#тарихга_назар
Чангалга туширган ҳам, ундан қутқарган ҳам от эди...
🐎От йигитнинг садоқатли йўлдоши, дейишади. Қадимдан саркардаларнинг ярим баҳодирлигини тулпори билан боғлашгани ҳам бежиз эмас. Хоразмшоҳларнинг сўнгги вакили Жалолиддин Мангубердининг ҳаётида ҳам от билан боғлиқ қизиқ воқеалар кўп бўлган.
📆1221 йил баҳор-ёз ойларида Жалолиддин Мангуберди мўғулларга қарши аёвсиз курашга бел боғлаб, уларга бир неча марта қақшатқич зарба берганидан кейин Қобул дарёси бўйидаги Парвон даштида Чингизхоннинг моҳир саркардаларидан бири – Шихи Қутуху нўён бошчилигидаги 45 минглик мўғул қўшинлари устидан ғалабага эришди.
📌Лекин бу ғалабанинг ўзи Жалолиддин учун ҳалокатли бўлди...
➡️ БАТАФСИЛ ЎҚИШ
Чангалга туширган ҳам, ундан қутқарган ҳам от эди...
🐎От йигитнинг садоқатли йўлдоши, дейишади. Қадимдан саркардаларнинг ярим баҳодирлигини тулпори билан боғлашгани ҳам бежиз эмас. Хоразмшоҳларнинг сўнгги вакили Жалолиддин Мангубердининг ҳаётида ҳам от билан боғлиқ қизиқ воқеалар кўп бўлган.
📆1221 йил баҳор-ёз ойларида Жалолиддин Мангуберди мўғулларга қарши аёвсиз курашга бел боғлаб, уларга бир неча марта қақшатқич зарба берганидан кейин Қобул дарёси бўйидаги Парвон даштида Чингизхоннинг моҳир саркардаларидан бири – Шихи Қутуху нўён бошчилигидаги 45 минглик мўғул қўшинлари устидан ғалабага эришди.
📌Лекин бу ғалабанинг ўзи Жалолиддин учун ҳалокатли бўлди...
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
#Тарихга_назар
НОБЕЛЬ МУКОФОТИ ОЛМАГАН МЕНДЕЛЕЕВ: ОМАДСИЗЛИКМИ Ё ҚАСОС?
Зиёли, илмли қатлам жамиятнинг етакчилари ҳисобланади. Лекин аксарият мамлакатларда бундай инсонлар етарлича қадрланмайди. Биргина кимёгарлар отаси дея эътироф этиладиган Дмитрий Менделеев ҳаётига назар солсак, жамиятдаги зиддиятлар, ноҳақликлар уни ҳам четлаб ўтмаганига гувоҳ бўламиз.
XIX асрнинг энг катта кашфиётларидан бири бўлган кимёвий элементлар даврий жадвали асосчиси Дмитрий Менделеев уч марта Нобел мукофотига номзодлик қилган бўлса-да, ҳар гал уни олиш насиб этмаган. Менделеевга нега Нобель мукофоти берилмаган? Тарихга назар ташлаймиз.
Улоқ Байерда кетди...
1905 йил. Қисқа рўйхатдаги аризачилар орасида Менделеевдан ташқари кимёгарлар Анри Моиссан ва Адольф Байер ҳам бор эди. Байер беш йил давомида Нобел мукофотига номзодлик қиларди. Рўйхатда унинг исми-шарифи биринчи ёзилганди, бу унга устунлик берилишини англатарди. Шундай бўлди ҳам, комиссия Байерни органик бўёқлар ва гидроароматик бирикмалар бўйича иши учун тақдирлашга қарор қилди. Икки кимёгар – Анри Моиссан ва Дмитрий Менделеевнинг номзоди кейинги йилга қолдирилди.
Аррениуснинг қасоси
1906 йил. Менделеев бу йилги рўйхатда биринчи ўринда турарди. Гўёки ҳамма нарса унинг Нобель мукофотини олишига қаратилган эди. Ҳатто кимё бўйича Нобел қўмитаси раиси Свен Отто Петерсон ҳам олимнинг ишини энг самарали илмий ғоя деб баҳолаб, номзодини қўллаб-қувватлаганди. Нобел қўмитаси кўпчилик овоз билан Дмитрий Ивановични мукофотга тавсия қилди, энди фақат Швеция Қироллик Фанлар Академиясининг розилигини олиш қолган эди. Ўша даврда бу шунчаки расмиятчилик эди. Академия одатда Нобел қўмитаси томонидан тавсия этилган номзодларни эътирозсиз маъқулларди, лекин Менделеевга келганда ... Омад яна ундан юз ўгирди. Академия ўзига ўхшамаган ҳолда номзодни рад этди ва мукофотни фторни ажратиб олган ҳамда электр печини ихтиро қилган Анри Моиссанга раво кўрди.
Швеция Қироллик академиясини Менделеев номзодини рад этишга мажбур қилган 3 сабаб
1. Нобель сулоласининг Менделеевга нисбатан шахсий гина-кудрати бор эди. Чунки у эксперт комиссияси раҳбари сифатида Нобель оиласининг Россиядаги нефть монополиясига сезиларли тўсқинлик қилган ва бу компанияга яхшигина зарар келтирган.
2. Менделеев ҳукуматдаги кўпчиликка ёқмасди, у мағрур ва ҳақиқатгўй инсон бўлиб, ўз фикрини очиқ айтишдан чўчимасди. Эҳтимол, Қироллик академияси Россия расмийларининг олимга қандай муносабатда бўлганини билиб, мукофотни топширишни кечиктиришга қарор қилгандир. Ахир ўзиники қадрламаганни бошқалар эъзозлармиди?
3. Электролитик диссоциация назарияси бўйича швециялик кимёгар олим Аррениус билан тўқнашув Менделеевга қимматга тушди. Аррениус Швеция Қироллик Фанлар академиясида салмоқли овоз ва тарафдорларга эга инсон эди. Менделеевга мукофот бериш масаласи кун тартибига қўйилганда натижа қуйидагича бўлди: Менделеевга тўртта, Моиссанга бешта овоз. Шундай қилиб, битта овоз ҳамма нарсани ҳал қилди. Бу Аррениуснинг буюк олимдан қасоси эди,
Тақдир азоби ёхуд учинчи омадсизлик
1907 йил. Мукофот олимга бу сафар ёши туфайли насиб этмади. Ўша пайтда Менделеев 72 ёшда эди ва у Қироллик академиясининг ўша пайтдаги президенти П.Класон айтганидек, ўз мукофотини илм-фан манфаати йўлида ишлатишга улгурмаслиги мумкин эди. Шунинг учун ҳам ёш номзод Эдуард Бухнерга устунлик берилди.
Дмитрий Менделеев 1907 йилда пневмониядан вафот этди. Олимга хайрихоҳларнинг охирги умиди ҳам сўнди, чунки мукофот фақат тирик олимларга бериларди.
Малоҳат Каримова тайёрлади.
Yoshlar kundaligi
НОБЕЛЬ МУКОФОТИ ОЛМАГАН МЕНДЕЛЕЕВ: ОМАДСИЗЛИКМИ Ё ҚАСОС?
Зиёли, илмли қатлам жамиятнинг етакчилари ҳисобланади. Лекин аксарият мамлакатларда бундай инсонлар етарлича қадрланмайди. Биргина кимёгарлар отаси дея эътироф этиладиган Дмитрий Менделеев ҳаётига назар солсак, жамиятдаги зиддиятлар, ноҳақликлар уни ҳам четлаб ўтмаганига гувоҳ бўламиз.
XIX асрнинг энг катта кашфиётларидан бири бўлган кимёвий элементлар даврий жадвали асосчиси Дмитрий Менделеев уч марта Нобел мукофотига номзодлик қилган бўлса-да, ҳар гал уни олиш насиб этмаган. Менделеевга нега Нобель мукофоти берилмаган? Тарихга назар ташлаймиз.
Улоқ Байерда кетди...
1905 йил. Қисқа рўйхатдаги аризачилар орасида Менделеевдан ташқари кимёгарлар Анри Моиссан ва Адольф Байер ҳам бор эди. Байер беш йил давомида Нобел мукофотига номзодлик қиларди. Рўйхатда унинг исми-шарифи биринчи ёзилганди, бу унга устунлик берилишини англатарди. Шундай бўлди ҳам, комиссия Байерни органик бўёқлар ва гидроароматик бирикмалар бўйича иши учун тақдирлашга қарор қилди. Икки кимёгар – Анри Моиссан ва Дмитрий Менделеевнинг номзоди кейинги йилга қолдирилди.
Аррениуснинг қасоси
1906 йил. Менделеев бу йилги рўйхатда биринчи ўринда турарди. Гўёки ҳамма нарса унинг Нобель мукофотини олишига қаратилган эди. Ҳатто кимё бўйича Нобел қўмитаси раиси Свен Отто Петерсон ҳам олимнинг ишини энг самарали илмий ғоя деб баҳолаб, номзодини қўллаб-қувватлаганди. Нобел қўмитаси кўпчилик овоз билан Дмитрий Ивановични мукофотга тавсия қилди, энди фақат Швеция Қироллик Фанлар Академиясининг розилигини олиш қолган эди. Ўша даврда бу шунчаки расмиятчилик эди. Академия одатда Нобел қўмитаси томонидан тавсия этилган номзодларни эътирозсиз маъқулларди, лекин Менделеевга келганда ... Омад яна ундан юз ўгирди. Академия ўзига ўхшамаган ҳолда номзодни рад этди ва мукофотни фторни ажратиб олган ҳамда электр печини ихтиро қилган Анри Моиссанга раво кўрди.
Швеция Қироллик академиясини Менделеев номзодини рад этишга мажбур қилган 3 сабаб
1. Нобель сулоласининг Менделеевга нисбатан шахсий гина-кудрати бор эди. Чунки у эксперт комиссияси раҳбари сифатида Нобель оиласининг Россиядаги нефть монополиясига сезиларли тўсқинлик қилган ва бу компанияга яхшигина зарар келтирган.
2. Менделеев ҳукуматдаги кўпчиликка ёқмасди, у мағрур ва ҳақиқатгўй инсон бўлиб, ўз фикрини очиқ айтишдан чўчимасди. Эҳтимол, Қироллик академияси Россия расмийларининг олимга қандай муносабатда бўлганини билиб, мукофотни топширишни кечиктиришга қарор қилгандир. Ахир ўзиники қадрламаганни бошқалар эъзозлармиди?
3. Электролитик диссоциация назарияси бўйича швециялик кимёгар олим Аррениус билан тўқнашув Менделеевга қимматга тушди. Аррениус Швеция Қироллик Фанлар академиясида салмоқли овоз ва тарафдорларга эга инсон эди. Менделеевга мукофот бериш масаласи кун тартибига қўйилганда натижа қуйидагича бўлди: Менделеевга тўртта, Моиссанга бешта овоз. Шундай қилиб, битта овоз ҳамма нарсани ҳал қилди. Бу Аррениуснинг буюк олимдан қасоси эди,
Тақдир азоби ёхуд учинчи омадсизлик
1907 йил. Мукофот олимга бу сафар ёши туфайли насиб этмади. Ўша пайтда Менделеев 72 ёшда эди ва у Қироллик академиясининг ўша пайтдаги президенти П.Класон айтганидек, ўз мукофотини илм-фан манфаати йўлида ишлатишга улгурмаслиги мумкин эди. Шунинг учун ҳам ёш номзод Эдуард Бухнерга устунлик берилди.
Дмитрий Менделеев 1907 йилда пневмониядан вафот этди. Олимга хайрихоҳларнинг охирги умиди ҳам сўнди, чунки мукофот фақат тирик олимларга бериларди.
Малоҳат Каримова тайёрлади.
Yoshlar kundaligi
