«#گراس #روتس #دمکراسی» در ایران باستان

بيست و ششم ژانويه سال 560 ميلادي (چهار روز مانده به جشن سده) خسروانوشيروان ـ شاه ساساني ايران در ديدار با موبدان و بزرگان ايران در تالار تيسفون (ايوان مدائن که ساختمان آن تا به امروز باقی مانده است) براي اطلاع از چگونگي برپايي مراسم جشن سده آن سال كه پنجاه روز پيش از نوروز برگزار مي شود به آنان گفت كه تصميم گرفته است كه براي هر روستاي ايران يك «دهگان ـ دهقان» انتخاب شود و تنظيم امور روستا، جمع آوري ماليات، معرفي سرباز هنگام ضرورت، پرورش اسب براي فروش به ارتش و داوري براي حل اختلاف بَرزگر و اَرباب زمين به او واگذار شود و چنين فردي بايد هم بَرزگر باشد و هم صاحب زميني كه در آن كشت مي كند (خُرده مالك) تا با مشكلات هر دوطرف آشنا باشد.
به علاوه او بايد لايق، مُنصِف، امين و راستگو و مورد اعتماد بيشتر ساكنان روستا باشد و اگر روستا كوچك است؛ چند روستاي مجاور هم يك دهگان [کَدخُدا] داشته باشند. اين دهگان يك تكليف عمومي هم دارد و آن گزارش وضعيت محصولات روستا، نارضايي هاي محلي و ستمگري و اجحاف مقامهاي دولتي و اربابان به نمايندگان شخص اوست كه در هر گوشه و كنار كشور در دسترس خواهند بود. اين دهگانان بركنار نخواهند شد مگر اين كه درستي و كفايت خود را از دست بدهند و ثابت شود که در مواردی دروغ هم گفته اند. وظيفه ميهني اين دهگانان اين است كه بدون چشمداشت بكوشند كه توليدات روستا سال به سال افزايش يابد و همچنين بتوانند هنگام بروز خطر با بسيج مردان روستا، در کار مددرسانی و دفاع مشارکت كنند.

اين تصميم كه شرح آن در دائرة المعارف دمكراسي آمده است به اجرا درآمد و به تدريج زیر عنوان «گراس روتس دمکراسی ـ
Grassroots democracy = People or society at a local level rather than at the center of major political activity» جهانی و ماندگار شده است.
خسروانوشیروان شخصا به شکایات مردم و نیز نظرات و پیشنهادها رسیدگی می کرد و دیدار عام داشت.

در ایران ـ در دهه 1340 (1960 میلادی) و تا نیمه دهه بعد، وزیران و مدیران کل اجبار داشتند که یک روز در هفته را اختصاص به دیدار و گفتگو با مردم دهند و این دیدار ِ عام عموما در تالار ساختمان همان اداره و علنی انجام می شد. برای مثال؛ وزیر آموزش و پرورش در تالار آئینه (ساختمان قدیمی خیابان اکباتان) دیدار عام داشت.
درميان سران ايران باستان، خسرو انوشيروان از لحاظ سازماندهي و تنظيم امور قضايي و اداري، وضع ضوابط و سامان دادن به امور مالياتي، ايجاد دارالترجمه و دارالتحرير به منظور ترجمه و تحرير كتاب، و تشويق ورزش، هنر و سرگرمي هاي سالم رهبري ممتاز و شاخص است. مورّخان اورا به دليل توجه به امور قضايي و احقاق حق و رسيدگي مستقيم به مشكلات مردم و آگاه شدن از درد دل آنان ـ رهبري كه به پيشبُرد تمدن بشر كمك بسيار كرد توصيف كرده، «دادگر» لقب داده و «انوشيروان دادگر» خطاب مي كنند.
در قرن هجدهم میلادی، کریم خان زند تا توانست همان روش خسروانوشیروان را دنبال کرد. شاه عباس صفوی هم تماس بیشتری با مردم داشت. شاه عباس برای آگاه شدن «بدون واسطه» از مشکلات مردم، برخی از شبها بگونه ای ناشناس در کوچه و پس کوچه و این گوشه و آن گوشه به پَرسه زنی می پرداخت.

🌺🌷🌹🌸

نشانی تلگرام شارا: https://telegram.me/sharaPR