#دیدگاه_اسلام_در_مورد_شک_و_تردید_فلسفه_احکام
🤔#پرسش
❔در منهج اسلامی، شک کردن به آیات قرآن و کلیه اصول و فروع دین مستوجب عذاب ابدی در جهنم است!
امام علی: همانا صاحب شک و معصيت در آتش است نه از ما است و نه بازگشتنش بسوى ما خواهد بود. [حکم حدیث: صحیح]
📚منبع: من لا یحضره الفقیه ٫ ترجمه بلاغی و غفاری ٫ جلد ۵ ٫ صفحه ۳۰۱
❔در منهج اسلامی که کلیه کتب نقد دین سانسور می‌شود اساساً این دیدگاه که «شک لازمه و پیش‌نیاز ایمان است» معنا ندارد! چرا که لازمه شک، شنیدن آرا و نظرات مخالفان است ❗️❗️
❔در منهج دینی، اطاعت از حکم الله نباید از گذرگاه فهم چرایی و دلیل آن حکم بگذرد! بلکه باید از گذرگاه تعبّد محض بگذرد! چرا که به قول قرآن «خدا می‌داند و شما نمی‌دانید!»
و این دقیقاً نقطه عطف اختلاف بین روش دین با روش علم است:
علم میگوید «شک کن و بدون فهم و دانش از چیزی اطاعت نکن»
اما دین بر خلاف علم میگوید: «شک نکن! و حتی اگه دلیل حکمی را نمیدانی باز هم اطاعت کن!»
💠#پاسخ💠
👌شك به تنهايى چيز ناپسندى نيست ، بلكه آنچه در مورد شك و ترديد نكوهيده است ، باقى ماندن و توقف در آن است ، شک هم چون پلى است لرزان و سست كه ماندن در آن باعث سقوط و نابودى مى گردد ، اما از آنجا كه پل است مى تواند ما را به سر منزلى آرام و استوار برساند.
❕شک تا آن زمانی که موجب توقف انسان نشود و انسان را از تحقیق و پژوهش باز ندارد ، از دید اسلامی اشکالی ندارد و گناهی بر آن نیست ، و اساسا چنین شکوکی می تواند لازمه پیشرفت و تحقیق بیشتر باشد .
👌پيامبر گرامی فرمود ؛
« خداوند از وسوسه ها و تشكيكات ذهنى امّت من تا زمانى كه آنها را به زبان يا به مرحله عمل نياورده باشند، گذشت كرده است. »
📚مجموعه ورام ، ج 2 ص 120
👌و فرمود ؛
« هر دلى وسواس دارد. پس هرگاه اين وسواس پرده دل را بِدَرَد و به زبان آورده شود، بنده به سبب آن مؤاخذه گردد، اما اگر پرده دل را ندرد و زبان به آن گويا نشود، گناهى صورت نگرفته است. »
«لكُلِّ قَلبٍ وَسوسه ، فإذا فَتَقَ الوَسواسُ حِجابَ القَلبِ نَطَقَ بهِ اللِّسانُ واخِذَ بهِ العَبدُ، وإذا لَم يَفتُقِ القَلبَ ولَم يَنطِقْ بهِ اللِّسانُ فلا حَرَجَ. »
📚مستدرک الوسائل ج 5 ص 431
❕راوی می گوید كه از امام كاظم عليه السلام درباره حديث نفْس (افكار و انديشه هايى كه در ذهن انسان مى گذرد) سؤال شد. فرمود ؛
« كيست كه نفْس او دچار افكار و انديشه نشود؟! ... »
📚بحار الانوار ج 69 ص 127
❕بنابراین صرف شک و تردید ، عذاب الهی را در پی ندارد ، آنجایی شک و تردید ناپسند است و مذموم شمرده شده است که عقد القلب شود و منتهی به تحقیق و پژوهش و بررسی نشود و یا به گونه ای باشد که انسان نشانه های حقانیت را ببیند اما باز دست از شک و تردید و دو دلی بر ندارد ، بر همین اساس ، شهید مطهری در این رابطه می گوید ؛
« عصر ما از نظر دينى و مذهبى- خصوصا براى طبقه جوان- عصر اضطراب و دودلى و بحران است. مقتضيات عصر و زمان، يك سلسله ترديدها و سؤالها بوجود آورده و سؤالات كهنه و فراموش شده را نيز از نو مطرح ساخته است.
❔آيا بايد از اين شك و ترديدها و پرس وجوها- كه گاهى به حد افراط مى رسد- متأسف و ناراحت بود؟
👌به عقيده من هيچگونه ناراحتى ندارد؛ شك، مقدمه يقين؛ پرسش، مقدمه وصول؛ و اضطراب، مقدمه آرامش است. شك، معبر خوب و لازمى است هر چند منزل و توقفگاه نامناسبى است. اسلام كه اينهمه دعوت به تفكر و ايقان مى کند، بطور ضمنى مى فهماند كه حالت اوليه بشر، جهل و شك و ترديد است و با تفكر و انديشه صحيح بايد به سرمنزل ايقان و اطمينان برسد. يكى از حكما مى گويد:
«فائده گفتار ما را همين بس كه تو را به شك و ترديد مى اندازد تا در جستجوى تحقيق و ايقان برآئى»
.
❕شك، ناآرامى است، اما هر آرامشى بر اين ناآرامى ترجيح ندارد. حيوان شك نمى كند، ولى آيا به مرحله ايمان و ايقان رسيده است؟! آن نوع آرامش، آرامش پائين شك است، بر خلاف آرامش اهل ايقان كه بالاى شك است... پس صرف اينكه عصر ما عصر شك است نبايد دليل بر انحطاط و انحراف زمان ما تلقى شود. مسلّما اين نوع از شك، از آرامشهاى ساده لوحانه اى كه بسيار ديده مى شود پائينتر نيست.
آنچه مى تواند مايه تأسف باشد اين است كه شك يك فرد، او را به سوى تحقيق نراند؛ و يا شكوك اجتماعى، افرادى را برنيانگيزد كه پاسخگوى نيازهاى اجتماع در اين زمينه بوده باشند. »
📚مجموعه آثار ، ج 1 ص 33
❕در رابطه با قضیه کتب ضاله و دیدگاه اسلام در این رابطه ، در ذیل پاسخ مفصلی داده ایم ؛
💠https://t.iss.one/Rahnamye_Behesht/3805
🔸ادامه 👇
🤔#پرسش
❔در منهج اسلامی، شک کردن به آیات قرآن و کلیه اصول و فروع دین مستوجب عذاب ابدی در جهنم است!
امام علی: همانا صاحب شک و معصيت در آتش است نه از ما است و نه بازگشتنش بسوى ما خواهد بود. [حکم حدیث: صحیح]
📚منبع: من لا یحضره الفقیه ٫ ترجمه بلاغی و غفاری ٫ جلد ۵ ٫ صفحه ۳۰۱
❔در منهج اسلامی که کلیه کتب نقد دین سانسور می‌شود اساساً این دیدگاه که «شک لازمه و پیش‌نیاز ایمان است» معنا ندارد! چرا که لازمه شک، شنیدن آرا و نظرات مخالفان است ❗️❗️
❔در منهج دینی، اطاعت از حکم الله نباید از گذرگاه فهم چرایی و دلیل آن حکم بگذرد! بلکه باید از گذرگاه تعبّد محض بگذرد! چرا که به قول قرآن «خدا می‌داند و شما نمی‌دانید!»
و این دقیقاً نقطه عطف اختلاف بین روش دین با روش علم است:
علم میگوید «شک کن و بدون فهم و دانش از چیزی اطاعت نکن»
اما دین بر خلاف علم میگوید: «شک نکن! و حتی اگه دلیل حکمی را نمیدانی باز هم اطاعت کن!»
💠#پاسخ💠
👌شك به تنهايى چيز ناپسندى نيست ، بلكه آنچه در مورد شك و ترديد نكوهيده است ، باقى ماندن و توقف در آن است ، شک هم چون پلى است لرزان و سست كه ماندن در آن باعث سقوط و نابودى مى گردد ، اما از آنجا كه پل است مى تواند ما را به سر منزلى آرام و استوار برساند.
❕شک تا آن زمانی که موجب توقف انسان نشود و انسان را از تحقیق و پژوهش باز ندارد ، از دید اسلامی اشکالی ندارد و گناهی بر آن نیست ، و اساسا چنین شکوکی می تواند لازمه پیشرفت و تحقیق بیشتر باشد .
👌پيامبر گرامی فرمود ؛
« خداوند از وسوسه ها و تشكيكات ذهنى امّت من تا زمانى كه آنها را به زبان يا به مرحله عمل نياورده باشند، گذشت كرده است. »
📚مجموعه ورام ، ج 2 ص 120
👌و فرمود ؛
« هر دلى وسواس دارد. پس هرگاه اين وسواس پرده دل را بِدَرَد و به زبان آورده شود، بنده به سبب آن مؤاخذه گردد، اما اگر پرده دل را ندرد و زبان به آن گويا نشود، گناهى صورت نگرفته است. »
«لكُلِّ قَلبٍ وَسوسه ، فإذا فَتَقَ الوَسواسُ حِجابَ القَلبِ نَطَقَ بهِ اللِّسانُ واخِذَ بهِ العَبدُ، وإذا لَم يَفتُقِ القَلبَ ولَم يَنطِقْ بهِ اللِّسانُ فلا حَرَجَ. »
📚مستدرک الوسائل ج 5 ص 431
❕راوی می گوید كه از امام كاظم عليه السلام درباره حديث نفْس (افكار و انديشه هايى كه در ذهن انسان مى گذرد) سؤال شد. فرمود ؛
« كيست كه نفْس او دچار افكار و انديشه نشود؟! ... »
📚بحار الانوار ج 69 ص 127
❕بنابراین صرف شک و تردید ، عذاب الهی را در پی ندارد ، آنجایی شک و تردید ناپسند است و مذموم شمرده شده است که عقد القلب شود و منتهی به تحقیق و پژوهش و بررسی نشود و یا به گونه ای باشد که انسان نشانه های حقانیت را ببیند اما باز دست از شک و تردید و دو دلی بر ندارد ، بر همین اساس ، شهید مطهری در این رابطه می گوید ؛
« عصر ما از نظر دينى و مذهبى- خصوصا براى طبقه جوان- عصر اضطراب و دودلى و بحران است. مقتضيات عصر و زمان، يك سلسله ترديدها و سؤالها بوجود آورده و سؤالات كهنه و فراموش شده را نيز از نو مطرح ساخته است.
❔آيا بايد از اين شك و ترديدها و پرس وجوها- كه گاهى به حد افراط مى رسد- متأسف و ناراحت بود؟
👌به عقيده من هيچگونه ناراحتى ندارد؛ شك، مقدمه يقين؛ پرسش، مقدمه وصول؛ و اضطراب، مقدمه آرامش است. شك، معبر خوب و لازمى است هر چند منزل و توقفگاه نامناسبى است. اسلام كه اينهمه دعوت به تفكر و ايقان مى کند، بطور ضمنى مى فهماند كه حالت اوليه بشر، جهل و شك و ترديد است و با تفكر و انديشه صحيح بايد به سرمنزل ايقان و اطمينان برسد. يكى از حكما مى گويد:
«فائده گفتار ما را همين بس كه تو را به شك و ترديد مى اندازد تا در جستجوى تحقيق و ايقان برآئى»
.
❕شك، ناآرامى است، اما هر آرامشى بر اين ناآرامى ترجيح ندارد. حيوان شك نمى كند، ولى آيا به مرحله ايمان و ايقان رسيده است؟! آن نوع آرامش، آرامش پائين شك است، بر خلاف آرامش اهل ايقان كه بالاى شك است... پس صرف اينكه عصر ما عصر شك است نبايد دليل بر انحطاط و انحراف زمان ما تلقى شود. مسلّما اين نوع از شك، از آرامشهاى ساده لوحانه اى كه بسيار ديده مى شود پائينتر نيست.
آنچه مى تواند مايه تأسف باشد اين است كه شك يك فرد، او را به سوى تحقيق نراند؛ و يا شكوك اجتماعى، افرادى را برنيانگيزد كه پاسخگوى نيازهاى اجتماع در اين زمينه بوده باشند. »
📚مجموعه آثار ، ج 1 ص 33
❕در رابطه با قضیه کتب ضاله و دیدگاه اسلام در این رابطه ، در ذیل پاسخ مفصلی داده ایم ؛
💠https://t.iss.one/Rahnamye_Behesht/3805
🔸ادامه 👇