‍ ‍ 💠آموزش مفاهیم

🗞دموکراسی از منظر دکارت

خلاصه:
عقل در دیدگاه دکارت، ابزاری برای شناخت اعتباری جهان و براساس نیازهای مادی انسان‌هاست که راه هرگونه فهم معنوی از عالم را می‌گیرد. این نوع اعتقاد به عقل است که پایه و اساس دموکراسی قلمداد می‌شود.

🔶مبنای نظری دموکراسی به لحاظ فلسفی، این باور دکارتی است که «عقل تنها چیزی است که به مساوات، میان آدمیان تقسیم شده است». با عقل دکارتی تنها می‌توان تصویری اعتباری و مبتنی بر نیازهای تکنیکی از هستی به دست آورد، اما امکانی برای شناخت عمیق و اشراقی هستی در این قلمرو وجود ندارد.

💠عقل دکارتی عقلِ محاسبه و اعداداندیشی است که تازه همین عقل نیز نمی‌تواند مبنای محکمی برای مفاهمه و بناکردن زندگی معنوی در خور بشر است. نهایت عقل دکارتی، نظام‌های بورژوایی و سوسیالیسم‌های بوروکراتیک است؛ پیش فرض پنهان آن، اعتقاد به این است که حقیقت نه موهبتی الهامی که محصول استدلال و استنتاج آدمی است و بر بنیان دوئیت مابین «عالِم» و «معلوم» قرار دارد.

🔺امروزه برخی از منتقدان پست مدرن نظیر «میشل فوکو» یا «آدورنو» و «هورکهایمر» و «هیدگر»، در اعتبار و اساس این عقلانیت شک کرده‌اند و کسانی چون «فروید» و «مارکس» ، با وجود اینکه تا حدود زیادی به میراث مدرنیته تعلق داشتند، در این نکته که اساساٌ آیا آدمیان براساس عقل دکارتی می‌اندیشند یا ملهم از رشته‌های نامرئی از انگیزه‌های ناخودآگاه و غریزه طبقاتی، به طور جدی پرسش کرده‌اند.

📖کتاب چند یادداشت تئوریک، نوشته شهریار زرشناس

#آموزش_مفاهیم
#دکارت
#دموکراسی

📌 @canoon_org

🔰خدای دکارتی؛ یک ابزار فلسفی

♦️در فلسفه دکارت اثبات وجود خدا به مثابه وسیله‌ای جهت دستیابی به يقين در مورد اشیا تلقی شده زیرا «صداقت خدا عینیت تصورات واضح و متمایز ما از اشیای مادی را تضمین می‌کند» و انسجام استدلال مربوط به وجود اشیای مادی در گروی اثبات وجوب (وجود) خداوند است. گویی خدا ابزاری است که جهت تثبیت و استحکام «من اندیشه» مورد نیاز است و این نگرشی ابزارانگارانه نسبت به خداست.

🔹در تفکر دکارت به جای این‌که شناخت در یک قوس نزولی از مبدأ فیض (خدا) آغاز شود و به اشیای عالم مادی برسد و بار دیگر در سیری صعودی به صورتی کامل‌تر به شهود حق برسد، ابتدا از نفس محدود و متناهی آدمی آغاز می‌شود و سپس اندیشه و تفکر محدود تلاش می‌کند تا به شناخت نامحدود نایل شود.

🔸این شناخت خداوند هم به منظور اقامه حجت برای اثبات عالم مادی است؛ چرا که خدا فريبکار نیست، پس عالمی مادی وجود دارد که مدرک نفس و اندیشه «من» واقع می‌شود، چنان‌که گویی اگر ابزار دیگری برای اثبات عالم مادی وجود داشت، در آن‌صورت دیگر نیازی به اثبات خداوند نبود.

📖کتاب نقدی بر مبانی معرفت‌شناسی اومانیستی، نوشته مریم صانع‌پور




#اثبات_وجود_خدا
#فلسفه
#دکارت



📌@canoon_org


https://b2n.ir/Descartes

🔰خدای دکارتی

🔷 در مورد خدا شناسی دکارت باید باور مسیحی او را از خداشناسی فلسفی او تفکیک کرد . دکارت بنا بر نوشته هایی که از او باقی مانده و امروز در دسترس ماست، مسیحی متدینی است؛ اما در فلسفه، خدای دکارت اگرچه در مقایسه با خدای ارسطو صبغه مسیحی دارد، اما پیام الوهیت دکارتی پیام مسیحی نیست. دکارت درد دین نداشته و به فکر سعادت اخروی، چگونگی بهشت و دوزخ و ثواب و عقاب نیست، بلکه خدای دکارت بیش از هر چیز پشتوانه یقین علمی است.

🔶دکارت در تبیین نظریه خلقت از دیدگاه فلسفی موفق نبود؛ زیرا نتوانست نشان دهد که چگونه خداوند به عنوان " جوهر خالق" یک " جوهر مخلوق" آفریده است که ذات آن انتداد است؛ در حالی که خداوند جوهر ممتد نیست. به نظر می رسد دکارت اصولا بر خلاف متکلمین قرون وسطایی دغدغه خلقت نداشته است، بلکه سوال بنادین فلسفه او این است که چگونه می توان به علم یقینی رسید.




#دکارت
#فلسفه
#مسیحت


📌@canoon_org

🔶 پیدایش شک و نگرش انتقادی عوامل گوناگونی دارد؛ از هوش و استعداد گرفته تا شرایط محیط، تحصیل و زندگی. غزالی درباره منشا شک خود دو چیز را مطرح می کند: یکی مشاهده عقاید مختلف و دیگری حدیثی از پیامبر اسلام(ص). اما دکارت درباره ی مبنای شک خود چنین می گوید: با اینکه روزگارم خوب بود و استادان خوبی داشتم، اما قانع نمی شدم. به نظرم رسید که دیگران هم مانند من هستند یعنی معلوماتشان قانع کننده نیست. بدین سان به این عقیده رسیدم که هیچ علمی چنان که به آدم امیدواری می دهند، استوار و یقینی نیست.

🔷 اگر در منشا شک دقت کنیم، می بينيم که غزالی منشا شک خود را نه اقدامی آگاهانه بلکه یک اتفاق و برخورد با تعلیمات دینی می داند. اما دکارت، قانع نشدن خود را اساس قرار داده و این حالت را به دیگران هم تعمیم می دهد. به سادگی می توان دریافت که شک دکارت قوی تر و سازنده تر بوده چرا که در تفکر فلسفی عدم تعهد را شرط دانسته و محور کار را عقل و اندیشه ی انسانها قرار داده اند. لذا شک دکارت می تواند راه را برای اصالت انسان باز کند اما شک غزالی نه.

📖 کتاب نقد غزالی به کوشش #سید_یحیی_یثربی




#دکارت
#نقد_غزالی
#شک_گرایی






📌@canoon_org

🔶دکارت برای پرهیز از هر گونه پیش داوری و برای یافتن مبانی علوم و برای اینکه اموری را که به دست می آورد، تردید ناپذیر باشد، در هر آنچه که بتواند شک می کند.شک وی از نوع شکی که شکاکان یونان مطرح می کردند (شک مطلق) نمی باشد، بلکه شکی است دستوری و روشی. وی اگر چه در مورد امور حسی به طور جدی تشکیک نموده و تجربه حسی را پایه مستحکمی نمی دانست که بتوان آن را مبنای کسب نتیجه قرار داد، اما درباره اموری نظیر شهود نفس، ذات خداوند و حقایق ریاضی واقعا شک نداشته و در واقع تظاهر به شک نموده است.

🔷شک دستوری دکارت چند ویژگی دارد: ویژگی اول آن نظری، فرضی و غیر عملی بودن آن است. وی هرگز توصیه نمی کند که این شک را در مراحل عملی زندگی و اعمال اخلاقی به کار بریم. ویژگی دیگر آن موقتی بودن این نوع شک است. به همین خاطر وی از بررسی یک به یک امور و اثبات بطلان تمامی آنها که کاری بی پایان و یا دست کم طولانی مدت است خودداری نموده و صرفا تا رسیدن به بنای یقینی و استوار در عقاید از شک بهره می جوید.




📖کتاب #شک_میکنم_پس_هستم به قلم #محمد_ابراهیم_بخشنده

#شک
#دکارت
#تجربه_حسی



📌@canoon_org

🔰دین انسان مدرن

🔶کدام یک ارجحیت دارند؟ علوم سنتی یا علوم مدرن؟

🔷سرگذشت علم گرایی در مسیر تحولاتش تا به امروز چیست؟

⁉️ آیا می توان میراث علمی گذشته خویش را واگذار کرده و به علم مدرن روی آورد؟



#شابک
#گالیله
#دکارت
#مدرنیته
#نوارغنون
#اومانیسم
#علم_مدرن
#علم_سنتی
#علم_گرایی
#مقاله_تصویری
#عصر_روشنگری
#انقلاب_صنعتی
#فرانسیس_بیکن
#مریم_صانع_پور
#نقدی_بر_مبانی_معرفت_شناسی_اومانیستی


📌@canoon_org

🔰رویای عصر مدرن؟!

🔶روشنگری، مقوله ای است که حامل پیام اصلی مدرنیته در قرن هفدهم و هجدهم اروپاست؛

⁉️آیا اندیشه ‏های برآمده از این مقوله در عصر حاضر، توانسته آنطور که باید و شاید، پاسخگوی نیازهای انسانی باشد؟



#علم
#کانت
#شابک
#دکارت
#مدرنیته
#روشنگری
#انقلاب_آمریکا
#مقاله_تصویری
#انقلاب_فرانسه
#عصر_روشنگری
#فلسفه_انتقادی_تاریخ
#سید_ابوالفضل_رضوی


📌@canoon_org

🔰در برابر دکارت

🔶پس از سیطره ی فلسفه ی دکارت بر غرب سده ی هفده، کدام جریان به مقابله با خوانش دکارتی برخاست؟ تاریخ نگاری عهد روشنگری به بیان چه مسائلی پرداخت و چه کسانی مهمترین نقش را در این حوزه ایفا کردند؟

#ولتر
#ویکو
#تاریخ
#شابک
#دکارت
#جان_لاک
#ریاضیات
#روشنگری
#تاریخ_نگاری
#دیوید_هیوم
#فلسفه_تاریخ
#مقاله_تصویری
#اومانیسم_و_غرب_زدگی
#محمدمهدی_حکمت_مهر



📌@canoon_org

🔰نشست مجازی طلیعه فلسفه تاریخ

🔷مقصود ما از قید روشنگری، تاکید بر اندیشمندان و مورخان متعلق به سنت فرانسوی است. با ظهور اندیشه‌‎های شکاکانه دکارت، نظریات وی به سرعت در غالب رشته‌های علمی به ویژه تاریخ سرایت یافت؛ به طوری که ارزش علمی کار مورخان به زیر سوال رفت و اندیشه‌های تاریخ‌نگارانه مورخان مورد تشکیک قرار گرفت.

🔶اما شکاکیت دکارت به هیچ وجه مورخان را ناامید نکرد و در نتیجه مورخان درصدد دفاع از دانش تاریخ و آشتی آن با فلسفه برآمدند. در به بار نشستن تلاش‌هایی که در مقابله با مکتب فلسفی دکارتی صورت گرفت، می‌توان از دو اندیشمند تاریخ‌نگار در قرن هجدهم یاد کرد: ویکو و ولتر.

💢تلاش‌های ولتر در راس یک مکتب جدید تاریخی که می‌توان آن را تاریخ‌نگاری روشنگری دانست. و ویکو که تدوین اصول تاریخی را وجهه همت خود قرار داد. و با این نظریه دکارت که هیچ معرفتی مگر به طریق دانش ریاضی امکان‌پذیر نیست، مخالف بود. از نظر ویکو، تاریخ عبارت از فعل آدمی است و چون ساخته انسان است، پس می‌تواند آن را بشناسد. بنابراین تاریخ به وسیله مورخان قابل شناخت است و مورخ در پیدایش علم تاریخ نقش موثر دارد.از همین روی پرداختن به شکل گیری و ظهور فلسفه تاریخ مدرن با محوریت عصر روشنگری فرانسه به عنوان عامل مهم برای شناخت مبانی اساسی مدرنیته اهمیت دارد.

🗓در همین راستا در کانون اندیشه جوان قصد داریم تا در روز پنج‌شنبه ۳۱ شهریور ماه ساعت ۲۱ با حضور محمدمهدی حکمت‌مهر در نشستی مجازی با عنوان «بررسی آرای فیلسوفان تاریخ عصر روشنگری» در صفحه نشست‌های مجازی کانون اندیشه جوان در اینستاگرام به نشانی _canoon_org@ به گفتگو بپردازیم.


#ویکو
#دکارت
#مورخان
#علم_تاریخ
#دوره_مدرن
#تاریخ_نگاری
#فلسفه_تاریخ
#گفتگوی_زنده
#نشست_علمی
#عصر_روشنگری
#نشست_مجازی
#فیلسوفان_تاریخ
#سنت_تاریخی_فرانسوی
#محمد_مهدی_حکمت_‌مهر



📌@canoon_org

🔶از نظر دکارت، شناخت حقیقی به طور فطری در ذهن حضور داشته و امری نیست که از خارج، وارد ذهن شود. تنها لازم است که از ارتکاب به خطا ممانعت کرده تا شناخت در نتیجه دخالت آن تیره و تار نشود. وی ابزار اندیشه را به دو نوع فاهمه و اراده تقسیم کرده و احساس و تخیل را متعلق به فاهمه می داند و در عوض، میل و بیزاری و تصدیق و انکار و تشکیک را به اراده نسبت می دهد.

🔷مکانیزم خطا و علت اصلی آن عبارت است از بلند پروازی اراده و درخواست اموری ورای شناخت و فهم صریح و متمايز. از نظر دکارت، گسترده تر بودن قلمرو اراده نسبت به فاهمه، نه تنها موجب نقص نیست بلکه نشانه کمال و زمینه مدح و یا ذم اعمال انسانی است.

💢به علاوه، خطاهای ما نمی تواند ناشی از ذات الهی و یا طبیعت باشد بلکه خطا، ریشه در روش عمل انسان و یا نحوه استفاده او از این اختیار و آزادی اراده دارد. بدین ترتیب که اگر درباره چیزهایی که صراحت و تمایز آنها را ادراک نکرده حکمی صادر کند، احتمال خطا و اشتباه در آن وجود دارد. پس نقص و عیب در استعمال نابجای اختیار و نحوه عمل خود فرد است و نه چیزی دیگر.

📖کتاب #شک_میکنم_پس_هستم به کوشش #محمد_ابراهیم_بخشنده

#دکارت

📌@canoon_org

🔶دکارت را موسس و معمار علم و فلسفه جدید نامیده اند و بیشتر مورخین و صاحب نظران بر این اعتقادند که نقش دکارت از اندیشمندان بزرگی که در دوره جدید ایفای نقش نموده اند، موثرتر و برجسته تر بوده است. در قرن شانزدهم میلادی، نحوه ای تفکر شکاکیت آمیز در اروپا حاکم گردید. دکارت برای مبارزه با شک گرایی، در مقام پی ریزی فلسفه تزلزل ناپذیری برآمد و سنگ بنای آن را شک پذیری خود شک قرار داد.

📖کتاب #شک_میکنم_پس_هستم نوشته ی #محمدابراهیم_بخشنده و محصول نشر کانون اندیشه جوان است. نگارنده در کتاب حاضر، به تشریح دیدگاه های رنه دکارت در زمینه معرفت شناسی، انسان شناسی، خداشناسی و جهان شناسی پرداخته است.

💢وی در فصل اول به زندگی‌ نامه دکارت اشاره نموده و با تشریح عصر وی،‌ تأثیر و تأثر او را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. در چهار فصل بعدی با رجوع مستقیم به آثار دکارت و نیز لحاظ شرح و توضیح مفسرین، به تشریح دیدگاه‌های او در زمینه معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی، خداشناسی و جهان‌شناسی پرداخته و در پایان هر فصل با توجه به فلسفه اسلامی نقد و بررسی عقاید وی ارائه شده است.


#شک
#تفکر
#فلسفه
#دکارت
#شکاکیت
#معرفی_کتاب

📌@canoon_org

🔶در دوره جدید، زمینه جدایی فلسفه از الهیات توسط اندیشمندانی نظیر #دکارت فراهم شد. دکارت امور را به دو قسم تقسیم می کند: امور الهی و غیرالهی. در امور الهی می‌بایست الهام خداوند را پذیرفت و آنها را بر عقل، مقدم دانست. اما در امور غیر الهی #فیلسوف نمی تواند چیزی را که حقیقتش معلوم نشده بپذیرد و یا به حواس خویش اعتماد نماید.

🔷#ژیلسون معتقد است که دکارت در دوره جدید، مبدع جدایی حکمت فلسفی از حکمت الهی است. به عقیده وی، دکارت اعتقاد دارد که دین، موضوع ایمان است و نه موضوع معرفت عقلی. دکارت، حکمت مسیحی #قرون_وسطا را از هم گسیخت و الهیات، دیگر مسئله مناسبی برای تفکرات فلسفی تلقی نشد.

💢از نظر دکارت مراد از عقل، همان عقل جزئی و استدلالی و محاسبه گر است و نه عقل کلی. دکارت عقل کلی را به کناری نهاد و توجه خویش را به عقل جزئی و دوراندیش معطوف نمود. وی در تفکیک حوزه عقل از #ایمان می نویسد: اما این امر مانع این نمی شود که ما به موضوعاتی باور داشته باشیم که از طریق #وحی الهی به عنوان یقینی تر از یقینی ترین معارف ما برای ما آشکار شده است.

📖کتاب #شک_میکنم_پس_هستم به قلم #محمدابراهیم_بخشنده

#فلسفه
#الهیات

📌@canoon_org

🔰عقیده دکارت درباره علوم نظری و علوم عملی چیست؟ وی کدام یک از این دو را ترجیح داده و کدام را در خدمت دیگری می داند؟

🔷دکارت در نامه اش به مترجم فرانسوی، اصول فلسفه، فلسفه و حکمت را به درختی تشبیه می کند که ریشه های آن را مابعدالطبیعه، تنه آن را فیزیک و میوه های آن را اخلاق و پزشکی و مکانیک تشکیل می‌دهند. در حالیکه در اندیشه افلاطون، فلسفه عبارت است از: محبوب خدایان شدن و به آنها تشبه پیدا کردن. ارسطو نیز معتقد است که هر چه علم از سود و منفعت ظاهری دورتر باشد، به همان میزان از ارزش بیشتری برخوردار است و لذا حکمت نظری برتر از حکمت عملی است. اما دکارت عقیده دارد که علوم نظری در خدمت علوم عملی و کاربردی بوده و می باید از انتهای درخت میوه چید و نه از ریشه و یا تنه آن.

🔶تنها یک قرن بعد از دکارت، دانشمند هموطن او "کانت" اعلام کرد که معرفت بشری را می توان به سه دوره دینی، فلسفی و تحصلی تقسیم کرد که مرحله اول تخیلی و مرحله دوم تعقلی و مرحله سوم علمی است. به عقیده او، دوره معرفت دینی و فلسفی سپری شده و در عصر جدید می باید از معرفت علمی و تحققی جانبداری نمود به نظر وی آنچه در سومین مرحله معرفت بشری معتبر است، امر محسوس و تبعیت از مشاهده و تجربه میباشد. دکارت به جای فلسفه نظری بر فلسفه عملی تأکید می کند و می گوید:

💢به جای فلسفه نظری می توان یک فلسفه عملی قرار داد که قوت و تأثیرات آتش، آب و هوا، ستارگان و افلاک و همه اجسام دیگر را که بر ما احاطه دارند، معلوم کند؛ به همان خوبی و روشنی که امروز فنون مختلف پیشه وران بر ما معلوم است؛ بنابراین می توانیم همچنان معلومات مزبور را برای قواعدی که در خور آن می باشند به کار ببریم و طبیعت را تملک کنیم و فرمانبردار سازیم و این نه تنها برای اختراع صنایع و خیل بیشمار مطلوب است که ما را از ثمرات زمین و تمام وسایل آسایش که در آن موجود است، بی زحمت برخوردار می‌کند.

📖کتاب #شک_میکنم_پس_هستم به قلم #محمدابراهیم_بخشنده

#علوم
#کانت
#فلسفه
#مسئله
#دکارت
#پرسش_و_پاسخ


📌@canoon_org

🔶در مبانی معرفت شناختی و نتایج و برون دادهای آن نیز دو عنصر #سوبژکتیویسم و اصالت ریاضیات را طرح خواهم کرد زمان #دکارت با موج دوم شکاکیت مصادف بود که برخاسته از افکار #مونتی بود.
دکارت برای رسیدن به پایگاهی ،امن استوار و قوی در اندیشه شک دستوری را طرح می کند و در همه چیز شک میکند تا به خود و اندیشیدن خود می رسد و میگوید در هر چیز که شک کنم در خودم نمیتوانم شک کنم من شک میکنم پس هستم یا من فکر میکنم پس هستم» (Cogito Ergo Sum).

🔷او این اصل را یقینی ترین اصول می داند و میخواهد یقین خود را بسط دهد. دکارت با این کار سنگ بنای عالم جدید را «من» اندیشور قرار داد. هر چیز دیگری نیز زمانی حقیقی است که به صورت واضح و متمایز به یقین من درآید. در اینجا «من» اندیشنده اصل شده و قوام همه چیز به اوست؛ یعنی چون «من» هستم که می اندیشم و وجود با اندیشه من اثبات می شود، بنابراین من هستم که به آنها وجود می دهم البته نه وجود خارجی آن؛ زیرا ما اصلاً از خارج آن خبر نداریم و در ذهن خود به آن وجود می دهیم.

💢بدین ترتیب همه چیز قائم به شخص شد شخص اندیشه ورز با اندیشه خود همه چیز را سامان میدهد و این امتداد تا خدا نیز می رسد؛ چنان که فیلسوفان بعدی مثل #فویرباخ و هگل می گویند: خدا را ما می سازیم.


#معرفی_کتاب
#آموزش_مفاهیم
#کانون_اندیشه_جوان


📌@canoon_org