⭐️بریده‌هایی از کتاب «سپیده‌دمان جهان متفکر» اثر مارسلو گلیزر با برگردان فرهاد دیرنگ به انتخاب افروز هوشنگ _ ۱

🔖 @darvishnameh

1️⃣ بیایید گذشته خود را بیش از حد رُمانتیک نکنیم. در درازنای همین گذشته‌ها، ما شاهد آن بودیم که چگونه قبایل مختلف بر سر تصرّف سرزمین و قدرت با دیگر قبایل به دشمنی برخاستند، همان‌طور که امروزه نیز چنین می‌کنیم و رنج و خون‌ریزیِ بسیاری را برای هم‌نوعان خود به ارمغان می‌آوریم. آن‌چه در این میان فرق کرده آن است که جنگ و خون‌ریزی را مؤثرتر و با خشونتی بیش‌تر انجام  می‌دهیم. برخلاف ما، نیاکان‌مان دست‌کم پیوندی مقدس را پاس داشته بودند: پیوند با زمین.

2️⃣ از نگاه آنان، طبیعت قلمروی سپندا بود و جریان حیات در جهان و پایش اسرار درون آن به‌واسطۀ روح طبیعت ممکن می‌شد، در طول هزاران سال، فرهنگ‌های گوناگون بومی در سرتاسر جهان این سنت را ارج می‌نهادند و یکپارچگی تمامی اشکال حیات را محترم می‌شمردند. آن‌ها همواره بر این حقیقت آگاه بودند که انسان هیچ برتری ویژه‌ای بر طبیعت ندارد، بلکه صرفاً بخشی از یک حیات در هم تنیده است، و نیز می‌دانستند که هستی انسان به‌شدت شکننده و آسیب‌پذیر است و به نیروهایی که خارج از کنترل اوست، وابسته می‌باشد.

3️⃣نیاکان ما همواره از این موضوع آگاه بودند که این سیّاره و حیات موجود در آن در حقیقت پدیده‌ای واحد و منسجم هستند. ولی شوربختانه ما نوادگان امروزین آن‌ها، تمامی این حقایق را به دست فراموشی سپرده‌اند.

#سپیده_دمان_جهان_متفکر
#مارسلو_گلیزر
#فرهاد_دیرنگ
#افروز_هوشنگ
#محمد_درویش

⭐️بریده‌هایی از کتاب «سپیده‌دمان جهان متفکر» اثر مارسلو گلیزر با برگردان فرهاد دیرنگ ، به انتخاب افروز هوشنگ - ۲

🔖@darvishnameh

1️⃣روایت پساکوپرنیکی که من در این کتاب ارائه خواهم کرد، ارزشمند و کمیاب بودن سیّاره ما را به‌عنوان تنها گنج درخشان کیهانی که هماره در جوش و خروش است، بازگو می‌کند. این داستان، ما و تمامی حیات را به یک باکتری که حدود سه میلیارد سال پیش در زمین اولیه زندگی می‌کرد، پیوند می‌دهد و حکایتی است که نگاهش به انبوهی از جهان‌های کهکشانی ما است تا نشان دهد که حیات شناخته‌شده بر روی زمین چقدر نایاب بوده و فراتر از آن شکل هوشمند آن قادر است برای شناخت سرآغاز کیهانی خود، فن‌آوری لازم را کشف و به آن دست یابد.

2️⃣من به‌جای این عبارت ملال‌آور که: «هر چه بیش‌تر درباره جهان  بدانیم، پیوند کم‌تری بین خود و آن می‌یابیم»، معتقدم که «هر چه بیش‌تر درباره جهان بدانیم، ارتباط عمیق‌تری را میان خود و آن کشف خواهیم کرد». ما در این دیدگاه، به کلیّت سیّاره زمین نظر می‌کنیم و آن را به چشم سیّاره‌ای می‌نگریم که آکنده از حیات است و در عین‌حال، گونه‌ای از حیات در آن وجود دارد که به تاریخ گذشته خود آگاه بوده و قادر است آن را روایت نماید.

3️⃣ما انسان‌ها تنها موجودات انسانی جهان هستیم، و نگاه انسانی ما به جهان صرفاً به ما تعلق دارد. بدون ما، حتی کائنات هم از وجود خود خبر نداشتند. این داستان، حکایتی است که منحصراً ما، آن را نقل می‌کنیم و هیچ موجود هوشمند دیگری نیست که داستان کائنات را به شیوه ما بسراید. از راه صدای ما است که زمان در حافظه کیهان جای گرفته و فضا به صحنه‌ای بدل گردید که در آن، ماده به ایفای نقش‌های شگفت‌انگیزی می‌پردازد. از دلِ سروده‌های ما بوده که حکایت شکل‌گیری و دگرگونی ستاره‌ها و موجودات زنده نقل شدند. و به‌واسطه صدای ما است که جهان نغمه آفرینش خود را شروع به سرودن کرده است.

4️⃣بدون این زیست‌کره، هیچ «ما»یی وجود نخواهد داشت. و بدون ما، این زیست‌کره هم از وجود خود بی‌خبر خواهد ماند و هیچ آوایی از آن به گوش‌ها نخواهد رسید. آن روایت مکانیکی که گذشته ما را شکل داده است، می‌باید جای خود را به روایت زیست‌محوری پساکوپرنیکی و به تجدید پیوند معنوی ما با زمین و حیات بدهد تا این سیّاره بار دیگر شکوه سحرآمیز خود را بازیابد. ما تنها در صورتی می‌توانیم موفق باشیم که همدیگر را به‌عنوان یک تبار یگانه و یک قبیله انسانی ببینیم و فقط با این اعتقاد می‌توانیم آینده مشترک خود را در بر بگیریم که بیش از آن‌چه تا کنون بوده‌ایم باید با همدیگر باشیم.

#سپیده_دمان_جهان_متفکر
#مارسلو_گلیزر
#فرهاد_دیرنگ
#افروز_هوشنگ
#محمد_درویش

⭐️بریده‌هایی از کتاب «سپیده‌دمان جهان متفکر» اثر مارسلو گلیزر با برگردان فرهاد دیرنگ؛ به انتخاب افروز هوشنگ - ۳

🔖 @darvishnameh

1️⃣امروزه و تقریباً پنج قرن پس از مرگ کوپرنیک، پیام جدیدی را از ستارگان دریافت می‌کنیم؛ نگرش کوپرنیکی به جهان را باید کنار گذاشت. زمان آن فرا رسیده که جهان‌بینی پساکوپرنیکی را جایگزین آن نماییم. نگرشی که قادر است در تلفیق با دانش و اندیشه‌های بینافرهنگی، تغییری عمیق برای بشریت ایجاد نماید، تغییری که می‌تواند به آینده جمعی ما سمت و سو دهد. اگر خواهان این دگرگونی هستیم، بایستی روایت کنونی خود از زمین - که آن را صرفاً سیّاره‌ای معمولی می‌داند - کنار گذاشته و آن را به چشم سیّاره‌ای نایاب که حیات ما را پناه داده، بنگریم.

2️⃣فعلاً و در این گوشه کوچک از جهان، ما تنها گونه‌ای هستیم که قادر به فهم این حقیقت می‌باشیم. تقریباً پس از چهار میلیارد سال تکامل، ظهور ما در این سیّاره، نشان از طلوع یک عصر نوین کیهانی دارد؛ عصر شناخت و آگاهی. عصر جهانی اندیشمند.

3️⃣علم و آگاهی به این موضوع و درونی کردن معنا و مفهوم عمیق آن، به معنی کسب حس جدیدی از یک هدف جمعی است که از ما می‌خواهد رابطه خود با این سیّاره زنده را از حالت سوءاستفاده و بهره‌برداری صِرف - توأم با غفلت - به احترام و قدرشناسی متقابل تغییر دهیم. ما هستمندهای زنده‌ای هستیم که قادریم داستان مختص به خود را بسراییم. داستانی که قرار است بعدها اتفاق بیافتد و آینده پروژه تمدنی ما، همگی در گرو آن می‌باشد.

#سپیده_دمان_جهان_متفکر
#مارسلو_گلیزر
#فرهاد_دیرنگ
#افروز_هوشنگ
#محمد_درویش

⭐️بریده‌هایی از کتاب «سپیده‌دمان جهان متفکر» اثر مارسلو گلیزر با برگردان فرهاد دیرنگ - بخش چهارم

1️⃣ما در حال حاضر آگاهی اندکی از چگونگی پیدایش حیات بر روی زمین از منشائی غیرجاندار و چگونگی تکامل آن به‌سوی هوشمند شدن داریم. منشأ حیات هم‌چنان به‌صورت یک راز باقی مانده است، درعین‌حال نمی‌توان اطمینان داشت که تکامل‌یافتن حیات تک‌‍سلولی ساده به یک حیات هوشمند، لزوماً می‌تواند یک مسیر ضروری و اجتناب‌ناپذیر باشد، آن‌چه که برای حیات اهمیت دارد، ایجاد سازگاری با محیط است تا بتواند با موفقیت تکثیر شود، نه این‌که قادر به ساختن کشتی‌های جنگی و یا سرودن شعر باشد. به‌عبارت دیگر، گرچه کاملاً آشکار است که هوش یک مزیت تکاملی است، لیکن هیچ تضمینی وجود ندارد که حیات حتماً به‌طرف هوشمند‌شدن برود.

2️⃣ازاین‌رو، اهمیت وجودی ما صرفاً به پرسشی علمی در یک مکان کیهانی خاص بستگی ندارد. این موضوع یک پرسش وجودی است، پرسشی که به ارزش‌ها و جایگاه اخلاقی ما ارتباط دارد و حوزه‌های معرفتی متعددی را می‌طلبد که دانش، صرفاً یکی از آن‌هاست.

3️⃣خلاصه این‌که، داستان ما صرفاً یک روایت علمی نیست. بلکه ابعاد فرهنگی و حوزه‌های معرفتی متعددی را دربرمی‌گیرد و دستاوردهای علمی ما نباید باعث گردند از واقعیت وجودی خود غافل شویم. ما بایستی داستان خود را از منظری جدید روایت کنیم تا شاید بتوانیم هویت کیهانی خود را نجات دهیم.

4️⃣در جهان‌بینی پساکوپرنیکی، برای این‌که حوزه دانش بتواند مسیر و سمت و سوی آینده جمعی ما را تعیین کند، ناگزیر باید معنا را نیز شامل شود. برای آغاز ما باید بتوانیم جهان را با نگاهی متفاوت بنگریم. برای مثال، اینشتین به حضور عقلانی الهی اسپینوزایی در طبیعت اعتقاد داشت، ولی در هیچ‌یک از مقالات علمی او اشاره‌ای به این موضوع نخواهید یافت.

#سپیده_دمان_جهان_متفکر
#مارسلو_گلیزر
#فرهاد_دیرنگ
#محمد_درویش

⭐️بریده‌هایی از کتاب «سپیده‌دمان جهان متفکر» اثر مارسلو گلیزر با برگردان فرهاد دیرنگ - بخش پنجم

🔖@darvishnameh

1️⃣نیوتن مرز میان دو جهان‌بینی عمیقاً متفاوت بود: یک جهان‌بینی که در آن عالم آکنده از سحر و جادوست و جهان‌بینی دیگری که اثری از سحر و افسون در آن وجود ندارد. موفقیت چشمگیر دانش او باعث ظهور عصر به اصطلاح عقلانیت یا روشنگری گردید که مبتنی بر دیدگاهی کاملاً مادی و عقلانی از واقعیت بود، دیدگاهی که نه‌تنها شیوه دانش‌ورزی بلکه نحوه ارتباط انسان با جهان طبیعی را نیز دیکته می‌نمود.

2️⃣خداباوری نیوتن که خدا را در همه احوال حاضر می‌دید، جای خود را به دِئیسم داد ـ خدایی غایب که نقشش صرفاً به آفرینش جهان و قوانین آن فرو کاسته شده بود. دقتی که علم نیوتن داشت از قضا ضرورت حضور مستمر خدا در جهان را از میان برد. از آن زمان به بعد، کار دانش رمزگشایی از نظام‌های ساعت‌گونه‌ای بود که در چهارچوب واقعیتی متشکل از اجسام مادی و نیروهایی که بر آن‌ها اثر می‌کنند، ساخته شده بودند. طبیعت پس از نیوتن روح خود را از دست داد.

3️⃣و بدین‌گونه تقدس‌زدایی از طبیعت کامل گردید، بدون این‌که خدایی از آن محافظت کند، و نهایتاً به یک کالای مصرفی صِرف تبدیل گردید، کالایی که فقط برای کسب سود و سرمایه موردبهره‌برداری قرار می‌گرفت. در ریاکارانه‌ترین اقدام تاریخی، انسان سفیدپوستِ خردگرا و متمدن غرب، توانست جوامع بومی به اصطلاح «وحشی» و «بدوی» قاره‌های آمریکا، آفریقا و اقیانوس آرام را که توانسته بودند پیشروی اروپایی‌ها به سوی «ترقی» را به چالش بکشند، در هم شکند.

4️⃣انقلاب صنعتی که با موتور بخار به راه افتاده بود، توانست ابزار تکنولوژیکی لازم برای بهره‌برداری هر چه کارآمدتر و ویران‌گرتر از منابع طبیعی را فراهم سازد. بدیهی است پیشرفت هر چه بیش‌تر باشد، نیاز به منابع نیز به همان درجه افزون خواهد شد. حرص و طمع، چهره زمین و دریاها را آلود و هم‌زمان، صدای گوش‌خراش ماشین‌آلات صنعتی، توانست صدای طبیعت را خاموش سازد. شکاف بین انسان‌ها و بنیان‌های طبیعی آن‌ها گسترده‌تر و عمیق‌تر گشت. «انسان متمدن»، همزمان با حفاری و کاویدن منابع زمین، به ویران نمودن جنگل‌ها و کشتن حیوانات برای تأمین غذای خود و دیگر مصارف مشغول شد و آن چیزی که زمانی قلمروی مقدس برای همه موجودات به‌شمار می‌رفت، در معرض اهداف و فرصت‌های اقتصادی قرار گرفت.

5️⃣عصر روشنگری شوربختانه و علی‌رغم تمامی اکتشافات و نوآوری‌های عظیمی که به همراه داشت، درعین‌حال بدل به دورانی گردید که ضعف‌های اخلاقی بشریت را تشدید نمود، چراکه عقل را به سلاحی مرگبار برای تخریب محیط‌زیست تبدیل کرد.

#سپیده_دمان_جهان_متفکر
#مارسلو_گلیزر
#فرهاد_دیرنگ
#محمد_درویش

⭐️بریده‌هایی از کتاب «سپیده‌دمان جهان متفکر» اثر مارسلو گلیزر با برگردان فرهاد دیرنگ - بخش ششم

🔖@darvishnameh

1️⃣ماهواره TESS (نقشه‌بردار فراخورشیدی گذران) داستان موفقیت‌آمیزی است که امروزه و پس از تکمیل مأموریت اولیه دو ساله آن در سال ۲۰۲۰ کماکان مورد استفاده گسترده می‌باشد. تا اوایل سال ۲۰۲۳ُ کاوشگران ناسا توانستند ۶۱۷۶ نامزد سیاره فراخورشیدی را شناسایی کنند که ۲۹۱ مورد از آن‌ها تأیید شدند. (هر سیاره فراخورشیدی که برای اولین‌بار و با استفاده از تکنیک‌های سرعت شعاعی یا گذر شناسایی می‌شود، ابتدا می‌بایست توسط تلسکوپ‌های زمینی تأیید شود).

2️⃣از ۵۲۷۲ سیاره فراخورشیدی تأیید شده، فقط ۱۹۵ فقره (یا ۳/۷ درصد) شبیه زمین هستند، به این معنی که جِرم و شعاع آن تقریباً به میزان جِرم و شعاع زمین است. دامنه متغیر جِرم و شعاع آن‌ها نسبت به زمین بین ۰/۵ تا ۲/۰ برابر است. اگر این آمار را به حدود یک تریلیون سیاره‌ای که در کهکشان ما وجود دارد تعمیم دهیم، حدود ۳۰ میلیارد (یا ۳ درصد) سیاره وجود خواهد داشت که جِرم و شعاعی مشابه زمین دارند، از این مقدار تعداد بسیار اندک اما قابل‌توجهی (حدود یک میلیارد) به دور ستاره‌های G (یعنی مانند خورشید) در حال گردش‌اند. این عدد می‌تواند امیدوارکننده باشد اما به‌سختی می‌توان آن را کافی دانست. هنگامی‌که تمرکز ما بر یافتن حیات باشد، یافتن سیاره‌ای که جِرم و شعاع‌اش مانند زمین باشد خیلی دور از ذهن است. سیاره ما زمین بسیار بیش‌تر از یک دنیای صرفاً سنگی با جِرم و شعاع مشخص است که سالی یک‌بار به دور یک ستاره نوع G (خورشید) می‌چرخد.

3️⃣حیات به زیبایی و با به‌کارگرفتن تمامی رمز و راز خود، ویژگی‌های نجومی، ژئوفیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی را طی روش‌هایی منحصربه‌فرد با یکدیگر ترکیب می‌کند. عوامل نجومی در این میان، صرفاً زمینه‌ای را فراهم می‌آورند که احتمال پیدایش حیات بر اساس آن امکان‌پذیر شود. اما یادمان نرود حیات ساختاری پیچیده دارد و بر چنان اساس و پایه‌ای بنا شده که برای پیدایی و ماندگاری نیازمند مجموعه‌ای از مواد و نیز فرایندهایی است که به‌سختی قابل دسترس است. از نتایج واقعاً شگرف و جذاب ستاره‌شناسی فراسیاره‌ای این است که ما هنوز نتوانسته‌ایم نسخه دومی از زمین بیابیم.

4️⃣حتی زمانی هم که یک سیاره فراخورشیدی با جِرم و شعاعی مشابه زمین پیدا کنیم که گردش آن به دور ستاره‌ای از نوع G مانند خورشید ما یک سال طول بکشد، باز هم آن جهانِ زمین‌مانند، نسخه دومی از زمین ما نخواهد بود. بلی، امکان دارد که آن سیاره از بسیاری جهان مانند ویژگی‌های نجومی و حتی ژئوفیزیکی شبیه سیاره ما باشد، اما مطمئناً «زمین نسخه ۲/۰» نخواهد بود. زمین ما منحصربه‌فرد است. تنها یک زمین در این کهکشان و با جرأت تمام می‌توانم بگویم در هر نقطه از کیهانِ قابل‌مشاهده وجود دارد.

#سپیده_دمان_جهان_متفکر
#مارسلو_گلیزر
#فرهاد_دیرنگ
#محمد_درویش