ژئوپلیتیک رسانه
2.45K subscribers
1.8K photos
1.69K videos
35 files
1.58K links
سایت اختصاصی
https://chaponashr.ir/bavir
بخشی از فعالیت‌های علمی و پژوهشی
https://elmnet.ir/eid/N-0017-7032
برقراری ارتباط
https://t.iss.one/Bavir_hassan
Download Telegram
⁠به مناسبت سالروز تولد مارشال مک‌لوهان

◽️فیلسوف رسانه که بود؟

▪️امروز یکصد و نهمین سالروز تولد مارشال مک‌لوهان، نظریه‌پرداز بزرگ و نامدار ارتباطات است. کسی که گروهی او را پدر علم ارتباطات و رسانه می‌دانند و برخی نیز لقب فیلسوف رسانه را به او داده‌اند. استاد مطالعات رسانه‌ای کانادایی‌‌الاصلی که خوب نوشتن و خوب سخن گفتن را بلد بود و اغلب گفته‌ها و نوشته‌هایش مصالح ساخت بنای بلند علم ارتباطات نوین شده‌اند. مک‌لوهان به شکل حیرت‌انگیزی جلوتر از زمان خود بود. از پیش‌بینی‌اش درباره اختراع شبکه جهانی وب (او سال 2014 را زمان شکل‌گیری اینترنت تخمین زده بود) تا طرح نظریه دهکده جهانی. مارشال مک‌لوهان در زمانه نزاع بی‌پایان ایدئولوژی‌های چپ و راست و زیست ملت‌ها در فرهنگ بسته و محصور خود، از رسانه نوشت و اینکه رسانه شکل جدیدی از تفکری و زندگی و نگرش انسان را می‌سازند. این استاد مرکز مطالعات رسانه‌ای تورنتو در سال 1964 مفهوم دهکده جهانی را پايه‌گذاري کرد و تا پايان حياتش يعني 15 سال بعد نیز گوشه چشمی به نظریه‌اش داشت. او می‌گفت اكنون ديگر كره زمين به وسيله رسانه‌هاي جديد آن‌قدر كوچك شده كه ابعاد يك دهكده را يافته است. با هم ببینیم مک‌لوهان چه گفته است:

▫️مهمترین نظریه مک‌لوهان یک جمله بود: «عصر ما، عصر دهکده جهانی است.»

▫️مک‌لوهان هر ابزاری را رسانه میدانست و به همین ترتیب هم می‌گفت: انسان‌ها ابتدا ابزار را می‌سازند و سپس همین ابزارها انسان را می‌سازند.

▫️او در دهۀ 1960 در قالب صحبت از برپایی قریب‌الوقوع دهکدۀ جهانی، بشارت شکل‌گیری یک ذهنیت واحد و محو شدن جغرافیایی ارضی را می‌داد.

▫️مک‌لوهان معتقد بود هر وسیله ارتباطی جدیدی تفکر و جهان‌بینی مختص به خود را به همراه دارد و همین باعث نگرانی جوامع در حال توسعه می‌شود که ابزار ارتباطی جدید را نوعی تهاجم فرهنگی قلمداد می‌کنند و بعضاً مفهوم دهکدۀ جهانی را نوعی ابزار سلطه دانسته که در آن هرکس توانایی بیشتری داشته باشد تأثیر بیشتری بر دیگران داشته و مسلط فرهنگی می‌شود.

▫️مفهوم سواد رسانه‌ای (Media Literacy) همزاد مفهوم دهکده جهانی است. تاریخچه پیدایش سواد رسانه‌اي به سال 1965 باز می‌گردد. مارشال مک لوهان نخستین بار در کتاب خود با نام «درك رسانه: گسترش ابعاد وجودي انسان» این واژه را به‌کار برده است.

▫️او معتقد بود زمانی که دهکده جهانی تحقق یابد، لازم است انسان‌ها به سوادي جدید به نام سواد رسانه‌اي دست یابند.

▫️این نظریه‌پرداز نامدار بر این باور بود که رسانه فقط ابزار نیست بلکه دنیای خودش را هم به‌وجود می‌آورد. او حتی یک لامپ روشن را هم وسیله‌ای ارتباطی می‌دانست.

▫️مک‌لوهان بر این نظر راسخ بود که دو هزار سال درخشش فلسفه و برتری آن بر فن به پایان رسیده است. پیامد‌های فیزیکی و اجتماعی رسانه‌های دیداری و شنیداری جدید و همچنین آغاز عصر اتوماسیون و اطلاعات، موضوع این طبقه جدید علمی یعنی نظریه رسانه‌ها هستند.

▫️از نظام اندیشگانی مک‌لوهان پیام را نمی‌توان از پیام‌آور جدا کرد. خواه پیام‌آور یک انسان باشد و خواه یک تکنولوژی.

▫️در جهان مک‌لوهانى، سیطرة رسانه‌ها و پیام‌هایى که صادر مى‌کنند، با بهره‌گیرى از توان فناورى‌هاى اطلاعات و ارتباطات، همه جایى و همه مکانى شده است.

▫️به نظر مک‌لوهان رسانه امتداد ماست. اینترنت هم امتداد جامعه‌‌ای است که در آن پديدار شده است.

▫️مک‌لوهان، در آثار خود این دیدگاه را به‌شیوایی شرح داده که «رسانه همان پیام است». در عین حال او از انسان شفاهی ایدئال‌سازی می‌کرد و آن‌هایی را که با فرهنگ سواد خو گرفته‌اند نسخه‌های فرودست می‌دانست.

▫️به اعتقاد مک‌لوهان، جهانِ سوادآموختة مدرن و فناوری‌محور، مردمی خلق کرده است که از عمق عاطفۀ شفاهی نیاکان‌شان ‌محروم‌اند.

▫️او بر این باور بود که رسانه‌ها و اینترنت امتداد همان قوای فهم و ادراک بشری‌اند و اینترنت و تلویزیون می‌توانند کمک کنند تا وسعت قوای ادراکی ما بیش از پیش شود.

▫️مک‌لوهان معتقد بود در اصل این رسانه‌ها هستند که جامعه را به وجود می‌آورند یعنی رسانه‌ها یک گام از جامعه جلوترند.

▫️مک لوهان در کتاب «فهم رسانه» رسانه‌ها را بر اساس هم‌رسانی معنا طبقه‌بندی کرد. در نظر او رسانه سرد، رسانه‌ای است که از مخاطب می‌خواهد تا در ساختن معنا مشارکت کند و معنایی تام و تمام را منتقل نمی‌سازد اما رسانه گرم، مخاطب خود را به مشارکت در تولید معنا وادار نمی‌کند، چرا که خود رساننده معناست. او در تقسیم‌بندی خود تلویزیون را رسانه‌ای سرد و رادیو را رسانه‌ای گرم می‌دانست.

#ماهنامه_مدیریت_ارتباطات
#مارشال_مک‌لوهان
#نظریه_رسانه
#دهکده_جهانی

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
دهکده جهانی و تنهایی آدم‌ها

🖌دکتر #علی_دارابی

🔸چندسال پیش، در یکی از کلاس‌های کارشناسی ارشد رشته ارتباطات از دانشجویانم پرسیدم تفاوت جهانی شدن و جهانی سازی را شرح دهند.
به واسطه تجربیات و مطالعاتی که داشتند، هر یک پاسخ های جالبی نوشتند. یکی از آنها برایم نوشت: جهانی شدن وقتی شکل می گیرد که خودمان بخواهیم، این تغییر را رقم بزنیم و جهانی سازی بدون دخالت ما شکل می‌گیرد و عموما منافع قدرتمندان را تامین می کند. در توضیح تفاوت این دو شکل، توضیح داده بود که مثل تفاوت کسی که یک داروی مفید و مشخص که می‌داند چیست و برای چه دردی نوشته شده، می خورد و کسی که در بیهوشی دارویی را به او تزریق می کنند! بدون اینکه خودش بفهمد این دارو چرا برای او تزریق شده و اصلا قرار است کدام درد را درمان کند.
🔹امروز در جهانی زندگی می کنیم که دیگر کسی بی خبر از گوشه به گوشه ی جهان نیست. جهانِ مینیمالیستی و کوچکی که در یک چشم بهم زدن، تمام دنیا می توانند، نوشته ای را که من در اتاقم نوشتم، ببینند و بخوانند. نکته مهم نظریه ی دهکده جهانی مارشال مک لوهان این است که پیش از شکل گیری اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی این بحث را طرح کرد. بحثی که می خواهد بگوید دهکده جهانی محل برقراری ارتباطات بیشتر، روابط انسانی تر و به گوش رسیدن صدای بی صدایان است. اما واقعا چنین اتفاقی افتاده است؟

🔸منافع دهکده جهانی و مهم تر از آن جهانی شدن، برکسی پوشیده نیست. در همین ایام کرونا هم منافع این نوع از ارتباطات و تسهیل آن، بیش از پیش مشخص شد. اما یک نگرانی بزرگ وجود دارد.

🔺بارها در کلاس های درسم و جلسات کاری که در تهران و استان‌ها تشکیل داده ام، دانشجویان و مدیران بسیاری دیده ام که به جای توجه به محتوای کلاس و جلسات، سرشان در گوشی است و متوجه اتفاقات پیرامونی خود نمی شوند. همین چندی پیش در خیابان جوانی را دیدم که آنقدر مشغول گوشی اش بود که نزدیک بود تصادف کند.

🔹حضور در دهکده جهانی نیاز به آموزش دارد و لازم است پیش از غرق شدن در این جهان نوین، یادگیری عمیق صورت گیرد. وگرنه این دهکده به جای نزدیکی و تعمیق ارتباطات، به فاصله‌ گذاری و تنهایی می انجامد.

🔺پیشتر درباره فرصت ها و تهدیدهای فضای مجازی نوشتم و در کتاب #درآمدی_بر_جامعه‌شناسی_ارتباطات، فرهنگ و رسانه درباره دهکده جهانی مارشال مک لوهان که دیروز هم سالروز گرامی‌داشت او بود، مطالبی نوشتم. در آینده نزدیک درباره تنهایی و سبک زندگی تازه ای که شکل گرفته، مفصلا خواهم نوشت.
#دهکده_جهانی
#تنهایی
#فضای_مجازی

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
گفتمان سازی و دیپلماسی رسانه ای

🔹با اضافه شدن مسئله کاهش حاکمیـت دولت ها و افزایش نقش ملت ها، لزوم تبادل میان فرهنگ ها اهمیت بیشتری پیدا می کند، و هیچ ملتی از فراگیری و استفاده از معارف سایر ملت ها و ملیت ها در تمام زمینه ها از جمله فرهنگ و مسائلی که عنـوان فرهنگ به آن اطلاق می شود، بی نیاز نیست، و فرهنگ هر ملت در ارتباط با دیگر فرهنگ هاست که هویت خویش را تعالی می بخشد.

▫️اطلاعاتی که از طریق رسانه های جمعی به دست مردم می رسند، آنهـا را بـا دنیای اطرافشان آشنا می سازد، و بر دانش و آگاهی آنها می افزاید و آنها را با آداب، رسوم و فرهنگ ملت های دیگر آشنا می کند.
▫️ رسانه های گروهی انسان ها را به سرعت، در جریان مسائل، اتفاقات و رویـدادهای سیاسـی، نظـامی، اقتصـادی، اجتماعی، علمی، هنری و مانند آنها قرار می دهند.
▫️علاوه بـر خبررسـانی، رسـانه های گروهی از طریـق ارائـه تفسـیر رویدادها و حوادث و پخش مطالب دلخواه، می توانند به روشنگری مردم بپردازند و آنها را به تصمیم گیری های مطلوب هدایت نمایند.
▫️رسانه ها می توانند در خدمت رشد و شکوفایی دینی و فرهنگی ملت ها قرار گیرند و بـه بالنـدگی معنـوی آنها کمک نمایند
.
💢🔘این یک طرف قضیه است؛ طرف دیگر، #چهره_خطرناك_و_زیانبخش_رسانه های گروهی است.

▪️رسانه های گروهی، همـان گونه که می توانند در خدمت ملت و حاکمیت و اشاعه ارزش ها، نمادها و هنجارهـای ملـی و دینـی باشـند، مـی تواننـد فوق العاده خطرناک بوده، و جامعه یا ملتی را به ورطه سقوط و تباهی بکشانند و با ترویج فرهنگ بیگانه، در تضعیف ارزش ها، هنجارهای ملی، دینی و تقویت ارزش ها و نمادهای بیگانه، فرهنگ سازی کنند.
▪️ از جمله نقش های رسانه های ارتباط جمعی می تواند از یک سو، #فرهنگ_سازی و نهادینه کردن فرهنـگ ملی و دینی باشد و از سوی دیگر، #فرهنگ_سوزی و نهادینه کردن فرهنگ بیگانه در کشور. امروزه دیگر رسانه ها مانند گذشته، فقط منعکس کننده رفتار سیاستمداران و کشورها نیستند بلکه گـاه بـه عنـوان یـک بازیگر فعال در میدان سیاست در تصمیم گیری ها نقش مؤثری ایفا می کنند.
این رسانه ها در انتخاب دولتمـردان، نشـان دادن چهره های مثبت و منفی برنامه ها و سیاست های دولت، و تصمیم گیری برای اجـرای سیاسـت هـا از طریـق اعمـال خطوط اصلی #دیپلماسی_رسانه_ای تأثیرگذار هستند.

🔹🔸امروزه پیشرفت شتابان دانش، مرز میان ملت ها را در هم شکسته و پدید آمـدن سیسـتم هـای ارتبـاطی و بـه تبـع آن کارکرد دیپلماسی رسانه ها، جوامع پراکنده انسانی را در یک مجموعه فرهنگی بیگانه جای داده است. به این ترتیب، بر اثر ارتباط و نزدیکی روزافزون ملت های گوناگون، انتقال ارزش ها و تأثیر و تأثرهای متقابل فرهنگی، مجموعه ای بـه نـام #دهکده_جهانی با گسترش و شتاب باورنکردنی در حال شکل گیری است.
ابزارهای مشخص دیپلماسی رسانه ای عبارتند؛ از: تلویزیون، رادیو، خبرگزاري ها، مطبوعـات و سـایت هـای خبـري .
در جوامعی که رسانه ها می توانند افراد را در حوزه فرهنگی و اجتماعی ترغیب کنند، این دیپلماسی نقش بـسـزایی دارد، لذا رسانه ها بازیگران غیردولتی سیاستگذاری فرهنگی امروز کشورها هستند کـه فعالیت آنها را نه میتوان کنترل کرد و نه میتوان نادیده گرفت. آنهـا در گفتمـان سـنتی سیاسـت خـارجی ، تغییـر و
تحولات بیشماری ایجاد کرده اند و دولت ها را به تحول در تصمیم گیری و اجرای سیاست خارجی وادار کرده اند.

💢 درست به این دلیل که گفتمان سازی، تصویرسازی و اقناع دیگران، در تعاملات دیپلماتیک و سیاست خارجی جایگـاهی نـوین یافته اند، نقش رسانه ها در پردازش و اقناع دیگران بسیار کلیدی تر از گذشته شده است.
و باید پذیرفت که رسانه ها، نحوه هدایت سیاست خارجی را تغییر داده اند و اکنون قدرت جهانی یک کشور در توان و استعداد دیپلماسی رسـانه ای آن در ایجاد هویت ملی و ارائه تصویر مکمل بین المللی آن نهفته است.

با ما همراه باشید
#ژئوپلیتیک_رسانه
@Dr_bavir