«امروزه بخش مهمّی از تولیدات سینمایی دنیا، ذیل ژانر وحشت قرار می‎گیرند، و بخش مهمّی از رمان‎ها هم با همین رویکرد نوشته می‎شوند؛ در اینجا این سؤال پیش می‎آید که این‎همه تأکید بر ژانری به‎ظاهر نامعقول و نامطمئن، چه دلیلی می‎تواند داشته‎باشد؟ جالب آن‎که مخاطب اصلی این داستان‎ها هم نوجوانان هستند.

به‎راستی چرا ترساندن نوجوانان، در دستور کار استدیوهای بزرگ سینمایی و ناشران مطرح رمان قرار دارد؟ در حالیکه این پدیده، نگرانی‎های زیادی را هم میان روان‎شناسان، جامعه‎شناسان، اندیشمندان عرصه تعلیم و تربیت، و از همه مهم‎تر خانواده‎هایی که پسر یا دختر نوجوان دارند به‎ وجود آورده‎است. تحقیقات زیادی درمورد زیان‎های جبران‎ناپذیر روانی و حتّی جسمی این ژانر منتشر می‎شود و به خانواده‎ها توصیه‎های فراوانی مبنی بر دور نگاه‎داشتن نوجوانانشان از مواجهه زیاد با این داستان‎ها می‎شود. اما چرا این توصیه‎ها کارساز نیست؟...»


goo.gl/ErqHbt
در دومین صفحه از پروندۀ #رمان_فانتزی، یادداشتی می‌خوانیم از #محمدقائم_خانی که به #ژانر_وحشت در ادبیات و سینما پرداخته است. ژانری که در بسیاری آثار با ژانر فانتزی همراه است. متن کامل یادداشت آقای خانی را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
shahrestanadab.com/Content/ID/7351

@fantasy_nov
@ShahrestanAdab

🔻#اورسلا_لوگویین نویسندۀ مطرح ژانر #فانتزی درگذشت


▪️ «آن‌چه شایستۀ توجه و دقت است، اصرار لو گویین بر مبارزه با نژادپرستی قرون وسطایی در مجموعۀ «دریای زمین» است. او مصر بود به دنیا نشان دهد هیچ لزومی ندارد همۀ چهره‌های یک کتاب علمی‌تخیلی، سفیدپوست و چشم رنگی باشند. با این‌که خود از قلب تمدن اروپا، فرانسه، برخاسته و در قلب نژادپرستی دنیا، آمریکا، بزرگ شده بود، نوعی وارستگی از نژادپرستی و بلکه مبارزۀ جدی با آن در آثارش به چشم می‌خورد که موجب مجبوبیت جهانی‌اش شد. هم از این رو با نسخه‌های سینمایی و انیمۀ ژاپنی که از «دریای زمین» اقتباس و ساخته شده بود، مخالفت جدی داشت و معتقد بود شخصیت‌های اول داستان نباید سفیدپوست انتخاب می‌شدند. این نگاه در میان نویسندگانی که به کمک پروپاگاندای رسانه‌های هالیوود، در تلاش‌اند مقر تمدن و خلاقیت و هنر را در میان اجتماع سفیدپوستان اروپایی و آمریکایی قرار دهند، بسیار شایستۀ تقدیر است.»...
https://goo.gl/zAZSsL

ادامۀ یادداشت #پرستو_علی_عسگرنجاد بر آثار و زندگی نویسندۀ آمریکایی، اورسلا لوگویین، را در پروندۀ #رمان_فانتزی سایت شهرستان ادب بخوانید:

🔗shahrestanadab.com/رمان-فانتزی

@fantasy_nov

☑️ @shahrestandab

📕در ششمین میزگرد از سری میزگردهای آزاد ادبی #بوطیقا در موسسه شهرستان ادب برگزار شد و ویدا اسلامیه، اسماعیل جلالی، احسان رضایی، حسن صنوبری، مصطفی مردانی، محمدقائم خانی، مسعود آذرباد و بهاره ارشدریاحی پیرامون #رمان_فانتزی به بحث و گفت‌وگو پرداختند.

خلاصه جلسه :
✔️ #احسان_رضایی : «اخلاق از هویت می‌آید. کسی که هویت‌مند است رفتار اخلاقی مناسبی از خود نشان می‌دهد. و هویت هم از تاریخ می‌آید. تاریخ منبع سرشار از ایده‌هاست که می‌شود با آن داستان‌های تاریخی و غیرتاریخی و به خصوص فانتزی نوشت.»

✔️ #حسن_صنوبری : «ما با اینهمه اساطیر و قصص و حکایت جن و پری بیش از هر فرهنگ و سرزمین دیگری استعداد و ظرفیت رمان فانتزی را داریم، ولی انگار جلوی غربی‎ها خجالت می‎کشیم از محدودۀ رئالیسم بیرون برویم. درحالیکه غرب خودش مدت‎هاست این حیا را کنار گذاشته.»

✔️#ویدا_اسلامیه : «اگر به قرآن و متون مذهبی دیگر به عنوان یک متن نگاه کنیم می‌توانیم از آنها در خلق داستان فانتزی به خوبی استفاده کنیم، ولی مشکل ما این است که نویسنده از قضاوت مردم هم می‌ترسد. مردم ما هنوز این انعطاف را ندارند که به یک شخصیت مذهبی به چشم یک اسطوره نگاه کنند. به همین خاطر با موضوعات دینی به عنوان یک منبع الهام برای ادبیات فانتزی تا به حال با احتیاط برخورد شده یا حتی دست‌نخورده مانده‌اند.»

✔️ #اسماعیل_جلالی : «مصائب تمدن از ابتدای قرن بیستم انسان را با مشکلات جدیدی آشنا کرد و کم‌کم او را دچار خستگی و کسالت از زندگی در شهرهای شلوغ و پردود کشاند. فانتزی بستر مناسبی برای جدا کردن این گروه از این فضای پر از تنش ایجاد می‌کند.»

✔️#مصطفی_مردانی : «ابزاری که برای نوشتن رمان‌های فانتزی لازم داریم خیلی محدود است و باید تک تک آنها را با کمک تخیل خلق کنیم. شاید به همین خاطر نوشتن رمان فانتزی پروسه‌ای مشکل و زمان‌بر است و مسلماً وقتی نوشته می‌شود بیشتر دیده و خوانده می‌شود.»

✔️ #محمدقائم_خانی : «بدون امریکا رمان فانتزی بی‌معنی می‌بود. البته مشکل امریکا این است که تاریخ ندارد. اروپایی‌ها چون تاریخ دارند، مواد خلق دنیای فانتزی برای داستان را داشته‌اند ولی روحیه‌ی خلق آن را تا پیش از ساختارشکنی امریکایی‌ها نداشتند.»

✔️ #مسعود_آذرباد : «یکی از موانع استفاده از اساطیر در داستان‌های فانتزی ایرانی مسئله‌ی یوروسنتریسم است. در این نوع اندیشه‌ی علمی منشاء همه‌چیز را قاره‌ی اروپا می‌بینند. بررسی تطبیقی المان‌های فانتزی غربی با فانتزی‌های ایرانی می‌تواند مفید باشد به شرطی که ما از مواضع خودمان عقب‌نشینی نکنیم.»

goo.gl/oRRnKC

🔗 گزارش و مشروح این نشست به زودی منتشر خواهد شد.

☑️ @ShahrestanAdab

🔻از «هری پاتر» و «ارباب حلقه‎ها» تا رمان فانتزی ایرانی
مشروح و گزارش تصویری ششمین میزگرد #بوطیقا منتشر شد.

▪️«...ما این موضوع را در سنت داستان‌نویسی کهن‌مان داریم. درکتابی به نام «خاوران‌نامه» حضرت امیر (ع) با اژدها، جن و موجودات خیالی دیگر همراه می‌شود و می‌جنگد. یا در کتاب «معراج‌نامه» مجموعه‌ای از داستان‌های فانتزی با تم و فضای مذهبی را داریم. در سنت داستان‌نوسی مدرن‌مان این سنت را نداریم؛ یک دلیلش این است که عمر داستان‌نویسی مدرن ما خیلی کوتاه است. از سال 1300 که محمدعلی جمالزاده داستان کوتاه «یکی بود یکی نبود» را در مجله‌ی «کاوه» منتشر کرد، هنوز صد سال هم نگذشته است، ضمن این که در این دوران مشکلات اجتماعی زیادی مانند کودتا، انقلاب و جنگ داشتیم که هنرمندان را هم مانند سایر مردم درگیر کرده است.

علاوه بر این برای بررسی فانتزی دینی در ایران باید به یک تعریف جامع برسیم. داستان‌های فانتزی مدرن عموماً به تقابل خیر و شر و تاریکی و روشنایی می‌پردازند. باید دید این نوع تقابل را باید نوعی تقابل اخلاقی به حساب آورد یا یک موضوع دینی. بورخس یک داستانی دارد که در آن می‌خواهند فردی را اعدام کنند. گلوله‌ها دارند به سمتش می‌آیند. در همین فاصله او به عقب برمی‌گردد و زندگی‌اش را عوض می‌کند. بورخس این ایده را از یک آیه‌ی قرآن گرفته که خداوند اصحاب کهف را سیصد سال میراند و بعد از این مدت انگار از خوابی بیدار شدند. پس برای تعریف فانتزی مذهبی یا می‌توان این شکل استفاده از مفاهیم دینی و مذهبی را که غیرمستقیم است، در نظر گرفت یا نوع مستقیم‌تر آن مانند «خاوران‌نامه» که شخصیت‌هایش معصومین هستند. اینها سطوح مختلفی از پرداختن به ارزش‌های ملی و مذهبی در داستان‌های فانتزی به شمار می‌روند...»

goo.gl/pcd3qh

برای خواندن متن کامل سخنانِ #ویدا_اسلامیه، #اسماعیل_جلالی، #احسان_رضایی، #حسن_صنوبری، #مصطفی_مردانی، #محمدقائم_خانی و #مسعود_آذرباد در ششمین بوطیقا پیرامون #رمان_فانتزی این صفحه را در سایت شهرستان ادب ببینید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/7780

☑️ @ShahrestanAdab

🔻بازگشت خون
(یادداشتی از #اسماعیل_جلالی در پرونده #رمان_فانتزی شهرستان ادب)

▪️ «... بشر وحشت‌زده از انقلاب صنعتی و قلبِ تارانده شده از حقیقتِ معنا مگر می‌توانست جز وحشت را روایت کند. نمی‌خواهم نافی ژانر باشم، ولی اگر تعاریف اساتید را با انصاف و دقت بررسی کنیم، بسیاری از تکنیک‌ها و شاخص‌های هر ژانر را در ژانر دیگر و در ادبیات تواریخ مختلف خواهیم یافت. در معیّن کردن ژانر علمی تخیّلی بسیاری داستان‌های 1920 به بعد را برشمرده‌اند، امّا نتوانسته‌اند از خیر فرانکشتاین(1818 م) یا سری ژول ورن‌ها بگذرند. حتّی دکتر جکیل و مستر هاید و .... . یک مثال نامأنوس هم داستان هاروت و ماروت به علاوۀ داستان حلّ معمای یأجوج و مأجوج با مفرغ؛ یعنی می‌خواهی این‌ها را در ژانر علمی تخیّلی قرار ندهی؟! همین مثال‌ها را نمی‌توان در ژانر وحشت گنجاند و با کمی مسامحه بعضی‌شان را در ژانر فانتزی؟!

سؤال من این است: «چرا بعد از آن همه شعار رئالیستی و کوبیدن بر طبل ادبیّات واقع‌گرا، سه ژانر وحشت، علمی تخیّلی و فانتزی (اجازه دهید بگویم اتفاقاً به همین ترتیب) مورد توجّه قرار گرفتند؟» بیشتر از تعیین محدودۀ تاریخی و شاخص‌ها، مهم این است که بشر می‌خواهد با روایت‌گریِ این گونه‌ها، جواب مسائل، نیازها و امیالش را در ماوراء طبیعت یا فوق طبیعت بکاود.

بشر وقتی چهرۀ مسخ‌شدۀ خود را در آیینۀ تمام‌قدّ ارتباط با خودِ دیگرش دید، چنان وحشت کرده بود که سعی کرد دَهشت خود را تقصیر فوق طبیعت بیندازد. آن مقدار طبیعت‌گرایی و انس با طبیعت را تنها با تولید ادبیّات وحشت می‌شد تخلیه کرد. بعدها سیاستمداران، همۀ این دست‌آوردها را مانند ابزار به خدمت خود درآورند و در مسیر منافع خود از آن بهره بردند... »

ادامه‌ی این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:

🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9474/

☑️ @ShahrestanAdab

🔻 پریان زندانی در سطور تکراری
( پروندۀ #رمان_فانتزی شهرستان ادب، این‌بار به سراغ معرفی کتاب #ریخت_شناسی_قصه_های_پریان اثر #ولادیمیر_پراپ رفته است. #مرتضی_شمس_آبادی در این یادداشت به معرفی و بررسی این اثر پرداخته است.)

▪️ «... ولادیمیر پراپ، محقق فرمالیست و روس‌تبار با جمع‌آوری حدود صدقصۀ پریان روسی، به تحقیق و کنکاشی عمیق دربارۀ قصه‌های فولکلور پریان می‌پردازد و آن‌ها را با جزئیاتی بسیار، تجزیه و تحلیل می‌کند. هرچند به گفتۀ خود او، اگر این قصه‌ها که پراپ آن‌ها را موادِ بررسی و تحقیق خود می‌خواند بیشتر بود، بهتر و کامل‌تر می‌توانست نتیجه‌گیری کند و مبانی این دست از قصه‌ها را از دل‌شان بیرون بکشد.

پراپ در نهایت کار خود، توانست به نحوی به فرموله‌کردن داستان‌های پریان، با توجه به موادی که در دست داشت، برسد و نشان دهد که این داستان‌ها باوجود جزئیاتی متفاوت از هم، کلیات و شاکله‌ای شبیه به یکدیگر دارند و بسیاری موارد در بین ایشان مشترک است.

... قصه‌های پریان را می‌توان به‌نحوی مادرِ داستان‌های فانتزی امروزی دانست. درحالی‌که قصه‌های پریان بیشتر نقل می‌شدند و داستان‌های فانتزی نگاشته.

قصه‌های پریان بر پایۀ زادبوم و فرهنگ و دغدغه‌های مردم بنا می‌شدند و داستان‌های فانتزی با اینکه این ویژگی را هم می‌توانند در خود داشته باشند، سعی در فرا مرز بودن، دارند و می‌خواهند هرکس در هربوم و فرهنگی، مخاطب داستان باشد... »

ادامه‌ی این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9812

☑️ @ShahrestanAdab

🔻 بهشتِ برزخی
(تازه‌ترین مطلب پروندۀ #رمان_فانتزی اختصاص دارد به یادداشتی از #مسعود_آذرباد. او در این یادداشت به معرفی کتاب #برزخ_زمین نوشتۀ #هاشم_افتخار پرداخته است. این کتاب یکی از قدیمی‌ترین آثاری‌ست که در ژانر علمی‌-تخیلی در ایران نوشته شده است. شما را به خواندن این یادداشت دعوت می‌کنیم.)

▪️ «... ماجرای برزخ زمین، روایت یک دانشمند حوزۀ ژنتیک است. جین هابل مهندس ژنتیک، دختر رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، مظهر و نماد رؤیای آمریکایی نیز است. جین با موجودی هوشمند روبرو می‌شود که از زایش دو مگس متولدشده است. موجودی که بیشتر پرنده‌ای مینیاتوری است تا حشره‌ای موذی. در همان شب کشف آن موجود عجیب، جین توسط شش نفر مورد حملۀ گروگان‌گیری قرار می‌گیرد، اما بدون اینکه کوچک‌ترین واکنشی نشان دهد، آن شش‌نفر کشته می‌شوند. بعدازاین ماجرا، جین بیشتر و بیشتر با این موجود عجیب آشنا می‌شود و خود مقدمه‌ای می‌شود برای اتفاقات عجیب‌وغریب‌تر.

کتاب برزخ زمین که در سبک علمی تخیلی و جنایی است، چند ویژگی منحصربه‌فرد دارد که پس از گذشت بیست سال، همچنان طراوت خودش را حفظ کرده است. اولین ویژگی مهم این کتاب، آن است که در دورانی که علمی تخیلی نوشتن اصلاً مرسوم نبوده است، این کتاب نوشته‌شده است. گرچه قبل‌ترها کتاب‌های علمی تخیلی دیگری نوشته‌شده بودند، اما به‌جرأت می‌توان گفت برزخ زمین اولین کتابی است که توانسته است علاوه بر فرار از تلۀ اروپامحوری، ازنظر قصه‌گویی نیز حرفی برای گفتن داشته باشد... »

ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9877

☑️ @ShahrestanAdab

🔻 لابه‌لای عجایب‌نامه‌ها
(یادداشتی از #مرتضی_شمس_آبادی در پروندۀ #رمان_فانتزی سایت شهرستان ادب)

▪️ «... تخیلی که در عنوان و جان‌مایۀ نگارش کتاب هست، نه به‌عنوان ژانر علمی‌ـ‌تخیلی، که به‌عنوان تخیل و خیال مؤلف در خلق یک‌اثر است. نویسنده، هرچند در جایی فانتزی، وحشت و علمی‌ـ‌تخیلی را توصیف می کند، اما مطالب و خود را در دستۀ خاصی قرار نمی‌دهد. حال آن‌که می‌توان به‌جرأت گفت بیشتر از آن‌که نویسنده فراژانری عمل کرده باشد و تنها به عنصر خیال در این ژانرها معطوف باشد، به ژانر وحشت نزدیک است و از پنجرۀ این ژانر به ادبیات، نقاشی و سینمای تخیلی می‌پردازد. این را می‌توان از فهرست و ترتیب گفتارها فهمید. طاهری ابتدا دربارۀ هیولا، معنای واژگانی و ریشۀ آن گفت‌وگو می‌کند و بعد از صحبت دربارۀ موجودات تخیلی به بحث دربارۀ عجایب‌نامه‌ها می‌پردازد و بعد از آن پای سینمای تخیلی، نقاشی تخیلی و جلوه‌های ویژه و تکنیک‌های جان‌بخشی به موجودات تخیلی را به میان می‌آورد... .»

ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10019

☑️ @ShahrestanAdab

🔻 ده اثرِ برتر ژانر علمی‌تخیلی | به انتخاب سایت bestsciencefictionbooks
(در تازه‌ترین مطلب پروندۀ #رمان_فانتزی به معرفی ده اثرِ برتر ژانر علمی‌تخیلی پرداخته‌ایم. اگر عاشق کتاب‌های علمی‌تخیلی هستید و متنفرید از این‌که وقت‌تان را برای رمان‌های غیرمفید هدر دهید پس این راهنمای عالی مربوط به ده‌کتاب از بهترین کتاب‌های ژانر علمی‌تخیلی را از دست ندهید)

▪️ «۱. "تل‌ماسه" اثر "فرانک هربرت"
اگر یک‌رمان علمی‌تخیلی وجود داشته باشد که اگر شما به عقب برگردید، باز هم همان را برای خواندن انتخاب می‌کنید، آن می‌بایست "تل‌ماسه" یا همان "Dune" باشد. منظورم این است که اصلاً کسی از این‌کتاب سیر می‌شود؟! مناظر حماسی، قهرمانان نجیب‌زاده، سیاه‌ترین تبهکاران، وحشت‌انگیزترین مخلوقات! در این‌کتاب، «فرانک هربرت» همه‌چیز را به‌درستی به‌تصویر کشیده است و به‌همین‌سبب است که هنوز پس از پنجاه‌سال، وقتی به فهرست بهترین داستان‌های علمی‌تخیلی در تمام دوران‌ها نگاه می‌کنیم، این‌کتاب هم‌چنان در صدر قرار می‌گیرد...»

ادامۀ این مطلب را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10516

☑️ @ShahrestanAdab

🔻«دریای زمین» و یگانگی تضادها
(یادداشت #محمدامین_پورحسینقلی بر مجموعۀ #دریای_زمین نوشتۀ #اورسلاکی_لوژان در پرونده #رمان_فانتزی شهرستان ادب)

▪️«...نام‌های حقیقی در برابر نام‌های ساختگی، قراردادی و یا کاربردی قرار دارند و هر انسانی، نامی حقیقی دارد که اگر دیگران آن را بدانند، می‌توانند قدرت‌های او را مهار کنند. دریای زمین، قهرمانان مختلف و روایت‌های گوناگونی را در پنج‌جلدش معرفی می‌کند، اما مهم‌ترین آن‌ها جادوگری است با نام حقیقی گِد و نام کاربردی اسپارو هاوک (جوجه‌شاهین) که مجموعۀ رمان دربرگیرندۀ سیر زندگی او (از نوجوانی تا پیری) است؛ سیری که هم آفاقی و هم انفسی است.

چالش‌های داستان و نبردهایی که در طول آن به‌وقوع می‌پیوندد، برخلاف نبردهای واضح بین خیر و شر و نور و تاریکی است. نیروهای تاریکی وجود دارند، به‌خصوص در میانه‌های رمان... اما ادامۀ داستان و به‌خصوص پایان‌بندی اولین و آخرین قسمت از این پنج‌گانه، چیزی جز اندیشۀ وحدت وجودی بین همۀ شئون و ارکان جهان و حتی میان خصلت‌های نیک و بد خود انسان نیست...»

🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.

☑️ @ShahrestanAdab

🔻سراب فانتزی به سبک غربی | یادداشتی از #محمدجواد_بافرونی
(پرونده #رمان_فانتزی شهرستان ادب)

▪️«...انسان موجودی با دوبعد مادی و معنوی (روحانی) است. بشریت در هریک از این ابعاد به مسائل مختلفی نیاز دارند که هریک نیازمند توجه خاص خود هستند. مجموعه‌نیازهای انسان به دودستۀ مادی (نشأت‌گرفته از بعد مادی) و معنوی (نشأت‌گرفته از بعد معنوی) قابل تقسیم است. برای مثال از بین نیازهای مادی می‌توان به خوراک، پوشاک و غریزۀ جنسی و از نیازهای معنوی می‌توان به نیاز به آرامش و نیاز به محبت اشاره کرد.

عموماً بیشتر توجه انسان‌ها به نیازهای مادی است تا نیازهای معنوی، لیکن ذات انسان به‌گونه‌ای است که در درازمدت نیازهای معنوی انسان از نیازهای مادی آن بسیار اثرگذارتر است...»

🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.

☑️ @ShahrestanAdab

🔻آواداکداورا | نگاهی به رشد ادبیات فانتزی در ایران در دهۀ هشتاد - بخش دوم
(یادداشتی از #پرستو_علی_عسگرنجاد در پرونده #رمان_فانتزی شهرستان ادب)

▪️«...اگر در دهۀ هفتاد، نویسندۀ سربه‌زیر و کاردرستی مثل "جان کریستوفر" با سه‌گانۀ سه‌پایه‌هایش ما را به جهان رازآلود فانتزی دعوت کرده بود و آیزاک آسیموف و ژول ورن با داستان‌های علمی‌تخیلی‌شان، نجیبانه ما را به علم و پژوهش دعوت می‌کردند، دهۀ هشتاد را باید دهۀ انفجار ادبیات فانتزی افسارگریخته در ایران دانست. گرچه در کنار دارن شان و جی.کی.رولینگ، آثار نویسندۀ پرقدرت و قدیمی‌تری مثل سی.اس. لوئیس هم در ایران خریده و خوانده می‌شد و کمتر نوجوان کتاب‌خوانی بود که "سرگذشت نارنیا"ی او را نخوانده باشد، اما باید اعتراف کرد که هیچ‌کدام از آثار فانتزی، چه در ایران و چه در خارج از آن، توان مقابله با پروپاگاندای هری پاتر و جذابیت دارن شان را نداشتند...»

🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.

☑️ @ShahrestanAdab