💡 حفظ خاك، نجات آينده بشر
✏ سید ابوالفضل میرقاسمی
🌍 دهکده جهانی
@dehkade_jahan
#آبخیزداری
#آبخوان_داری
✅ یکی از بزرگ ترین غفلت های بشر و به ویژه ایرانیان بی توجهی به #حفاظت_از_خاک است. خاک بستر حیات کشاورزی است که متاسفانه در کشور ما هر سال میلیون ها تن از این سرمایه ملی به دلایل گوناگون هدر می رود. خوشبختانه از دهه دوم انقلاب به این سو وزارت جهاد کشاورزی از طریق #آبخیزداری و در کنار رودخانه های فصلی با عملیات #آبخوان_داری گام های بنیادی برای حفظ این ماده حیاتی برداشته ؛ اما کافی نیست و اگر هر یک از شهروندان در این زمینه احساس مسئولیت نکنند ، پیامد آن فاجعه های زیست محیطی و اجتماعی خواهد بود. آقای سید ابوالفضل میر قاسمی در روزنامه اعتماد ۱۸ آذرماه مطلب قابل توجهی در این زمینه نگاشته اند که امیدوارم مورد توجه دوستان قرار گیرد.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
✅ شعار امسال #روز_جهاني_خاك، اين بود: #فرسايش_خاك_را_متوقف_كنيد_تا_آينده_ما #حفظ_شود. اكوسيستم خاك بسيار پيچيده و هنوز ناشناخته است. خاك، منبعي غني از ميكروارگانسيم‌ها و محل زندگي انواع حشرات و قارچ‌ها و باكتري‌ها است. ميزان حاصلخيزي اراضي تابعي از تركيب كاني‌ها، مواد شيميايي و بيولوژيكي است. خاك بستر استقرار گياه است كه حيات انسان‌ها و ساير جانوران مستقيم و غيرمستقيم به سلامت خاك بستگي دارد. بديهي است آلودگي خاك، سبب آلوده شدن محصولات كشاورزي و باغي و در نهايت سبب به خطر افتادن سلامت انسان‌ها و جانوران ديگر مي‌شود. خاك نقش مهمي در حفظ آب و كربن دارد. در جايي كه عمق خاك كم است و يا خاك‌ها غيرقابل نفوذ هستند، پتانسيل بروز سيل افزايش مي‌يابد. شخم زدن اراضي سبب آزاد شدن بخشي از كربن خاك و تشديد پديده گلخانه‌اي و سبب افزايش دماي كره زمين مي‌شود. بنابراين حفظ سلامت و حاصلخيزي خاك، به معني حفظ اكوسيستم و زندگي بشر است.
✅ تشكيل خاك (اين منبع ذي‌قيمت كه نقش مهمي در اكوسيستم و زندگي ما دارد) فرآيندي طولاني است و صدها سال زمان لازم است براي هوازدگي (فيزيكي و شيميايي) تدريجي سنگ‌ها و تشكيل يك سانتيمتر خاك. فرسايش خاك به معني كنده شدن و حمل شدن خاك از محل اوليه خودش توسط آب، باد و يا حركت يخچال‌ها در كوهستان‌ها است. فرسايش خاك (كه اشكال متفاوتي نظير فرسايش سطحي، شياري، خندقي، رودخانه‌اي، ساحلي، زمين لغزش و رانش توده‌هاي خاك دارد) يك فرآيند طبيعي است و تشكيل بسياري از اراضي حاصلخيز در دامنه‌ها، دشت‌ها و مناطق جلگه‌اي مرهون پديده حمل خاك و نهشته شدن آن در پايين دست توسط نيروي ثقل (واريزه‌ها) و يا ته‌نشين شدن گل و لاي رودخانه‌هاست به خصوص در مواقع سيلابي.
در دهه‌هاي اخير، دخالت‌هاي بشري و بهره‌برداري غيراصولي از منابع اراضي سبب بروز «فرسايش خاك تشديدشونده» و به خطر افتادن سلامت و عملكرد اين منبع باارزش شده است. فعاليت‌هايي نظير شخم در جهت شيب توپوگرافي، چراي بي‌رويه و بيش از ظرفيت مراتع، آتش زدن بقاياي گياهي (هم سبب تخريب ساختمان خاك و از بين رفتن ميكروارگانيسم‌هاي خاك و كاهش حاصلخيزي اراضي مي‌شود و هم سبب آلودگي هوا و افزايش گازهاي گلخانه اي)، استفاده بي‌رويه از كودهاي شيميايي و سموم و آفت كش‌ها در فعاليت‌هاي كشاورزي، آبياري اراضي بدون پيش‌بيني سيستم مناسب زهكشي (كه سبب تبخير آب و باقي ماندن نمك آن در سطح زمين و شور شدن تدريجي اراضي مي‌شود)، آبياري اراضي با آب‌هاي شور و يا آلوده از مصاديق فرسايش و تخريب خاك (كاهش حاصلخيزي اراضي) هستند كه مي‌بايست از طريق آموزش و فرهنگ سازي، پيشگيري و كنترل شوند.
✅ بسياري از اراضي لم يزرع، در گذشته اراضي حاصلخيزي بودند كه به دليل بهره‌برداري نادرست و غيراصولي، تخريب شده و كاهش حاصلخيزي و يا شور شدن آنها سبب مهاجرت و آوارگي روستاييان شده است. از بين رفتن خاك به معني از بين رفتن گياه و به خطر افتادن حيات جانوران و در نهايت بروز فقر و مهاجرت در جوامع انساني مي‌شود.
✅ انتظار مي‌رود كه همگان توجه بيشتري به منابع حياتي خاك نموده و در زمينه حفظ و بهره‌برداري اصولي از آن، تلاش بيشتري كنند تا آينده فرزندان‌مان حفظ شود.
#آبخیزداری
#آبخوان_داری
( اگر می پسندید ، لطفاً به اشتراک بگذارید )
ابراهیم جعفری
♈️ تجلی #اخلاق و #مسئولیت_پذیری_اجتماعی در #هفته_منابع_طبیعی
🔹 به مناسبت اعطای نخستین جایزه
" دکتر #محمد_قریب " به دکتر #سید_آهنگ_کوثر
✍ ابراهیم جعفری
🌍 دهکده جهانی
@dehkade_jahan
✅ در روز اول بهمن ماه سال ۱۴۰۰ از سوی انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری، جایزه « استاد دکتر محمد قریب»، به ۱۰ نفر از سرآمدان اخلاق در علوم و فناوری اهدا گردید. در این مراسم دکتر مصطفی معین رئیس شورای علمی جایزه دکتر قریب طی سخنانی به موارد زیر اشاره کرد:
🔹رابطه سه‌گانه علم، اخلاق و مسئولیت اجتماعی، رابطه‌ای سرشتی و تکمیل کننده یکدیگر است. علم یک پدیده اجتماعی است که هدفش کشف مجهولات، نیل به حقیقت و خیر عمومی است. اخلاق نیز چراغ راه و راهنمای انسان و جامعه در همه ابعاد زندگی می باشد. اخلاق در علم، در ارتباط با خیر عامه است؛ یعنی تأمین سلامت، امنیت، آزادی‌های بنیادین در جامعه، رفع فقر و نابرابری و تبعیض، توسعه و پیشرفت و ایجاد عدالت اجتماعی.
🔹نقش و رسالت دیگر اخلاق در علم، پیشگیری از سوء‌استفاده از علم بر ضد انسان در عصر جهانی شدن است. از نگاه اخلاقی و جهانی، میزان آگاهی و دانش فرد، رابطه مستقیمی با مسئولیت و پاسخگویی او دارد. یک فرد دانشمند و متعهد در قبال محیط اجتماعی خود مسئولیتی مضاعف دارد. با همین رویکرد در کنگره جهانی ۱۹۹۹ بوداپست که توسط یونسکو برگزار شده بود، گنجاندن واژه «دانشمند مسئول» در اسناد و مدارک کنگره توسط جمهوری اسلامی ایران مطرح شد.
✅ نام شادروان دکتر محمد قریب به عنوان پزشکی مسأله‌شناس، مردم‌مدار، وارسته، شجاع، وطن‌خواه با مفهوم « دانشمند اخلاقی» قرین و همنشین است. او مدام در پی حقیقت رفت و همواره در دانشگاه مدافع حقوق ملت و پاسدار منافع ملی بود.
🔹 این پزشک انسان دوست یک مصلح اجتماعی هم بود. از حقوق ملت جانانه دفاع نموده و ظلم‌ستیزی می‌کرد که نمونه آن در اعتراض به قرارداد استعماری کنسرسیوم نفت در تاریخ ثبت شده است.
🔹استاد قریب در عین حال یک ادیب و هنرمند بود. او بر بالین کودکی که براثر سوء‌تغذیه نابینا شده بود، اشک می‌ریخت. احساسات لطیف انسانی داشت و در عین حال می‌توانست به بیماران و خانواده آنان آرامش و امید بدهد.
✅ در بیانیه نخستین دوره جایزه دکتر قریب آمده است:
🔹« سرمشق‌های اخلاقی» که با جامعیت علمی و وسعت دامنه تأثیر خود در جامعه بخشی از سرمایه نمادین این سرزمین اند، نقش‌آفرینان این صحنه‌اند که باید از داشته‌های آنان بهره برد.
🔹باید از گذشته آموخت، امروز را از یاد نبرد و به فردا بیشتر اندیشید. پس بهتر آن که به بازشناسی و بازآفرینی سرمشق‌های موفق و تأثیرگذار در حوزه‌های اخلاق و علم اهتمام ورزید و به تعمیم ارزش ها و کنش های اخلاقی در جامعه علمی پرداخت. این اقدام به یقین می تواند برای سرمشق گرفتن کنشگران جوان عرصه علم که چشم امید ملک و ملت به آنان می باشد، راهگشا و کارساز باشد.
✳️ ایران امروز نیازمند یک جامعه اخلاقی است و جامعه اخلاقی بر انسان اخلاقی، نهادهای اخلاقی و ساختارهای اخلاقی استوار است.
✅ یکی از سرآمدان اخلاقی این مرز و بوم در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی جناب آقای دکتر #سید_آهنگ_کوثر است که همراه با ۹ نفر از برجستگان علمی کشور موفق به دریافت جایزه دکتر محمد قریب گردید.
🔹 دکتر کوثر معتقد است در ایران بیش از ۱۴ میلیون هکتار زمین های بسیار مناسب برای آبخوان داری وجود دارد. دست کم ۴ میلیون هکتار از دیمزارهای ما می توانند از آبیاری سیلابی همزمان با تغذیه مصنوعی آبخوان ها بهره برند. در زیر ۴۰ میلیون هکتار، یک چهارم سطح خشکی ایران، جای خالی برای انباشتن ۵۰۰۰ کیلومتر مکعب؛ یعنی تمام بارندگی میانگین ۱۱ سال ایران جا داریم. ارزش فضای خالی آبرفت های ما بر اساس دلار آمریکایی سال ۱۳۹۴ افزون بر ۱۲ تریلیون است.
🔹از این رو برای مقابله با خشکسالی، #فرهنگ_آبخوان داری باید در ایران نهادینه شود. با این اقدام می توان آب رفته به جوی را بازگرداند. از یاد نبریم که سی هزار کاریز متروکه داریم که بنای آن ها بر پایه ارزش دلار آمریکایی سال ۱۳۹۴، بالغ بر ۵۰ میلیارد می گردد.
✅ خرسندیم که دکتر کوثر به عنوان یک " #دانشمند_مسئول "، پس از سال ها مجاهدت علمی که با صبر و بردباری فراوان همراه بود، با بیابانی خشک در منطقه گریبایگان فسا آنچنان مانوس گشت که توانست سیل " ظاهراً بلا و مصیبت " را با پخش روی آبرفت های درشت دانه در ریگزارها، به آرامشی حیات بخش در جهت احیاء اکوسیستم و تنوع زیستی و ... فراخواند و بارقه امیدی برای نسل حال و آینده در جهت مبارزه با خشکسالی به وجود آورد.
✅ خوشبختانه مدلی را که دکتر کوثر با نام #آبخوان_داری طراحی کرد، در نقاط مختلف کشور اجرا گردید و مورد اقبال برخی از محافل علمی جهانی قرار گرفت.
🔹 با عرض تبریک به این دانشمند مسئول، سلامتی، طول عمر و توفیق روزافزون شان را از خداوند متعال مسئلت می نماییم.
🔹 به مناسبت اعطای نخستین جایزه
" دکتر #محمد_قریب " به دکتر #سید_آهنگ_کوثر
✍ ابراهیم جعفری
🌍 دهکده جهانی
@dehkade_jahan
✅ در روز اول بهمن ماه سال ۱۴۰۰ از سوی انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری، جایزه « استاد دکتر محمد قریب»، به ۱۰ نفر از سرآمدان اخلاق در علوم و فناوری اهدا گردید. در این مراسم دکتر مصطفی معین رئیس شورای علمی جایزه دکتر قریب طی سخنانی به موارد زیر اشاره کرد:
🔹رابطه سه‌گانه علم، اخلاق و مسئولیت اجتماعی، رابطه‌ای سرشتی و تکمیل کننده یکدیگر است. علم یک پدیده اجتماعی است که هدفش کشف مجهولات، نیل به حقیقت و خیر عمومی است. اخلاق نیز چراغ راه و راهنمای انسان و جامعه در همه ابعاد زندگی می باشد. اخلاق در علم، در ارتباط با خیر عامه است؛ یعنی تأمین سلامت، امنیت، آزادی‌های بنیادین در جامعه، رفع فقر و نابرابری و تبعیض، توسعه و پیشرفت و ایجاد عدالت اجتماعی.
🔹نقش و رسالت دیگر اخلاق در علم، پیشگیری از سوء‌استفاده از علم بر ضد انسان در عصر جهانی شدن است. از نگاه اخلاقی و جهانی، میزان آگاهی و دانش فرد، رابطه مستقیمی با مسئولیت و پاسخگویی او دارد. یک فرد دانشمند و متعهد در قبال محیط اجتماعی خود مسئولیتی مضاعف دارد. با همین رویکرد در کنگره جهانی ۱۹۹۹ بوداپست که توسط یونسکو برگزار شده بود، گنجاندن واژه «دانشمند مسئول» در اسناد و مدارک کنگره توسط جمهوری اسلامی ایران مطرح شد.
✅ نام شادروان دکتر محمد قریب به عنوان پزشکی مسأله‌شناس، مردم‌مدار، وارسته، شجاع، وطن‌خواه با مفهوم « دانشمند اخلاقی» قرین و همنشین است. او مدام در پی حقیقت رفت و همواره در دانشگاه مدافع حقوق ملت و پاسدار منافع ملی بود.
🔹 این پزشک انسان دوست یک مصلح اجتماعی هم بود. از حقوق ملت جانانه دفاع نموده و ظلم‌ستیزی می‌کرد که نمونه آن در اعتراض به قرارداد استعماری کنسرسیوم نفت در تاریخ ثبت شده است.
🔹استاد قریب در عین حال یک ادیب و هنرمند بود. او بر بالین کودکی که براثر سوء‌تغذیه نابینا شده بود، اشک می‌ریخت. احساسات لطیف انسانی داشت و در عین حال می‌توانست به بیماران و خانواده آنان آرامش و امید بدهد.
✅ در بیانیه نخستین دوره جایزه دکتر قریب آمده است:
🔹« سرمشق‌های اخلاقی» که با جامعیت علمی و وسعت دامنه تأثیر خود در جامعه بخشی از سرمایه نمادین این سرزمین اند، نقش‌آفرینان این صحنه‌اند که باید از داشته‌های آنان بهره برد.
🔹باید از گذشته آموخت، امروز را از یاد نبرد و به فردا بیشتر اندیشید. پس بهتر آن که به بازشناسی و بازآفرینی سرمشق‌های موفق و تأثیرگذار در حوزه‌های اخلاق و علم اهتمام ورزید و به تعمیم ارزش ها و کنش های اخلاقی در جامعه علمی پرداخت. این اقدام به یقین می تواند برای سرمشق گرفتن کنشگران جوان عرصه علم که چشم امید ملک و ملت به آنان می باشد، راهگشا و کارساز باشد.
✳️ ایران امروز نیازمند یک جامعه اخلاقی است و جامعه اخلاقی بر انسان اخلاقی، نهادهای اخلاقی و ساختارهای اخلاقی استوار است.
✅ یکی از سرآمدان اخلاقی این مرز و بوم در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی جناب آقای دکتر #سید_آهنگ_کوثر است که همراه با ۹ نفر از برجستگان علمی کشور موفق به دریافت جایزه دکتر محمد قریب گردید.
🔹 دکتر کوثر معتقد است در ایران بیش از ۱۴ میلیون هکتار زمین های بسیار مناسب برای آبخوان داری وجود دارد. دست کم ۴ میلیون هکتار از دیمزارهای ما می توانند از آبیاری سیلابی همزمان با تغذیه مصنوعی آبخوان ها بهره برند. در زیر ۴۰ میلیون هکتار، یک چهارم سطح خشکی ایران، جای خالی برای انباشتن ۵۰۰۰ کیلومتر مکعب؛ یعنی تمام بارندگی میانگین ۱۱ سال ایران جا داریم. ارزش فضای خالی آبرفت های ما بر اساس دلار آمریکایی سال ۱۳۹۴ افزون بر ۱۲ تریلیون است.
🔹از این رو برای مقابله با خشکسالی، #فرهنگ_آبخوان داری باید در ایران نهادینه شود. با این اقدام می توان آب رفته به جوی را بازگرداند. از یاد نبریم که سی هزار کاریز متروکه داریم که بنای آن ها بر پایه ارزش دلار آمریکایی سال ۱۳۹۴، بالغ بر ۵۰ میلیارد می گردد.
✅ خرسندیم که دکتر کوثر به عنوان یک " #دانشمند_مسئول "، پس از سال ها مجاهدت علمی که با صبر و بردباری فراوان همراه بود، با بیابانی خشک در منطقه گریبایگان فسا آنچنان مانوس گشت که توانست سیل " ظاهراً بلا و مصیبت " را با پخش روی آبرفت های درشت دانه در ریگزارها، به آرامشی حیات بخش در جهت احیاء اکوسیستم و تنوع زیستی و ... فراخواند و بارقه امیدی برای نسل حال و آینده در جهت مبارزه با خشکسالی به وجود آورد.
✅ خوشبختانه مدلی را که دکتر کوثر با نام #آبخوان_داری طراحی کرد، در نقاط مختلف کشور اجرا گردید و مورد اقبال برخی از محافل علمی جهانی قرار گرفت.
🔹 با عرض تبریک به این دانشمند مسئول، سلامتی، طول عمر و توفیق روزافزون شان را از خداوند متعال مسئلت می نماییم.
♈️ #خاک؛ منشأ سخاوت و برکت برای بشر
✳️ به مناسبت فرارسیدن #روز_جهانی_خاک در سال ۲۰۲۲ میلادی ( ۱۴ آذر ماه) با شعار
« #خاک_سرآغاز_غذا »
✍ ابراهیم جعفری
🌍 دهکده جهانی
@dehkade_jahan
✅ خاک منشأ سخاوت، برکت و نعمت‌های مختلفی برای بشر است، وقتی دانه‌ای در درون زمین جای می‌گیرد، یک خوشه را به انسان تحویل می‌دهد، آب گل‌آلود را جذب می‌کند و به جای آن چشمه‌های زلال را بیرون می‌ریزد و منبع عظیمی برای ذخیره آب و تصفیه آن به شمار می رود.
✅ سنگ‌های سفت و سخت موجود در سطح زمین، در نتیجه تأثیر عوامل فیزیکی به مرور زمان خرد می‌شوند؛ این مواد که از تخریب سنگ حاصل شده، به‌صورت طبقات کم و بیش ضخیم، روی سنگ‌های اولیه که هنوز تحت تأثیر عوامل خارجی واقع نشده‌اند را می‌پوشاند. مواد حاصل از تخریب سنگ‌ها، مخلوط با مواد آلی پوسیده و نپوسیده موجودات زنده، خاک را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین خاک قسمت سطحی است که بر اثر عوامل مختلف فیزیکی، شیمیایی و زیستی به‌وجود می‌آید.
✅ خداوند در آیه ۵۸ سوره مبارکه اعراف می‌فرماید: «وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذی خَبُثَ لایَخْرُجُ إِلّا نَکِداً کَذالِکَ نُصَرِّفُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَشْکُرُونَ؛ سرزمین پاکیزه (و مستعد)، گیاهش به فرمان پروردگار مى روید، امّا سرزمین‌هاى ناپاک (و شوره‌زار)، جز گیاه اندک و بى‌ارزش، از آن نمى‌روید، این گونه آیات (خود) را براى گروهى که شکر گزارند، شرح مى‌دهیم»؛ بنابراین خاک یک پدیده طبیعی است که عموماً در همه‌جا و در همه نوع شرایط آب و هوایی می‌تواند حضور داشته باشد. خاک یکی از شرایط مهم پیدایش حیات و تمدن روی کره زمین است و بررسی دقیق این پدیده طبیعی که در زندگی هر موجود زنده‌ای نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند، لازم و ضروری است.
✅ انسان مسلمان در برابر خاک مسئول است و از این نعمت الهی باید به‌خوبی محافظت کند و از آلوده کردن آن بپرهیزد. خاک علاوه بر آن‌که عنصری لازم برای پرورش و رشد و نمو درختان و گیاهان است، می‌تواند آلودگی‌ها را متلاشی و نابود کند، به شرط آن‌که این مواد در حد ظرفیت قابل تحمل خاک برای تصفیه خود به خود به آن اضافه شود.
✅ یکی از بزرگ ترین غفلت های بشر و به ویژه ایرانیان بی توجهی به #حفاظت_از_خاک است. خاک بستر حیات کشاورزی است که متاسفانه در کشور ما هر سال میلیون ها تن از این سرمایه ملی به دلایل گوناگون هدر می رود. خوشبختانه از دهه دوم انقلاب به این سو وزارت جهاد کشاورزی از طریق #آبخیزداری و در کنار رودخانه های فصلی با عملیات #آبخوان_داری گام های بنیادی برای حفظ این ماده حیاتی برداشته ؛ اما کافی نیست و اگر هر یک از شهروندان در این زمینه احساس مسئولیت نکنند ، پیامد آن فاجعه های زیست محیطی و اجتماعی خواهد بود.
✅ تشكيل خاك فرآيندي طولاني است و صدها سال براي هوازدگي (فيزيكي و شيميايي) تدريجي سنگ‌ها و تشكيل يك سانتيمتر خاك زمان لازم است. فرسايش خاك به معني كنده شدن و حمل شدن خاك از محل اوليه خودش توسط آب، باد و يا حركت يخچال‌ها در كوهستان‌ها است.
🔹در دهه‌هاي اخير، دخالت‌هاي بشري و بهره‌برداري غيراصولي از منابع اراضي سبب بروز «فرسايش خاك تشديدشونده» و به خطر افتادن سلامت و عملكرد اين منبع باارزش شده است. در همان حال فعاليت‌هايي نظير شخم در جهت شيب توپوگرافي، چراي بي‌رويه و بيش از ظرفيت مراتع، آتش زدن بقاياي گياهي سبب تخريب ساختمان خاك و از بين رفتن ميكروارگانيسم‌هاي خاك و كاهش حاصلخيزي اراضي مي‌شود. علاوه بر آن آلودگي هوا و افزايش گازهاي گلخانه اي، استفاده بي‌رويه از كودهاي شيميايي و سموم و آفت كش‌ها در فعاليت‌هاي كشاورزي، آبياري اراضي بدون پيش‌بيني سيستم مناسب زهكشي می گردد. آبياري اراضي با آب‌هاي شور و يا آلوده از مصاديق فرسايش و تخريب خاك (كاهش حاصلخيزي اراضي) هستند كه باید از طريق آموزش و فرهنگ سازي، پيشگيري و كنترل شوند.
✅ بسياري از اراضي غیر قابل کشت، در گذشته اراضي حاصلخيزي بودند كه به دليل بهره‌برداري نادرست و غيراصولي، تخريب شده و كاهش حاصلخيزي و يا شور شدن آنها سبب مهاجرت و آوارگي روستاييان شده است. از بين رفتن خاك به معني از بين رفتن گياه و به خطر افتادن حيات جانوران و در نهايت بروز فقر و مهاجرت در جوامع انساني مي‌شود. بی جهت نیست که شعار روز جهانی خاک را در سال جاری ( ۲۰۲۲ میلادی ), « خاک سرآغاز غذا » انتخاب کرده آند.
✅ امید است كه هم میهمان با توجه بيشتر به منبع حياتي خاك و حفظ و بهره‌برداري اصولي از آن، در جهت « توسعه پایدار » گام بردارند تا آينده فرزندان‌مان حفظ شود.
✳️ به مناسبت فرارسیدن #روز_جهانی_خاک در سال ۲۰۲۲ میلادی ( ۱۴ آذر ماه) با شعار
« #خاک_سرآغاز_غذا »
✍ ابراهیم جعفری
🌍 دهکده جهانی
@dehkade_jahan
✅ خاک منشأ سخاوت، برکت و نعمت‌های مختلفی برای بشر است، وقتی دانه‌ای در درون زمین جای می‌گیرد، یک خوشه را به انسان تحویل می‌دهد، آب گل‌آلود را جذب می‌کند و به جای آن چشمه‌های زلال را بیرون می‌ریزد و منبع عظیمی برای ذخیره آب و تصفیه آن به شمار می رود.
✅ سنگ‌های سفت و سخت موجود در سطح زمین، در نتیجه تأثیر عوامل فیزیکی به مرور زمان خرد می‌شوند؛ این مواد که از تخریب سنگ حاصل شده، به‌صورت طبقات کم و بیش ضخیم، روی سنگ‌های اولیه که هنوز تحت تأثیر عوامل خارجی واقع نشده‌اند را می‌پوشاند. مواد حاصل از تخریب سنگ‌ها، مخلوط با مواد آلی پوسیده و نپوسیده موجودات زنده، خاک را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین خاک قسمت سطحی است که بر اثر عوامل مختلف فیزیکی، شیمیایی و زیستی به‌وجود می‌آید.
✅ خداوند در آیه ۵۸ سوره مبارکه اعراف می‌فرماید: «وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذی خَبُثَ لایَخْرُجُ إِلّا نَکِداً کَذالِکَ نُصَرِّفُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَشْکُرُونَ؛ سرزمین پاکیزه (و مستعد)، گیاهش به فرمان پروردگار مى روید، امّا سرزمین‌هاى ناپاک (و شوره‌زار)، جز گیاه اندک و بى‌ارزش، از آن نمى‌روید، این گونه آیات (خود) را براى گروهى که شکر گزارند، شرح مى‌دهیم»؛ بنابراین خاک یک پدیده طبیعی است که عموماً در همه‌جا و در همه نوع شرایط آب و هوایی می‌تواند حضور داشته باشد. خاک یکی از شرایط مهم پیدایش حیات و تمدن روی کره زمین است و بررسی دقیق این پدیده طبیعی که در زندگی هر موجود زنده‌ای نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند، لازم و ضروری است.
✅ انسان مسلمان در برابر خاک مسئول است و از این نعمت الهی باید به‌خوبی محافظت کند و از آلوده کردن آن بپرهیزد. خاک علاوه بر آن‌که عنصری لازم برای پرورش و رشد و نمو درختان و گیاهان است، می‌تواند آلودگی‌ها را متلاشی و نابود کند، به شرط آن‌که این مواد در حد ظرفیت قابل تحمل خاک برای تصفیه خود به خود به آن اضافه شود.
✅ یکی از بزرگ ترین غفلت های بشر و به ویژه ایرانیان بی توجهی به #حفاظت_از_خاک است. خاک بستر حیات کشاورزی است که متاسفانه در کشور ما هر سال میلیون ها تن از این سرمایه ملی به دلایل گوناگون هدر می رود. خوشبختانه از دهه دوم انقلاب به این سو وزارت جهاد کشاورزی از طریق #آبخیزداری و در کنار رودخانه های فصلی با عملیات #آبخوان_داری گام های بنیادی برای حفظ این ماده حیاتی برداشته ؛ اما کافی نیست و اگر هر یک از شهروندان در این زمینه احساس مسئولیت نکنند ، پیامد آن فاجعه های زیست محیطی و اجتماعی خواهد بود.
✅ تشكيل خاك فرآيندي طولاني است و صدها سال براي هوازدگي (فيزيكي و شيميايي) تدريجي سنگ‌ها و تشكيل يك سانتيمتر خاك زمان لازم است. فرسايش خاك به معني كنده شدن و حمل شدن خاك از محل اوليه خودش توسط آب، باد و يا حركت يخچال‌ها در كوهستان‌ها است.
🔹در دهه‌هاي اخير، دخالت‌هاي بشري و بهره‌برداري غيراصولي از منابع اراضي سبب بروز «فرسايش خاك تشديدشونده» و به خطر افتادن سلامت و عملكرد اين منبع باارزش شده است. در همان حال فعاليت‌هايي نظير شخم در جهت شيب توپوگرافي، چراي بي‌رويه و بيش از ظرفيت مراتع، آتش زدن بقاياي گياهي سبب تخريب ساختمان خاك و از بين رفتن ميكروارگانيسم‌هاي خاك و كاهش حاصلخيزي اراضي مي‌شود. علاوه بر آن آلودگي هوا و افزايش گازهاي گلخانه اي، استفاده بي‌رويه از كودهاي شيميايي و سموم و آفت كش‌ها در فعاليت‌هاي كشاورزي، آبياري اراضي بدون پيش‌بيني سيستم مناسب زهكشي می گردد. آبياري اراضي با آب‌هاي شور و يا آلوده از مصاديق فرسايش و تخريب خاك (كاهش حاصلخيزي اراضي) هستند كه باید از طريق آموزش و فرهنگ سازي، پيشگيري و كنترل شوند.
✅ بسياري از اراضي غیر قابل کشت، در گذشته اراضي حاصلخيزي بودند كه به دليل بهره‌برداري نادرست و غيراصولي، تخريب شده و كاهش حاصلخيزي و يا شور شدن آنها سبب مهاجرت و آوارگي روستاييان شده است. از بين رفتن خاك به معني از بين رفتن گياه و به خطر افتادن حيات جانوران و در نهايت بروز فقر و مهاجرت در جوامع انساني مي‌شود. بی جهت نیست که شعار روز جهانی خاک را در سال جاری ( ۲۰۲۲ میلادی ), « خاک سرآغاز غذا » انتخاب کرده آند.
✅ امید است كه هم میهمان با توجه بيشتر به منبع حياتي خاك و حفظ و بهره‌برداري اصولي از آن، در جهت « توسعه پایدار » گام بردارند تا آينده فرزندان‌مان حفظ شود.
♈️ #آبخوان_داری میراث ماندگار زنده یاد #دکتر_آهنگ_کوثر
✍ ابراهیم جعفری
🌍 دهکده جهانی
@dehkade_jahan
✅ دکتر آهنگ کوثر پس از چند دهه مجاهدت علمی در زمینه تأمین آب و برجای نهادن مُدلی به نام #آبخوان_داری در راستای #توسعه_پایدار_کشاورزی_ایران، از خاکیان گسست و به افلاکیان پیوست.
🔹قرار بود هفتم آذر ۱۴۰۳ همه دوستدارانش در شیراز گردهم آیند تا شکوهمندترین مراسم نکوداشتش را به چشم ببیند اما...
✅ در ویژه نامه مجله «طبیعت ایران» سال ۱۳۹۹، در باره زندگی او نوشته شده: «آهنگ کوثر انسان عجیبی است. این عجیب بودن را پدرش همان هشتاد واندی سال پیش دریافته بود! وگرنه چرا باید نامی غیرمتعارف با حال و هوای آن روزگاران را برای فرزندش انتخاب می کرد؟
🔸در این نشریه از قول او آمده است: «ما در پی ایجاد یک آرمان شهر کویری هستیم».
✅ محمد درویش کنش‌گر فعال محیط زیست در وصف دکتر کوثر نوشت: «او یکی از ایرانی ترین فرزانه های روزگار ماست که می شناختم؛ مردی که عاشقانه سرزمین مادری اش را می ستود و هرگز حاضر نشد به ایران پشت کند. او با وجود آن که همه مدارج تحصیلی خود را از معتبرترین دانشگاه های ایالات متحده آمریکا اخذ کرده بود؛ اما زندگی مرفه و پیشنهادهای مدیریتی فریبنده را نپذیرفت و زندگی در یک کانکس را در بیابان های گربایگان فسا به منظور اجرای پروژه اش ترجیح داد تا به ما نشان دهد راه پایداری اندوخته های آبی کشور از مسیر آبخوان داری می گذرد نه سدسازی.
🔻آبخوان ها، لایه‌های زیرزمینی هستند که آب در آنها جمع‌آوری و ذخیره می‌شوند.
🔹او در این راه تا آنجا موفق بود که برنده جایزه جهانی قهرمان آب توسط سازمان ملل متحد شد و جنگلی باورنکردنی در بیابان های فسا آفرید و بیشتر از هر ایرانی دیگری برای حفظ موجودیت گنجینه های زیرزمینی آب ایرانیان تلاش کرد».
✅ دکتر کوثر معتقد بود در ایران بیش از ۱۴ میلیون هکتار زمین های بسیار مناسب برای آبخوان داری وجود دارد. دست کم ۴ میلیون هکتار از دیم زارهای ما می توانند از آبیاری سیلابی همزمان با تغذیه مصنوعی آبخوان ها بهره برند. در یک چهارم سطح خشکی ایران، جای خالی برای انباشتن ۵۰۰۰ کیلومتر مکعب؛ یعنی بارندگی میانگین ۱۱ سال در ایران جا داریم و ارزش فضای خالی آبرفت های ما بر اساس دلار آمریکایی سال ۱۳۹۴ افزون بر ۱۲ تریلیون بود.
🔹از یاد نبریم که سی هزار کاریز متروکه داریم که بنای آن ها بر پایه ارزش دلار آمریکایی سال ۱۳۹۴، بالغ بر ۵۰ میلیارد می گردید.
✅ دکتر کوثر معتقد بود که با آبخوان داری و آبخیزداری می توان کشور را از کم آبی و بحران غذا نجات بخشید. هزینه آبخوان داری بسیار کمتر از سدسازی است؛ اما افسوس که تا کنون اندیشه های ژرف و والای آن مرد بزرگ مورد توجه سیاستمداران قرار نگرفته است.
🔹دکتر کوثر باور داشت که سیل نفرین و بلا نیست، بلکه نعمت و فرصت برای سیراب نمودن زمین تشنه ایران و جلوگیری از فرسایش خاک ارزشمند آن است. بر این اساس « اجرای طرح های کوچک آبخوان داری، یکی از سبزترین دانش ها و فنون بومی برای توسعه پایدار در کنار روستاها و مصرف بخردانه آب است که می تواند در وارونه کردن روند مهاجرت به سوی شهر ها موثر باشد؛ از این رو آبخوان داری را گزینه ای منطقی در برابر بنای سد های بزرگ می دانست» که باید فرهنگ آن را در جامعه نهادینه کرد.
✅ زندگی دکتر کوثر وقف آرمانی شد که ده‌ها سال از زمانه خود جلوتر بود و برای جماعت فن‌سالار حاکم، «آهنگ»اش ناموزون و گوش‌خراش بود؛ اما آثار مشهود اجرایی کردن نظریاتش به ما آموخت که با احترام به قوانین طبیعت، می‌توان در دل کویر هم «کوثر» به ارمغان آورد.
✅ دکتر کوثر به عنوان یک #دانشمند_مسئول، در طی سال های متمادی که با صبر و بردباری فراوان همراه بود، با بیابانی خشک در منطقه گریبایگان فسا آنچنان مأنوس گشت که توانست سیل " ظاهراً بلا و مصیبت " را با پخش روی آبرفت های درشت دانه در ریگزارها، به آرامشی حیات بخش در جهت احیاء اکوسیستم و تنوع زیستی و ... فراخواند و بارقهٍ امیدی برای نسل حال و آینده در جهت مبارزه با خشکسالی به وجود آورد.
🔻از او این جمله به یادگار مانده است که می تواند چراغ راه باشد: «خدای را سپاسگزارم که نعمت های بی کران سیلاب و آبرفت درشت دانه را به ما ارزانی داشته است».
✅ دکتر کوثر دانشمندی فرزانه و آگاه بود که با عشق و علاقه‌ای وافر به میهن، تمام عمر خود را وقف خدمت به این آب و خاک کرد. او نه تنها دانشمندی برجسته، بلکه هنرمندی بود که با قلم و اندیشه خود، سیمای زیبایی از ایران را به تصویر کشید.
🔸اگرچه فقدانش ضایعه است؛ اما امیدوارم بتوانیم خدمات ارزنده و فرانسلی او را با نگاه «ملی» بسنجیم و از راهکارهای علمی و مسیر سختی که در راه رسیدن به اهدافش پیمود، بیاموزیم و چراغ راه آیندگان سازیم.
🔻آهنگِ دلسوزانه‌اش برای سرزمین عزیزمان پایدار، کوثر زیست محیطی اش جاودان و راه سبزش پررهرو باد!»
✍ ابراهیم جعفری
🌍 دهکده جهانی
@dehkade_jahan
✅ دکتر آهنگ کوثر پس از چند دهه مجاهدت علمی در زمینه تأمین آب و برجای نهادن مُدلی به نام #آبخوان_داری در راستای #توسعه_پایدار_کشاورزی_ایران، از خاکیان گسست و به افلاکیان پیوست.
🔹قرار بود هفتم آذر ۱۴۰۳ همه دوستدارانش در شیراز گردهم آیند تا شکوهمندترین مراسم نکوداشتش را به چشم ببیند اما...
✅ در ویژه نامه مجله «طبیعت ایران» سال ۱۳۹۹، در باره زندگی او نوشته شده: «آهنگ کوثر انسان عجیبی است. این عجیب بودن را پدرش همان هشتاد واندی سال پیش دریافته بود! وگرنه چرا باید نامی غیرمتعارف با حال و هوای آن روزگاران را برای فرزندش انتخاب می کرد؟
🔸در این نشریه از قول او آمده است: «ما در پی ایجاد یک آرمان شهر کویری هستیم».
✅ محمد درویش کنش‌گر فعال محیط زیست در وصف دکتر کوثر نوشت: «او یکی از ایرانی ترین فرزانه های روزگار ماست که می شناختم؛ مردی که عاشقانه سرزمین مادری اش را می ستود و هرگز حاضر نشد به ایران پشت کند. او با وجود آن که همه مدارج تحصیلی خود را از معتبرترین دانشگاه های ایالات متحده آمریکا اخذ کرده بود؛ اما زندگی مرفه و پیشنهادهای مدیریتی فریبنده را نپذیرفت و زندگی در یک کانکس را در بیابان های گربایگان فسا به منظور اجرای پروژه اش ترجیح داد تا به ما نشان دهد راه پایداری اندوخته های آبی کشور از مسیر آبخوان داری می گذرد نه سدسازی.
🔻آبخوان ها، لایه‌های زیرزمینی هستند که آب در آنها جمع‌آوری و ذخیره می‌شوند.
🔹او در این راه تا آنجا موفق بود که برنده جایزه جهانی قهرمان آب توسط سازمان ملل متحد شد و جنگلی باورنکردنی در بیابان های فسا آفرید و بیشتر از هر ایرانی دیگری برای حفظ موجودیت گنجینه های زیرزمینی آب ایرانیان تلاش کرد».
✅ دکتر کوثر معتقد بود در ایران بیش از ۱۴ میلیون هکتار زمین های بسیار مناسب برای آبخوان داری وجود دارد. دست کم ۴ میلیون هکتار از دیم زارهای ما می توانند از آبیاری سیلابی همزمان با تغذیه مصنوعی آبخوان ها بهره برند. در یک چهارم سطح خشکی ایران، جای خالی برای انباشتن ۵۰۰۰ کیلومتر مکعب؛ یعنی بارندگی میانگین ۱۱ سال در ایران جا داریم و ارزش فضای خالی آبرفت های ما بر اساس دلار آمریکایی سال ۱۳۹۴ افزون بر ۱۲ تریلیون بود.
🔹از یاد نبریم که سی هزار کاریز متروکه داریم که بنای آن ها بر پایه ارزش دلار آمریکایی سال ۱۳۹۴، بالغ بر ۵۰ میلیارد می گردید.
✅ دکتر کوثر معتقد بود که با آبخوان داری و آبخیزداری می توان کشور را از کم آبی و بحران غذا نجات بخشید. هزینه آبخوان داری بسیار کمتر از سدسازی است؛ اما افسوس که تا کنون اندیشه های ژرف و والای آن مرد بزرگ مورد توجه سیاستمداران قرار نگرفته است.
🔹دکتر کوثر باور داشت که سیل نفرین و بلا نیست، بلکه نعمت و فرصت برای سیراب نمودن زمین تشنه ایران و جلوگیری از فرسایش خاک ارزشمند آن است. بر این اساس « اجرای طرح های کوچک آبخوان داری، یکی از سبزترین دانش ها و فنون بومی برای توسعه پایدار در کنار روستاها و مصرف بخردانه آب است که می تواند در وارونه کردن روند مهاجرت به سوی شهر ها موثر باشد؛ از این رو آبخوان داری را گزینه ای منطقی در برابر بنای سد های بزرگ می دانست» که باید فرهنگ آن را در جامعه نهادینه کرد.
✅ زندگی دکتر کوثر وقف آرمانی شد که ده‌ها سال از زمانه خود جلوتر بود و برای جماعت فن‌سالار حاکم، «آهنگ»اش ناموزون و گوش‌خراش بود؛ اما آثار مشهود اجرایی کردن نظریاتش به ما آموخت که با احترام به قوانین طبیعت، می‌توان در دل کویر هم «کوثر» به ارمغان آورد.
✅ دکتر کوثر به عنوان یک #دانشمند_مسئول، در طی سال های متمادی که با صبر و بردباری فراوان همراه بود، با بیابانی خشک در منطقه گریبایگان فسا آنچنان مأنوس گشت که توانست سیل " ظاهراً بلا و مصیبت " را با پخش روی آبرفت های درشت دانه در ریگزارها، به آرامشی حیات بخش در جهت احیاء اکوسیستم و تنوع زیستی و ... فراخواند و بارقهٍ امیدی برای نسل حال و آینده در جهت مبارزه با خشکسالی به وجود آورد.
🔻از او این جمله به یادگار مانده است که می تواند چراغ راه باشد: «خدای را سپاسگزارم که نعمت های بی کران سیلاب و آبرفت درشت دانه را به ما ارزانی داشته است».
✅ دکتر کوثر دانشمندی فرزانه و آگاه بود که با عشق و علاقه‌ای وافر به میهن، تمام عمر خود را وقف خدمت به این آب و خاک کرد. او نه تنها دانشمندی برجسته، بلکه هنرمندی بود که با قلم و اندیشه خود، سیمای زیبایی از ایران را به تصویر کشید.
🔸اگرچه فقدانش ضایعه است؛ اما امیدوارم بتوانیم خدمات ارزنده و فرانسلی او را با نگاه «ملی» بسنجیم و از راهکارهای علمی و مسیر سختی که در راه رسیدن به اهدافش پیمود، بیاموزیم و چراغ راه آیندگان سازیم.
🔻آهنگِ دلسوزانه‌اش برای سرزمین عزیزمان پایدار، کوثر زیست محیطی اش جاودان و راه سبزش پررهرو باد!»