گرامی‌باد 25اردیبهشت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم #فردوسی ، آفریننده شاهکار ادبی ایران : #شاهنامه

که ایران چو باغی‌ست خرم بهار
شکفته همیشه گل کامکار

اگر بفکنی خیره دیوار باغ
چه باغ و چه دشت و چه دریا، چه راغ

نگر تا تو دیوار او نفکنی
دل و پشت ایرانیان نشکنی

کزان پس بود غارت و تاختن
خروش سواران و کین آختن

زن و کودک و بوم ایرانیان
به اندیشه بد مَنه در میان

هوا خوشگوار و زمین پرنگار
تو گفتی به تیر اندر آمد بهار

همه سر به سر، دست نیکی بَرید
جهانِ جهان را به بد مسپرید

نخوانند بر ما کسی آفرین
چو ویران بود بوم ایران زمین

دریغ است ایران که ویران شود
کَُنام پلنگان و شیران شود

ز ضحاک شد تخت شاهی تُهی
سر آمد بر او روزگار مِهی

چنین است کردگار گردان سپهر
گهی درد پیش آردت، گاه مهر

به کام تو گردد سپهر بلند
دلت شاد بادا تنت بی گزند

چنین روز روزت فزون باد بخت
بداندیشگان را نگون باد بخت

بیا تا همه دست نیکی بریم
جهانِ جهان را به بد مسپریم

وزین پس بر آن کس کنید آفرین
که از داد آباد دارد زمین

بسازید و از داد باشید شاد
تن آسان و از کین مَگیرید یاد

کسی باشد از بخت پیروز و شاد
که باشد همیشه دلش پر ز داد

@ShahrestanAdab

🔻#پرونده_پرتره_فردوسی در روز گرامی‌داشت خالق #شاهنامه برای نخستین‌بار در سایت شهرستان ادب گشوده شد

🔗 shahrestanadab.com/پرونده-پرتره-فردوسی

#فردوسی

☑️ @ShahrestanAdab

🔻شاهنامه‌ای به نثر | یادداشتی از #سعید_فرمانی
(ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«...#شاهنامه را نمی‌فهمیم. زبانش سخت است. یک‌جوری است. حوصله‌مان نمی‌گیرد. اصلاً شعر قدیمی‌ها مفهوم نیست و... . اینها بخشی از جملاتی است که ممکن است خیلی‌هایمان از این و آن شنیده باشیم؛ یا شاید این و آن از ما شنیده باشند! اما در وقت مناسب چنان به خود می‌بالیم و مباهات می‌کنیم که فردوسی از ماست و چنین و چنان. بگذریم؛ محض اطلاع باید عرض شود که زبان شاهنامه یک‌جوری نیست؛ این ماییم که زبانمان را روزافزون به سمت قهقهرا هدایت می‌کنیم! از مجری‌های صوتی و تصویری بگیرید تا همین خود من و شما. باز هم بگذریم؛ نمی‌خواهیم به این بپردازیم که چرا زبان شاهنامه شاید سخت باشد، که خود موضوعی دیگر و مفصّل است. کوتاه اینکه اگر ماییم، که زبان تمام کتاب‌ها سخت است!

اما اگر بهانه‌تراشی نکنیم و دست‌کم بخواهیم بفهمیم که کلیت شاهنامه چه گفته و بخش‌هایی درخور از آن را بخوانیم، ماجرا فرق خواهد کرد و گزینه‌هایی مطلوب و ارزشمند پیش چشم‌مان پیدا خواهد شد...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9023

#فردوسی

☑️ @ShahrestanAdab

🔻بهترین چاپ از #شاهنامه
یادداشتی از #علی_جوا‌ن_نژاد

▪️«...از همان روزهای سرایش شاهنامه، مردم به رایگان از این اثر بزرگ برای خود نسخه‌برداری می‌کرده‌اند. از طرفی شاهنامه یکی از پر طرفدارترین کتاب‌های تمامی دربارها بوده و شاهان به آن که نسخۀ منحصر به فرد و زیبایی از این خردنامه داشته باشند مباهات می‌کرده‌اند. در نتیجه شمار دستنویس‌های شاهنامه که به صورت کامل یا ناقص موجود است به هزار نسخه می‌رسد که می‌توان گفت هیچ اثری به اندازۀ شاهنامه در تاریخ اسلامی ایران کتابت نشده است. اما این تعداد نسخه‌برداری فسادی هم دارد.
کاتبان اصولاً در رونویسی از کتاب‌ها دچار لغزش‌هایی می‌شوند. این لغزش‌ها گاهی سهوا اتفاق می‌افتد، اما گاهی عمدی در کار است. به دلیل تغییر در زبان و تفاوت در تلفظ کلمات گاه کاتب فکر می‌کرده که معنا یا وزن و قافیۀ شعر معیوب است و با ذوق خودش بیت را تصحیح می‌کرده و گاه گمان می‌کرده اثر به بیت‌های دیگری هم نیاز دارد پس بیت‌هایی را می‌سروده و به متن اصلی وارد می‌کرده است. نتیجۀ این بی‌امانتی‌ها می‌شود هزاران بیت مجهولی که از شاعر نیست اما در کتاب شاعر هست.
کار مصححان این است که چهرۀ اصیل آثار را با توجه به نسخه‌های موجود باز سازی کنند و تا جایی که می‌توانند به آنچه خود شاعر گفته نزدیک شوند. طبیعی ست با کشف نسخه‌های اصیل‌تر و تغییر اطلاعات ما دربارة شاعر و عصرش، هر کتاب به تصحیح‌های به روزتری نیاز دارد و این نیاز تا پیدا شدن نسخه‌ای به خط شاعر یا لااقل نسخه‌ای که خود شاعر تاییدش کرده وجود خواهد داشت.

ترس عمدۀ ما از فهم‌نکردن آثار کلاسیک با در دست داشتن متنی پیراسته و درست خواندن اثر برطرف می‌شود. خصوصاً شاهنامۀ #فردوسی که علیرغم فاصلۀ هزار ساله‌ای که با ما دارد هنوز برای عموم فارسی زبانان قابل فهم است و تنها در معدود کلمات یا ابیاتی ست که خوانندۀ فارسی‌زبان نیاز دارد به فرهنگ‌ها مراجعه کند. هر چند همان تعداد معدود هم در کنار ابیات بالا و پایینش قابل درک است. اگر نیازی به پژوهش دقیق در شاهنامه نداشته باشید، درست خواندن شاهنامه از روی نسخه‌ای پیراسته برای فهمش کافی ست. اما کدام نسخۀ موجود در بازار پیراسته‌تر است؟...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9150

☑️ @ShahrestanAdab

🔻#شاهنامه باید به سینما بیاید
( گفت‌وگوی شهرستان ادب با دکتر #میرجلال_الدین_کزازی)

▪️«...آن قلمروهایی که مایه و آمادگی و گنجایی آن را دارند که بهره‌ای حماسی از آنها بتوان برد؛ مانند سرزمین‌های ناشناخته، کهکشان‌ها و مردمانی که در کیهان می‌زیند و شهرآیینی و فرهنگی همانند ما زمینیان دارند؛ از آن روی که رازآلود و شگفتی‌انگیزند می‌توانند مایه‌های آفرینش حماسی را در دسترس بنهند. و اما این مایه‌ها امروز در زمانی بسیار کوتاه می‌تواند به آفرینشی حماسی راه ببرد که فیلم سینمایی‌ست. این زمان کوتاه، در سنجش با زمانی بسیار دراز که در گذشته حماسه‌ها می‌بایست پس ِ پشت می‌نهادند تا پدید بیایند، برترین خاستگاه جدایی حماسه‌های کهن از حماسه گونه‌های نواند. به راستی هنرهای نو این زمان را اینچنین کوتاه کرده‌اند. داستانی که بر پایۀ کیهان‌نوردی به فیلم درمی‌آید و در نگاره‌های جنبان جای می‌گیرد به حماسه دگرگون می‌تواند شد، اما حماسه‌ای که آن پایه‌وری، آن نژادگی و اثرگذاری را که حماسه‌های کهن دارند به ناچار نمی‌تواند داشت. تنها در پوسته و ساختار برونی‌‌ست که به حماسه می‌ماند...»

goo.gl/6eMBXw

مشروح گفتگوی اختصاصی سایت شهرستان ادب با استاد میر جلال الدین کزازی را در #پرونده_پرتره_فردوسی این سایت بخوانید :
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9160

☑️ @ShahrestanAdab

🔻به‌نام خداوند
(یکی از درخشان‌ترین دیباچه‌های ادبی و توحیدیه‌های فارسی، سرآغاز #شاهنامه است سرودۀ حکیم ابوالقاسم #فردوسی. در روز گرامی داشت این شاعر بزرگ ایرانی و در تازه‌ترین مطلب #پرونده_پرتره_فردوسی شما را به بازخوانی این سطرهای باشکوه فرامی‌خوانیم)

▪️به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه برنگذرد

خداوند نام و خداوند جای
خداوند روزی ده رهنمای

خداوند کیوان و گردان سپهر
فروزنده ماه و ناهید و مهر

ز نام و نشان و گمان برترست
نگارندهٔ بر شده پیکرست

به بینندگان آفریننده را
نبینی مرنجان دو بیننده را

نیابد بدو نیز اندیشه راه
که او برتر از نام و از جایگاه

سخن هر چه زین گوهران بگذرد
نیابد بدو راه جان و خرد

خرد گر سخن برگزیند همی
همان را گزیند که بیند همی

ستودن نداند کس او را چو هست
میان بندگی را ببایدت بست

خرد را و جان را همی سنجد اوی
در اندیشهٔ سخته کی گنجد اوی

بدین آلت رای و جان و زبان
ستود آفریننده را کی توان

به هستیش باید که خستو شوی
ز گفتار بی‌کار یکسو شوی

پرستنده باشی و جوینده راه
به ژرفی به فرمانش کردن نگاه

توانا بود هر که دانا بود
ز دانش دل پیر برنا بود

از این پرده برتر سخن‌گاه نیست
ز هستی مر اندیشه را راه نیست

☑️ @ShahrestanAdab

🔻ناسیونالیسم به سبک فردوسی | نگاهی به جایگاه ایران در شاهنامه | یادداشتی از #علی_جوان_نژاد
(ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«وطن و وطن‌پرستی به این معنا که در ذهن ما وجود دارد، مفهوم جدیدی‌ست که بعد از جنبش مشروطه به وجود آمده. از این رو نباید انتظار داشت که شعرای کلاسیک با دیدی که ما امروزه به وطن داریم با این مسئله برخورد کرده باشند. در بین شعرای کلاسیک، #فردوسی بیش از هر شاعر دیگری از ایران و ایرانیان سخن گفته و دغدغه‌های ملی آشکاری داشته است. اما باید توجه داشت که وطن در ذهن فردوسی نمی‌توانسته همان معنایی را که در ذهن ما ایجاد می‌کند، داشته باشد.

توجه فردوسی به ایران و ایرانیان تا حدی‌ست که می‌تواند سؤالی را در ذهن ما به وجود بیاورد: "آیا شاهنامه یک کتاب ناسیونالیستی افراطی‌ست؟" این یادداشت سعی دارد شاهنامۀ فردوسی را از منظر ملی‌گرایی بررسی کند. قصد ما البته تطهیر #شاهنامه یا تقدیس آرای فردوسی نیست؛ بلکه گونه‌ای ارزیابی شتاب‌زده، اما محتاطانه است...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10551

☑️ @ShahrestanAdab

🔻وصف خرد
(خرد و خردورزی از مهم‌ترین باورهای حکیم ابوالقاسم #فردوسی شاعر بزرگ ایرانی است. در زادروز این چهره بی‌نظیر ابدیات پارسی و در تازه‌ترین مطلب پرونده‌پرتره فردوسی شما را به بازخوانی بخش "وصف خرد" در آغاز #شاهنامه دعوت می‌کنیم)

▪️کنون ای خردمند وصف خرد
بدین جایگه گفتن اندرخورد

کنون تا چه داری بیار از خرد
که گوش نیوشنده زو برخورد

خرد بهتر از هر چه ایزد بداد
ستایش خرد را به از راه داد

خرد رهنمای و خرد دلگشای
خرد دست گیرد به هر دو سرای

ازو شادمانی وزویت غمیست
وزویت فزونی وزویت کمیست

خرد تیره و مرد روشن روان
نباشد همی شادمان یک زمان

چه گفت آن خردمند مرد خرد
که دانا ز گفتار از برخورد

کسی کو خرد را ندارد ز پیش
دلش گردد از کردهٔ خویش ریش

هشیوار دیوانه خواند ورا
همان خویش بیگانه داند ورا

ازویی به هر دو سرای ارجمند
گسسته خرد پای دارد ببند

خرد چشم جانست چون بنگری
تو بی‌چشم شادان جهان نسپری

نخست آفرینش خرد را شناس
نگهبان جانست و آن سه پاس

سه پاس تو چشم است وگوش و زبان
کزین سه رسد نیک و بد بی‌گمان

خرد را و جان را که یارد ستود
و گر من ستایم که یارد شنود

حکیما چو کس نیست گفتن چه سود
ازین پس بگو کافرینش چه بود

تویی کردهٔ کردگار جهان
ببینی همی آشکار و نهان

به گفتار دانندگان راه جوی
به گیتی بپوی و به هر کس بگوی

ز هر دانشی چون سخن بشنوی
از آموختن یک زمان نغنوی

چو دیدار یابی به شاخ سخن
بدانی که دانش نیاید به بن

☑️ @ShahrestanAdab

🎥 #کهن_خوانی

🔸شعرخوانی #علی_محمد_مودب
#شاهنامه_فردوسی

🔹چو خواهی که یابی ز هر بد رها
سر اندر نیاری به دام بلا
بوی در دو گیتی ز بد رستگار
نکوکار گردی بر کردگار
به گفتار پیغمبرت راه جوی‏
دل از تیرگی‌ها بدین آب شوی‏
چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی‏
خداوند امر و خداوند نهی‏
که من شارستانم علیّم در است‏
درست این سخن گفت پیغمبر است‏
گواهی دهم این سخن راز اوست
تو گویی دو گوشم بر آواز اوست‏
حکیم این جهان را چو دریا نهاد
برانگیخته موج از او تندباد
چو هفتاد کشتی بر او ساخته‏
همه بادبان‌ها برافراخته‏
یکی پهن کشتی بسان عروس‏
بیاراسته همچو چشم خروس
محمد بدو اندرون با علی‏
همان اهل بیت نبیّ و وصیّ‏
اگر چشم داری به دیگر سرای‏
بنزد نبیّ و وصیّ گیر جای
گرت زین بد آید گناه من است‏
چنین است و این دین و راه من است‏
بر این زادم و هم بر این بگذرم‏
چنان دان که خاک پی حیدرم‏
نگر تا به بازی نداری جهان‏
نه برگردی از نیک پی همرهان‏
همه نیکیت باید آغاز کرد
چو با نیکنامان بوی هم‏ نبرد
از این در سخن چند رانم همی
‏ همانش کرانه ندانم همی

#شاهنامه #فردوسی
☑️ @ShahrestanAdab