🔸در حسرت یک بوس و یک بغل
▫️#قادر_باستانی. پژوهشگر علوم ارتباطات
حتم دارم شما هم مثل من، دلتان برای دست‌دادن و بوسیدن و بغل‌کردن، تنگ شده است. کرونای لعنتی، این لذات روزمره را از ما گرفته و عزیزترین کسان‌مان را هم نمی‌توانیم لمس کنیم. در علم #ارتباطات، در مبحث #ارتباطات_غیرکلامی، زبان لامسه، بیانگر صمیمیت است. حس لامسه، حس مادر است و بقیه حواس انسان، از آن سرچشمه می‌گیرد. مهم‌ترین حسی که کودک پس از تولد می‌آموزد، لمس‌کردن است و اولین تجربه ارتباطی او با دیگران، از طریق این حس پدید می‌آید.
زندگی‌کردن، بدون حس لامسه سخت است. پژوهشگران مشاهده کردند که کودکان مراکز شبانه‌روزی، بیشتر از کودکان درون خانواده، بیمار می‌شوند و رشدشان به نسبت کمتر است، درحالی‌که تغذیه آن کودکان بهتر است و مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی بهتری دارند. تنها تفاوت کودکان خانواده و کودکان مراکز شبانه‌روزی، در این است که کودکان خانواده لمس می‌شوند. این کودکان را می‌بوسند، بغل می‌کنند و آن کودکان، از ناز و نوازش محروم‌اند. لمس کودکان، رشد جسمی و حتی رشد اجتماعی و عاطفی آنها را بالا می‌برد. پزشکان می‌گویند وقتی کودکان مورد ناز و نوازش قرار می‌گیرند، هورمون‌های رشد شروع به ترشح می‌کنند. گویا با مهر و علاقه، کودک به ارزش زنده‌بودن و حیات خود پی می‌برد. زمانی که مورد محبت دیگران قرار می‌گیریم، سیستم ایمنی بدن، شروع به فعالیت می‌کند. مادران با ماساژدادن، ناز و نوازش کردن، قلم دوش‌ گرفتن، روی زانو بالا و پایین انداختن، قلقلک‌دادن، درآغوش‌گرفتن، لالایی‌خواندن، شانه‌کردن موهای کودک، تاب‌دادن و نظایر اینها، به رشد طبیعی کودکان خود کمک می‌کنند.
چندماهی بود مادرم را ندیده بودم. آن روز به دیدنش رفتم. به خاطر #کرونا نباید دست می‌دادم و می‌بوسیدم. لحظاتی همدیگر را نگاه کردیم و مادرم نتوانست خودش را نگه دارد. گفت، حاضرم بمیرم، ولی نمی‌توانم بچه‌هایم را نبوسم و بغل نکنم. واقعا کرونا چه لذت بزرگی را از ما انسان‌ها گرفته و چقدر دلتنگ لمس عزیزانمان هستیم. نمی‌توانستم از بغل مادرم جدا شوم و آیا لذتی بالاتر از این هم هست؟
حس لامسه، وسیع‌ترین حس موجود در بدن ما را تشکیل می‌دهد و قادرمان می‌کند تا عمق، ضخامت و شکل اشیا را درک کنیم. ما توسط گیرنده‌های عصبی موجود در پوست بدن خود، عمل حس‌کردن را انجام می‌دهیم، تنفر و عشق می‌ورزیم، لمس می‌کنیم و لمس می‌شویم. نوازش‌کردن، نیشگون‌گرفتن، دست‌کشیدن به مو و صورت، بوسیدن، لیسیدن، گرفتن دست و بازو، بغل‌کردن و دست در دست هم انداختن، همه دارای پیام خاص ارتباط غیرکلامی است. هرچه ارتباط با یک نفر، به سوی صمیمیت می‌رود، از لمس بیشتر استفاده می‌شود.
لمس‌کردن مردان خدا، در تمام فرهنگ‌ها و در تمام زمان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. در این مورد از لمس و نوازش کردن حضرت عیسی (ع) تا حواریون و سپس پاپ و مردان کلیسا در فرهنگ غرب یا لمس‌کردن و بوسیدن دست علمای بزرگ و مراجع عظام در فرهنگ اسلامی می‌توان یاد کرد. در آیین بودا و در مذاهب دیگر هند و ایران باستان، لمس‌کردن مردان خدا، موجب شفا و دورکردن شیاطین می‌شود. در میان مردمان جامعه ما نیز اعتقاد به اثرات لمس توسط انسان‌های خاص و مردان خدا، همواره وجود داشته است. به یاد می‌آورم مادرم وقتی ما بیمار می‌شدیم، غیر از پزشک، ما را پیش یک آقای نورانی می‌برد که در بازار تبریز حجره‌ای داشت. او کودک را بغل می‌کرد و با دست گرم خود، پشت او را از زیر لباس لمس می‌کرد و ماساژ می‌داد. مردم معتقد بودند آنهایی که چشم خورده‌اند با لمس این مرد، که به او «بندچی» می‌گفتند، درمان می‌شوند. هنوز هم این حجره در بازار تبریز برقرار است. در پژوهشی در مورد بررسی اثرات لمس‌کردن، متصدی یک کتابخانه موقع دادن کتاب، با دست خود به روی دست کسانی که کتاب را به امانت می‌گرفتند، ضربه کوچکی وارد می‌کرد. در خارج از کتابخانه، از آن افراد می‌خواستند پرسشنامه‌ای در مورد ارزیابی خدمات آن کتابخانه تکمیل کنند. افرادی که دستشان لمس شده بود، در مقایسه با افرادی که دست آنها لمس نشده بود، با کمال میل به همه سؤالات مطرح‌شده پاسخ می‌دادند.
دو دلیل را در زمینه اینکه چرا لمس‌کردن چنین اثری دارد، می‌توان مطرح کرد: اول اینکه لمس‌کردن موجب می‌شود که طرف مقابل احساس کند، برخورد او خالصانه است و دوم اینکه از طرف کسی که با دست خود ضربه کوچکی می‌زند، اعتماد و تمایل به انجام‌دادن کار ابراز می‌شود. همچنین این کار به طور ناخودآگاه، جایگاه کسی که عمل لمس‌کردن را انجام می‌دهد، بالا می‌برد. در دنیای امروز که #فناوری، ما انسان‌ها را از هم دور کرده و کرونای منحوس هم مزید بر علت شده، وقتی شرایط عادی شد، لذت بوسیدن و بغل‌کردن را از هم دریغ نکنیم. همسر و فرزندان ما همیشه نیازمند ناز و نوازش ما هستند.