💠 به نظر می رسد گاهی مصلحت فردی قربانی مصلحت جمعی می شود ، تعارض میان مصالح فرد و مصالح جامعه چگونه قابل حل است ؟


🔰 در جهت مصلحت عمومی،‌ سیاست وسیله‌ای است برای تأمین نوعی نظم اجتماعی و نوعی همگونگی کلیه افراد در اجتماع. سیاست‌های مصلحت‌آمیز برای اینکه بتوانند به قله نظم و امنیت اجتماعی رهنمون شوند، باید با راه میان‌بری به نام «وحدت و انضباط اجتماعی»‌ آشنا شوند؛‌تا بهتر، سریع‌تر و پایدارتر به این مهم نائل گردند.


🔷 گاه اشکال گرفته می‌شود که در ایده تقدم مصالح جمعی بر مصالح فردی در حقیقت مصالح فردی قربانی می‌گردد و حقوق افراد لطمه می‌بیند و حتی در نگاهی فراتر، مفهوم عدالت به مسلخ فراموشی فرستاده می‌شود. در پاسخ می‌گوییم در دیدی کلی به اذعان بسیاری از متفکران،‌حتی غیرمسلمانان و خیر و صلاح فرد،‌ همان خیر و صلاح جامعه است.


🔶 از سوی دیگر تقدم مصالح جمعی بر مصالح فردی به منزله نفی و زیر سوال بردن یکی و اثبات دیگری نیست، بلکه این عنوان صرفاً بیان‌کننده مقام اولویت‌دهی است. به بیان دیگر در صورت تعارض مصلحت فرد با مصلحت جامعه، آنچه اولویت دارد مصالح جمع و نظام است. مصالح گروهی و جناحی تشکیل‌یافته مصالح افراد محدودی از یک جامعه است و عقلاً تقدم مصالح عموم جامعه بر مصالح گروه‌ها و جناح‌ها (اقلیت) ارجحیت دارد.


#مصلحت
#مشاوره
#تعارض



📌@canoon_org


https://b2n.ir/taaroz2

🔰 ائمه (ع) چه دیدگاهی به مصلحت جامعه مسلمانان در راستای حفظ جان و مال مسلمین داشتند؟

🔷 مصلحت مسلمانان و حفظ اصل نظام اسلامی، مهم‌ترین دغدغه‌ای است که سیره و روش سیاسی معصومان بر مبنای آن شکل گرفته است. این مصلحت در تمام مراحل زندگی سیاسی آنان به روشنی به چشم میخورد. اقدام به جنگ، صلح و یا پیمان بستن با دشمنان اسلام از سوی پیامبر اکرم (ص)، امام علی (ع) و امام حسن مجتبی (ع) و هم‌چنین سکوت معصومان در برابر غصب حاکمیت سیاسی،‌همه در راه حفظ این مصلحت انجام می گرفت.

🔶 عقد قرارداد صلح رسول خدا با طوایف بنی‌ضمره و بنی‌اشجع، صلح حدیبیه با کفار مکه و پذیرش صلح با معاویه از سوی حضرت علی (ع) و امام حسن (ع)، همه در راستای مصلحت مسلمانان و نظام اسلامی بود. در جریان سقیفه امام ناظر پایمال شدن حق خلافت خویش بود اما برای پرهیز از بروز تزلزل و اختلاف در ایمان نه چندان محکم مردم، از حقّ مسلم خویش چشم پوشید و به ناچار حاکمیت نااهلان را پذیرفت.

♦️ امام علی (ع) پس از تصدی حکومت نیز هم‌چنان بر حفظ مصلحت نظام اسلامی و وحدت مسلمانان تأکید داشت با وجود اینکه برخی احکام گذشته را چندان موافق شرع نمیدید، اما گاه با مصلحت‌اندیشی‌هایی مجبور می‌شد برخی رویه‌های پیشین را هم‌چنان ادامه دهد. از همین روی به قاضی شریح سفارش کرد: برای سامان یافتن اجتماع مردم به گونه‌ای داوری کند که در گذشته صورت می‌گرفته است.

#مشاوره
#مصلحت


📌@canoon_org


https://b2n.ir/aeme1

🔰 آیا مصلحت نظام که مورد توجه و رعایت مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار می‌گیرد، در چهارچوب شرع و قانون اساسی است یا خیر؟

🔷 مسلّم این است که چنانچه مصلحتی مخالف شرع باشد، از دیدگاه قانون اساسی نیز معتبر نخواهد بود؛ چرا که مطابق اصل چهارم قانون اساسی: «کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر این ها باید بر اساس موازین اسلامی باشد. این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر بر عهده فقهای شورای نگهبان است.»

🔶 بنابراین، اگر فرض کنیم مصلحتی مخالف شرع و در عین حال با یکی از اصول قانون اساسی مطابق باشد، اصل قانونی مزبور به دلیل مخالفتش با شرع، از درجه اعتبار ساقط خواهد بود و تشخیص آن بر عهده فقهای شورای نگهبان است. از این رو، در مواردی که فقهای مورد نظر مصوبه ای را به دلیل مغایرت با شرع رد می کنند، نمی توان به موافقت آن با یکی از اصول قانون اساسی (بر فرض که چنین اصلی موجود باشد) استناد نمود.

♦️بدین ترتیب سؤال اول به این صورت تغییر شکل می یابد که آیا مصلحت نظام در چهارچوب احکام شرع است یا خیر؟ توضیح اینکه: احکام شرع، اعم از قانون اساسی است؛ بدین معنا که هر چه در قانون اساسی آمده است باید بر اساس موازین شرعی باشد، ولی عکس آن صادق نیست، که برخی از احکام و اهداف شرعی مطابق با مقتضیات زمان و مکان، در قالب اصولی تحت عنوان قانون اساسی تنظیم شده است.

💠در نتیجه، مصلحتی که مورد رعایت مجمع تشخیص مصلحت قرار می‌گیرد، تا زمانی که در چهارچوب موازین شرعی باشد، می‌تواند از حدود قانون اساسی فراتر رود؛ زیرا روح حاکم بر قانون اساسی رعایت موازین اسلامی است. پس هرگاه مصلحتی برای نظام جمهوری اسلامی تشخیص داده شود که احيانا مغایر با قانون اساسی باشد، همین اندازه که مغایرتی با موازین شرعی نداشته باشد کافی است و می تواند منشأ صدور حکم یا قانون قرار گیرد.


#مشاوره
#مصلحت_نظام
#قانون_اساسی


📌@canoon_org


https://b2n.ir/maslahat

🔶یکی از بدفهمی های مفهوم احکام بنیادی، این است که گاه بنیادین بودن یک حکم یا یک حق را، در مطلق بودن آن جست وجو می کنند. این برداشت، خالی از اشکال نخواهد بود. می توان ادعا کرد هیچ سامانه حقوقی را نمی توان در دنیا پیدا کرد که در آن احکام دارای جنبه مطلق باشند.

🔷به نظر پراگماتیستها، اگر عقیده ای به نتیجه خوب و کارآمد برای انسان بینجامد، باید آن را حقیقی قلمداد کرد. حقیقت چیزی نیست که مستقل و مجرد از انسان وجود داشته باشد. در نظر مکتب پراگماتیسم، افکار و عقاید همچون ابزارهایی هستند برای حل مسائل و مشکلات بشر و تا زمانی که اثر مفیدی دارند، صحیح و حقیقی اند و پس از آن غلط و خطا می شوند.

💢به این ترتیب عقیده ای ممکن است مدتی به کار آید و مؤثر شود و از این رو مدتی حقیقی باشد؛ اما بعدا ممکن است نتایج رضایت بخش نداشته باشد و آن موقع، به نظریه ای باطل و خطا تبدیل می شود. این در حالی است که اصل و اساس اندیشه های اسلامی و معرفتی ما که بر اساس آنها مصالح چیده می شوند، متغیر نیستند و از این حیث با مبانی پراگماتیسمی فاصله دارند.



📖کتاب #حقیقت_و_مصلحت به کوشش #محمدحسن_شاهنگی



#پراگماتیسم
#مصلحت_گرایی


📌@canoon_org

🔷در عدالت، برخورداری یکسان افراد از امکانات جامعه، اصلی اساسی است. از وظایف دولت در این راستا، فراهم کردن شرایط یکسان برای رشد همه افراد جامعه در عین حفظ و لحاظ شایستگی ها می باشد. لذا تأكيد می شود که در مردم سالاری دینی، هیچ تمایزی میان شهروندان وجود ندارد. یعنی همه افراد، صرف نظر از ملیت، جنس و نژاد، حقوق یکسانی برای استفاده از نعمتهای مادی و معنوی دارند.

🔶بر همین اساس است که حقوق افراد به آنان داده می شود. منظور از حق، به معنای امر ثابت و قطعی برای شهروندان است؛ امتیازی که شخص براساس آن، اختیار چیزی را دارد و دیگران وظیفه دارند به این اختيار احترام بگذارند.

💢همین امر می تواند موجب توازن و تعادل اجتماعی شود و امکانات به نحو صحیح در جامعه تقسیم گردد. توازن، مصلحت کل جامعه را تأمین می کند و زمینه های برقراری عدالت را فراهم می سازد. اگر جامعه متعادل نباشد، تنها طبقه عام و محرومان نیستند که لطمه می بینند؛ طبقه خاص و ممتاز هم که مواهب بیشتری به خود اختصاص داده اند، زیان می برند.



📖کتاب #عدالت_از_منظر_مردم_سالاری_دینی_و_لیبرال به قلم #محمدرضا_شریعتمدار و #سیدکاظم_سیدباقری

#جامعه
#مصلحت


📌@canoon_org

🔷مصلحت، مبنا و منشا صدور #احکام_حکومتی است. گستره مصلحت هایی که مبنای صدور احکام حکومتی است، به منطقه مباحات محدود نیست؛ بلکه حاکم می تواند در قلمرو #قانون، به منظور پاسداری از اسلام، نظام اسلامی و بالندگی جامعه اسلامی و عزت مسلمانان، #مصلحت را در نظر گیرد و بر اساس آنها احکام #حکومتی را صادر کند.

🔶مطابق با نظر #امام_خمینی(ره)، فقیه عادل، دارای همه اختیاراتی است که پیامبر و ائمه در امور حکومتی و #سیاسی دارا بوده اند و فرق گذاشتن بین این دو عقلانی نیست؛ زیرا حاکم، #احکام شریعت و حدود الهی را اجرا می کند. بنابراین، رهبری حکومت اسلامی قاطعانه باید در پی تحقق مصلحت های #جامعه_اسلامی باشد و اگر نیاز دانست میتواند مهمترین احکام شرع-مانند حج را-به دلیل مراعات مصلحتها به طور موقت تعطیل کند.

💢امام، مخاطبین احکام حکومتی مصلحتی را عموم مسلمین معرفی می کرد: #مسلمانان در احکام حکومتی باید از حاکم #جامع_الشرایط اسلامی تبعیت کنند ولی در احکام اولیه، تابع مراجع خویش هستند؛ به همین دلیل، پیروی سایر #فقها از حاکم اسلامی نیز واجب و لازم است.

📖کتاب #حقیقت_و_مصلحت به قلم #محمدحسن_شاهنگی

#اسلام
#احکام




📌@canoon_org

🔶مصلحت در لغت عبارت است از کار نیک، سود، فایده، بهره و خیر. این مفهوم از ماده #صلاح بوده و مطابق با برخی آرا مصدر است؛ به معنای «صلاح دیدن» و مطابق با برخی دیگر از آراء اسم مصدر است که جمع آن، مصالح خواهد بود. #فخرالدین_رازی در #مفاتیح_الغیب این واژه را در «جلب منفعت و دفع ضرر» می داند.

🔷برخی دیگر از زبان شناسان، برابر واژه #مصلحت، کلمه «شایستگی» را می نهند. در کتاب #المنجد نیز مصلحت هر آنچه انسان انجام می دهد، از اعمالی که باعث نفع خود یا نفع قومش می شود، معرفی شده است. اهل لغت برای مصلحت برابرهای زیادی را عنوان نموده اند که «صوابدید» و «خیراندیشی» مهمترین آنهاست.

💢مصلحت را می توان در دو مجرا مطرح نمود؛ اول به معنی ضرورت حفظ #نظام و حاکمیت #اسلام که امری ضروری است و فقها معمولا آن را یک قاعده و اصل حاکم بر احکام دیگر و حتی مقدم بر احکام اولیه تلقی نموده اند و دوم به معنی رعایت صلاح عمومی و عبور از تنگناها به هنگام دشوار بودن اجرای #احکام اولیه و نجات از بن بست ها که در صورت تحقق شرایط لازم، ذیل #احکام_حکومتی بروز می یابد.

📖کتاب #حقیقت_و_مصلحت به قلم #محمدحسن_شاهنگی

#آموزش_مفاهیم

📌@canoon_org

🔶بی شک اگر حد و مرز مصلحت مشخص نباشد به آفتی بدل می شود که به جان ما می افتد. برخی افراد با تأکید بر ضرورت تعیین حد مصلحت اندیشی در ایــن خـصـوص معتقدند: برای جلوگیری از این مسئله باید اجازه دهیم که فضای نقادی انبساط بیشتری یابد. این افراد بر این باورند که اگر قرار است توجه به مصلحت شود، باید ایــن امــر تعريف وعند الاقتضاء پیش بینی و رصد شود و تلاش کرد حتی الامکان آن بالا نگهش داشت.

🔷 فقه شیعی به مصالح به عنوان منبع برای استنباط حکم نگاه نمیکند جز در حالتی که با نصوص یا حکم عقل انطباق داشته با اینکه احکام مذکور از نوع حکومتی باشند.

💢به عقیده فقهای سنی مذهب، محدوده احکامی که از طریق مصالح مرسله استنباط میشوند فراتر از اینهاست و شمولیت آن در هر سه نوع احکام اولیه، ثانویه و حکومتی متصور است این در حالی است که دیدگاه شیعه در این زمینه محدودتر بوده و صرفاً این احکام حکومتی اند که متأثر از مصلحت اندیشی میشوند و همواره با تغییر مصالح در معرض تغییر قرار میگیرند.



#فقه
#ولایت_فقیه
#حاکم_اسلامی
#مصلحت_اندیشی


📌@canoon_org

💢علامه طباطبائی در تبین حکم حکومتی اینگونه می‌نویسند:

🔷ولی امر می‌تواند، یک سلسله تصمیمات مقتضی به حسب مصلحت وقت گرفته و طبق آن‌ها مقرراتی وضع نماید و به موقع به اجرا در آورد. مقررات نامبرده لازم الاجرا و مانند شریعت دارای اعتبار می‌باشند.

🔶با این تفاوت که قوانین آسمانی، ثابت و غیر قابل تغییر، و مقررات وضعی قابل تغییر، و در ثبات و بقا تابع مصلحتی می‌باشند که آن‌ها را به وجود آورده است و چون پیوسته زندگی جامعه انسانی در تحول و رو به تکامل است، طبعا‌ای مقررات تدریجا تبدل پیدا کرده، جای خود را به بهتر از خود خواهند داد.

📖 کتاب #گفتمان_مصلحت به قلم عبدالحسین خسرو پناه


#حکم_حکومتی
#مصلحت_سنجی


📌@canoon_org

🔶 یکی از عواملی که مانع دسترسی همگان به #اطلاعات شده #مصلحت اندیشی های کاذب است؛ البته از مصلحت اندیشی های صادق و روشمند دفاع می کنیم هیچ جامعه ای بدون توجه به مصلحت نمیتواند به تعالی و ترقی برسد؛ به ویژه جامعه ما که جامعه ای دینی و حقیقت گراست و می خواهد حقایق و فضایلی را در جامعه بشری طرح کند؛ اما این جامعه نیز ممکن است دچار مصلحت اندیشی های کاذب شود. ایــن مصلحت اندیشی ها هم انواع و اقسام دارد گاهی فقط به نام مصلحت است، اما منافع گروهی و جمعی در پس آن نهفته است این خطری است که همه جوامع را تهدید می کند.

🔷 معمولاً «#مصلحت_برای_جامعه» با «#مصلحت_جامعه» خلط می شود. مصلحت برای جامعه مصلحت عده ای است که به نام جامعه رقم می خورد و مصلحت جامعه مصلحت کل جامعه است؛ البته ممکن است واقعاً هم نیت منفعت جویی در کار نباشد، اما روشمند نباشد؛ یعنی مصلحت را با انجام تحقیقات و مطالعات روشمند، مشخص و ارائه نکنیم و برخورد سلیقه ای بکنیم؛ حتی از روی ناآگاهی به هر حال عوامل بسیاری در این زمینه مطرح هستند که به حساسیت های جامعه بلوغ نیافتگی گروه های سیاسی و حتى اصحاب نقد و.... بر می گردد همواره باید به روشمند بودن تشخیص مصلحت کلان و انطباق و سازگاری آن با یک سری قواعد و اصول روش شناختی و حتی محتوایی تعریف شده هوشیار و مراقب بود و باید به این سؤال پاسخ داد که آیا مصلحت به دست آمده مربوط به سطح کلان و عام نظام است یا مصلحت اشخاص و گروه ها یا رده ها و سطوح پایین تری که به نام مصلحت کلان نظام، طرح و القا می شود؟

🔻 برخی متفکران غربی مانند #کاسینلی ایده تضاد میان منافع عمومی و شخصی را با اخلاق دموکراتیک سازگار نمی دانند عموماً تصور میشود مصالح فردی و جمعی الزاماً در یک بستر سیر می کنند و مصلحت فرد چیزی جز مصلحت جزء کوچک جمع نیست و مصلحت جمع عبارت است از کنار هم گذاری مصلحت فرد (الف) با مصلحت فرد (ب) و مصلحت فرد (ج) و...

🔺در پاسخ به این تفکر باید بیان داشت که اسلام تفکیک این چنینی درباره مصالح فردی و جمعی را نمی پسندد و در وهله نخست از هم افقی این دو صحبت میکند و برای نمونه در سیاست کیفری اسلام تأمین ،خیر سعادت مصلحت و منفعت مردم و اشخاص تک تک افراد همزمان با هم مورد توجه قرار گرفته است و در وهله دوم در صورت تقابل مصالح فردی و جمعی با طرح مصلحت سومی به نام «مصلحت حقیقی» متمایل به سمت مصالح جمعی می شود.

🟨 در جهت مصلحت عمومی سیاست وسیله ای است برای تأمین نوعی نظم اجتماعی و نوعی همگونگی کلیه افراد در اجتماع سیاست های مصلحت آمیز برای اینکه بتوانند به قله نظم و امنیت اجتماعی رهنمون، شوند باید با راه میانبری به نام وحدت و انضباط اجتماعی آشنا شوند؛ تا بهتر سریع تر و پایدارتر به این مهم نائل گردند گاه اشکال گرفته میشود که در ایده تقدم مصالح جمعی بر مصالح فردی در حقیقت مصالح فردی قربانی میگردد و حقوق افراد لطمه می بیند و حتی در نگاهی فراتر، مفهوم عدالت به مسلخ فراموشی فرستاده میشود در پاسخ می گوییم در دیدی کلی به اذعان بسیاری از متفکران حتی غیر مسلمانان خیر و صلاح فرد، همان خیر و صلاح جامعه است.

🟧 از سوی دیگر تقدم مصالح جمعی بر مصالح فردی به منزله نفی و زیر سؤال بردن یکی و اثبات دیگری نیست بلکه این عنوان صرفاً بیان کننده مقام اولویت دهی است. به بیان دیگر در صورت تعارض مصلحت فرد با مصلحت جامعه آنچه اولویت دارد مصالح جمع و نظام است مصالح گروهی و جناحی تشکیل یافته مصالح افراد محدودی از یک جامعه است و عقلا تقدم مصالح عموم جامعه (اکثریت) بر مصالح گروه ها و جناح ها (اقلیت) ارجحیت دارد.

🟥 از جمله تبادرات ذهنی اصلی در خصوص واژه سیاست تدبیر و مصلحت کردن است. این برداشت در اندیشه اسلامی با مراعات شنون امت در داخل و خارج طبق شریعت تکمیل می شود؛ در واقع میتوان حلقه واصـل بـیـن حکومت و سیاست را مصلحت خواند و بر کارایی آن به منظور همخوانی الگوهای مدیریت سیاسی تأکید کرد.

💢 در این باره دو فرایند «,مشروعیت بخشی» و «مردم محوری» بیش از همه جلوه گر میشوند در حکومت اسلامی جایگاه افراد و گروه ها و جریان های مختلف مشخص است و در آن محو نمیگردند بلکه در کنار آن می ایستند و به آن کمک میکنند و برای بقا و منافع آن عمل میکنند؛ همچنان که حکومت نیز برای بقای مصالح افراد، گروه ها و جریان ها در تلاش است.

📖کتاب #حقیقت_و_مصلحت به قلم #محمد_حسن_شاهنگی


#مردم
#مسئله
#جامعه
#حکمرانی
#مصلحت
#کاسینلی



📌@canoon_org

🔶 در نظام سیاسی #اسلام، از جمله در #جمهوری_اسلامی_ایران اخلاق با سیاست در هم تنیده است؛ چون سیاست همراه با اخلاق اگر در مسیر قانون عقل و #شرع باشد، سرچشمه تمام ملکات حسنه خواهد بود، اگر خارج از میزان قانون عقل و شرع باشد، سرمنشا تمام بدی‌ها خواهد بود.

🔷 مباحث کتاب #اخلاق_سیاست_ورزی با روش توصیفی و تحلیلی در دو بخش ساماندهی شده است؛ بخش اول با عنوان "تبیین مفاهیم و مبانی نظری اخلاق و سیاست‌ورزی در اسلام"، به مباحث زیر اختصاص پیدا کرده است: فصل اول که به تبیین مفاهیم می‌پردازد، مفاهیم اخلاق، سیاست و سیاست‌ورزی را بررسی می‌کند. فصل دوم شامل چیستی اخلاق و قلمروی آن در اسلام می‌شود. فصل سوم نیز به بحث از امکان یا امتناع اخلاق در سیاست‌ورزی از نظر اسلام اختصاص می‌یابد. نهایتاً فصل چهارم به نسبت اخلاق و سیاست‌ورزی در اسلام خواهد پرداخت.

💢 نویسنده سعی کرده در بخش دوم جایگاه و نقش اخلاق و #سیاست‌_ورزی در جمهوری اسلامی را با ارائه سه فصل به سرانجام برساند؛ بنابراین در فصل اول به سنجش اخلاق و سیاست‌ورزی در جمهوری اسلامی ایران با شاخصه‌های اخلاق اسلامی پرداخته و فصل دوم را به مطالعه موردی لوازم سیاست‌ورزی با اخلاق اسلامی (جایگاه اخلاق در اندیشه و رفتار سیاست‌ورزان جمهوری اسلامی ایران و انطباق ملاک‌ها و معیارهای اساسی اصول و ارزش‌های اخلاقی در سیاست‌ورزی با مفاهیمی مانند #تقیه، #مصلحت و #تغافل و ...) اختصاص داده و نهایتاً فصل سوم را با عنوان بایسته‌های اخلاقی در سیاست‌ورزی (آسیب‌شناسی، راهکارها و توصیه‌های اسلامی یا بایسته‌های اخلاقی در سیاست‌ورزی) به پایان برده است.

📖 کتاب حاضر به قلم #رضا_عیسی‌نیا و به همت انتشارات کانون اندیشه جوان منتشر شده است.

#معرفی_کتاب


📌@canoon_org