#جامعه‌شناس🔸آیا میلز ایرانی داریم؟
🔹#نعمت‌الله_فاضلی، ١۶ مرداد ١۴٠٢
بعد از انتشار یادداشت "جامعه‌شناس قهرمان" مخاطبان پرسیدند آیا میلز ایرانی هم داریم؟ خواسته‌اند آنها را معرفی کنم.
بله، داریم. در میان دانش آموختگان علوم اجتماعی افراد توانایی داریم که مانند [چارلز رایت] میلز کنشگر و اندیشه ورزند و می‌توان آنها را "روشنفکر دانشگاهی" نامید.
میلز متعهد به دانش بود، زبان علمی را عمیق می‌دانست، نقاد بود و در حوزه عمومی آمریکا عمیقا اثر گذار بود. ادیبی می‌نویسد کتاب "یقه سپیدان" میلز طی دو سال پانصد هزار نسخه فروش رفت. علت استقبال از این کتاب نثر خلاق و برانگیزاننده و مساله محور بودن آن بود.
میلز فقط برای جامعه‌شناسان نمی‌نوشت، بل برای مردم می‌نوشت. میلز همچنین مشهور به "جامعه‌شناس غریب" بود. او تمام عمر حاشیه ماند. با این معیارها قهرمان و ماندگار شد.
در میان دانش‌آموختگان علوم اجتماعی تعدادی کم اما قابل توجه قهرمان جامعه‌شناس در سطوح متفاوت داریم. وزن آنها برابر نیست، اما از جنس روشنفکر دانشگاهی‌اند.
سعید مدنی برجسته‌ترین آنهاست. او تحقیقات علمی برجسته‌ای در زمینه مسایل اجتماعی منتشر کرده و نام او ماندگار می‌شود.از نسل‌های قدیمی‌تر جامعه‌شناسان، پرویز پیران، تقی آزادارمکی، احمد رجب‌زاده، ناصر فکوهی، یوسف اباذری، مقصود فراستخواه، استاد فقید محمدامین قانعی‌راد، استاد فقید علی رضاقلی، سعید معیدفر، حسین سراجزاده، حمیدرضا جلایی‌پور، پرویز اجلالی، عباس عبدی، محسن گودرزی، علی اصغر سعیدی و سارا شریعتی و الهه کولایی و شهلا اعزازی هستند.
اما نسل جوان‌تر جامعه‌شناسان هم هستند که نقش فعال نقاد و خلاقی در حوزه عمومی ایران دارند و به زبان علمی می‌اندیشند و در آینده اگر ادامه دهند ماندگار می‌شوند. عباس کاظمی، محمد فاضلی، مصطفی مهر آیین، شروین وکیلی، آرش حیدری، حسن محدثی، رحیم محمدی، فردین علیخواه، جبار رحمانی، رضا امیدی، محسن حسام مظاهری، محمدرضا جلایی‌پور، سمیه توحیدلو و فاطمه صادقی و آرمان ذاکری، و حسام سلامت.
این‌ها اسامی است که فعلا بخاطرم هست اما اسامی دیگری هم هست که از قلم افتاده‌اند.
محققان و جامعه‌شناسان توانای خارج از ایران هم هستند که فارسی می‌نویسند یا آثارشان ترجمه می‌شود مثل علی میرسپاسی، احمد محمدپور، علی طایفی، فرهادخسرو خاور، داریوش عاشوری، افسانه نجم‌ابادی، زیبا میرحسینی.
علوم اجتماعی ایران امروزه هزاران دانش‌آموخته دارد و تعداد کمی از آنها کنشگران خلاق و اثرگذاری در حوزه عمومی هستند.
تعداد قابل توجهی از دانش‌اموختگان جوان و دانشجویان علوم اجتماعی هم هستند که از طریق شبکه‌های اجتماعی کنشگری می‌کنند و بینش جامعه‌شناسانه دارند.
در رشته‌های دیگر هم اندیشمندان نقاد و با شهامت و خلاق داریم که بینش جامعه‌شناسانه دارند. افراد بزرگ و برجسته‌ای مانند محمدحسین پاپلی‌یزدی در رشته جغرافیا یا مهندس عباس عبدی، محسن رنانی، فرشاد مومنی، محمدجواد غلامرضا کاشی، ابوالفضل دلاوری، هادی خانیکی، حسین بشیریه، صادق زیباکلام، سیدجواد طباطبایی، و شخصیت‌های برجسته دیگر.
این یادداشت را قبل از نشر در گروه واتساپی تاریخ شفاهی جامعه شناسی گذاشتم و همکاران آن را نقد کردند. برخی گفتند میلز ایرانی نداریم، برخی هم آن را جنسیت زده دانسته و گفتند سهم زنان را نادیده‌ام، برخی هم فهرست را جامع ندانستند.
پاسخم به ناقدان این است که
۱) در مقیاس ایران داوری کنیم نه ایالات متحده آمریکا.
۲) فقط با معیارهایی که گفتم میلز ایرانی را بسنجیم و بشناسیم نه معیارهای دیگر.
۳) بکوشیم کسانی که در حوزه عمومی نقادانه می‌اندیشند و به گفتگوی انتقادی در جامعه کمک می‌کنند اعتبار و منزلت بدهیم.
۴) دانشگاهیان ما دچار طلاق عاطفی شده‌اند و بندرت یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند و یکدیگر را خطاب می‌کنند، مگر مواقع عتاب و خطاب.
۵) زنان را نام برده‌ام اما اگر کسی از قلم افتاده، معرفی کنید.
اما آیا جامعه‌شناسی داریم که سخن ابتکاری بگوید؟ این نقد مهمی است.
این که چه کسانی ایده‌های ابتکاری دارند تاریخ مشخص می‌کند. اما در نسل جدید جامعه‌شناسان سبک‌های نوشتاری بدیع و ایده‌های ابتکاری را می‌بینم.
البته بدیع بودن مفهوم روشنی هم نیست. "خاص بودن" را ترجیح می‌دهم. خاص بودن یعنی ویژگی‌های فکری و سبکی مخصوص خودشان را دارند. برای مثال،
سبک نوشتاری علیخواه خاص است.
نحوه صورت‌بندی کردن مساله کاظمی خاص است.
تاریخ شفاهی جامعه‌شناسی اقتصادی و کارافرینان ایرانی علی‌اصغر سعیدی خاص و منحصربفرد است.
کنشگری و سبک نوشتاری محمد فاضلی خاص است.
لحن گفتاری_ نوشتاری و نگاه تاریخی رحیم محمدی خاص است.
سخنوری و میان رشته‌ای اندیشی مصطفی مهرآیبن که فلسفه و ادبیات و جامعه شناسی را شورمندانه و دقیق تلفیق می‌کند، خاص خودش هست.
میان رشته‌ای، تاریخی. ادبی و جامعه‌شناختی اندیشی شروین وکیلی هم خاص است. همین طور دیگران....

#کتاب
🔸خودسر نوشتن، جستارهایی پدیدارشناختی از زندگی در ایران
▫️با جستاری از دکتر #نعمت‌الله_فاضلی
▫️انتشارات اندیشه احسان
در علوم انسانی غالب دانشگاهیان ممکن است بر سر دوراهی‌هایی قرار گیرند که یک سوی آن نگارش به اتکای قدرت بیان و تجربه فردی و سویه دیگر نگارش در قالب‌هایی استانداردتر و مبتنی بر اقتضائات نظام‌های دانشگاهی است. این کتاب و جستارهای آن قصد دارد تا نمونه‌ای از مسائلی را که افراد تجربه می‌کنند، با توصیفی عمیق مطرح سازد. در خودسر نوشتن تاکید بر روشی است که در آن یک تجربه شخصی به زبانی ساده طرح می‌شود، به تدریج عمق پیدا می‌کند، سایر داده‌ها، تجربیات و دیدگاه‌ها را محک می‌زند و نسبتش را با نتایج از پیش موجود و پیش فرض‌های به پرسش کشیده نشده تعیین می‌کند.
ثبت سفارش: ۰۲۱۶۶۴۶۶۰۰۱
تلگرام: andishehsan@
دایرکت اینستاگرام | سایت

▫️پادکست رادیو کوچه
🔸پیرامون سواد
▫️با نگاهی به سخنرانی سواد چیست
▫️دکتر #نعمت‌الله_فاضلی
▫️حجم فایل: MB ۶.۶٨
▫️زمان: ٣٠ دقیقه لینک

🔸کار و وظیفه علوم اجتماعی چیست؟
▫️فایل سخنرانی دکتر #نعمت‌الله_فاضلی
▫️٨ آذر ١۴٠٢ شهر کتاب ایلام
▫️حجم فایل: ٢٩.٧ MB، زمان: ١٣٠ دقیقه
- علوم اجتماعی علوم خدماتی نیستند بلکه معطوف به ارزش‌های غایی و انسانی هستند.
- علوم اجتماعی راهبردی برای شکل دادن به فردیت و خلاقیت ما هستند.
- علوم اجتماعی تصور ما را از تاریخ و بشر را تغییر می‌دهند و تصور جدیدی از کلیت انسان و تاریخ انسانی ارائه می‌دهند.
- علوم اجتماعی فرهنگ و جامعه را بازآفرینی می‌کنند و فرد را مسئول و پرسشگر می‌کنند.

#شهر🔸معماری و شهر از دریچه مستند
▫️فایل سخنرانی دکتر #نعمت‌الله_فاضلی
▫️٢۴ آذر ١۴٠٢، مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی
▫️حجم فایل: ١٠.٨ MB، زمان: ۴۶ دقیقه
▫️اندیشه سیاسی در هر دوره رسانه خود را دارد.
▫️در انقلاب مشروطه به دلیل غلبه فرهنگ شفاهی شعر رسانه اصلی بود. در آن زمان بصری شدن رخ نداده بود و رسانه های مکتوب تاکیدی بر تصویر نداشتند. در انقلاب ۵٧ پوسترها رسانه مهمی به شمار می‌رفتند. انقلاب شهرنشینی و کلانشهری مهم‌ترین انقلاب جامعه ایران بوده است که شیوه‌های زندگی، تصور اجتماعی و ساختار عواطف و لایه‌های آشکار و پنهان زندگی را تغییر داده است. شهر فضای تولید و بازنمایی مجموعه انبوهی از نمادها و نشانه‌های تجاری و سیاسی است.

انتشارات هم رخ منتشرکرد:
#کتاب🔸نوروزنوشت
نوروزنوشت، یادداشت‌های نوروزی دکتر #نعمت‌الله_فاضلی، انسان‌شناس و جامعه‌شناس ایرانی است. این جستارهای کوتاه و جذاب، روایتی اندیشه‌ورزانه از نوروز در ایران معاصر هستند و نوروزی را روایت می‌کنند که عمیقا با مفاهیم فردی و اجتماعی همچون آزادی، برابری، زیبایی، توسعه، فرهنگ و حوزه عمومی گره خورده‌اند. دکتر فاضلی در این کتاب، به نوروز از زاویه‌ی کاملا بدیعی نگاه کرده است و جنبه‌های مختلف آن را از نقطه نظر مطالعات فرهنگی آشکار کرده است. نویسنده در این کتاب به بدن‌مندی، زیبایی‌شناسی، آگاهی‌بخشی، پویایی، و … نوروز پرداخته و نسبت این جشن ملی را نه تنها با فرهنگ و تاریخ ایران، بلکه با جامعه امروز و فردا نیز بحث کرده است.
@Bookcitycc

#کتاب🔸الفبای زندگی؛ خواندن و نوشتن به‌مثابه زیستن
نوشته دکتر #نعمت‌الله_فاضلی، تعداد صفحه: ۲۹۶ ص، قطع: رقعی، جلد: شومیز، قیمت: ۲۹۵ هزار تومان
▫️عناوین فصول کتاب:
۱. خواندن و نوشتن به‌مثابه زندگی
۲. نوشتن، کنش فردی یا اجتماعی؟
۳. کودک نویسا و تخیل جامعه‌شناختی
۴. مسئله تربیت ادبی در ایران امروز
۵. اخلاق و سواد در ایران معاصر
۶. چگونه بنویسیم؟
۷. چگونه بخوانیم؟
۸. زیستن در دنیای کتاب
۹. کتاب و ساختن فرهنگ
۱۰. خطر نفرت از کتاب
۱۱. کتاب‌ها و کبوترها... +

#جامعه‌شناسی🔸جامعه‌شناسی فرهنگی
▫️ترجمه نرگس نیکخواه قمصری، نشر گل‌آذین، فروردین ١۴٠٣ با مقدمه‌ دکتر #نعمت‌الله_فاضلی با عنوان چگونه فرهنگ را فهم کنیم؟
▫️این کتاب نشان می‌دهد که #فرهنگ یعنی تجربه‌های زندگی روزمره و سبک‌های زندگی در جهان امروز چگونه تحول یافته‌اند و با ما چه می‌کنند. این کتاب برپایه تجربه‌های فرهنگی و زندگی روزمره در جوامع پساصنعتی و توسعه‌یافته غربی نوشته شده است، اما مفاهیم و الگوها و فرایندهای فرهنگی بحث‌شده جهانشمول‌اند و شامل جامعه ایران هم می‌شوند.. +

#کتاب🔸جامعه‌شناسی به مثابه فرم هنری
نویسنده: رابرت نیزبت، مترجم: نوگل روحانی، مقدمه: دکتر نعمت‌الله فاضلی، نشر همرخ، چاپ دوم، پاییز ۱۴۰۲
رابرت نیزبت، جامعه‌شناس شهیر آمریکایی، که در ایران بیش از همه با کتاب سنت جامعه‌شناسی معروف است، در مصاحبه‌ای این کتاب را بهترین اثر خود معرفی کرده‌ است.
نیزبت در این کتاب، به نقد نظریه اجتماعی می‌پردازد و جامعه‌شناسی و سایر علوم اجتماعی-انسانی را، چه از حیث منابع تخیل و اکتشاف و چه از حیث تکنیک‌های ارائه، نوعی فرم هنری می‌پندارد. دکتر #نعمت‌الله_فاضلی در مقدمه‌ای که برای این کتاب نگاشته‌اند به نقش زیبایی‌شناسی در تخیل علمی و پژوهش و نگارش دانشگاهی پرداخته‌اند... +

🔸تمایز مسافر و گردشگر
▫️درباره کتاب بسیار سفر باید
گفتگوی سوگل خلخالیان با دکتر #نعمت‌الله_فاضلی
▫️حجم فایل: ٨٧.۶، زمان ٣٣ دقیقه +

#جامعه‌شناسی🔸پرستاری از جامعه
#نعمت‌الله_فاضلی، جامعه‌شناس، در ارتباط با مراقبت از انسان‌های دغدغه‌مند جامعه می‌گوید که این مسئله بسیار مهم است که نویسندگان، فیلمسازان و دیگر هنرمندان، با کنش خود پرستار جامعه و حیات اجتماعی باشند. در غیر این صورت، جامعه می‌پوسد و به تبع آن، ما می‌پوسیم... +

#مطالعات‌فرهنگی🔸زندگی روزمره ایرانی
▫️نویسنده: دکتر #نعمت‌الله_فاضلی
تعداد صفحه: ۵۷۶، قطع: رقعی، جلد شومیز، قیمت: ۶۵۰ هزار تومان
این کتاب از مجموعه مطالعات فرهنگی و درباره ابعاد اجتماعی، تاریخی، سیاسی و فرهنگی زندگی روزمره در ایران معاصر به قلم نعمت‌الله فاضلی، استاد برجسته انسان‌شناسی و مطالعات فرهنگی است و با چشم‌اندازی میان‌رشته‌‌ای برخی لایه‌‌های درهم‌تنیده و پیچیدهٔ زندگی روزمره را در مسیر تحول و تجدد ایرانی می‌کاود.
کتاب از مسئله پویایی و فرّار بودن زندگی روزمره آغاز می‌شود و تجربه‌های زیستهٔ انسان ایرانی شهری و کلانشهری را در فضا و زمان می‌کاود. همچنین تأثیر سازوکارهای سرمایه‌دارانه و مصرفی بر زندگی روزمره را بحث می‌کند، اما جهت‌گیری نظری‌اش نقد رادیکال زندگی روزمره نیست... +

#کتاب🔸حق خواندن
🔹️#نعمت‌الله_فاضلی، ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۴
چهارشنبه هفدهم اردیبهشت (۱۴۰۴) در اولین روز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درباب "کتابخوانی در ایران" سخنرانی کردم. یکی از صحبت‌هایم "حق خواندن" بود.
سخنم این بود که مطالعه کردن و خواندن تنها برای رشد آگاهی یا برای سرگرمی و لذت نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای سلامت مغز و اعصاب آدمی است. استنادم در این زمینه به پژوهش‌های علمی پروفسور ماریان ولف در کتاب "آهسته بشتاب" (۱۴۰۳) بود. او متخصص علوم شناختی و اعصاب در زمینه خواندن و مسئله خوانش‌پریشی است. ولف نشان می‌دهد کسانی که تجربه "خواندن ژرف" ندارند با بیماری "توجه ناقص" و از دست دادن توان تمرکز و فراموشی و حواس‌پرتی روبرو می‌شوند.
همان طور که هوای سالم، تغذیه، امنیت و بسیاری چیزهای دیگر، جزو حقوق بشرند، خواندن هم با این استدلال پروفسور ولف جزو حقوق انسان است، زیرا با نخواندن سلامت و بقای ما دچار مخاطره جدی می‌شود. عوامل زیادی امروزه ما را از حق خواندن محروم می‌سازند. در سخنرانی‌ام نشان دادم گسترش فضای مجازی، ناکارآمدی نظام مدرسه‌ای و نظام آموزش عالی، گسترش بی‌سوادی و ناخوانایی و نانویسایی، بصری شدن و سیطره فرهنگ شفاهی از جمله موانع ما در رسیدن به حق خواندن هستند. اما ایدیولوژیک بودن و شدن سیاست و حکمرانی کتاب هم از موانع مهم عدم دسترسی مردم به حق خواندن است. در سخنرانی‌ام نشان دادم حکومت از طریق سانسور و ممیزی کتاب، اعتماد جامعه به نشر و کتاب را خدشه‌دار کرده است. همچنین تخصیص عمده بودجه و توان حکمرانی برای ترویج کتاب‌های ایدیولوژیک و گفتمان رسمی، موجب دلزدگی و کم‌اعتبار شدن رسانه کتاب در جامعه شده است. گرچه حکومت برای ترویج کتاب سیاستگذاری می‌کند، اما به طور متناقضی و همزمان موانع بزرگی در راه حق خواندن برای شهروندان هم به وجود آورده است. نهاد مدرسه و سیاست آموزش عمومی حاکم نتوانسته و نمی‌تواند سواد پایه و امکان خوانایی و نویسایی شهروندان را تحقق بخشد. اینها ملاحظاتی است که در کتاب‌هایم "الفبای زندگی" (۱۴۰۳) و "مسئله مدرسه"(۱۴۰۱) هم به تفصیل شرح داده‌ام. در سخنرانی‌ام گفتم برای دفاع از سلامت مردم و ارتقای آن ما محتاج جنبش مطالبه‌گری حق خواندن هستیم و باید سیاست کتاب و سیاست آموزشی رسمی را به خاطر ناتوانی در تحقق حق خواندن و حتی تجاوز به حقوق خوانایی و نویسایی شهروندان به چالش کشیده و خواهان پایان دادن به سیاست سانسور و ایدیولوژیک کردن خواندن در جامعه ایران شویم. خواندن حق همه است. حکومت موظف به تامین این حق و برطرف کردن موانع آن است. همان طور که امنیت و هوای پاک و ....حق همگان است.

🔸دیدار با صلح و زندگی
▫️گفت و شنودی درباره زیست مسالمت آمیز و پناه اجتماعی
🔹سخنران: دکتر #نعمت‌الله_فاضلی، چهارشنبه اول مرداد ١۴٠۴ ساعت ١٨، سالن حافظ. برنامه حضوری برگزار می‌شود و ورود برای عموم، آزاد و رایگان است.
انجمن علمی مطالعات صلح ایران
خانه اندیشمندان علوم انسانی