💢مه اعراب زشت جلوه دهند.(۸)
ب) مردم قبایل مختلف این نکته را درک کرده بودند که با توجّه به لیاقت‌ها و استعدادهای تیره بنی هاشم، اگر مسأله جانشینی در میان آن‌ها تثبیت شود، هرگز از آن خاندان برون نخواهد آمد.
۶. نگاه پیامبر اکرم(ص) به جانشینی حضرت علی(ع) الاهی و از روابط قبیله‌ای و خویشاوندی بسیار فراتر است؛ زیرا آن حضرت(ص) به حفظ آیین وحی می‌اندیشید و طبیعی است که آشناترین فرد به کتاب و سنت و شجاع‌ترین و کوشاترین فرد در راه گسترش اسلام را برگزیند.
البته پیامبر اکرم(ص) با وضعیت جامعه آشنا بود. از این رو، از آغاز رسالت، در موقعیت‌های گوناگون، به بهانه‌های مختلف و با بیان‌های متفاوت ویژگی‌های حضرت علی(ع) را یاد آور می‌شد و از جانشینی اش سخن به میان می‌آورد.(۹)
آن بزرگوار، سرانجام از سوی خداوند مأمور شد در بزرگ‌ترین اجتماع مسلمانان که برخی شمار آن‌ها را بیش از یکصد هزار تن دانسته‌اند، آشکارا این مسأله را اعلام کند و دغدغه مخالفت جامعه را نادیده بگیرد.
فرازی از آیه ۶۷ سوره مائده که از این دغدغه پیامبر پرده برمی‌دارد و به وی ایمنی می‌بخشد، چنین است: «... واللّه یعْصمک مِنَ النّاسِ؛ خداوند تو را از [شرّ]مردم نگاه می‌دارد».
در این عبارت، دو واژه «عصمت» و «ناس» بسیار راهگشا است. خداوند پیامبر(ص) را از چه چیزی حفظ می‌کرد؟ و این «ناس» چه کسانی بودند؟
با توجّه به واقعیت خارجی و ایمن نماندن پیامبر(ص) از شرّ زبان مردم و نیز با توجّه به این‌که سرانجام مسأله جانشینی امام علی(ع) به سامان نرسید، بعید نمی‌نماید که مراد از واژه «یعصمک» نگهداری پیامبر(ص) از هجوم فیزیکی و یکباره مردم باشد؛ چنان که واژه «ناس» بر مردم عادی دلالت دارد و با توجّه به اکثریت نو مسلمان آن زمان، به حمل این لفظ بر خلاف ظاهر نیازمند نیستیم.
۷. تاریخ درباره بسیاری از حوادثِ مقطع زمانی بین غدیر و وفات پیامبراکرم(ص) ساکت مانده است؛ امّا کالبد شکافی دو پدیده مهم آن عصر ما را با شدت اهتمام پیامبر اکرم(ص) بر گزینش جانشین و گستره تلاش‌های مخالفان آن حضرت آشنا می‌سازد.
این پدیده‌ها عبارت است از: سپاه اسامه و مخالفت با نگارش وصیت مهم رسول خدا.
۱. سپاه #اسامه
پیامبر اکرم در واپسین روزهای زندگیاش فرمان داد لشکری عظیم به فرماندهی جوانی نورس به نام اسامه بن زید سمت دورترین مرزهای کشور اسلامی (مرزهای روم) رهسپار شود.
کالبد شکافی دقیق این جریان نشان می‌دهد #رسول خدا(ص) در راستای تثبیت جانشینی حضرت #علی(ع) به چنین اقدامی دست یازید؛ زیرا:
الف) در آن هنگام و در آستانه وفات پیامبر اکرم(ص) خالی کردن مرکز حکومت از نیروهای نظامی و ارسال آن به دورترین نقاط به صلاح جامعه نبود؛ چون احتمال داشت پس از وفات پیامبر اکرم(ص) بسیاری از نومسلمانان قبایل اطراف سر به #شورش بردارند و کیان جامعه اسلامی در معرض تهدید قرار گیرد. آنچه این تصمیم گیری را در نظر پیامبر اکرم(ص) منطقی جلوه می‌داد، دور ساختن مخالفان جانشینی حضرت #علی(ع) از مدینه بود.
ب) انتصاب جوانی ۱۸ ساله (۱۲) به مقام فرماندهی لشکر و عدم توجّه به اعتراضات اصحاب جز از کار انداختن مهم‌ترین /دستاویز مخالفان جانشینی علی(ع) هیچ توجیهی نداشت؛ زیرا اسامه بن زید که از جهاتی چون سابقه مسلمانی، شرافت، شجاعت و کاردانی سر آمد اصحاب به شمار نمی‌آمد و از نظر سنی حدود ۱۵ سال از علی(ع) کوچک‌تر بود - با توجّه به آن‌که در بسیاری از ویژگی‌ها با حضرت علی(ع) قابل مقایسه نمی‌نمود - در مقام فرماندهی سپاهی عظیم و متشکل از بزرگان صحابه مانند ابوبکر، عمر، ابو عبیده جراح، عثمان، طلحه، زبیر، عبدالرحمان بن عوف و سعد بن ابی وقاص قرار گرفت.
ج) دقّت در ترکیب سپاه اسامه نشان می‌دهد تمام کسانی که احتمال داشت با جانشینی حضرت علی(ع) مخالفت ورزند، ملزم بودند در این سپاه شرکت جویند.
و کسانی که به بهانه بیماری پیامبر اکرم(ص) از اردوگاه به مدینه باز می‌گشتند، با جمله تأکیدی «لعن الله من تخلف عن جیش اسامه» روبه رو می‌شدند.
در مقابل،یاران و موافقان جانشینی حضرت علی(ع) چون عمار، مقداد و سلمان از حضور در این سپاه معاف گشتند و ملزم شدند در مدینه به سر برند.
۲. پیشگیری ازنگارش وصیت
این پدیده در واپسین روزهای حیات پیامبر اکرم(ص) تحقّق یافت. در آن روزها، پیامبراکرم(ص) که احتمالاً با بالاگرفتن زمزمه‌های مخالفت با #جانشینی حضرت #علی(ع) به شدت نگران اوضاع شده بود، دستور داد ابزار نوشتن آماده سازند تا سندی صریح و ماندگار برجای گذارد و از گمراهی امت جلوگیری کند. مخالفان که این دستور را با نقشه‌های چند ماهه خویش ناسازگار می‌دیدند، به شدت نگران شدند و با هزیان گو خواندن کسی که جز وحی چیزی بر زبان نمی‌راند، از نگارش این سند جلوگیری کردند.
تاریخ در این‌جا تنها از یک تن نام می‌برد.
امّا آشکار است که تنها یک نفر - بی‌آن‌که جریانی نیرومند پشتیبانش باشد -#ادامه_دارد⬇️
ب) مردم قبایل مختلف این نکته را درک کرده بودند که با توجّه به لیاقت‌ها و استعدادهای تیره بنی هاشم، اگر مسأله جانشینی در میان آن‌ها تثبیت شود، هرگز از آن خاندان برون نخواهد آمد.
۶. نگاه پیامبر اکرم(ص) به جانشینی حضرت علی(ع) الاهی و از روابط قبیله‌ای و خویشاوندی بسیار فراتر است؛ زیرا آن حضرت(ص) به حفظ آیین وحی می‌اندیشید و طبیعی است که آشناترین فرد به کتاب و سنت و شجاع‌ترین و کوشاترین فرد در راه گسترش اسلام را برگزیند.
البته پیامبر اکرم(ص) با وضعیت جامعه آشنا بود. از این رو، از آغاز رسالت، در موقعیت‌های گوناگون، به بهانه‌های مختلف و با بیان‌های متفاوت ویژگی‌های حضرت علی(ع) را یاد آور می‌شد و از جانشینی اش سخن به میان می‌آورد.(۹)
آن بزرگوار، سرانجام از سوی خداوند مأمور شد در بزرگ‌ترین اجتماع مسلمانان که برخی شمار آن‌ها را بیش از یکصد هزار تن دانسته‌اند، آشکارا این مسأله را اعلام کند و دغدغه مخالفت جامعه را نادیده بگیرد.
فرازی از آیه ۶۷ سوره مائده که از این دغدغه پیامبر پرده برمی‌دارد و به وی ایمنی می‌بخشد، چنین است: «... واللّه یعْصمک مِنَ النّاسِ؛ خداوند تو را از [شرّ]مردم نگاه می‌دارد».
در این عبارت، دو واژه «عصمت» و «ناس» بسیار راهگشا است. خداوند پیامبر(ص) را از چه چیزی حفظ می‌کرد؟ و این «ناس» چه کسانی بودند؟
با توجّه به واقعیت خارجی و ایمن نماندن پیامبر(ص) از شرّ زبان مردم و نیز با توجّه به این‌که سرانجام مسأله جانشینی امام علی(ع) به سامان نرسید، بعید نمی‌نماید که مراد از واژه «یعصمک» نگهداری پیامبر(ص) از هجوم فیزیکی و یکباره مردم باشد؛ چنان که واژه «ناس» بر مردم عادی دلالت دارد و با توجّه به اکثریت نو مسلمان آن زمان، به حمل این لفظ بر خلاف ظاهر نیازمند نیستیم.
۷. تاریخ درباره بسیاری از حوادثِ مقطع زمانی بین غدیر و وفات پیامبراکرم(ص) ساکت مانده است؛ امّا کالبد شکافی دو پدیده مهم آن عصر ما را با شدت اهتمام پیامبر اکرم(ص) بر گزینش جانشین و گستره تلاش‌های مخالفان آن حضرت آشنا می‌سازد.
این پدیده‌ها عبارت است از: سپاه اسامه و مخالفت با نگارش وصیت مهم رسول خدا.
۱. سپاه #اسامه
پیامبر اکرم در واپسین روزهای زندگیاش فرمان داد لشکری عظیم به فرماندهی جوانی نورس به نام اسامه بن زید سمت دورترین مرزهای کشور اسلامی (مرزهای روم) رهسپار شود.
کالبد شکافی دقیق این جریان نشان می‌دهد #رسول خدا(ص) در راستای تثبیت جانشینی حضرت #علی(ع) به چنین اقدامی دست یازید؛ زیرا:
الف) در آن هنگام و در آستانه وفات پیامبر اکرم(ص) خالی کردن مرکز حکومت از نیروهای نظامی و ارسال آن به دورترین نقاط به صلاح جامعه نبود؛ چون احتمال داشت پس از وفات پیامبر اکرم(ص) بسیاری از نومسلمانان قبایل اطراف سر به #شورش بردارند و کیان جامعه اسلامی در معرض تهدید قرار گیرد. آنچه این تصمیم گیری را در نظر پیامبر اکرم(ص) منطقی جلوه می‌داد، دور ساختن مخالفان جانشینی حضرت #علی(ع) از مدینه بود.
ب) انتصاب جوانی ۱۸ ساله (۱۲) به مقام فرماندهی لشکر و عدم توجّه به اعتراضات اصحاب جز از کار انداختن مهم‌ترین /دستاویز مخالفان جانشینی علی(ع) هیچ توجیهی نداشت؛ زیرا اسامه بن زید که از جهاتی چون سابقه مسلمانی، شرافت، شجاعت و کاردانی سر آمد اصحاب به شمار نمی‌آمد و از نظر سنی حدود ۱۵ سال از علی(ع) کوچک‌تر بود - با توجّه به آن‌که در بسیاری از ویژگی‌ها با حضرت علی(ع) قابل مقایسه نمی‌نمود - در مقام فرماندهی سپاهی عظیم و متشکل از بزرگان صحابه مانند ابوبکر، عمر، ابو عبیده جراح، عثمان، طلحه، زبیر، عبدالرحمان بن عوف و سعد بن ابی وقاص قرار گرفت.
ج) دقّت در ترکیب سپاه اسامه نشان می‌دهد تمام کسانی که احتمال داشت با جانشینی حضرت علی(ع) مخالفت ورزند، ملزم بودند در این سپاه شرکت جویند.
و کسانی که به بهانه بیماری پیامبر اکرم(ص) از اردوگاه به مدینه باز می‌گشتند، با جمله تأکیدی «لعن الله من تخلف عن جیش اسامه» روبه رو می‌شدند.
در مقابل،یاران و موافقان جانشینی حضرت علی(ع) چون عمار، مقداد و سلمان از حضور در این سپاه معاف گشتند و ملزم شدند در مدینه به سر برند.
۲. پیشگیری ازنگارش وصیت
این پدیده در واپسین روزهای حیات پیامبر اکرم(ص) تحقّق یافت. در آن روزها، پیامبراکرم(ص) که احتمالاً با بالاگرفتن زمزمه‌های مخالفت با #جانشینی حضرت #علی(ع) به شدت نگران اوضاع شده بود، دستور داد ابزار نوشتن آماده سازند تا سندی صریح و ماندگار برجای گذارد و از گمراهی امت جلوگیری کند. مخالفان که این دستور را با نقشه‌های چند ماهه خویش ناسازگار می‌دیدند، به شدت نگران شدند و با هزیان گو خواندن کسی که جز وحی چیزی بر زبان نمی‌راند، از نگارش این سند جلوگیری کردند.
تاریخ در این‌جا تنها از یک تن نام می‌برد.
امّا آشکار است که تنها یک نفر - بی‌آن‌که جریانی نیرومند پشتیبانش باشد -#ادامه_دارد⬇️