#ILMIY YANGILIK


MEVALI DARAXTLARNING BAKTERIAL KUYISH KASALLIGIGA QARSHI TO‘PLAM YARATILDI

Qishloq xo‘jaligining rivojlanishi va turli xil qishloq xo‘jalik ekinlarining paydo bo‘lishi, urug‘lar va o‘simlik mahsulotlarining faol almashinuvi bilan, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari bozori ham rivojlanib bormoqda. Biroq o‘simlik mahsulotlari importi va eksporti jarayonida fitopatogenlar migratsiyasi mamlakat uchun katta xavf tug‘diradi.
Ayniqsa, intensiv bog‘dorchilikning rivojlanishi natijasida ko‘chat materiallari bilan faol almashinish jarayoni ham jadal ketmoqda. Shu bilan birga, mevali daraxtlarning bakterial kuyish kasalligini keltirib chiqaruvchi, xavfli infektsion kasallik qo‘zg‘atuvchisi Erwinia amylovora turiga mansub bakteriya katta xavf tug‘diradi. Patogen tomonidan zararlangan o‘simliklar nobud bo‘ladi. Ushbu patogen 160 dan ortiq meva va buta o‘simlik turlarini zararlaydi. Iqtisodiy jihatdan katta ahamiyat kasb etuvchi o‘simliklar olma, nok, behi, olcha, gilos, shaftoli va o‘rik hisoblanadi.
Shu sababli karantin fitopatogenlarini O‘zbekiston hududiga kirib kelishining oldini olish va mamlakat ichida tarqalishining cheklash maqsadida o‘z vaqtida tashxis qo‘yish va aniqlash davlat ahamiyatiga molik masala hisoblanadi.
Mazkur muammolardan kelib chiqqan holda, Fanlar akademiyasi Genomika va bioinformatika markazi ilmiy xodimi Farhod Rajabov tomonidan bakterial kuyish kasalligiga qarshi to‘plam ishlab chiqildi.
Keng tarqalgan va o‘ta xavfli fitopatogenlarni aniqlash uchun PZR usuli asosida mahalliy diagnostik test tizimlarimizni ishlab chiqish mamlakatda bioxavfsizlikni taʼminlash uchun o‘ta zarurdir. Bunday test tizimlarini ishlab chiqish iqtisodiy tomondan ham foydali bo‘lib, aynan shunday yoki o‘xshash test to‘plamlarini import o‘rnini bosish yoki kamaytirishgaga qaratilgandir. Shu bilan birga, ushbu to‘plam karantin va o‘ta xavfli fitopatogenlarni nazorat qilish uchun qo‘shimcha mustaqil vosita sifatida keng qo‘llanilishi mumkin.
Hozirgi kunga qadar respublikada mevali daraxtlarining bakterial kuyish kasalligi qo‘zg‘atuvchilarini to‘liq genetik baholash amalga oshirilmagan.


Bizni  ijtimoiy tarmoqlarda  kuzatib boring👇

📌 Telegram|Facebook|Instagram|Youtube

"#VATANPARVAR" gazetasining 2025-yil 24-yanvar 4-sonida Tarix instituti kichik ilmiy xodimi Zavqibek Mahmudovning "Temur tuzuklarida" ustoz martabasi mavzusidagi maqolasi chop etildi.

Муҳайё Расулова: мақсадим квант тизимлар назариётчиларини тайёрлаш (+видео)

“Ўзбек олималари” лойиҳасининг бу галги меҳмони физика-математика фанлари доктори, профессор Муҳайё Расуловадир.

📽 https://youtu.be/KZajd5eC2UI

Батафсил: https://uza.uz/posts/681126

Тelegram  | Facebook | Instagram | YouTubе

Kambagʻal ham 70 ta qoʻy bahosiga toʻy qilgan davrda Behbudiy qanday toʻy qilgan?

Bu davrda kambag‘al oilalar to‘yga 200 so‘mdan 1000 so‘mgacha, o‘rtahol xonadonlar 2000 so‘mdan 5000 so‘mgacha, boy xonadonlar 10000 so‘mdan 30000 so‘mgacha xarajat qilganlar. O‘sha paytda sigirning narxi 5 so‘m, qo‘yning narxi 3 so‘m, echkining narxi 2 so‘m edi.

Tarix instituti direktorining ilmiy ishlar bo‘yicha o‘rinbosari, tarix fanlari doktori Dilnoza Jamolova

Batafsil: https://oyina.uz/uz/article/3432

https://t.iss.one/tarixchivijdoni

📊 PISA MATEMATIKASI: ASOSIY KOMPETENSIYALAR
Matematik savodxonlik va real hayotda qo‘llash

PISA baholash tizimi o‘quvchilarning matematik savodxonligini uchta asosiy kompetensiya bo‘yicha baholaydi: tushunish, model tuzish, va tahlil qilish. Ushbu kompetensiyalar o‘quvchilarning real hayotdagi matematik muammolarni hal qilish qobiliyatini o‘lchaydi.

1️⃣ Tushunish (Formulating)
Bu kompetensiya o‘quvchilarning muammoni tushunib, uni matematik shaklda ifodalash qobiliyatini o‘lchaydi. O‘quvchilar quyidagilarga e’tibor berishlari kerak:

✔️ Muammodagi asosiy elementlarni aniqlash.
✔️ Uni matematik belgilar va tenglamalar orqali ifodalash.
✔️ Real hayotiy vaziyatlarni matematik tushunchalar bilan bog‘lash.

📌 Misol:
Fermer 5 gektar yerga ekin ekmoqchi. Har gektarga 120 kg o‘g‘it kerak bo‘lsa, jami qancha o‘g‘it zarur?

2️⃣ Model tuzish (Employing)
Matematik model tuzish - bu muammoni yechish uchun matematik amallar, formulalar va grafiklardan foydalanish. O‘quvchi o‘z bilimlaridan foydalanib, muammoga matematik yondashuv ishlab chiqadi.

✔️ Matematik formulalar va mantiqiy fikrlashdan foydalanish.
✔️ Berilgan shartlar asosida yechim jarayonini qurish.
✔️ Sonli va jadvalli natijalardan foydalanish.

📌 Misol:
Avtomobil 100 km masofani bosib o‘tish uchun 8 litr yoqilg‘i sarflaydi. 450 km yo‘l uchun qancha yoqilg‘i talab qilinadi?

3️⃣ Tahlil qilish (Interpreting and Evaluating)
Tahlil qilish kompetensiyasi o‘quvchilarning yechim natijalarini tushunish, ularni baholash va real hayotda to‘g‘ri qaror qabul qilish qobiliyatini tekshiradi.

✔️ Yechimni tekshirish va mantiqiyligini baholash.
✔️ Turli muqobil yechimlarni taqqoslash.
✔️ Qaror qabul qilishda optimal variantni tanlash.

📌 Misol:
Savdo do‘konida 3 xil chegirma variantlari mavjud: 10% chegirma, “3+1” aksiyasi va 5% naqd pulni qaytarish. Qaysi biri mijoz uchun foydaliroq?

📥 Bu kompetensiyalar bo‘yicha bilimlaringizni sinab ko‘ring! Har kuni yangi savollar uchun kanalga a’zo bo‘ling:
👉 https://t.iss.one/pisamatematikasi

#Xorijdagi_merosimiz

Tuya va uning xо‘jayini. Miniatyura.
Behzod. (?)1480-1485 . Tuya bu Qur’onda zikr qilingan va alohida hurmat qilinadigan muqaddas jonzot. U о‘ziga xos tarzda xirom qiluvchi tabiatiga va gо‘zallikka ega bо‘lib, kundalik hayotda ham chidamli va qanoatlidir. Bundan tashqari, u sahroda о‘rnini hech narsa bosa olmaydigan naqliyot vositasidir. Markaziy Osiyoda tuya asosan kо‘chmanchi xalklar orasida keng tarqalgan va uning qadimgi davrlardagi suratlari ushbu mintaqaning qadimiy tasviriy san’at yodgorliklarida ham uchraydi. Miniatyurada tuyaning yonida uning о‘z egasi hayvonning junidan ip yigirib tayyorlayotgan holda tasvirlangan. Bu bilan kundalik hayotda tuya junidan keng foydanilgani kо‘rsatib berilgan.
🏛Tо‘pqopi saroyi kutubxonasi. Istanbul. N.2162. 19a sahifa.

Manba: 📚Kamoliddin Behzod merosi johon tо‘plarimida. “О‘zbekiston madaniy merosi“ mualliflik turkumi: Toshkent: “SILK ROAD MEDIA”, 2022.  400 b.

Telegram  | Facebook | Instagram | Youtube  | Web-site

#taqdimot
📖Turkmaniston xalqining milliy lideri, Turkmaniston Xalq Maslahati raisi Gurbanguli Berdimuhamedovning “Tafakkur gavhari” kitobining taqdimoti bo‘lib o‘tdi.