🔻#پرونده_پرتره_فردوسی در روز گرامی‌داشت خالق #شاهنامه برای نخستین‌بار در سایت شهرستان ادب گشوده شد

🔗 shahrestanadab.com/پرونده-پرتره-فردوسی

#فردوسی

☑️ @ShahrestanAdab

🔻شاهنامه‌ای به نثر | یادداشتی از #سعید_فرمانی
(ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«...#شاهنامه را نمی‌فهمیم. زبانش سخت است. یک‌جوری است. حوصله‌مان نمی‌گیرد. اصلاً شعر قدیمی‌ها مفهوم نیست و... . اینها بخشی از جملاتی است که ممکن است خیلی‌هایمان از این و آن شنیده باشیم؛ یا شاید این و آن از ما شنیده باشند! اما در وقت مناسب چنان به خود می‌بالیم و مباهات می‌کنیم که فردوسی از ماست و چنین و چنان. بگذریم؛ محض اطلاع باید عرض شود که زبان شاهنامه یک‌جوری نیست؛ این ماییم که زبانمان را روزافزون به سمت قهقهرا هدایت می‌کنیم! از مجری‌های صوتی و تصویری بگیرید تا همین خود من و شما. باز هم بگذریم؛ نمی‌خواهیم به این بپردازیم که چرا زبان شاهنامه شاید سخت باشد، که خود موضوعی دیگر و مفصّل است. کوتاه اینکه اگر ماییم، که زبان تمام کتاب‌ها سخت است!

اما اگر بهانه‌تراشی نکنیم و دست‌کم بخواهیم بفهمیم که کلیت شاهنامه چه گفته و بخش‌هایی درخور از آن را بخوانیم، ماجرا فرق خواهد کرد و گزینه‌هایی مطلوب و ارزشمند پیش چشم‌مان پیدا خواهد شد...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9023

#فردوسی

☑️ @ShahrestanAdab

🔻اگر تندبادی براید ز کنج
(به مناسبت روز بزرگداشت و در جدیدترین مطلب #پرونده_پرتره_فردوسی، مقدمه داستان سهراب را برای بازخوانی انتخاب کرده ایم)

▪️اگر تندبادی براید ز کنج
بخاک افگند نارسیده ترنج

ستمکاره خوانیمش ار دادگر
هنرمند دانیمش ار بی‌هنر

اگر مرگ دادست بیداد چیست
ز داد این همه بانگ و فریاد چیست

ازین راز جان تو آگاه نیست
بدین پرده اندر ترا راه نیست

همه تا در آز رفته فراز
به کس بر نشد این در راز باز

برفتن مگر بهتر آیدش جای
چو آرام یابد به دیگر سرای

دم مرگ چون آتش هولناک
ندارد ز برنا و فرتوت باک

درین جای رفتن نه جای درنگ
بر اسپ فنا گر کشد مرگ تنگ

چنان دان که دادست و بیداد نیست
چو داد آمدش جای فریاد نیست

جوانی و پیری به نزدیک مرگ
یکی دان چو اندر بدن نیست برگ

دل از نور ایمان گر آگنده‌ای
ترا خامشی به که تو بنده‌ای

برین کار یزدان ترا راز نیست
اگر جانت با دیو انباز نیست

به گیتی دران کوش چون بگذری
سرانجام نیکی بر خود بری

#فردوسی

☑️ @ShahrestanAdab

🔻#فردوسی و دو گانه ایرانی و اسلامی | یادداشتی از #علیرضا_سمیعی
(ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«...سیر از وحدت به کثرت، ذوابعاد است و حماسه و لطافت و زیبایی و ... دارد. اما در هر دوری، شاعران به وفق زمانه، طوری از آن را یافته‎اند. یافت شاعر صرف بافته‎ی ذهنی نیست. فردوسی آینه‎گردان روح حماسی دوره‎ای از تمدن اسلامی شد که وقت ظهور جهانگیری آن بود. تمدن‎ها پس از ظهور به دوران جهانگیری می‎رسند و بعد به عرضه‎ی زیبایی می‎پردازند و آنگاه مشغول درون-نگری می‎شوند و همین‎طور پیش می‎روند تا عصر انحطاط فرا رسد. لااقل در تاریخ ایران که پس از ظهور اسلام به نوعی تاریخ اسلام محسوب می‎شود این رویه را می‎بینیم. یعنی ابتدا شعر حماسی و در مرحله‎ی بعد قصایدی که غالباً توصیف هستند (مدح نیز چون نیک بنگریم وصف است) و در مرحله‎ی پس از آن شعر عرفانی (که نشان از درون‎نگری دارد) پیش می‎آیند و ... چنانچه تاریخ شعر را تاریخ روح ایرانیان مسلمان بدانیم، تاریخ شعر خود مؤید این مدعاست...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9024

☑️ @ShahrestanAdab

🔻انتخاب سرنوشت | یادداشتی از #امیر_مرادی
(روایتی از داستان ضحّاک در شاهنامه | ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«...مصداق عینی آنچه "بلاغت روایت" نامیده می‌شود، بخش‌بخش و بیت‌بیت شاهنامه است و این حکم، هرگز ادّعا نیست. فردوسی توانسته است در یک نگاه کلان، اجزای روایت و شخصیت‌های خود را در داستان بنشاند و با ارتباطات عمیقی که میان آن‌ها برقرار کرده، اثری برآورد "که از باد و باران نیابد گزند". روایت‌های فردوسی در کمال منطق پیش می‌روند و جز آنچه مربوط به خرق عادت (از ویژگی ذاتی حماسه‌سرایی) است، بسیار به ندرت دیده می‌شود که فردوسی از ماورا، برای پیش‌برد داستان خود بهره بگیرد.
یکی از این موارد نادر –که هرگز نمی‌توان النّادر کالمعدوم را درباره‌اش به کار برد- داستان ضحّاک است. در بخش مربوط به ضحّاک، نه تنها اشارات ماورایی و بیرون از عرف انسانی فراوان است، بلکه ابلیس، به عنوان موجودی ماورایی، نقشی اساسی و کلیدی ایفا می‌کند و اساساً بدون ابلیس، داستان ضحّاک شکل نمی‌گیرد و شاید نمی‌توانست بگیرد. این نقش اساسی برای ابلیس را، دست کم در میان مادرداستان‌های شاهنامه، جای دیگری نمی‌توان سراغ گرفت.

بیایید کمی به عقب‌تر بازگردیم. قبل کاتِ استادانۀ #فردوسی برای ورود به داستان ضحّاک (از بیت: یکی مرد بود اندر آن روزگار/ ز دشت سواران نیزه‌گذار) در شاهنامه چه خبر است؟ کافی است فقط چهار بیت برگردیم:
«منی چون بپیوست با کردگار
شکست اندر آورد و برگشت کار...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9029

☑️ @ShahrestanAdab

🔻همه سخنان رهبر ایران آیت‌الله خامنه‌ای درباره #فردوسی و شاهنامه
(ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«...خدا می‌داند تا به حال بارها این داستان رستم و سهراب را در شاهنامه نگاه کرده‌ام، ولی نتوانسته‌ام آن را تا آخر بخوانم، باور می‌کنید؟ داستان رستم و سهراب به شکلهای مختلف تحریر شده؛ به صورت نثر هم نوشته شده. اما من نثرش را هم نتوانستم بخوانم. خلاصه، نمی‌توانم تا آخرش را بخوانم...

...اول انقلاب عده‌یی از مردمِ بااخلاصِ بی‌اطلاع رفته بودند قبر فردوسی را در توس خراب کنند! وقتی من مطلع شدم، چیزی نوشتم و فوراً به مشهد فرستادم؛ که آن را بردند و بالای قبر فردوسی نصب کردند؛ نمی‌دانم الان هم هست یا نه. بچه‌های حادی که به آن‌جا می‌رفتند، چشمشان که به شهادت بنده می‌افتد، لطف می‌کردند و می‌پذیرفتند و دیگر کاری به کار فردوسی نداشتند! حقیقت قضیه این است که فردوسی یک حکیم است؛ تعارف که نکردیم به فردوسی، حکیم گفتیم. الان چند صد سال است که دارند به فردوسی، حکیم می‌گویند. حکمت فردوسی چیست؟ حکمت الهیِ اسلامی...»

متن کامل این سخنان را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9030

☑️ @ShahrestanAdab

🔻شبی چون شبه روی شسته بقیر
(بدر جدیدترین مطلب #پرونده_پرتره_فردوسی، ابیاتی از وصف شب در داستان بیژن و منیژه را برای بازخوانی انتخاب کرده ایم)

▪️شبی چون شبه روی شسته بقیر
نه بهرام پیدا نه کیوان نه تیر

دگرگونه آرایشی کرد ماه
بسیچ گذر کرد بر پیشگاه

شده تیره اندر سرای درنگ
میان کرده باریک و دل کرده تنگ

ز تاجش سه بهره شده لاژورد
سپرده هوا را بزنگار و گرد

سپاه شب تیره بر دشت و راغ
یکی فرش گسترده از پرزاغ

نموده ز هر سو بچشم اهرمن
چو مار سیه باز کرده دهن

چو پولاد زنگار خورده سپهر
تو گفتی بقیر اندر اندود چهر

هرآنگه که برزد یکی باد سرد
چو زنگی برانگیخت ز انگشت گرد

چنان گشت باغ و لب جویبار
کجا موج خیزد ز دریای قار

فرو ماند گردون گردان بجای
شده سست خورشید را دست و پای

سپهر اند آن چادر قیرگون
تو گفتی شدستی بخواب اندرون

جهان از دل خویشتن پر هراس
جرس برکشیده نگهبان پاس

نه آوای مرغ و نه هرای دد
زمانه زبان بسته از نیک و بد

نبد هیچ پیدا نشیب از فراز
دلم تنگ شد زان شب دیریاز

#فردوسی

☑️ @ShahrestanAdab

🔻ایا شاه محمود کشور گشای
(در تازه‌ترین مطلب از #پرونده_پرتره_فردوسی و به پیوست یادداشت قبلی "فردوسی، «هجونامه» و شیعیان" شما را به خواندن سطرهای موجود و منسوب به هجونامه حکیم ابوالقاسم #فردوسی در نکوهشِ سلطان محمود غزنوی دعوت می‌کنیم)

▪️«...ایا شاه محمود کشور گشای
زکس گر نترسی بترس از خدای

که پیش از تو شاهان فراوان بدند
همه تاجداران کیهان بدند

فزون از تو بودند یکسر به جاه
به گنج و کلاه و به تخت و سپاه

نکردند جز خوبی و راستی
نگشتند گرد کم وکاستی

همه داد کردند بر زیر دست
نبودند جز پاک یزدان پرست

نجستند از دهر جز نام نیک
وزان نام جستن سرانجام نیک

هر آن شه که در بند دینار بود
به نزدیک اهل خرد خوار بود

گرایدون که شاهی به گیتی تراست
نگویی که این خیره گفتن چراست

ندیدی تو این خاطر تیز من
نیندیشی از تیغ خونریز من

که بد دین و بد کیش خوانی مرا
منم شیر نر ، میش خوانی مرا

مرا غمز کردند کان بد سخن
به مهر نبی و علی شد کهن

هر آن کس که در دلش کین علیست
ازو خوار تر در جهان گونه کیست...»

متن کامل این شعر را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9036

☑️ @ShahrestanAdab

🔻#شاهنامه باید به سینما بیاید
( گفت‌وگوی شهرستان ادب با دکتر #میرجلال_الدین_کزازی)

▪️«...آن قلمروهایی که مایه و آمادگی و گنجایی آن را دارند که بهره‌ای حماسی از آنها بتوان برد؛ مانند سرزمین‌های ناشناخته، کهکشان‌ها و مردمانی که در کیهان می‌زیند و شهرآیینی و فرهنگی همانند ما زمینیان دارند؛ از آن روی که رازآلود و شگفتی‌انگیزند می‌توانند مایه‌های آفرینش حماسی را در دسترس بنهند. و اما این مایه‌ها امروز در زمانی بسیار کوتاه می‌تواند به آفرینشی حماسی راه ببرد که فیلم سینمایی‌ست. این زمان کوتاه، در سنجش با زمانی بسیار دراز که در گذشته حماسه‌ها می‌بایست پس ِ پشت می‌نهادند تا پدید بیایند، برترین خاستگاه جدایی حماسه‌های کهن از حماسه گونه‌های نواند. به راستی هنرهای نو این زمان را اینچنین کوتاه کرده‌اند. داستانی که بر پایۀ کیهان‌نوردی به فیلم درمی‌آید و در نگاره‌های جنبان جای می‌گیرد به حماسه دگرگون می‌تواند شد، اما حماسه‌ای که آن پایه‌وری، آن نژادگی و اثرگذاری را که حماسه‌های کهن دارند به ناچار نمی‌تواند داشت. تنها در پوسته و ساختار برونی‌‌ست که به حماسه می‌ماند...»

goo.gl/6eMBXw

مشروح گفتگوی اختصاصی سایت شهرستان ادب با استاد میر جلال الدین کزازی را در #پرونده_پرتره_فردوسی این سایت بخوانید :
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/9160

☑️ @ShahrestanAdab

🔻خلاصه‌ای از سخنرانی #آیت_الله_جوادی_آملی درباره #فردوسی و اهمیت حماسه در شعر عصر انقلاب اسلامی

▪️در تازه‌ترین مطلب #پرونده_پرتره_فردوسی سخنرانی اخیر آیت الله جوادی آملی (29 آذر 1397) درباره ی فردوسی و اهمیت حماسه در شعر عصر انقلاب اسلامی را می بینید.

فیلم کامل این سخنرانی را در آپارات شهرستان ادب ببینید:
🔗 aparat.com/v/8NKch

☑️ @ShahrestanAdab

🔻شاهنامه در زندگی معاصر ما | یادداشتی از #علیرضا_سمیعی - بخش اول
(ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«...امروزه کار و بار ما صورت تازه‌ای به خود گرفته و کمتر شبیه حال و روز مردمان دویست سیصد سال پیش است. ما به نحو آشکاری از مشروطه به این‌سو ساختارهای کلی و جزئی ‌‌زندگی خود را تغییر داده‌ایم: از شاکلۀ سیاسی گرفته تا نظم و نسق نظامی، ‌‌ساز و کار اداری، سازواره‌های صناعی، شیوۀ تعلیم و تربیت و حتی راه و رسم هنری و ادبی خود را متحول کرده‌ایم. راهی جز این هم نبود؛ زیرا بعد از جنگ 25 ساله و شکست از روسیه به نحو بنیادینی در چگونگی زندگی قدیمی خود تردید کردیم. روس‌ها تا قزوین پیش آمده بودند و عهدنامۀ ترکمنچای و گلستان درواقع ‌‌بهترین عهدنامه‌هایی بودند که می‌‌توانستند آن‌ها را قانع کنند که بدون جنگ و خونریزی تا پشت مرزهای کنونی عقب‌ بنشینند...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10003

#فردوسی
☑️ @ShahrestanAdab

🔻شاهنامه در زندگی معاصر ما | یادداشتی از #علیرضا_سمیعی - بخش دوم
(ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«...شاهنامه یا شه‌نامه متنی است که بر اساس تقسیم بندی مرسوم متون قبلی خود مثل «خدای نامه» و «زندوهمن»، ادوار شهریاری را به عنوان منقسم بخشهای خود پذیرفته است. او متون زیادی مانند«یادگار زریران»، «شاهنامه منصوری» و... را از نظر گذرانده و قصه-های شفاهی که راویانی مانند آزاد سرو و دهقان چاچ و پیر خراسان و... نقل میکردند شنیده و احتمال دارد که متون دیگری را دیده باشد که ما امروز نمیشناسیم.
لذا در شاهنامه دو تقسیم بندی داریم. اول تقسیم شاهنامه بر اساس دوران شهریاری که از کیومرث (یعنی اولین موجود زندهای که میمیرد) شروع میشود و تا آخر شاه به شاه پیش میرود. تقسیم بعدی بر اساس منطق روایی است: دوران اسطوره ای و دوران تاریخی...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10006

#فردوسی
☑️ @ShahrestanAdab

🔻بازگشایی پرونده‌پرتره #فردوسی در سایت شهرستان ادب
(به مناسبت روز بزرگداشت حکیم طوس)

▪️امروز، ۲۵ اردیبهشت‌ماه، روز بزرگداشت شاعر نامدار ایران، حکیم ابوالقاسم فردوسی است. شاهنامه، حماسۀ ملی میهنی ایرانیان، سرودۀ حکیم طوس است که از برترین حماسه‌های جهان شمرده می‌شود.

به این مناسبت، پرونده‌پرترۀ فردوسی را در سایت شهرستان ادب بازگشایی کرده و شما مخاطبان عزیز را به خواندن مطالب تازۀ این پرونده دعوت می‌کنیم.

در این پرونده جدا از گزارش‌ها، اخبار و یادداشت‌های تحلیلی خواندنی هیئت تحریریه، مصاحبه‌ای اختصاصی با دکتر کزازی و کلیپی که شهرستان ادب بر اساس سخنان آیت‌الله جوادی آملی با موضوع فردوسی ساخته است را مشاهده می‌کنید.

صفحه این پرونده:
🔗 shahrestanadab.com/پرونده-پرتره-فردوسی

#پرونده_پرتره_فردوسی
☑️ @ShahrestanAdab

🔻فردوسی با اسلام است یا علیه آن؟ | یادداشتی از #پژمان_سرلک
(ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«امروز همه‌کس می‌داند که #فردوسی بزرگترین شاعر ایران و شاهنامۀ او زنده‌ترین شاهکار جاودانی زبان و اندیشه و فرهنگ ایرانی است و بسیاری از محققان به‌حق، آن را بزرگترین حماسۀ جهان دانسته‌اند. با این‌حال نباید گفتۀ محقق فقید، استاد مجتبی مینوی را از نظر دور داشت که در یکی از سخنرانی‌های‌شان در خارج از کشور گفته بودند: دور باد از من اگر بگویم فردوسی بزرگترین شاعر ایران است؛ چراکه برترین‌های این‌هنر در تاریخ ادبیات ما دست کم شش یا هفت نفراند.

سخن از فردوسی است و مجال، کوتاه. همۀ ما در دوره‌ای از زندگی‌مان راجع به این‌شاعر بزرگ، تصورها و برداشت‌هایی طبق شنیده‌های‌مان داشته‌ایم و جملگی بیش و کم در یک‌مسألۀ مهم، مشترک هستیم که با یک‌سؤال بسیار بزرگ همراه است و آن این‌که "سرایندۀ داستان‌های حماسی رستم و اسفندیار مسلمان است یا از اهالی زردشت؟"...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10550

☑️ @ShahrestanAdab

🔻به‌نام خداوند
(یکی از درخشان‌ترین دیباچه‌های ادبی و توحیدیه‌های فارسی، سرآغاز #شاهنامه است سرودۀ حکیم ابوالقاسم #فردوسی. در روز گرامی داشت این شاعر بزرگ ایرانی و در تازه‌ترین مطلب #پرونده_پرتره_فردوسی شما را به بازخوانی این سطرهای باشکوه فرامی‌خوانیم)

▪️به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه برنگذرد

خداوند نام و خداوند جای
خداوند روزی ده رهنمای

خداوند کیوان و گردان سپهر
فروزنده ماه و ناهید و مهر

ز نام و نشان و گمان برترست
نگارندهٔ بر شده پیکرست

به بینندگان آفریننده را
نبینی مرنجان دو بیننده را

نیابد بدو نیز اندیشه راه
که او برتر از نام و از جایگاه

سخن هر چه زین گوهران بگذرد
نیابد بدو راه جان و خرد

خرد گر سخن برگزیند همی
همان را گزیند که بیند همی

ستودن نداند کس او را چو هست
میان بندگی را ببایدت بست

خرد را و جان را همی سنجد اوی
در اندیشهٔ سخته کی گنجد اوی

بدین آلت رای و جان و زبان
ستود آفریننده را کی توان

به هستیش باید که خستو شوی
ز گفتار بی‌کار یکسو شوی

پرستنده باشی و جوینده راه
به ژرفی به فرمانش کردن نگاه

توانا بود هر که دانا بود
ز دانش دل پیر برنا بود

از این پرده برتر سخن‌گاه نیست
ز هستی مر اندیشه را راه نیست

☑️ @ShahrestanAdab

🔻ناسیونالیسم به سبک فردوسی | نگاهی به جایگاه ایران در شاهنامه | یادداشتی از #علی_جوان_نژاد
(ویژه #پرونده_پرتره_فردوسی)

▪️«وطن و وطن‌پرستی به این معنا که در ذهن ما وجود دارد، مفهوم جدیدی‌ست که بعد از جنبش مشروطه به وجود آمده. از این رو نباید انتظار داشت که شعرای کلاسیک با دیدی که ما امروزه به وطن داریم با این مسئله برخورد کرده باشند. در بین شعرای کلاسیک، #فردوسی بیش از هر شاعر دیگری از ایران و ایرانیان سخن گفته و دغدغه‌های ملی آشکاری داشته است. اما باید توجه داشت که وطن در ذهن فردوسی نمی‌توانسته همان معنایی را که در ذهن ما ایجاد می‌کند، داشته باشد.

توجه فردوسی به ایران و ایرانیان تا حدی‌ست که می‌تواند سؤالی را در ذهن ما به وجود بیاورد: "آیا شاهنامه یک کتاب ناسیونالیستی افراطی‌ست؟" این یادداشت سعی دارد شاهنامۀ فردوسی را از منظر ملی‌گرایی بررسی کند. قصد ما البته تطهیر #شاهنامه یا تقدیس آرای فردوسی نیست؛ بلکه گونه‌ای ارزیابی شتاب‌زده، اما محتاطانه است...»

متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید:
🔗 shahrestanadab.com/Content/ID/10551

☑️ @ShahrestanAdab