#bilib_oling

Dakki nima?

✔️Oʻrinsiz, nojoʻya ish, xatti-harakat uchun aytilgan qattiq tanbeh, taʼzir, koyishdir.
Qizigʻi shundaki, manbalar bu soʻzning tarixini hind tilidagi zarb, turtki, iztirob maʼnosidagi dhakka soʻziga olib boradi.

✔️Buni "dakki eshitmoq", "dakki yemoq" iboralarida koʻp eshitganmiz. Yoshligimizda bobolarimiz, ustozlarimiz bizga dars berishlari bilan bir qatorda dakki ham berishgan. Shunday maqol bor: Chakki yursang, dakki yersan.

shevashunos
Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

Bizning manzil:
Veb-sahifa | Telegram | Facebook

#ona_tilim_mangu_makonim


KOSHG‘ARIY

1
Olis-olislarda, ko‘k yorug‘ida
Tovlangan adirda surgancha xayol,
Osmon-u zaminning oralig‘ida
Chol turar – soqolin qo‘mitar shamol.

U daftarning oppoq varag‘i kabi
Moviyrang samoni tekislab, shaylab,
Qalamni olovga botirib olib,
«Quyosh» degan so‘zni bitar avaylab.

Shunda daryolarda to‘lib suv oqar,
Qirlarga tomchilar gullar quyoshdan.
Ufqlarga qarab chopar so‘qmoqlar,
Maysalar sakrashib o‘tadi toshdan.

2
Olis-olislarda, yillar qa’rida
So‘zlarni uyg‘otar o‘ychan ko‘zli chol.
Quyoshning tafti bor yurak qo‘rida,
So‘zlarning changidan oqargan soqol.

Chol bilar, ona til – xalqning yuragi,
Xalq o‘lmas – so‘zini o‘ldirolmasang.
Ona tilda jodir xalqning tilagi,
Har so‘zida yashar qadimiy ohang.

Xira ko‘zin uzmay oppoq varaqdan
Bitarkan eng oddiy ulug‘ so‘zlarni,
U so‘zlarni emas, zabun bo‘lmoq
Aslida qutqarib qoldi bizlarni…

✍️Xurshid Davron

Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ

#Javoblar_tanlov

16-javob:

✅suruv, otar

Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ

#tanlov_savollar

17-savol

❓Hujjatlar matni nechanchi shaxs tilidan yozilmaydi?

⚠️Javobingizni ushbu botga yo'llashingiz mumkin.

Javob yoʻllash

Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ

🇺🇿 Til - millat ruhi

🔰 Nima uchun ko‘cha harakati qoidasini buzgan kishiga militsiya hushtak chaladi-yu, butun bir tilni buzayotgan odamlarga hech kim hushtak chalmaydi?

Abdulla Qahhor

#turkiy_tillar_qurultoyi

Turk tili jamiyati tomonidan 1932-yildan beri an'anaviy tarzda o‘tkazilib kelinayotgan Xalqaro turk tili qurultoyi bo‘lib o‘tmoqda. Turkiyaning Anqara shahrida 26-27-sentabr bo‘lib o‘tayotgan qurultoyda O‘zbekistonlik bir guruh tilshunos olimlar ham ishtirok etadilar. Unda Alisher Navoiy nomidagi ToshDO‘TAU huzuridagi Davlat tilida ish yuritish asoslarini o‘qitish va malaka oshirish markazi direktori, f.f.n., dots. I.Azimov ham o‘z ma'ruzasi bilan ishtirok etmoqda.

Bizning manzillar:
Veb-sahifa |Telegram | Facebook | Youtube

#bilib_oling

Chiziqchaning turlari

Bugun siz hamma mutaxassislar ham bilavermaydigan muhim maʼlumotga ega boʻlasiz. Quyida keltiriladigan qoidalarga qonun hujjatlarida ham, nufuzli kitoblar nashrida ham, ommaviy axborot vositalari maqolalarida ham koʻpincha rioya qilinmaydi.

Umuman olganda, chiziqchalarning oʻndan ziyod turi bor, lekin biz eng asosiy uchtasini bilib olsak, shuning oʻzi yetarli boʻladi.

1. Defis (-)
Defis — bu soʻzlarni ajratish uchun ishlatiladigan biz bilgan kichkina chiziqcha. Juft soʻzlar, takror soʻzlar orasida, baʼzi qoʻshimchalar (-ku, -da, -a, -u va b.) bilan keladi. Boʻgʻin koʻchirish uchun ham defis qoʻllanadi. Defisning ikki tomonidan ham joy qoldirmay yoziladi.

Misol:
Oldi-berdi, uy-joy, asta-sekin, aytdim-ku, yaxshi-da.

Telefon yoki kompyuter klaviaturalarining hammasida bu belgini osongina topib olasiz.

—

2. Tire (katta tire) (—)
Gaplarni va gap boʻlaklarini ikkiga ajratuvchi tinish belgisi. Bu belgini yana “em-desh” (ing. m-dash) ham deyishadi, chunki uning uzunligi m harfining eni bilan bir kattalikda. Tire har ikki tomondan boʻsh joy bilan ajratib yoziladi.

Misol:
Til — bu millat gʻururi.
Bulbul chamanni sevar, odam — vatanni.
Toshkent — Samarqand yoʻnalishi.

Kompyuter klaviaturasida bu belgini chiqarish uchun, Alt tugmasini bosib turib, oʻng tarafdagi raqamlar blokidan 0151 sonlar ketma-ketligini tering.

—

3. Qisqa tire (oʻrtacha tire yoki raqamli tire) (–)
Inglizlardan kirib kelgan bu belgining paydo boʻlganiga 10-15 yil boʻldi. Bu belgining uzunligi n harfining eni bilan teng boʻlgani uchun “en-desh” (ing. n-dash) ham deyishadi. Nima uchun “raqamli tire” deyilishiga sabab esa uning raqamlar koʻlamini ifodalashi uchun ishlatilishida. Avval raqamlar orasida katta tire ishlatilgan, hozirda bu kichik tirega almashtirilgan. Kichik tire ham ikki tomondan boʻsh joy tashlamay yoziladi.

Misol:
3–4 dona, 1941–1945-yillar, 10–15 daqiqa, 10:00–18:00.

Kompyuter klaviaturasida bu belgini chiqarish uchun, Alt tugmasini bosib turib, oʻng tarafdagi raqamlar blokidan 0150 sonlar ketma-ketligini tering.


manba

Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ

#Davlat_tilida_ish_yuritish

Sana

✔️Imzo chekilish sanasi, tasdiqlash sanasi, rozilik sanasi, shuningdek, matn ichidagi sanalar so‘z bilan ifodalangan sana usulida rasmiylashtiriladi. Sanalar arab raqamlarida alohida satrda ko‘rsatiladi.
Masalan: 2024-yil 17-iyul; 1989-yil 21-oktabr.

✔️Moliyaviy ma’lumotlardan iborat bo‘lgan hujjatlar matnida sana ko‘rsatilganda ham so‘z bilan ifodalangan sana qo‘yiladi.
Masalan: 2020-yil 10-aprel; 2024-yil 21-oktabr.

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

#Javoblar_tanlov

17-javob:

✅Ikkinchi shaxs

Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ

#tanlov_savollar

18-savol

❓“Qudaning oshi bilan qudag‘ayni siylabdi” maqolidagi qudag‘ayda qanday ma’no ifodalangan?

⚠️Javobingizni ushbu botga yo'llashingiz mumkin.

Javob yoʻllash

Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ

#MAQOLA

«Cправка», «рапорт», «инструкция», «акт», «характеристика» kabi ko‘plab hujjat nomlari uchun tegishli o‘zbekcha muqobil so‘zlar yo‘qmidi?!

«Qutadg‘u bilig» (XI asr) asarida «yorliq, noma» ma’nosidagi «bildirguluk» so‘zi bor.

👉batafsil

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

Bizning manzil:
Veb-sahifa | Telegram | Facebook

#Javoblar_tanlov

18-javob:

✅Quda taraf, ayol quda.

Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ

#tanlov_savollar

19-savol

❓Xalq orasida (Qashqadaryo) ishlatiladigan Algov so‘zini ma’nosi qanday?

⚠️Javobingizni ushbu botga yo'llashingiz mumkin.

Javob yoʻllash

Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ