтириши улар учун авратларни янада яширувчироқдир. Бу ҳақида ҳанафий мазҳаби уламоларимиз бир қанча саҳобаи киромлардан ривоят қилинган саҳиҳ нақлларга суянганлар. Аллоҳ янада билувчидир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш

ПИЁДА ҲАЖ ҚИЛГАН АФЗАЛМИ ЁКИ УЛОВДАМИ?
#ҳаж

❓64-CАВОЛ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш

УЛАР БЕРГАН ФАТВОЛАРГА АМАЛ ҚИЛИШ ЖОИЗМИ?
#фатво

❓65-CАВОЛ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://savollar.muslim.uz
📲 @SavollarMuslimUzBot

▫️ Каналга уланиш

#ХУШХАБАР!
Фатво масаласида янги инновацион сайт ишга тушди!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси мўмин-мусулмонларнинг диний мазмундаги саволларига қулай ва тезкор жавоб олишларини таъминлаш мақсадида, интерактив ва инновацион хизматларни ўз ичига олган fatvo.uz сайтини ишга туширди. Мазкур сайт диний савол-жавоб йўналишида энг замонавий хизматларни ўзида мужассам этгани билан алоҳида аҳамиятга эгадир...
https://muslim.uz/index.php/yangiliklar-2016/uzbekistan/item/19229

FATVO.UZ
@muslimuzportal | @diniysavollar

ВАБО ТАРҚАЛГАН ПАЙТДА МУСУЛМОННИНГ ВАЗИФАЛАРИ
#Коронавирус

❓277-CАВОЛ: Турли хил тез тарқалувчи вабо, ўлат касаллиги ва шу каби эпидемиялар рўй берган пайтда мусулмон киши ўзини қандай тутиши керак?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Бундай ҳолатларда мусулмон киши Аллоҳ таолонинг тақдир қилгани юзага чиқишига қаттиқ ишонган ҳолда, касалликдан сақланиш чора тадбирларини кўриши лозим. Вабо ва шу каби тез тарқаладиган касалликлар чиққан жойга кирилмайди ва қаттиқ зарурат бўлмаса, у ердан чиқиб кетилмайди. Тиббий соҳа вакиллари кўрсатмаларига тўла амал қилинади. Мана шу шартларга амал қилиб, вабо, ўлат ва шу каби касалликлардан вафот этган мўмин-мусулмонлар шаҳидлик мартабасини топадилар.

Коронавирус (COVID-19) касаллиги шиддат билан тарқалиб унинг географик ҳудуди кенгаяётган ва одамлар орасида уни юқумли касаллик эканлиги ваҳимаси кучаяётган пайтда дунё ислом уламолари бу касалликнинг шаръий муолажаларини эслатмоқдалар. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

{ أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ المَوْتُ وَلَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ } [ النساء : 78 ]

яъни: “Қаерда бўлсангиз ҳам ўлим сизларни топади, ҳатто мустаҳкам қалъалар ичида бўлсангиз ҳам” (Нисо сураси 78-оят).

Бошқа бир ояти каримада эса:

{ وَلاَ تُلْقُوا بِأيْدِيكُمْ إلَى التَّهْلُكَةِ } [البقرة : 195] .

яъни: “...ўз қўлларингиз (бахиллигингиз) билан ўзларингизни ҳалокатга ташламангиз!”, — дейилган (Бақара сураси 195-оят).

Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг вабо ҳақидаги сўзлари юқоридаги оятларининг тасдиғидир. У зот алайҳиссалом шундай деганлар:

إِنَّ هَذَا الْوَبَاءَ رِجْزٌ أَهْلَكَ اللَّهُ بِهِ الْأُمَمَ قَبْلَكُمْ وَقَدْ بَقِيَ مِنْهُ فِي الْأَرْضِ شَيْءٌ يَجِيءُ أَحْيَانًا وَيَذْهَبُ أَحْيَانًا فَإِذَا وَقَعَ بِأَرْضٍ فَلَا تَخْرُجُوا مِنْهَا وَإِذَا سَمِعْتُمْ بِهِ فِي أَرْضٍ فَلَا تَأْتُوهَ (رواه الامام احمد عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ رضي الله عنه)

яъни: “Албатта, бу вабо – Аллоҳ у билан сиздан аввалги қавмларни ҳалок қилган азобдир. Ер юзида ундан бир ози қолган. Гоҳида келади, гоҳида кетади. Агар бир ерда вабо пайдо бўлса, у ердан чиқиб кетманглар. Агар бир ерда вабо борлигини эшитсангиз, у ерга борманглар” (Имом Аҳмад ривоятлари).

Мадинага ҳижрат қилингандан кейин бир муддат ўтгач, Абу Бакр ва Билол разияллоҳу анҳумони иситма (безгак, вабо) тутди. Бу ҳақда Пайғамбаримизга хабар берилганда, У Зот алайҳиссалом вабонинг кўтарилиши ва Жуҳфа деган жойга кетишини сўраб дуо қилдилар. Аллоҳ таоло У Зотнинг дуоларини қабул қилди (Имом Байҳақий ривоятлари).

Вабо ва ўлат (эпидемиялар) сабабидан вафот этган мусулмонлар ҳақида Пайғамбаримиз алайҳиссалом шундай деганлар:

الطَّاعُونُ شَهَادَةٌ لِكُلِّ مُسْلِمٍ (رواه الامام البخاري عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ)

яъни: “Вабо – ҳар бир мусулмон учун шаҳидликдир” (Имом Бухорий ривоятлари).

Тарихда Юсуф алайҳиссалом Миср азизи (вазири)нинг аёли уни зинога чорлаган пайтда энг аввало Аллоҳ таолодан паноҳ сўраган. Марям онамизга Жаброил алайҳиссалом одам қиёфасида кўринганида у зот ҳам энг аввало: “Мен Раҳмондан сендан паноҳ беришини сўрайман”, – дедилар. Демак, мусулмон киши бирор мусибатга йўлиқса, аввало Аллоҳ таолодан бу балоларни даф қилишини, машаққатларни енгиллатишини сўраб дуо қилиши лозим бўлади. Банданинг бошига келадиган касаллигу ташвишларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг тақдири илоҳийсидир. Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам:

ولا يرد القدر إلا الدعاء ... (رواه الامام ابن ماجة عن ثوبان)

яъни: “Қазои қадарни дуогина қайтаради”, – деганлар (Имом ибн Можа ривоятлари). Дуони ижобат бўлиши учун аввало инсоннинг луқмаси ҳалол бўлиши, дуосининг қабул бўлишига қатъий ишониши ва дуо ижобат бўладиган муборак вақтларни эътиборга олиши лозим.

Қуръони карим инсоннинг ҳиссий ва маънавий касалликларига шифо бўлади. Аллоҳ таоло Исро сурасиниг 82-оятида шундай марҳамат қилган.

وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ

яъни: “Биз Қуръонни мўминлар учун шифо ва раҳмат ўлароқ нозил қилурмиз”.

Инсоннинг иймон эътиқоди қанча кучли бўлса, Қуръони Каримнинг шифоси ҳам шунча зиёда бўлади. Бу борада Аллоҳ таоло Фуссилат сурасиниг 44-оятида шундай марҳамат қилган.

{قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدًى وَشِفَاءٌ}

яъни: “У (Қуръон) иймон келтирганлар учун ҳидят ва шифо” деб айт”.

Қуръони Каримнинг барчаси шифо бўлиб, хусусан Оятал Курсий, Фотиҳа, Ихлос, Фалақ ва Нас суралари билан даволанишни уламоларимиз тавсия қилишган. Хусусан Ихлос, Фалақ ва Нас сураларини эрталаб ва кечқурун уч мартадан ўқиб юрса барча касаллик ва балоларни даф қилишга етарли бўлади.
Шунингдек, Пайғамбаримиз алайҳиссалом:

مَنْ قَرَأَ بِالْآيَتَيْنِ مِنْ آخِرِ سُورَةِ الْبَقَرَةِ فِي لَيْلَةٍ كَفَتَاهُ (رواه الامام البخاري عَنْ أَبِي مَسْعُودٍ)

яъни: “Ким Бақара сурасининг охирги икки оятини тунда ўқиса, унга етарли бўлади”, – дедилар (Имом Бухорий ривоятлари). Яъни, бу оятларнинг баракасидан Аллоҳ бандасини турли бало-офатлардан асрайди.

Киши беш вақт намоз ўқиб юриши, хусусан бомдод намозини жамоат билан адо қилишда бардавом бўлса, турли касалликлардан омонда бўлади.

Имом Муслим ривоят қилган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз алайҳиссалом:

«مَن صَلَّى الصُّبْحَ فَهو في ذِمَّةِ اللهِ...»

яъни: “Ким бомдод намозини ўқиса у(киши) Аллоҳнинг ҳимоясидадир”, – деганлар. (Жундуб ибн Абдуллоҳ разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган)

Ҳадиси шарифларда инсон бирор мусибат ёки касалликка йўлиққанда ўқийдиган махсус дуолар ҳам келган. Пайғамбаримиз алайҳиссалом:

مَا مِنْ عَبْدٍ يَقُولُ فِي صَبَاحِ كُلِّ يَوْمٍ وَمَسَاءِ كُلِّ لَيْلَةٍ: بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ، وَهُوَ السَّمِيعُ العَلِيمُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، لم يَضُرَّهُ شَيْءٌ

яъни: “Кимки: “Унинг исми туфайли еру осмонда бирор нарса зарар бера олмайдиган Аллоҳнинг номи билан паноҳ сўрайман. У ўта эшитувчи ва билувчи зотдир”, – деб уч марта айтса, унга бирор нарса зарар бермайди”, – дедилар. (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривоятлари).

Банда зикр ва истиғфорни кўп айтиши унинг турли бало қазолардан омонда бўлишига сабаб бўлади. Аллоҳ таоло “Анфол” сурасида шундай марҳамат қилган:

وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ

яъни: “Модомики, улар истиғфор айтар эканлар, Аллоҳ уларни азобловчимас”. Аллоҳ янада билувчидир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://fatvo.uz

▫️ Каналга уланиш

ҲАРОМ ЛУҚМА ЕГАН КИШИНИНГ НАМОЗИ ҚАБУЛ ЭМАСМИ?
#ҳалол ва ҳаром

❓278-CАВОЛ: Ҳаром луқма еганини билган одам қирқ кун намози қабул бўлмайдими? Aгар шундай бўлса қирқ кунлик намозини қайта ўқийдими?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳаром луқма сабаб намоз қабул бўлмаслиги борасида баъзи ҳадислар келган. Жумладан:

"من أكل لقمة من حرام لم تقبل منه صلاة أربعين ليلة" (رواه الامام الديلمي).

яъни: “Ким ҳаром луқма еса, қирқ кун намози қабул қилинмайди” (Имом Дайламий ривояти).

"من شرب الخمر لم يقبل له أو لم يتقبل الله له صلاة أربعين صباحا" (رواه الامام الطبراني)

яъни: “Кимки ароқ ичса, унга қирқ кун эрталаб намози қабул қилинмайди” (Имом Табароний ривоятлари).

Имом Нававий раҳимаҳуллоҳ ушбу ривоятларни изоҳлаб: “Бу ҳадисларда зикр қилинган намоз қабул қилинмаслигидан унинг савоби қабул бўлмаслиги тушунилади. Лекин банданинг зиммасидаги фарз соқит бўлади”, деганлар (“Шарҳи саҳиҳи Муслим” китоби).

Шундай экан, аввало Аллоҳ ҳаром қилган таом ёки ичимлик истеъмол қилишдан сақланиш ва юқорида зикр қилинган Пайғамбаримизнинг ҳадисларни доим ёдда сақлаш лозим. Зеро, мўмин-мусулмон учун битта намозининг ажридан маҳрум бўлиши улкан мусибатдир. Мабодо, бандалик қилиб, бир марта ароқ ичган ёки ҳаром луқма еган киши қирқ кун намозим қабул бўлмас экан, деб намозини ўқимасдан юрмайди. Балки, ҳар бир намозни ўз вақтида ўқиши фарздир. Ушбу ўқиган намозлари зиммасидан соқит бўлади ва қайта ўқиши шарт бўлмайди. Аллоҳ янада билувчидир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://fatvo.uz

▫️ Каналга уланиш

АСАЛНИНГ ЗАКОТИ
#закот

❓279-CАВОЛ: Асаларичилик билан шуғулланамиз. Агар 653 кг асал олсак, 1/10 (ўндан бири)ни беришимиз керак. Биз фойдани 1/10 ни берамизми ёки 653 кг дан 65.3 кг берамизми? Тоғли туманларга олиб борамиз, анча харажат кетади. Агар 65.3 кг ни ажратсак бизга деярли фойда қолмайди, яна билмадим?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Асалнинг ушри соф фойдадан эмас, йиғилган жами асалнинг ўндан бири берилади. Ушрни ҳисоблаётганда харажатлар чиқариб ташланмайди. Асалнинг миқдори қанчага етса, ундан ушр берилиши масаласида Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳдан қилинган ривоятга кўра қанча асал олинса ҳам уни ўндан бири берилади. Икки шогирдлари: Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммадлар раҳматуллоҳи алайҳимо наздида эса асалнинг миқдори беш васақ (653 кг)га етса, кейин ўндан бирини беради, агар беш васаққа етмаса, бермайди.

Ушр бериладиган ҳосилдан харажатлар чиқариб ташланмаслигининг сабаби бу мавзудаги оят ва ҳадис мутлақ (ҳеч қандай қайдларсиз) келган. Қуръони каримда шундай дейилади:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُم مِّنَ الْأَرْضِ ۖ

яъни: “Эй, имон келтирганлар! Ўз қўл меҳнатингиз ва Биз сизлар учун ердан чиқарган нарсаларнинг яхшиларидан эҳсон қилингиз!...” (Бақара сураси 267-оят).

Ояти каримада эҳсон қилишга умумий буйруқ бор, харажатлар чиқарилиши ёки чиқарилмаслиги ҳақида ҳеч нарса дейилмаган.

Абдуллоҳ ибн Амр разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ أَخَذَ مِنْ الْعَسَلِ الْعُشْرَ (رواه الامام ابن ماجه)

яъни: “Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам асалдан ушр (ўндан бири)ни олдилар” (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Бу ҳадиси шарифда ҳам харажатлар ҳақида тафсилот келтирилмаган.

Деярли барча ҳанафий фиқҳ манбаларда ушр бермоқчи бўлган киши харажатларни чиқариб ташламаслиги ва кўпми, камми йиғиб олган асалидан ушр берилиши айтилган:

ولا تحسب مئونته، والخرج عليه. وفي العسل العشر قل أو كثر إذا أخذ من أرض العشر

яъни: “(Ушр бериладиган маҳсулотларнинг) сарф-харажатлари ҳисобланмайди. Асал кўпми, камми ушрий ердан олинса, унинг ўндан бири берилади” (“Ал-Мухтор лил-фатво” китоби).

Баъзи ҳолларда асаларичилар сиз айтган қийинчиликларга дуч келишса, имкон қадар Аллоҳ таолога тақво қиладилар ва Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммадларнинг (раҳматуллоҳи алайҳимо) сўзларига амал қилиб, асалнинг миқдори беш васақ (≈653 кг)га етса, кейин харажатларни чиқармасдан ўндан бирини берадилар.

Лекин ҳолат мўътадил бўлганда, Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг сўзларига амал қилиб, йиғилган асал камми, кўпми харажатларни чиқармасдан ўндан бирини бериш энг эҳтиётли йўл эканини эслатамиз. Аллоҳ янада билувчидир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://fatvo.uz

▫️ Каналга уланиш

ҚУРЪОННИ ОСОН ЁДЛАШИМ УЧУН МАСЛАҲАТЛАР БЕРСАНГИЗ
#Қуръони карим

❓280-CАВОЛ: Мен Қуръон ёд олмоқчиман. Аммо ёд олишга жуда қийналяпман. Менга Қуръонни осон ёдлашим учун маслаҳатлар берсангиз, илтимос.

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Қуръони карим башариятнинг ҳидояти учун нозил қилинган. Ҳар бир мусулмон Аллоҳнинг Каломини ёдлаш ва амал қилишга интилади. Ҳадисларда Қуръонни ёд олган кишига кўп мукофотлар ваъда қилинган. Жумладан:

"خيركم من تعلم القرآن وعلمه" (رواه الامام البخاري عن عثمان رضي الله عنه)

яъни: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларнинг яхшиларингиз Қуръонни ўрганиб, уни бошқаларга ҳам ўргатганларингиздир”, деганлар (Имом Бухорий Усмон разияллоҳу анҳудан ривоят қилганлар).

Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръонни ўқинглар, чунки у қиёмат куни ўқувчиларига шафоатчи бўлади”, деганлар (Имом Муслим ривоятлари).

Қуйида Қуръонни осон ва пухта ёдлашнинг айрим қоидаларини баён қиламиз:
🔹 Аввало, Қуръони каримни ёдлашдек муҳим ишга киришишдан олдин “Зеҳнимни ўткир, хотирамни кучли, тилимни бурро қилгин”, – деб, Аллоҳ таолога дуо қилинг. Чунки, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳам бирор муҳим ишга киришишдан олдин Аллоҳ таолодан ўша ишни осон ва хайрли қилишини сўраб дуо қилар эдилар.
🔹 Қуръонни ёдлашдан мақсадингиз ва ниятингиз тўғри бўлсин. Одамларни олдида обрў орттириш, мол-дунёга эришиш учун эмас, балки, фақат Аллоҳ таолони розилигига эришиш учунгина Қуръон ёдлашни мақсад қилинг. Чунки, Аллоҳ таоло холис Ўзи учун бажарилган амални қабул қилади ва ўша ишга барака ато этади.
🔹 Ёдлаш қобилиятингиз ва кун тартибингиз (бир кунда қанча вақтни Қуръон ёдлашга ажрата олишингиз)га қараб, ўзингизга қулай режа тузиб олинг ва унга қатъий амал қилинг.
🔹 Битта мусҳафдан ёдлаш ва такрор қилишга одатланинг. Шунда ҳар бир саҳифадаги оятларнинг жойлашиши зеҳнингизга ўрнашиб, ёдга келиши осон бўлади.
🔹 Ҳар куни Қуръоннинг бир қисмини тиловат қилишга одатланинг. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Амалнинг яхшиси оз бўлса ҳам, давомли бўлганидир”, деганлар (Муттафақун алайҳ).
🔹 Ёдланган оятларни устознинг текширувидан ўтказинг. Чунки Қуръонни ўзича ўқиб, ёдлаб, такрорлаган киши хатосини билмайди. Устоздан ўтказган кишининг эса хатолари тузатилади ва ёдлаганлари мустаҳкамланади.
🔹 Ухлаш вақтини ҳамда овқатланиш тартибини меъёрида бўлишини назорат қилинг. Чунки, кўп овқат ейиш уйқуни келтиради. Кам овқат ейиш эса қувватни кетказади.
🔹 Кечалари Қуръонга қараб тиловат қилинг. Зеро, кечаси фикр кўп чалғимайди, ихлос билан тиловат қилиш ҳам оятларнинг қалбдан мустаҳкам жой олишига сабаб бўлади.
🔹 Ёд олишга қийналган ёки хато ўқилган оятларнинг тагига қалам билан чизиб қўйинг. Хатолар тўғриланганидан кейин чизиқ ўчириб ташланади. Шунинг учун ҳам қорининг алоҳида Қуръони бўлиши керак.
🔹 Оятларнинг маъноларини билиш ҳам тез ва пухта ёдлаш сабабларидандир.
🔹 Араб тили наҳв қоидаларини билиш Қуръон ўқувчини кўп хатолардан сақлайди. Натижада, талаба оятларга ҳаракатларни тўғри қўйиб, эркин ва равон ўқийдиган бўлади.
🔹 Қуръон оятларини тафаккур қилиш ўхшаш оятларни бир-бирига чалкаштириб юборишдан сақлайди.
🔹 Қуръон ёдлаш учун муносиб вақтни танланг. Саҳар пайти, шом билан хуфтон намозлари оралиғи ҳамда зеҳн дунёвий нарсалар билан машғул бўлмайдиган вақтлар Қуръонни ёд олиш ва такрорлаш учун қулай, фазилатли вақтлар саналади. Аллоҳ янада билувчи.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://fatvo.uz

▫️ Каналга уланиш

НАМОЗДАН КЕЙИН АРАБЧА ДУО ҚИЛИШ
#дуо

❓281-CАВОЛ: Ҳурматли устозлар, намоздан кейин қандай арабча дуолар қилиш керек?

💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам Муоз ибн Жабал разияллоҳу анҳуга ҳар бир фарз намоздан сўнг қандай дуо қилишни таълим берганлар. Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

أَخَذَ رَسُولُ اللهِ ﷺ بِيَدِهِ يَوْمًا ثُمَّ قَالَ: «يَا مُعَاذُ، وَاللهِ إِنِّي لَأُحِبُّكَ». فَقَالَ مُعَاذٌ: بِأَبِي وَأُمِّي يَا رَسَولَ اللهِ، وَأَنَا وَاللهِ إِنِّي لَأُحِبُّكَ، فَقَالَ: «أُوصِيكَ يَا مُعَاذُ، لَا تَدَعَنَّ دُبُرَ كُلِّ صَلَاةٍ أَنْ تَقُولَ: اللَّهُمَّ أَعِنِّي عَلَى ذِكْرِكَ وَشُكْرِكَ وَحُسْنِ عِبَادَتِكَ». رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالنَّسَائِيُّ.

яъни: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир куни қўлимдан ушлаб, “Эй Муоз, Аллоҳга қасамки, мен сени яхши кўрурман», дедилар. “Эй Аллоҳнинг Расули, ота-онам сизга фидо бўлсин, Аллоҳга қасамки, албатта, мен ҳам сизни яхши кўраман», дедим. У зот: “Эй Муоз, мен сенга ҳар бир намоздан кейин «Аллоҳумма аъинни ала зикрика ва шукрика ва ҳусни ибадатика” дейишни тарк қилмаслигингни тавсия қиламан”, дедилар” (Имом Абу Довуд ва Имом Насоий ривоят қилганлар).

Дуонинг маъноси: “Аллоҳим, Сени зикр қилишда, Сенга шукр қилишда ва Сенга гўзал ибодат қилишда менга ёрдам бер”.

Шу билан бирга намоздан кейин киши ўзи, аҳли оиласи, яқинлари ва барча мўмин-мусулмонлар ҳақига умумий дуолар қилиши мумкин. Бунда дуонинг айнан араб тилида бўлиши талаб этилмайди. Энг муҳим, дуо қилаётган киши чин ихлос билан ва дуосининг ижобатига ишониб дуо қилиши керак. “Ижобат бўлармикин” деган иккиланиш билан сўраш дуонинг ижобат бўлмаслигига сабаб бўлади. Бу ҳақида ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз алайҳиссалом шундай дейдилар:

ادْعُوا اللَّهَ وَأَنْتُمْ مُوقِنُونَ بِالإِجَابَةِ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ لاَ يَسْتَجِيبُ دُعَاءً مِنْ قَلْبٍ غَافِلٍ لاَهٍ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّنْ عن أَبِى هُرَيْرَةَ

яъни: “Аллоҳнинг ижобатига қатъий ишонган ҳолда дуо қилинглар, билингларки, ғофил (тили талаффуз қилаётган нарсадан бошқа нарса билан) банд бўлган қалбдан Аллоҳ дуони қабул қилмайди” (Имом Термизий ривоятлари). Аллоҳ янада билувчи.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
🌐 https://fatvo.uz

▫️ Каналга уланиш