#رمضانیه ای از #صائب شاعر بزرگ سبک هندی
برای روزه‌های تابستانی!


برقِ خاشاکِ گنه، روزه‎ی تابستان است
دود این آتش جانسوز به از ریحان است

می‎توان یافت ز سی پاره‎ی ماه رمضان
آنچه ز اسرار الهی همه در قرآن است

هست در غنچه‎ی لب بسته‎ی این ماه، نهان
گلستانی که نسیمش نفس رحمان است

مشو از عزّت این مُهر الهی غافل
که دراین مُهر بسی گنج گهر پنهان است

ماه‎رویی که شب قدر بود یک خالش
در سراپرده‎ی ماه رمضان پنهان است

می‎کند روزه‎ی ماه رمضان عمر دراز
مدّ انعام دراین دفتر و این دیوان است

غفلت از تشنگی و گرسنگی کم گردد
که لب خشک بر این بند گران سوهان است

باش با قدّ دو تا حلقه‎ی این در صائب
که مراد دو جهان در خم این چوگان است



Shahrestanadab.com/پرونده-رمضانیه

@ShahrestanAdab

افسوس که ایام شریف رمضان رفت
سی عید به یک مرتبه از دست جهان رفت

#صائب
#رمضانیه
@Shahrestanadab

https://telegram.me/shahrestanadab/607

در آخرین روزهای ماه مبارک رمضان، شعر صائب تبریزی در وداع با ماه رمضان میهمان پروندۀ رمضانیۀ است.

بیت معروفی که همیشه در این وقت سال زیاد پیامک می‎شود بی اینکه عموم مردم شاعرش را بشناسند هم استقبالی است از همین غزل صائب:

«عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت
صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت»

مصرع اول این بیت از مطلع قصیدۀ قاآنی است (عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت | صد شکر که این آمد و صد شکر که آن رفت) و مصرع دوم از مطلع ترجیع بند ملک الشهرای بهار (شاهی به میان آمد و شاهی ز میان رفت | صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت) که هر دو شعر هم مدیح شاهان است، برخلاف شعر خلاقانه‎ای با مضمونی ایمانی در زبان مردم رایج است؛ و البته هر سه شعر در استقبال شعر صائب.

صائب تبریزی چهرۀ برجستۀ شعر سبک هندی در این شعر مومنانه و عاشقانه دور افتادن از فیض ماه رمضان را به افسوس نشسته است.



افسوس که ایام شریف رمضان رفت
سی عید به یک مرتبه از دست جهان رفت

افسوس که سی پارۀ این ماه مبارک
از دست _به یکبار_ چو اوراق خزان رفت

ماه رمضان حافظ این گلّه بُد از گرگ
فریاد که زود از سر این گله شبان رفت

شد زیر و زبر چون صف مژگان، صف طاعت
شیرازۀ جمعیت بیداردلان رفت

بی‎قدری ما چون نشود فاش به عالم؟
ماهی که شب قدر در او بود نهان، رفت

برخاست تمیز از بشر و سایر حیوان
آن روز که این ماه مبارک ز میان رفت

تا آتش جوع رمضان چهره برافروخت
از نامۀ اعمال، سیاهی چو دخان رفت

با قامت چون تیر درین معرکه آمد
از بار گنه با قد مانند کمان رفت

برداشت ز دوش همه کس بار گنه را
چون باد، سبک آمد و چون کوه، گران رفت

چون اشک غیوران به سراپرده مژگان
دیر آمد و زود از نظر آن جان جهان رفت

از رفتن یوسف نرود بر دل یعقوب
آن‎ها که به صائب ز وداع رمضان رفت


(بازنشر از پرونده رمضانیه سایت شهرستان ادب)
#صائب
#رمضانیه
@ShahrestanAdab

«این مصرع بلند به دیوان برابر است»
یادداشتی به بهانه روز #صائب تبریزی
به قلم #حسن_صنوبری

shahrestanadab.com/Content/ID/3654

@ShahrestanAdab

«در نخستین بررسیِ سبک‎شناسیک و جامعه‎شناسیک شعرهای دوره‎ی سبک هندی و مقایسه‎شان با اشعار ادوارِ گذشته، بر ما معلوم می‎شود شعرهای سبک هندی سریع‎تر از شعرهای دیگر سبک‎های شعر پارسی _تا آن زمان_ با مخاطب ارتباط برقرار می‎کنند. دقت بفرمایید، بنده نگفتم «بیش از شعرهای دیگر سبک‎ها» بلکه تنها عرض کردم «سریع‎تر». چه اینکه هنوز و همیشه بهترین و بیشترین ارتباط شعری با مخاطب _و حتی مخاطب عام _ ویژه‎ی شاعرانی چون حافظ و مولوی و سعدی است که هیچ‎کدام در زمره‎ی شاعران سبک هندی نبودند. اما ره‎آوردِ سبک هندی در این است که مخاطب _چه عام و چه خاص_ در نخستین مواجهه‎ی خود با این شعر، هم آن را می‎فهمد، هم از آن لذت می‎برد؛ یعنی شعر در عین سادگی و روانی، زیبا و لذت‎بخش است.

این، تنها نتیجه و نمود کار است نه خود و بودِ کار. این بالارفتنِ سرعتِ ارتباط با مخاطب، ماحصلِ تلاشِ شاعرانِ هندی‎سراست؛ اما اصلِ تلاش و نفسِ کارشان چه بوده است؟ شاعران هندی‎سرا کمرِ همت بر باروریِ کدام ریشه بستند؟ ساختار یا درون‎مایه؟ پیام یا پیکره؟ (به قول غربی‎ها: فرم یا کانتنت؟). پاسخ: هیچ‎کدام. اگر به معنا و محتوا باشد، شاعرانی چون مولوی و سعدی و فردوسی و سنایی به تنهایی برای همه زمان‎ها و مکان‎ها آبروی معنوی ادبیات پارسی را حفظ می‎کنند. اگر هم به ساختار و فرم باشد شاعرانی چون حافظ و نظامی و خیام و خاقانی درخشش هنری و برتریِ زیبایی‎شناسی ما را به همه نشان می‎دهند. اینجاست که بر ما معلوم می‎شود شاعران سبک هندی نه دغدغه‎ی درون‎مایه داشتند و نه سرِ ساختار. شعر سبک هندی را نه به ساختار یا درون‎مایه، که به «مضمون» می‎شناسند. مولفه‎ای که گاه ذیل درون‎مایه تعریف می‎شود و گاه به مثابه‎ی بافتاری از ساختار. یعنی گاهی یک «معنای جزئی» تلقی می‎شود و گاه یک «ساختارِ جزئی». می‎توانیم بگوییم: مضمون، ایده و دست‎مایه‎ای است که شاعر در ساختار شعر خویش به وسیله‎ی آن معنا را بیان می‎کند.»

متن کامل یادداشت #حسن_صنوبری درباب #صائب و #سبک_هندی را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
shahrestanadab.com/Content/ID/3654

@ShahrestanAdab

🔻«تک‌بیت‌های زیبای شب‌های قدر»

▪️ #صائب
تا کدامین دل بیدار مرا دریابد
چون شب قدر نهان در رمضانم کردند

▪️ #نظامی
امشب شب قدر توست بشتاب
قدر شب قدر خویش دریاب

▪️ #سلمان_ساوجی
گیسوی تو شب قدرست و در او منزل روح
خود که داند به جهان قدر شب گیسویت

▪️ #حافظ
آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است
یا رب این تأثیر دولت در کدامین کوکب است

▪️ #مولوی
شب قدرست وصل او، شب قبرست هجر او
شب قبر از شب قدرش کرامات و مدد بیند

▪️ #علی_معلم_دامغانی
شب‌ها شب‎اند و قدر شب عاشقانه‌هاست
عالم فسانه، عشق فسانه‎ی فسانه‌هاست

▪️ #علیرضا_قزوه
دلم تنگ است و دل‎تنگ‎اند دل‎تنگان و دل‌ریشان
شب قدر است، لبخندی بزن مولای درویشان

▪️ #مرتضی_امیری_اسفندقه
شب قدر است و من چنین بی‎تاب
افتتح یا مفتح الابواب

#رمضانیه
☑️ @ShahrestanAdab

🔻بیداردلان
(امروز، دهم تیرماه، روز بزرگداشت #صائب_تبریزی است. شاعر بزرگ ایرانی که اشعار او در سبک هندی شهرت ویژه‌ای یافته‌اند. به این بهانه شما را به خواندن غزلی عرفانی از این شاعر بزرگ دعوت می‌کنیم)

▪️«عارفانی که ازین رشته سری یافته‌اند
بی‌خبر گشته ز خود تا خبری یافته‌اند

سال‌ها مرکز پرگار حوادث شده‌اند
تا ازین دایره‌ها پا و سری یافته‌اند

چشم این سوختگان آب سیاه آورده است
تا ز سرچشمۀ حیوان خبری یافته‌اند

سال‌ها کف به سر خویش چو دریا زده‌اند
تا ز دریای حقیقت گهری یافته‌اند

بار برداشته‌اند از دل مردم عمری
تا ز احسان بهاران ثمری یافته‌اند

سال‌ها غوطه چو شب در دل ظلمت زده‌اند
تا ز چاک جگر خود سحری یافته‌اند

گر سر از جیب نیارند برون معذورند
در نهانخانۀ دل سیمبری یافته‌اند

بسته‌اند از دو جهان چشم هوس چون یعقوب
تا ز پیراهن یوسف نظری یافته‌اند

دلشان تنگ‌تر از چشمۀ سوزن شده است
تا ز سر رشتۀ مقصود سری یافته‌اند

دست بیداردلان آبله فرسوده شده است
تا ازین خانۀ تاریک دری یافته‌اند...»

🔗 متن کامل این شعر را در سایت شهرستان ادب بخوانید.

☑️ @ShahrestanAdab

🔻نظری به شعر سبک اصفهانی
(شعر سبک اصفهانی "هندی" بیش از هر شاعر دیگری با نام #صائب گره خورده است. در روز بزرگداشت این شاعر شهیر، یادداشتی می‌خوانیم از #علی_داودی که به این سبک شعری و نفوذش در جامعۀ شعری و تأثیراتش نگاهی داشته است)

▪️«...باری شعر اصفهانی در ساخت، آمیزه‌ای‌ست از صنعت "تکنیک" و تزیین! شعری که علی‌رغم پیچیدگی و ظاهر رنگارنگش چندان مشکل نیست؛ چراکه با کشف الگوی صنعتگری آن ساختنش از عهدۀ هر انسان هوشمند و باذوقی، اعم از بقال و نانوا و بنا، برمی‌آید.
اتفاقاً رویکرد صنعتی به شعر، در دورۀ بعد خود را بهتر نشان می‌دهد. وقتی که برای اصلاح افراط هندی‌گری، شاعران مکتب انحرافیِ بازگشت را بنیان می‌گذارند. در مکتب هندی دنیا، دنیای ظاهر است؛ به‌عبارتی همان بخش ملموس در اسلوب معادلۀ بیت‌ها. پارۀ نامحسوس هم ارائۀ حکمی‌ست کلی که ‌ای بسا سخن خود شاعر هم نباشد؛ یعنی شعری که ترسیم زیبایی و غرابت است "عمدتاً خیال" به‌وسیلۀ مضمون‌سازی با آرایۀ اسلوب معادله در شکل تمثیل و تلمیح...»

🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.

#صائب_تبریزی
☑️@ShahrestanAdab

🔻بسم‌الله!
(به بهانه روز بزرگداشت #صائب_تبریزی، ستون شعر سایت شهرستان ادب را با غزلی زیبا از این شاعر بزرگ تازه می‌کنیم)

▪️«می‌دهد عشق به شمشیر صلا: بسم الله
تازه کن جانی ازین آب بقا، بسم الله

ای که موقوف رفیقان موافق بودی
می‌رود بوی گل و باد صبا بسم الله

زاهل دل قافله‌ای بر سر راه است امروز
گر نرفته است به گل پای تو را بسم الله

چند گویید درین راه خطر بسیارست؟
این ره پرخطرست و سرما، بسم الله

دست و بازوی تو چوگان بلند اقبالی است
گوی توفیق ز میدان بربا بسم الله

بی‌گنه کشتن من بر تو اگر هست گران
دارم اقرار به تقصیر و خطا بسم الله

سبب کشتن عشاق اگر بیگنهی است
ابتدا کن ز من بی سر و پا بسم الله

من نه آنم که به تیغ از تو بگردانم روی
امتحان کن به دو صد زخم مرا بسم الله

گر تمنای تماشای قیامت داری
بگذر بر سر خاک شهدا بسم الله

وعده صحبت بی پرده به دیر انجامید
دو سه جامی بکش از شرم برآ بسم الله

روز را می گذراندی که برون آید خط
خط برآمد، ز در لطف درآ بسم الله

وعده جلوه به فردای قیامت دادی
شد قیامت، قد رعنا بنما بسم الله...»

🔗 متن کامل این شعر را در سایت شهرستان ادب بخوانید.

#صائب
☑️ @ShahrestanAdab

🔻دامانِ پر زر
(پروندۀ #شعر_پاییزی سایت شهرستان ادب را با شعر پاییزی زیبایی از #صائب_تبریزی به‌روز می‌کنیم)

▪️خاک را دامانِ پر زر می‌کند فصل خزان
بادها را کیمیاگر می‌کند فصل خزان

شاخساران را به رنگ عود برمی‌آورد
برگ‌ها را صندلِ تر می‌کند فصل خزان

طوطیان سبزپوشِ عالم ایجاد را
حلۀ طاوس در بر می‌کند فصل خزان

از رخِ زرین، بساط خاک را در یک نفس
آسمانِ پر ز اختر می‌کند فصل خزان

می‌پرد چون نامۀ اعمال، برگ از شاخسار
باغ را صحرای محشر می‌کند فصل خزان

رتبۀ ریزش بود بالاتر از اندوختن
از بهاران جلوه خوش‌تر می‌کند فصل خزان

برگ را چون میوه‌های پخته می‌ریزد به خاک
پایِ خواب‌آلود را پر می‌کند فصل خزان

بوسه بر دستش، که از نقش و نگار دلفریب
برگ‌ها را دستِ دلبر می‌کند فصل خزان

گرچه از دست زرافشانش زمین، کانِ طلاست
خرقۀ صدپاره در بر می‌کند فصل خزان

از رخ چون زعفران، چینِ جبینِ خاک را
خنده‌رو چون سکۀ زر می‌کند فصل خزان

در کهنسالی عیار فکرها روشن‌ترست
آب‌ها را پاک‌گوهر می‌کند فصل خزان

شوق آتش را هوای سرد، دامان صباست
رغبت می ‌را فزون‌تر می‌کند فصل خزان

می‌کَند از پیکر بستان لباس عاریت
برگ‌پوشان را قلندر می‌کند فصل خزان

بر امید خط پاکی از جهان رنگ و بو
هر چه دارد خرج دفتر می‌کند فصل خزان

می‌زند بتخانۀ گلزار را بر یکدگر
کار ابراهیم آزر می‌کند فصل خزان

برگ‌ها را می‌کند در کف زدن بی‌اختیار
چون سماع بی‌خودی سر می‌کند فصل خزان

گر چنین از آه سرد آتش زند در بوستان
عندلیبان را سمندر می‌کند فصل خزان

از برات عیش، صائب دامن آفاق را
با پریشانی توانگر می‌کند فصل خزان

☑️ @ShahrestanAdab

🔻پربیننده‌ترین‌های پاییز ۱۳۹۸ سایت شهرستان ادب

▪️با پایان سومین فصل از سال ۱۳۹۸ و در تازه‌ترین مطلب پروندۀ #سالنامه_شهرستان_ادب، کارنامۀ این فصل را مرور می‌کنیم و پربیننده‌ترین‌های پاییز ۱۳۹۸ سایت شهرستان ادب را با شما مخاطبان عزیز در میان می‌گذاریم.

پربازدیدترین مطالب سایت شهرستان ادب در مهر، آبان و آذر ۱۳۹۸ در سه حوزۀ «یادداشت‌ها»، «شعرها» و «خبرها» به ترتیب میزان بازدید هر بخش به شرح زیر است:

🔹پربازدیدترین خبرها و گزارش‌ها :

🔸خانم‌ها، آقایان! نوبل ادبیات اهدا می‌شود به حامی قصاب بالکان!
🔸بهترین شعرهای #قیصر_امین_پور به انتخاب شاعران
🔸بیست و هشتمین میزگرد #بوطیقا: گفت‌وگو پیرامون «رمان و فلسفه»
🔸#کاروان_شاعران_و_نویسندگان_ایرانی اربعین را در کربلا روایت کرد
🔸رمان #روایت_دلخواه_پسری_شبیه_سمیر منتشر شد
🔸#محمدرضا_وحیدزاده: «نمی‌توانی برای اهل بیت شعر بگویی و وارد سیاست نشوی»
🔸مشروح دومین شب از #شب_های_شعر_اعتراض
🔸گزارش تصویری نشست نقد و بررسی رمان #پس_از_بیست_سال
🔸#علیرضا_سمیعی: «آیندگان، شاعران خودشان را دارند،؛ ما شاعرِ‌ امروزیم»
🔸«ما را که مائیم»: خطابه #محمدرضا_شرفی_خبوشان در اختتامیۀ #جایزه_جلال

🔹پربازدیدترین یادداشت‌ها و مقالات:

🔸بررسی ادبیات در کتاب فارسی پایه دوازدهم | یادداشتی از #آزاده_جهان_احمدی
🔸بررسی ادبیات در کتاب فارسی سال سوم ابتدای | یادداشتی از #مرتضی_شمس_آبادی
🔸بررسی ادبیات در کتاب فارسی سال پنجم ابتدایی | یادداشتی از #عصمت_زارعی
🔸بررسی ادبیات در کتاب فارسی پایه هفتم | یادداشتی از المیرا_شاهان
🔸بررسی ادبیات در کتاب فارسی سال اول ابتدایی | یادداشتی از #مهدیه_موسی_زاده
🔸بررسی ادبیات در کتاب فارسی سال دوم ابتدایی | یادداشتی از عصمت زارعی
🔸بررسی ادبیات در کتاب فارسی سال ششم ابتدایی | یادداشتی از #احمدرضا_رضایی
🔸بررسی ادبیات در کتاب فارسی پایه نهم | یادداشتی از #مینو_رضایی
🔸بیهقی شاعر، بیهقی داستان‌نویس | یادداشتی از #حسن_صنوبری
🔸گلبرگ‌های معطر | یادداشتی از #حامد_صلاحی

🔹پربازدیدترین شعرها و داستان‌ها :

🔸پاییز کوچک من | شعری از #حسین_منزوی
🔸زیارت | یک شعر نوجوان از #منیره_هاشمی
🔸دیدن خزان | شعری از #مظاهر_مصفا
🔸دامانِ پر زر | شعری از #صائب_تبریزی
🔸روضۀ رضوان | شعری از #سعید_بیابانکی
🔸پاییز | دو شعر از #اسماعیل_امینی
🔸#اربعین | شعری از #حافظ
🔸دم پاییز | شعری از #نیما_یوشیج
🔸پشت دریاها شهری است... | شعری از #سهراب_سپهری
🔸بنزین! | طنزی اجتماعی از #ابوالفضل_زرویی_نصرآباد

#پربازدیدترینها
☑️ @ShahrestanAdab

🎥 #جهان_شعر( قسمت سوم)

📺#صائب_تبریزی| #سیدوحید_سمنانی

🔸جهان شعر، عنوان سلسله برنامه ای ست که به معرفی شاعران برتر ایران و جهان، خوانش اشعار زیبا و بررسی زیبایی های آثار ادبی اختصاص دارد. در این برنامه بنا داریم یک یا دو بار در ماه، با قابی از بهترین های شعر و جهان شاعرانه شاعران، مهمان دنیای شما باشیم و گوشه ای از زیبایی‌های دنیای ادبیات را تقدیم شما کنیم.

💠 "جهان شعر" توسط دفتر رسانه و روابط عمومی شهرستان ادب با همکاری دفتر شعر تولید می شود.
قسمت سوم این مجموعه را با اجرای سیدوحید سمنانی ببینید :

☑️ @ShahrestanAdab