🔸مسأله کرونا و بدن ایرانی
▫️دکتر #نعمت‌الله_فاضلی
موقعیت کرونایی و بحرانیای که در حال حاضر جامعه ایران آن را تجربه می‌کند، «موقعیتی استثنایی» (state of exception) به معنای واقعی کلمه است.
«موقعیت استثنایی» مفهوم انتقادی است که #کارل_اشمیت و #جورجیو_آگامبن بکار برده‌اند. بیان کننده وضعیتی است که حکومت به نام «خیر جمعی» و منفعت همگانی، خود را مجاز می‌بیند که به دلیل «وضعیت اضطراری» از قانون پا را فراتر بگذارد و امر و نهی‌های سیاسی بر شهروندان تحمیل کند. اما در اینجا موقعیت استثایی را در معنای انسان شناسانه‌اش در نظر دارم.
موقعیت استثنایی زمانی به وجود می‌آید که زندگی در آن #آشنایی_زدایی‌شده (defamiliarization) و تمام لایه‌های پنهان و درونی فرهنگی و تاریخی و اجتماعی آن به شیوه‌های پیچیده‌ای از حالت خودآگاه به ناخودآگاه کشیده می‌شوند.
موقعیت عادی، موقعیتی است که مردم به صورت ناخودگاه و بر حسب عادت و مطابق کلیشه‌ها و باورها و دانش مشترک جمعی و تاریخی، رفتار و عمل می‌کنند. در موقعیت عادی و متعارف، مردم مطابق «فرهنگ مسلط» عمل می‌کنند.
در موقعیت عادی، باورها و الگوهای فرهنگی و پیش فرض‌های فرهنگی و تاریخی رسوب یافته در وجود فردی و جمعی ما، پنهان هستند و بدیهی و طبیعی انگاشته‌اند. اما در #موقعیت_استثنایی، فرهنگ از پستوی ناخودآگاه جمعی ما بیرون می‌آید؛ چنان که گویی با صدای بلند همه مفروضات و باورهای پیدا و پنهان ما با ما سخن می‌گویند. در این موقعیت، همه چیز به پرسش جدی و بحث مناقشه انگیز تبدیل می‌شود.
در موقعیت استثنایی، همه چیز مسأله می‌شود و ربط، اهمیت یا حتی درستی و نادرستی باورهای مسلط تاریخی، دینی و فرهنگی به روی صحنه ذهن ما می‌آیند. چیزی در «پشت صحنه» باقی نمی‌ماند؛ همه پیش فرض‌های فکری و اعتقادی که «پشت صحنه» زندگی روزمره، و سازنده و حامی مقولات مهمی مانند جنسیت، نژاد، قومیت، هویت، انسان، زمان، مکان و هر چیز دیگر، به «روی صحنه ی» گفتگوهای جمعی می‌آیند.
در این موقعیت دیگر «فرض‌های اعتقادی» و به تعبیر #جورج_لیکاف «ناآگاه شناختی» ما در امنیت و آرامش نخواهند بود. در موقعیت استثنایی، «مساله‌های فرهنگی» شکل می‌گیرند و صورت بندی می‌شوند و ما فرایند مسأله‌مند شدن (problematization) فرهنگ و زندگی روزمره را با چشم غیر مسلح مشاهده می‌کنیم.
موقعیت استثنایی در قلمرو فرهنگ زمانی حداکثر ظرفیت خودش را آشکار می‌سازد که پای «بدن آدمی »در میان باشد. اپیدمی کرونا در ایران چنین رخدادی را شکل داده است.
در این موقعیت، مساله بدن و سلامتی و بیماری در جامعه ایران به شیوه‌ای کاملا فراگیر و همگانی خود را آشکار کرده است. بدین معنا که به واسطه تهدیدی که کرونا ویروس متوجه بدن ما شده، اکنون به سخن درآمده و «بدن انسان ایرانی» آن شکل از «آگاهی جسمانی»ای که در طی تاریخ برای آن #رمزگذاری شده و امکان فهمیدن و ارتباط برقرار کردن و زیستن را داشته‌اند، اکنون این بدن در جلوی چشم همگان است.
#بدن_ایرانی شده، بدنی است که در موقعیت استثنایی کرونایی با ما سخن می‌گوید. در چنین موقعیتی که #رسانه‌ها، #شبکه‌های اجتماعی و مطبوعات لحظه به لحظه به کمک تصاویر، فیلم‌ها، کلمات و تمام نشانه‌های موجود در تکاپو هستند تا این بدن را بازنمایی کرده و به نوعی سخن‌های این بدن را بشنوند. در چنین موقعیتی بدن ایرانی شده که خود را در معرض تهدید می‌بیند، تمام ظرفیت‌ها و قابلیت‌های خود را به نمایش گذاشته است.
در این میدان #رسانه‌ای_شده که بدن ایرانی شده قرار دارد، برخی از مهم‌ترین چالش‌هایی که «فرهنگ سلامت» و باورها و ارزش‌ها و تجربه‌های پزشکی مدرن در ایران تجربه کرده است نیز در «محک آزمون جمعی» قرار گرفته است.
از سویی رسانه‌ها با عرضه انفجار گونه اطلاعات، تصاویر، خبرها و بیانیه‌ها، دانش‌ها و آمار تلاش می‌کنند تا بدن ایرانی شده را نسبت به تهدید و خطری که او را در برگرفته حساس، هوشیار و آگاه سازند؛ و از سویی دیگر، همین رسانه‌ها بسیج شده‌اند تا او را توانمند ساخته، آموزش داده و روحیه و انرژی عاطفی لازم برای مقاومت و مبارزه با این موقعیت استثنایی را به او اعطا یا القاء کنند.
@younesshokrkhah
▫️دکتر #نعمت‌الله_فاضلی
موقعیت کرونایی و بحرانیای که در حال حاضر جامعه ایران آن را تجربه می‌کند، «موقعیتی استثنایی» (state of exception) به معنای واقعی کلمه است.
«موقعیت استثنایی» مفهوم انتقادی است که #کارل_اشمیت و #جورجیو_آگامبن بکار برده‌اند. بیان کننده وضعیتی است که حکومت به نام «خیر جمعی» و منفعت همگانی، خود را مجاز می‌بیند که به دلیل «وضعیت اضطراری» از قانون پا را فراتر بگذارد و امر و نهی‌های سیاسی بر شهروندان تحمیل کند. اما در اینجا موقعیت استثایی را در معنای انسان شناسانه‌اش در نظر دارم.
موقعیت استثنایی زمانی به وجود می‌آید که زندگی در آن #آشنایی_زدایی‌شده (defamiliarization) و تمام لایه‌های پنهان و درونی فرهنگی و تاریخی و اجتماعی آن به شیوه‌های پیچیده‌ای از حالت خودآگاه به ناخودآگاه کشیده می‌شوند.
موقعیت عادی، موقعیتی است که مردم به صورت ناخودگاه و بر حسب عادت و مطابق کلیشه‌ها و باورها و دانش مشترک جمعی و تاریخی، رفتار و عمل می‌کنند. در موقعیت عادی و متعارف، مردم مطابق «فرهنگ مسلط» عمل می‌کنند.
در موقعیت عادی، باورها و الگوهای فرهنگی و پیش فرض‌های فرهنگی و تاریخی رسوب یافته در وجود فردی و جمعی ما، پنهان هستند و بدیهی و طبیعی انگاشته‌اند. اما در #موقعیت_استثنایی، فرهنگ از پستوی ناخودآگاه جمعی ما بیرون می‌آید؛ چنان که گویی با صدای بلند همه مفروضات و باورهای پیدا و پنهان ما با ما سخن می‌گویند. در این موقعیت، همه چیز به پرسش جدی و بحث مناقشه انگیز تبدیل می‌شود.
در موقعیت استثنایی، همه چیز مسأله می‌شود و ربط، اهمیت یا حتی درستی و نادرستی باورهای مسلط تاریخی، دینی و فرهنگی به روی صحنه ذهن ما می‌آیند. چیزی در «پشت صحنه» باقی نمی‌ماند؛ همه پیش فرض‌های فکری و اعتقادی که «پشت صحنه» زندگی روزمره، و سازنده و حامی مقولات مهمی مانند جنسیت، نژاد، قومیت، هویت، انسان، زمان، مکان و هر چیز دیگر، به «روی صحنه ی» گفتگوهای جمعی می‌آیند.
در این موقعیت دیگر «فرض‌های اعتقادی» و به تعبیر #جورج_لیکاف «ناآگاه شناختی» ما در امنیت و آرامش نخواهند بود. در موقعیت استثنایی، «مساله‌های فرهنگی» شکل می‌گیرند و صورت بندی می‌شوند و ما فرایند مسأله‌مند شدن (problematization) فرهنگ و زندگی روزمره را با چشم غیر مسلح مشاهده می‌کنیم.
موقعیت استثنایی در قلمرو فرهنگ زمانی حداکثر ظرفیت خودش را آشکار می‌سازد که پای «بدن آدمی »در میان باشد. اپیدمی کرونا در ایران چنین رخدادی را شکل داده است.
در این موقعیت، مساله بدن و سلامتی و بیماری در جامعه ایران به شیوه‌ای کاملا فراگیر و همگانی خود را آشکار کرده است. بدین معنا که به واسطه تهدیدی که کرونا ویروس متوجه بدن ما شده، اکنون به سخن درآمده و «بدن انسان ایرانی» آن شکل از «آگاهی جسمانی»ای که در طی تاریخ برای آن #رمزگذاری شده و امکان فهمیدن و ارتباط برقرار کردن و زیستن را داشته‌اند، اکنون این بدن در جلوی چشم همگان است.
#بدن_ایرانی شده، بدنی است که در موقعیت استثنایی کرونایی با ما سخن می‌گوید. در چنین موقعیتی که #رسانه‌ها، #شبکه‌های اجتماعی و مطبوعات لحظه به لحظه به کمک تصاویر، فیلم‌ها، کلمات و تمام نشانه‌های موجود در تکاپو هستند تا این بدن را بازنمایی کرده و به نوعی سخن‌های این بدن را بشنوند. در چنین موقعیتی بدن ایرانی شده که خود را در معرض تهدید می‌بیند، تمام ظرفیت‌ها و قابلیت‌های خود را به نمایش گذاشته است.
در این میدان #رسانه‌ای_شده که بدن ایرانی شده قرار دارد، برخی از مهم‌ترین چالش‌هایی که «فرهنگ سلامت» و باورها و ارزش‌ها و تجربه‌های پزشکی مدرن در ایران تجربه کرده است نیز در «محک آزمون جمعی» قرار گرفته است.
از سویی رسانه‌ها با عرضه انفجار گونه اطلاعات، تصاویر، خبرها و بیانیه‌ها، دانش‌ها و آمار تلاش می‌کنند تا بدن ایرانی شده را نسبت به تهدید و خطری که او را در برگرفته حساس، هوشیار و آگاه سازند؛ و از سویی دیگر، همین رسانه‌ها بسیج شده‌اند تا او را توانمند ساخته، آموزش داده و روحیه و انرژی عاطفی لازم برای مقاومت و مبارزه با این موقعیت استثنایی را به او اعطا یا القاء کنند.
@younesshokrkhah