🔻سه رباعی از حکیم خیام
(امروز دوازدهم آذر سالگرد درگذشت شاعر برجستۀ فارسی، #خیام_نیشابوری است. حکیمی که رباعی‌های او شهرت جهانی دارند و بیش از هرچیز در اشعارش به فلسفۀ هستی، مرگ و زندگی و ماهیت آن‌ها می‌پردازد. به این مناسبت به بازخوانی سه رباعی برجستۀ او می‌پردازیم که با گوشِ جان اهالی ادب آشناست.)



▪️ جامی‌ست که عقلْ‌آفرین می‌زندش
صد بوسۀ مهر بر جبین می‌زندش

وین کوزه‌گرِ دهر، چنین جامِ لطیف
می‌سازد و باز بر زمین می‌زندش

***
آنان‌که محیط فضل و آداب شدند
در جمع کمال شمع اصحاب شدند

ره زین شب تاریک نبردند برون
گفتند فسانه‌ای و در خواب شدند

***
از رنج کشیدن آدمی حر گردد
قطره چو کشد حبسِ صدف، دُرّ گردد

گر مال نماند سر بماناد بجای
پیمانه چو شد تهی دگر پر گردد

☑️ @ShahrestanAdab

🔻 کدام خیام؟
( امروز، ۲۸ اردیبهشت‌ماه، در تقویم جلالی ما ایرانیان روز بزرگداشت حکیم عمر #خیام نیشابوری نامگذاری شده است؛ تقویمی که به دست این حکیم بزرگ طراحی و نگاشته شده . اما همواره شبهات زیادی پیرامون زندگی این شاعر و حکیم برجستۀ ایرانی بوده. #پژمان_سرلک، در یادداشتی به بررسی این موضوع پرداخته است)

▪️«...به خیّام نمی‌شود تنها از یک زاویه نظر کرد؛ امّا نباید از نظر دور داشت که آثارِ هیچ هنرمندی معیارِ صحیحی برای شناخت هنرمند نیست، عاقلانه نخواهد بود اگر فرض را بر این بگذاریم که چون خیّام در اشعارش بر دین تاخته، پس کافر است. هرگز اینچنین نیست و اگر باشد مطمئناً تا کنون شکسپیر باید بارها برای جنایات مَکبِث محاکمه می‌شد. خیّام را باید دست‌نوشته‌ای دانست، اثر نویسنده‌ای گمنام، که هر مخاطب به فراخورِ حال و اعتقاد و فضای زندگی‌اش چیزی از آن با خود بر می‌دارد.

با این حال، حقیقت تنها یکی است و تغییر نخواهد کرد و هرچند تاکنون در پسِ مه مانده‌است، امّا گاهی به‌وضوح در میان باد آشکار می‌شود...»

ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10562

☑️ @ShahrestanAdab

🔻اصل شادی و کانِ غم
(یادداشتی از #محمدقائم_خانی به مناسبت روز بزرگداشت حکیم #خیام_نیشابوری)

▪️«به آنها که دوصدسال است در حسرت متجدد شدن می‌سوزند، و آنهایی که نیم قرن یا بیشتر است که کابوسی جز تجدد ندارند، باید گفت تا دست به دست خیام ندهیم، اسیر این سیستم جهانی خواهیم بود. نه به مواهبش می‌رسیم، نه از شرش در امان خواهیم ماند. مسأله البته خیام نیست، بیشتر از آن کل سنت است ماست، منتها بعد از انقلاب توجهاتی گذرا به بخشی از سنت انجام شده که اتفاقا کارآ هم نبوده. سنت خودش پیشنهادهای آینده را درون خودش دارد، نمی شود هر تکه ای از سنت را به هر هدف دلخواهی وصله‌پینه کرد. منتها ویژگی خاص خیام این است که کمتر در گیر و دار مصادره به مطلوب دستمالی شده. همین به ما امکان می دهد که از دامِ ادادرآورندگان رها شویم و کمی به تغییرات واقعی و حقیقی بپردازیم. به جای کپی برداری به حاق تغییر فکر کنیم و به جای دل خوش کردن به داشته ها، به دنبال سرمایه های واقعی در سنت باشیم. یکی از اصلی ترین نکات مورد توجه خیام در رباعیاتش، بنیاد دگرگون شونده حیات دنیاست...»

🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.

☑️ @ShahrestanAdab

🔸« همزادی از دل تاریخ »
( داستانی از #بورخس به بهانۀ سالمرگ #خیام )

🔹«داستان‌سرایی در آمریکای جنوبی پدیده‌ای است شگفت که با افسانه‌ها و فرهنگ خاصّ کشورهای این منطقه درآمیخته است و روحی که در قصّه‌ها و نوشته‌های این منطقه وجود دارد، سبب شده که مخاطبان زیادی از سراسر جهان، نگاه متفاوتی به داستان‌های این منطقۀ جغرافیایی داشته باشند. نویسندگان زیادی در نگاهی که امروزه جهان به داستان آمریکای جنوبی دارد، اثرگذار بوده‌اند که بی‌شک خورخه لوئیس بورخس یکی از این افراد است .
یکی از ویژگی‌های کم‌نظیر بورخس، دایرۀ مطالعاتی بسیار گسترده است که از شرق تا غرب و از جنوب تا شمال جهان را در بر می‌گیرد و اینکه این نویسندۀ طراز جهانی، از خیّام و شیوۀ ترجمۀ رباعیات وی آگاه بوده و نوشتاری دربارۀ آن پرداخته است...»

💠 متن کامل این مطلب را در سایت شهرستان ادب بخوانید.

☑️ @ShahrestanAdab

🔸«خیام چه می‌گوید؟»
(تأملی در خطوط فکری حکیم #خیام نیشابوری یادداشتی از #علی_جوان_نژاد)

🔹«مردی بود که وقتی بالای سر قبری می‌ایستاد، احوال داخل قبر را می‌دید یا لااقل هم‌چون ادّعایی داشت و به این ادّعا معروف شده بود. بزرگی برای امتحان، او را بر سر قبر خیّام می‌برد و می‌پرسد: «در این گور چه می‌بینی؟»

«جوابش داد آن مرد گرامی

که این مردی‌ست اندر ناتمامی

بدان درگه که روی آورده بوده‌ست

مگر دعویّ دانش کرده بوده‌ست

کنون چون گشت جهل خود عیانش

عرق می‌ریزد از تشویر جانش

میان خجلت و تشویر مانده‌ست

وز آن تحصیل در تقصیر مانده‌ست...»

💠متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.

☑️ @ShahrestanAdab