#روزنامه‌نگاری
🔸لید خوب
ﻟﻴﺪ ﺧﻮب، ﻟﻴﺪی اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺟﺬابﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺧﺒﺮ را در ﺧـﻮد ﻧﻬﻔﺘـﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠه آن ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺘﻦ ﺧﺒﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد، در واﻗﻊ #ﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻫﻤﺎن اﻳﺪه اصلی؛ ﻣﻔﻬﻮمی ﺟﺰ ﻫﺪاﻳﺖﻛﺮدن، ﻛﺸﺎﻧﺪن و ﻣﻨﺠﺮﺷﺪن ﻧﺪارد، ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ؛ اﮔﺮ ﻟﻴﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ علتی ﺗﺮﻏﻴﺐﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ، ﭘﺲ ﺧﻮب اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻟﻴﺪ ﺧﻮب ﻫﻤﻴﺸﻪ میﺗﻮان از ”ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺑﻪ دوﺳﺘﺖ ﺑﮕﻮ“ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد. اﮔﺮ دوﺳﺖ ﺷﻤﺎ از ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺧﺒﺮت درﺑﺎره ﭼﻴﺴﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻮاﺑﺶ را ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﺟﻤﻠﻪ، ﻟﻴﺪ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ! اﻟﺒﺘﻪ کمی ﺑﺎزﻧﻮیسی میﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ واﻗﻌﺎ ﺟﺎن ﻣﻄﻠﺐ ﺷﻤﺎ را ادا ﻛﻨﺪ.
در ﻟﻴﺪ میﺗﻮان ﭘﺎﺳﺦ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﺒﺮ و حتی ﭘﺎﺳﺦ ﻫﻤه ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﺒﺮ را ﺑﻪ دﺳﺖ داد. ﭘﺲ ﻓﻌﻼً ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻟﻴﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺪام ﻋﻨﺼﺮ ﺧﺒﺮ (ﻛـﻪ، ﭼﻪ، ﻛﺠﺎ، ﭼﻪوﻗﺖ، ﭼـﺮا و ﭼﮕﻮﻧـﻪ) را در ﺧﻮد ﺟﺎ داده ﺑﺎﺷﺪ، ﻧﺎم آن ﻋﻨﺼﺮ را ﺑﻪ ﺧﻮد میﮔﻴﺮد.
ﺑﻪ ﻟﻴﺪﻫﺎی زﻳﺮ ﻟﻴﺪﻫﺎی ﺳﺨﺖﺧﺒﺮ (Hard news leads) ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ میﺷﻮد:
ﻟﻴﺪ ﻛﻪ: ﻛﻪ ﻧﺎم ﻓﺮد ﻳﺎ ﻧﻬﺎد ﻋﺎﻣﻞِ روﻳﺪاد در آن می‌آﻳﺪ؛
ﻟﻴﺪ ﭼﻪ: ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع روﻳﺪاد در آن ﻃﺮح میﺷﻮد؛
ﻟﻴﺪ ﻛﺠﺎ: ﻛﻪ ﻣﻜﺎن روﻳﺪاد در آن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؛
ﻟﻴﺪ ﭼﻪوﻗﺖ: ﻛﻪ ﺣﺎوی زﻣﺎن روﻳﺪاد اﺳﺖ؛
ﻟﻴﺪ ﭼﺮا: ﻛﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ روﻳﺪاد را درﺑﺮ دارد؛
ﻟﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ: ﻛﻪ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ اﺳﺖ ﺣﺎوی ﻧﺤﻮه اﺗﻔﺎق ﺧﺒﺮ.
اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺑﺰﻧﻢ: اﮔﺮ اﻫﻞ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻻﺑﺪ ﺳﺮﻳﺎل ﻣﻌـﺮوف ﻓﺮار از زﻧـﺪان (Prison Break) را دﻳﺪه‌اﻳﺪ و ﻣﺎﻳﻜﻞ اﺳﻜﻮﻓﻴﻠﺪ و ﺑﺮادرش ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ ﺑﺎروز ﻳﺎدﺗﺎن ﻫﺴﺖ، اﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﺪﻳﺪه‌اﻳﺪ؛ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ.
ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷـﻮرش در ﻳﻚ زﻧﺪان رخ داده اﺳﺖ. ﺣﺎﻻ ﭘﺎﺳﺦﻫـﺎ از اﻳـﻦ ﻗﺮار میﺷﻮد و ﻫـﺮ ﻛﺪام میﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮوعی ﺑﺮای ﻳﻚ ﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ:
ﻛﻪ؟ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﺳﺮﻛﺮدﮔﻲ ﻣﺎﻳﻜﻞ و ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ،
ﭼﻪ؟ ﺷﻮرش،
ﻛﺠﺎ؟ زﻧﺪان ﻓﺎﻛﺲ رﻳﻮر،
ﭼﻪوﻗﺖ؟ ﺳﺎﻋﺖ ۱۲ ﻇﻬﺮ اﻣﺮوز،
ﭼﺮا؟ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻏﺬای ﺑﺪ زﻧﺪان،
ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن،
دو ﻧﻤﻮﻧﻪ:
زﻧﺪان ﻓﺎﻛﺲ رﻳﻮر ﻃﻌﻤﻪ ﺧﺸﻢ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺷﺪ (ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺠﺎ؟)
ﻏﺬای ﺑﺪ ﻣﺎﺷه اﻧﻔﺠﺎر در زﻧﺪان ﻓﺎﻛﺲ رﻳﻮر را ﻛﺸﻴﺪ (ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭼﺮا؟)
🔸لید خوب
ﻟﻴﺪ ﺧﻮب، ﻟﻴﺪی اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺟﺬابﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺧﺒﺮ را در ﺧـﻮد ﻧﻬﻔﺘـﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪوﺳـﻴﻠه آن ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺘﻦ ﺧﺒﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد، در واﻗﻊ #ﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﻫﻤﺎن اﻳﺪه اصلی؛ ﻣﻔﻬﻮمی ﺟﺰ ﻫﺪاﻳﺖﻛﺮدن، ﻛﺸﺎﻧﺪن و ﻣﻨﺠﺮﺷﺪن ﻧﺪارد، ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ؛ اﮔﺮ ﻟﻴﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ علتی ﺗﺮﻏﻴﺐﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ، ﭘﺲ ﺧﻮب اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻟﻴﺪ ﺧﻮب ﻫﻤﻴﺸﻪ میﺗﻮان از ”ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺑﻪ دوﺳﺘﺖ ﺑﮕﻮ“ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد. اﮔﺮ دوﺳﺖ ﺷﻤﺎ از ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺧﺒﺮت درﺑﺎره ﭼﻴﺴﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻮاﺑﺶ را ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﺟﻤﻠﻪ، ﻟﻴﺪ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ! اﻟﺒﺘﻪ کمی ﺑﺎزﻧﻮیسی میﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ واﻗﻌﺎ ﺟﺎن ﻣﻄﻠﺐ ﺷﻤﺎ را ادا ﻛﻨﺪ.
در ﻟﻴﺪ میﺗﻮان ﭘﺎﺳﺦ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﺒﺮ و حتی ﭘﺎﺳﺦ ﻫﻤه ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺧﺒﺮ را ﺑﻪ دﺳﺖ داد. ﭘﺲ ﻓﻌﻼً ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻟﻴﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺪام ﻋﻨﺼﺮ ﺧﺒﺮ (ﻛـﻪ، ﭼﻪ، ﻛﺠﺎ، ﭼﻪوﻗﺖ، ﭼـﺮا و ﭼﮕﻮﻧـﻪ) را در ﺧﻮد ﺟﺎ داده ﺑﺎﺷﺪ، ﻧﺎم آن ﻋﻨﺼﺮ را ﺑﻪ ﺧﻮد میﮔﻴﺮد.
ﺑﻪ ﻟﻴﺪﻫﺎی زﻳﺮ ﻟﻴﺪﻫﺎی ﺳﺨﺖﺧﺒﺮ (Hard news leads) ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ میﺷﻮد:
ﻟﻴﺪ ﻛﻪ: ﻛﻪ ﻧﺎم ﻓﺮد ﻳﺎ ﻧﻬﺎد ﻋﺎﻣﻞِ روﻳﺪاد در آن می‌آﻳﺪ؛
ﻟﻴﺪ ﭼﻪ: ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع روﻳﺪاد در آن ﻃﺮح میﺷﻮد؛
ﻟﻴﺪ ﻛﺠﺎ: ﻛﻪ ﻣﻜﺎن روﻳﺪاد در آن ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؛
ﻟﻴﺪ ﭼﻪوﻗﺖ: ﻛﻪ ﺣﺎوی زﻣﺎن روﻳﺪاد اﺳﺖ؛
ﻟﻴﺪ ﭼﺮا: ﻛﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ روﻳﺪاد را درﺑﺮ دارد؛
ﻟﻴﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ: ﻛﻪ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ اﺳﺖ ﺣﺎوی ﻧﺤﻮه اﺗﻔﺎق ﺧﺒﺮ.
اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل ﺑﺰﻧﻢ: اﮔﺮ اﻫﻞ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻻﺑﺪ ﺳﺮﻳﺎل ﻣﻌـﺮوف ﻓﺮار از زﻧـﺪان (Prison Break) را دﻳﺪه‌اﻳﺪ و ﻣﺎﻳﻜﻞ اﺳﻜﻮﻓﻴﻠﺪ و ﺑﺮادرش ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ ﺑﺎروز ﻳﺎدﺗﺎن ﻫﺴﺖ، اﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﺪﻳﺪه‌اﻳﺪ؛ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ.
ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﺷـﻮرش در ﻳﻚ زﻧﺪان رخ داده اﺳﺖ. ﺣﺎﻻ ﭘﺎﺳﺦﻫـﺎ از اﻳـﻦ ﻗﺮار میﺷﻮد و ﻫـﺮ ﻛﺪام میﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮوعی ﺑﺮای ﻳﻚ ﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ:
ﻛﻪ؟ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺑﺎ ﺳﺮﻛﺮدﮔﻲ ﻣﺎﻳﻜﻞ و ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ،
ﭼﻪ؟ ﺷﻮرش،
ﻛﺠﺎ؟ زﻧﺪان ﻓﺎﻛﺲ رﻳﻮر،
ﭼﻪوﻗﺖ؟ ﺳﺎﻋﺖ ۱۲ ﻇﻬﺮ اﻣﺮوز،
ﭼﺮا؟ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻏﺬای ﺑﺪ زﻧﺪان،
ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن،
دو ﻧﻤﻮﻧﻪ:
زﻧﺪان ﻓﺎﻛﺲ رﻳﻮر ﻃﻌﻤﻪ ﺧﺸﻢ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺷﺪ (ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺠﺎ؟)
ﻏﺬای ﺑﺪ ﻣﺎﺷه اﻧﻔﺠﺎر در زﻧﺪان ﻓﺎﻛﺲ رﻳﻮر را ﻛﺸﻴﺪ (ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭼﺮا؟)
#ﻟﻴﺪ #روزنامه‌نگاری🔸داﺳﺘﺎﻧﻲ
ﻟﻴﺪﻫﺎی داستانی یا حکایتی (Anecdotal) ﻳﻚ ﻧﻮع داﺳﺘﺎنﮔﻮیی ﺑﺮ ﻓﻀﺎی ﻟﻴﺪ ﺣﺎﻛﻢ اﺳـﺖ تا مخاطب را با استفاده از یک قصه یا یک حس و یک رویداد کوتاه به سرعت درگیر موضوع کند.
🔹دو مثال:
▫️اسمیت در ﺳﺎﺣﻞ میاگی در شمال شرقی ژاپن، نشسته و به موج‌های آرام آرام چشم دوخته بود او هرگز ﻓﻜﺮ نمی‌کرد، ﭘـﺸﺖ اﻳﻦ موج‌ها ﻳﻚ ﺳﻮﻧﺎمی ﺑیرﺣﻢ در ﻛﻤﻴﻦ اﺳﺖ.
▫️سه ماه بعد که پیمان معادی را دیدم او دیگر تنها نخندید، این بار هر دو با هم خندیدیم.
ﻟﻴﺪﻫﺎی داستانی یا حکایتی (Anecdotal) ﻳﻚ ﻧﻮع داﺳﺘﺎنﮔﻮیی ﺑﺮ ﻓﻀﺎی ﻟﻴﺪ ﺣﺎﻛﻢ اﺳـﺖ تا مخاطب را با استفاده از یک قصه یا یک حس و یک رویداد کوتاه به سرعت درگیر موضوع کند.
🔹دو مثال:
▫️اسمیت در ﺳﺎﺣﻞ میاگی در شمال شرقی ژاپن، نشسته و به موج‌های آرام آرام چشم دوخته بود او هرگز ﻓﻜﺮ نمی‌کرد، ﭘـﺸﺖ اﻳﻦ موج‌ها ﻳﻚ ﺳﻮﻧﺎمی ﺑیرﺣﻢ در ﻛﻤﻴﻦ اﺳﺖ.
▫️سه ماه بعد که پیمان معادی را دیدم او دیگر تنها نخندید، این بار هر دو با هم خندیدیم.