#روزنامه‌نگاری
🔸تنگناهای انتشار خبرهای جنگ
#محمدتقی_روغنی‌ها
از دوران جنگی که رژیم صدام بر ایران تحمیل کرد مدت زیادی نمی‌گذرد، اما تحولات گسترده‌ای که در عرصه تولید و انتشار خبر رخ داده، فضای #اطلاع‌رسانی را به‌گونه‌ای دگرگون کرده که شاید بسیاری از مردم و به‌خصوص جوانان، تصویری روشن از شیوه‌های کسب و انتشار خبر در دوران #جنگ نداشته باشند.
در دهه ۶٠ #ایرنا تنها خبرگزاری کشور بود که تقریباً منبع اصلی تأمین خبرها و گزارش‌های روزنامه‌ها محسوب می‌شد. تعداد روزنامه‌های یومیه در حدود تعداد انگشتان یک دست بود.
ستاد تبلیغات جنگ مسؤولیت هدایت و کنترل اطلاع‌رسانی در مورد جنگ از جمله انتشار اخبار را بر عهده داشت و نمایندگان خبرگزاری جمهوری اسلامی، صداوسیما، سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی در آن حضور داشتند.
زمان عملیات که نزدیک می‌شد، نمایندگان صداوسیما و خبرگزاری نسبت به کلیات آن توجیه می‌شدند و ستاد‌های خبری در این دو سازمان شکل می‌گرفت. در پی آن خبرنگاران، عکاسان، فیلمبرداران و سایر عوامل به مناطق عملیاتی اعزام و در قرارگاه‌ها، لشگرها و سایر یگان‌ها مستقر می‌شدند تا همزمان با شروع عملیات با رزمندگان همراه شوند.
در این میان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات خبرنگاران و گزارشگران، ارسال اخبار و گزارش‌های مکتوب و تصویری به پشت جبهه و دفاتر و مراکز سازمانی خود بود. خبرها با بی‌سیم از خطوط عملیات به قرارگاه‌ها مخابره می‌شد. البته همین کار هم باید با بسیاری از ملاحظات حفاظتی انجام می‌شد تا برخی از اطلاعات ارسالی که نباید منتشر می‌شد، توسط دشمن شنود نشود.
اگر در قرارگاه‌ها خطوط مستقیم تلفن‌های موسوم به «اف‌ایکس» وجود داشت، خبرها به اهواز، کرمانشاه، سنندج یا تهران ارسال می‌شد و اگر هم خط مستقیم وجود نداشت، خبرنگار باید همراه با خبرهایش، خود را به اولین مرکز، پایگاه و قرارگاهی که در آن امکانات ارتباطی وجود داشت، رسانده یا آن را در اختیار راننده قرار دهد تا به مرکز مورد نظر برساند.
خبرهای مکتوب از طریق تلکس که بهترین وسیله ارتباطی آن زمان بود و امروزه کاملاً منقرض شده است، به اتاق خبر خبرگزاری ارسال می‌شد و از آنجا هم برای شورای اخبار جنگ که در ساختمان پخش صداوسیما در جام‌جم قرار داشت، مخابره می‌شد تا اعضای شورا آن را با ضوابط انتشار، تطبیق داده و مجوز پخش بدهند. پس از آن ایرنا خبرهای خود را روی تلکس مطبوعات می‌فرستاد.
ارسال فیلم و تصاویر از جبهه‌ها مشکلات بیشتری داشت. فیلم‌ها و عکس‌ها با خودرو به پشت جبهه و از آنجا به اولین مراکز استان مانند اهواز و کرمانشاه و سنندج و ارومیه ارسال می‌شد و تصاویر تلویزیونی از مراکز صداوسیما در آن شهرها با خط مستقیم ارتباطی به «نودال پخش» صداوسیما در تهران مخابره می‌شد تا از شبکه‌های سراسری پخش شود.
کسب خبر در جبهه‌ها هم برای خبرنگاران و گزارشگران کار ساده‌ای نبود. خبرنگار می‌توانست مشاهدات خود در صحنه را بنویسد و با رزمندگان مصاحبه کند، اما کسب اطلاعات از محور عملیاتی و جمع‌بندی اوضاع را باید از فرماندهان کسب می‌کرد که این کار هم چندان ساده نبود.
اما سختی کار آنجا بیشتر می‌شد که عملیات با پیروزی همراه نبود. در این میان رسانه‌ها باید خبرهایی را منتشر کنند تا پاسخگوی نیاز جامعه و مردم باشند و از طرفی هم نمی‌شد صریحاً از شکست یا به قولی عدم‌الفتح حرفی زد که به تضعیف روحیه و نگرانی مرم و از طرفی بازتاب‌های نامطلوب در سطح جهان بیانجامد.
▫️منبع: گزیده‌ای از مقاله‌ای به نام «انتشار خبرهای جنگ؛ روش‌ها و تنگناها»، منتشر شده در شماره ۴ #ماهنامه_مدیریت_ارتباطات، شهریور ١٣٨٩
#خبرنگاری #دفاع_مقدس
برای خواندن متن کامل مقاله، به این لینک مراجعه کنید:
https://t.iss.one/cm_magazine

🔸محافظه‌کاری جای خطرپذیری را گرفته است
مرجعیت رسانه‌ای مساله‌‌ امروز و دیروز نظام رسانه‌ای در ایران نیست. سال‌هاست که شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای و بعد از آن شبکه‌های اجتماعی نقش‌آفرینی رسانه‌های داخلی را کم‌رنگ‌ کرده‌اند و در این میان ضعف‌ها و کم و کاستی‌هایی که از گذشته در سازوکار رسانه‌داری کشور دیده می‌شدند، همچنان هم پابرجا هستند. این مشکل البته خاص ایران نیست و اغلب کشورهای دیگر نیز کم و بیش با همین مشکل روبرو هستند. با این حال مسئله در ایران حادتر است و به همان میزان هم فشار بر رسانه‌ها رو به افزایش. کارشناسان علم #ارتباطات و فعالان رسانه‌ای پاسخ‌های مختلفی به چرایی این وضعیت داده‌اند و راهکارهایی نیز توصیه می‌کنند.
#امیرعباستقی‌پور، مدیرمسئول ماهنامه #مدیریت_ارتباطات در گفت‌و‌گویی که با پایگاه بین‌المللی شقفنا داشته تاکید کرده که دولت، مجلس و قوه قضاییه باید با سعه صدر بیشتری در مواجهه با رسانه‌ها عمل کنند.
تقی‌پور با ارزیابی عملکرد رسانه‌ها معتقد است به دلیل نوع رفتارهایی که با رسانه‌ها شده، عنصر خطرپذیری که در ذات کار #خبرنگاری و رسانه‌داری است، جای خود را به احتیاط بیش از حد داده است. وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو تاکید کرده که رسانه‌های رسمی ایران از مرجعیت لازم در عرصه ملی و بین‌المللی برخوردار نیستند. وی با یادآوری نسبت میان اعتمادسازی افکار عمومی و استقلال و آزادی #رسانه‌ها گفته: هر چقدر فعالیت خبرنگاران را محدود کنیم و بر سر راه نهادهای حرفه‌ای مانع تراشی شود، به همان نسبت نیز مرجعیت رسانه‌ای از دست می‌رود.
تقی‌پور، پیشرفت سریع تکنولوژیکی در حوزه‌های #اطلاع‌رسانی را نیز در تشدید بحران مرجعیت رسانه‌ای مهم دانسته و اضافه کرده «پیشرفت فناوری موجب شده رسانه‌های غیررسمی در فضای مجازی این قابلیت را کسب کنند که در تولید و توزیع اطلاعات سریع عمل کنند و از آنجا که رسانه‌های رسمی نمی‌توانند در زمان لازم و سریع به بخشی از سوالات #افکار_عمومی پاسخ دهند، شاهد ضربه به مرجعیت رسانه‌ای هستیم.»
این مدرس و فعال #روابط_عمومی در پاسخ به این پرسش که برای اصلاح وضع موجود و ارتقاء مرجعیت خبری رسانه‌ها چه باید کرد، گفته «ما نیازمند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری‌های به روز در حوزه رسانه و مطبوعات هستیم. قانون مطبوعات چندین سال است به‌روزرسانی نشده است. راه‌حل دستیابی به مرجعیت رسانه‌ای برطرف کردن محدودیت‌های موجود در مسیر فعالیت آزادانه و حرفه‌ای رسانه‌هاست. به عبارت دیگر باید اجازه دهیم تا رسانه‌ها فعالانه عمل کنند، نهادهای حرفه‌ای کارشان را انجام دهند، جلوی راه‌اندازی رسانه‌های دولتی را بگیریم و علیه انحصار‌گرایی رسانه‌ای اقدام کنیم.»
▫️متن کامل این گفتگو:
https://t.iss.one/cm_magazine/4796