شهرستان ادب
Photo
🔻پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی در سایت شهرستان ادب گشوده شد
ای عشق همه بهانه از توست، من خامشم این ترانه از توست
آن بانگ بلند صبحگاهی، وین زمزمۀ شبانه از توست
«ه.ا.سایه»
▪️ترانه را، در معنای عام و گسترده‌اش، می‌توان در نخستین زمزمه‌ها و بداهه‌های ناخودآگاه جمعی مردمان هر سرزمین شنید. از نغمۀ لالایی مادران همیشه‌دلواپس در گوش فرزندان بی‌خواب تا هیجانه‌های بازی‌های کودکانه. از آوازهای سوزناک چوپانی و مرثیه‌خوانی زنان ایل تا سرود وعیدانه‌های اقوام گوناگون. زمزمه‌ای که رفته‌رفته از فرد به جامعه می‌گراید و می‌بالد و تو می‌توانی بر آن نام سرود، تصنیف، چامه، شروه، قول، حراره و ... بگذاری. با این‌حال تعریف ترانه کار چندان آسانی نیست؛ حتی واژۀ ترانه از دیرباز تا به امروز فراز و فرودها و تحولات معنایی بسیاری را از سر گذرانده است.
شاید بتوان گفت آن ترانه‌ای که ما امروز می‌شناسیم، کم‌وبیش از زمان ساخت تصنیف‌های شیدا و عارف قزوینی تحولی بنیادین می‌یابد و با دغدغه‌مندی بیشتر، رسالتی اجتماعی - سیاسی را بر دوش می‌کشد. گاه نیز در عین اجتماعی بودن، هویت فردی می‌یابد تا انعکاس‌دهندۀ عاشقانه‌های این مرز و بوم باشد. این‌گونه است که همان ترانه‌ای که پیش از این در لهجۀ آوازه‌خوانان دوره‌گرد طنین‌انداز می‌شده، به‌طوررسمی در رسانه‌هایی چون رادیو و تلویزیون قصه‌پردازی می‌کند.
پس از انقلاب اسلامی نیز ترانه در قالب سرودهای انقلابی و دفاع مقدس به حیات خود ادامه می‌دهد. سپس با جان گرفتن دوبارۀ موسیقی پاپ، عاشقانه‌ها و عواطف فردی و دیگر رسالت‌های اجتماعی بار دیگر در سروده‌های ترانه‌سرایان تجلی می‌یابد و در کنار جریان موسیقی پاپ، جریان ساخت موسیقی سنتی و تصنیف نو نیز به حیات خود ادامه می‌دهد.
دایرۀ موضوعی ترانه، از دورۀ قاجار تابه‌امروز بسیار گسترده است. به همین سبب در نظر داریم در پروندۀ ترانه به‌طوراجمالی به بررسی سیر تکامل جریان ترانه‌سرایی در ایران از روزگار مشروطه تا پس از انقلاب و معرفی آثار برجستۀ ترانه‌سرایان پس از انقلاب بپردازیم. در عین حال نقد و بررسی تیتراژهای تلویزیونی و معرفی ترانه‌های محلی، لالایی‌ها وبرخی تصنیف‌ها از دیگر مطالب این پرونده خواهد بود. در کنار این مطالب گفتگوهای اختصاصی با ترانه‌سرایان و ترانه‌شناسان روزگارمان نیز خواهیم داشت و به بررسی آماری و کیفی ترانه‌های ساخته شده در سال‌های اخیر خواهیم پرداخت و دغدغه‌ها و درونمایهْ سرودها و ترانه‌های پس از انقلاب را با مدد کارشناسان خواهیم شناخت. بدیهی‌ست که به سبب فراگیر بودن موسیقی پاپ در ایران، تمرکز این پرونده بیشتر بر ترانه‌های پاپ خواهد بود. با ما همراه باشید.
شما می‌توانید پیشنهادات خود را در راستای بهبود این پرونده به ایمیل [email protected] ارسال نمایید.
🔗 صفحۀ ثابت پروندۀ «ترانه‌خوانی» در سایت شهرستان ادب
☑️ @ShahrestanAdab
ای عشق همه بهانه از توست، من خامشم این ترانه از توست
آن بانگ بلند صبحگاهی، وین زمزمۀ شبانه از توست
«ه.ا.سایه»
▪️ترانه را، در معنای عام و گسترده‌اش، می‌توان در نخستین زمزمه‌ها و بداهه‌های ناخودآگاه جمعی مردمان هر سرزمین شنید. از نغمۀ لالایی مادران همیشه‌دلواپس در گوش فرزندان بی‌خواب تا هیجانه‌های بازی‌های کودکانه. از آوازهای سوزناک چوپانی و مرثیه‌خوانی زنان ایل تا سرود وعیدانه‌های اقوام گوناگون. زمزمه‌ای که رفته‌رفته از فرد به جامعه می‌گراید و می‌بالد و تو می‌توانی بر آن نام سرود، تصنیف، چامه، شروه، قول، حراره و ... بگذاری. با این‌حال تعریف ترانه کار چندان آسانی نیست؛ حتی واژۀ ترانه از دیرباز تا به امروز فراز و فرودها و تحولات معنایی بسیاری را از سر گذرانده است.
شاید بتوان گفت آن ترانه‌ای که ما امروز می‌شناسیم، کم‌وبیش از زمان ساخت تصنیف‌های شیدا و عارف قزوینی تحولی بنیادین می‌یابد و با دغدغه‌مندی بیشتر، رسالتی اجتماعی - سیاسی را بر دوش می‌کشد. گاه نیز در عین اجتماعی بودن، هویت فردی می‌یابد تا انعکاس‌دهندۀ عاشقانه‌های این مرز و بوم باشد. این‌گونه است که همان ترانه‌ای که پیش از این در لهجۀ آوازه‌خوانان دوره‌گرد طنین‌انداز می‌شده، به‌طوررسمی در رسانه‌هایی چون رادیو و تلویزیون قصه‌پردازی می‌کند.
پس از انقلاب اسلامی نیز ترانه در قالب سرودهای انقلابی و دفاع مقدس به حیات خود ادامه می‌دهد. سپس با جان گرفتن دوبارۀ موسیقی پاپ، عاشقانه‌ها و عواطف فردی و دیگر رسالت‌های اجتماعی بار دیگر در سروده‌های ترانه‌سرایان تجلی می‌یابد و در کنار جریان موسیقی پاپ، جریان ساخت موسیقی سنتی و تصنیف نو نیز به حیات خود ادامه می‌دهد.
دایرۀ موضوعی ترانه، از دورۀ قاجار تابه‌امروز بسیار گسترده است. به همین سبب در نظر داریم در پروندۀ ترانه به‌طوراجمالی به بررسی سیر تکامل جریان ترانه‌سرایی در ایران از روزگار مشروطه تا پس از انقلاب و معرفی آثار برجستۀ ترانه‌سرایان پس از انقلاب بپردازیم. در عین حال نقد و بررسی تیتراژهای تلویزیونی و معرفی ترانه‌های محلی، لالایی‌ها وبرخی تصنیف‌ها از دیگر مطالب این پرونده خواهد بود. در کنار این مطالب گفتگوهای اختصاصی با ترانه‌سرایان و ترانه‌شناسان روزگارمان نیز خواهیم داشت و به بررسی آماری و کیفی ترانه‌های ساخته شده در سال‌های اخیر خواهیم پرداخت و دغدغه‌ها و درونمایهْ سرودها و ترانه‌های پس از انقلاب را با مدد کارشناسان خواهیم شناخت. بدیهی‌ست که به سبب فراگیر بودن موسیقی پاپ در ایران، تمرکز این پرونده بیشتر بر ترانه‌های پاپ خواهد بود. با ما همراه باشید.
شما می‌توانید پیشنهادات خود را در راستای بهبود این پرونده به ایمیل [email protected] ارسال نمایید.
🔗 صفحۀ ثابت پروندۀ «ترانه‌خوانی» در سایت شهرستان ادب
☑️ @ShahrestanAdab
🔻سیری کوتاه بر ترانۀ ایران؛ از تصنیف‌های عارف قزوینی تا سروده‌های پس از انقلاب
(یادداشتی از #نیلوفر_بختیاری در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«"ترانه" را -سوای معنای لغوی آن- چه به معنای نوعی از ملحونات، از قبیل تصنیف و سرود بدانیم و چه معادلی برای لفظ دوبیتی و خصوصاً رباعی، و چه در مفهوم امروزین، که تقریباً هرنوع شعر همراه‌شده با موسیقی را دربرمی‌گیرد، بی‌شک در عین مشاهدۀ دگرگونی‌های لفظی، به ریشه‌های معنایی مشترکی می‌رسیم. چراکه همۀ این انواع و اقسام در نهایت آیینه‌ای در برابر مفاهیم و عواطف انسانی ما در طول تاریخ بوده‌اند تا تصویری، هرچند گاه در پردۀ ابهام و غبارآلود، از حقایق اجتماعی هر دوره به دست دهند.
ترانه را از حیث مضمون می‌توان به انواع عاشقانه، وصفی، حماسی، رزمی، لالایی و... تقسیم نمود. چرا که این شکل شعری در هر دورۀ تاریخی دریچه‌ای خاص از ظرفیت‌های خود به روی ما گشوده است...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
(یادداشتی از #نیلوفر_بختیاری در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«"ترانه" را -سوای معنای لغوی آن- چه به معنای نوعی از ملحونات، از قبیل تصنیف و سرود بدانیم و چه معادلی برای لفظ دوبیتی و خصوصاً رباعی، و چه در مفهوم امروزین، که تقریباً هرنوع شعر همراه‌شده با موسیقی را دربرمی‌گیرد، بی‌شک در عین مشاهدۀ دگرگونی‌های لفظی، به ریشه‌های معنایی مشترکی می‌رسیم. چراکه همۀ این انواع و اقسام در نهایت آیینه‌ای در برابر مفاهیم و عواطف انسانی ما در طول تاریخ بوده‌اند تا تصویری، هرچند گاه در پردۀ ابهام و غبارآلود، از حقایق اجتماعی هر دوره به دست دهند.
ترانه را از حیث مضمون می‌توان به انواع عاشقانه، وصفی، حماسی، رزمی، لالایی و... تقسیم نمود. چرا که این شکل شعری در هر دورۀ تاریخی دریچه‌ای خاص از ظرفیت‌های خود به روی ما گشوده است...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
🔻آمیختگی شعر و موسیقی در ایران، از هزاره‌های دور تا سقوط سلسلۀ ساسانی
(یادداشتی از #علی_جوان_نژاد در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«تاریخِ آمیختگی شعر و موسیقی را می‌توان تا هزاره‌هایی خیلی دور ادامه داد. مثلاً می‌توان دید در هزارۀ سوم پیش از میلاد، خنیاگرانی هر صبح و شام به افتخار پادشاهی عیلامی به سرود ایستاده‌اند. یا چند صد سال بعد هرودوت را می‌توان دید که در کرانۀ رود نیل به شنیدن ترانه‌ای آشنا نشسته‌است. و این همه به آن معناست که تا سپیده‌دمان تاریخ می‌شود در پی ردِّ پایی از آمیختگی این دو هنرِ متعالی رفت بی‌آنکه از یافتن ردِّ پایی قدیمی‌تر ناامید شد.
می‌توان حدس زد شعرِ آمیخته با موسیقی یا شعر ملحون، در ابتدا بیشتر عبادی بوده؛ خواه بت‌پرستانه، خواه یکتاپرستانه و احتمالاً مناسک نمایشی که قبل از به قدرت رسیدن آریایی‌ها، در خاورمیانه مرسوم بوده با موسیقی همراهی داشته‌است. به عنوان مثال می‌شود از مراسمی نمایشی یاد کرد که در سوگ دوموزی می‌گرفتند و بعدها به هیبت سوگ سیاوش بازآفرینی می‌شود...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
(یادداشتی از #علی_جوان_نژاد در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«تاریخِ آمیختگی شعر و موسیقی را می‌توان تا هزاره‌هایی خیلی دور ادامه داد. مثلاً می‌توان دید در هزارۀ سوم پیش از میلاد، خنیاگرانی هر صبح و شام به افتخار پادشاهی عیلامی به سرود ایستاده‌اند. یا چند صد سال بعد هرودوت را می‌توان دید که در کرانۀ رود نیل به شنیدن ترانه‌ای آشنا نشسته‌است. و این همه به آن معناست که تا سپیده‌دمان تاریخ می‌شود در پی ردِّ پایی از آمیختگی این دو هنرِ متعالی رفت بی‌آنکه از یافتن ردِّ پایی قدیمی‌تر ناامید شد.
می‌توان حدس زد شعرِ آمیخته با موسیقی یا شعر ملحون، در ابتدا بیشتر عبادی بوده؛ خواه بت‌پرستانه، خواه یکتاپرستانه و احتمالاً مناسک نمایشی که قبل از به قدرت رسیدن آریایی‌ها، در خاورمیانه مرسوم بوده با موسیقی همراهی داشته‌است. به عنوان مثال می‌شود از مراسمی نمایشی یاد کرد که در سوگ دوموزی می‌گرفتند و بعدها به هیبت سوگ سیاوش بازآفرینی می‌شود...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
🔻لالایی؛ نجوای خیال‌انگیز مادرانه
نگاهی به فرم و ساختار لالایی‌های اقوام مختلف
(یادداشتی از #الهام_فرجی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«لالایی‌ها یکی از قدیمی‌ترین انواع ترانه‌ها هستند که به‌عنوان بخشی از ادبیات شفاهی در کنار ضرب‌المثل‌ها، افسانه‌ها و آوازهای محلی سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند. لالایی در هرمنطقۀ جغرافیایی متناسب با ویژگی‌های آن اقلیم و باتوجه به گویش، زبان و سبک زندگی خاص آن منطقه سروده می‌شود و به‌همین‌دلیل تفاوت‌هایی میان لالایی‌های هرمنطقه وجود دارد، اما به طورکلی محتوای هر لالایی مجموعه‌ای از آرزوها، گلایه‌ها، امیدها و نیایش‌هایی است که با زبانی بی‌تکلف و صمیمی بیان می‌شود.
اگرچه لالایی را وسیله‌ای برای تعامل میان مادر و فرزند می‌دانیم، اما مفاهیمی که در قالب لالایی سروده شده است معمولاً برای مخاطب کودک قابل درک نیست و آن‌چه بیشترین میزان تأثیرگذاری را بر کودک دارد، نغمۀ جادویی و خیال‌انگیز مادر است که با تکان‌های موزون گاهواره همراه شده و سبب ایجاد احساس امنیت و آرامش کودک می‌شود...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
نگاهی به فرم و ساختار لالایی‌های اقوام مختلف
(یادداشتی از #الهام_فرجی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«لالایی‌ها یکی از قدیمی‌ترین انواع ترانه‌ها هستند که به‌عنوان بخشی از ادبیات شفاهی در کنار ضرب‌المثل‌ها، افسانه‌ها و آوازهای محلی سینه‌به‌سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند. لالایی در هرمنطقۀ جغرافیایی متناسب با ویژگی‌های آن اقلیم و باتوجه به گویش، زبان و سبک زندگی خاص آن منطقه سروده می‌شود و به‌همین‌دلیل تفاوت‌هایی میان لالایی‌های هرمنطقه وجود دارد، اما به طورکلی محتوای هر لالایی مجموعه‌ای از آرزوها، گلایه‌ها، امیدها و نیایش‌هایی است که با زبانی بی‌تکلف و صمیمی بیان می‌شود.
اگرچه لالایی را وسیله‌ای برای تعامل میان مادر و فرزند می‌دانیم، اما مفاهیمی که در قالب لالایی سروده شده است معمولاً برای مخاطب کودک قابل درک نیست و آن‌چه بیشترین میزان تأثیرگذاری را بر کودک دارد، نغمۀ جادویی و خیال‌انگیز مادر است که با تکان‌های موزون گاهواره همراه شده و سبب ایجاد احساس امنیت و آرامش کودک می‌شود...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
🔻سیری بر ماندگارترین ترانه‌های #هوشنگ_ابتهاج
(یادداشتی از #صابره_سادات_موسوی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«امیرهوشنگ ابتهاج، متخلص به ه.ا. سایه، از شاعرانی است که ترانه‌ها و غزل‌هایش سال‌ها در ذهن و بر زبان مردم ایران جاری بوده است. شاعر و تصنیف‌سرایی که خوانندگان نامدار بسیاری از آثارش را برای مردم جاودانه‌تر کرده‌اند. شعرهای مردمی و تأثیرگذار او در زمان خودش از پر طرفدارترین و اثرگذارترین اشعار بوده است. سرودۀ "تو ای پری کجایی، که رخ نمی‌نمایی" یا "ارغوان" از آثار شاخص اوست که سال‌ها آوای محبوب مردم در خلوت و شب نشینی‌ها بوده است.
اقبال مردم و نیاز آن‌ها به شنیدن عاشقانه‌ها و تصنیف‌ها در قالبی آهنگین و با صدایی خوش، خوانندگان را بر آن داشته تا به برگزیدن بهترین و اثرگذارترین اشعار روی آورند. هوشنگ ابتهاج شاعر شعرهای دلکش بسیاری است که لطافت و احساسات عمیقشان، آن‌ها را مناسب آوازخوانی و آهنگسازی کرده است...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
(یادداشتی از #صابره_سادات_موسوی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«امیرهوشنگ ابتهاج، متخلص به ه.ا. سایه، از شاعرانی است که ترانه‌ها و غزل‌هایش سال‌ها در ذهن و بر زبان مردم ایران جاری بوده است. شاعر و تصنیف‌سرایی که خوانندگان نامدار بسیاری از آثارش را برای مردم جاودانه‌تر کرده‌اند. شعرهای مردمی و تأثیرگذار او در زمان خودش از پر طرفدارترین و اثرگذارترین اشعار بوده است. سرودۀ "تو ای پری کجایی، که رخ نمی‌نمایی" یا "ارغوان" از آثار شاخص اوست که سال‌ها آوای محبوب مردم در خلوت و شب نشینی‌ها بوده است.
اقبال مردم و نیاز آن‌ها به شنیدن عاشقانه‌ها و تصنیف‌ها در قالبی آهنگین و با صدایی خوش، خوانندگان را بر آن داشته تا به برگزیدن بهترین و اثرگذارترین اشعار روی آورند. هوشنگ ابتهاج شاعر شعرهای دلکش بسیاری است که لطافت و احساسات عمیقشان، آن‌ها را مناسب آوازخوانی و آهنگسازی کرده است...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
🔻ترانه «ملاممد جان» چگونه ساخته شد؟
(یادداشتی از #موسی_عصمتی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«نوروز از راه رسیده بود. طبق رسوم آن دوران همۀ امراء، عالمان و شاعران برای عرض تبریک سال نو در پیشگاه سلطان حسین بایقرا در کاخ هرات، گرد آمده بودند. در آغاز این مراسم، نورالدین عبدالرحمان جامی، چکامۀ بلند خود را به سلطان تقدیم کرد. سپس وزیر دانشمند، امیرعلی شیرنوایی، خبر داد که جمعی از فارغان مدرسۀ گوهرشاد منتظرند تا سلطان آنان را به حضور بطلبد. در بین دانش‌جویان، جوانی رعنا با محاسنی بلند، نظر سلطان را به خود جلب نمود. سلطان پرسید: "جوان! نامت چیست؟" جوان گفت: "محمدجان". آن‌گاه سلطان با لحنی محبت‌آمیز گفت: "تو را باید ملامحمدجان صدا زد. حالا تو برای خودت ملایی شده‌ای".
در همین دیدار کوتاه بود که به اطلاع سلطان رساندند که در قریۀ خیران بلخ، مزار حضرت علی علیه‌السلام کشف شده است و سلطان به‌همین مناسبت دستور داد تا نام این قریه به "مزارشریف" بدل شود و هم‌چنین مقرر شد...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
(یادداشتی از #موسی_عصمتی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«نوروز از راه رسیده بود. طبق رسوم آن دوران همۀ امراء، عالمان و شاعران برای عرض تبریک سال نو در پیشگاه سلطان حسین بایقرا در کاخ هرات، گرد آمده بودند. در آغاز این مراسم، نورالدین عبدالرحمان جامی، چکامۀ بلند خود را به سلطان تقدیم کرد. سپس وزیر دانشمند، امیرعلی شیرنوایی، خبر داد که جمعی از فارغان مدرسۀ گوهرشاد منتظرند تا سلطان آنان را به حضور بطلبد. در بین دانش‌جویان، جوانی رعنا با محاسنی بلند، نظر سلطان را به خود جلب نمود. سلطان پرسید: "جوان! نامت چیست؟" جوان گفت: "محمدجان". آن‌گاه سلطان با لحنی محبت‌آمیز گفت: "تو را باید ملامحمدجان صدا زد. حالا تو برای خودت ملایی شده‌ای".
در همین دیدار کوتاه بود که به اطلاع سلطان رساندند که در قریۀ خیران بلخ، مزار حضرت علی علیه‌السلام کشف شده است و سلطان به‌همین مناسبت دستور داد تا نام این قریه به "مزارشریف" بدل شود و هم‌چنین مقرر شد...»
🔗 ادامۀ این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
🔻موسیقی امروز بیش از هرچیز به ترانه‌سرایان خوب نیاز دارد
(گفت‌وگوی #نیلوفر_بختیاری با #اهورا_ایمان در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«...برای ارائۀ تعریفی از ترانه باید ویژگی‌های مختلفی که در طول هزارسال گذشته این قالب را دچار دگرگونی کرده‌اند، بررسی کنیم و این کار خیلی ساده‌ای نیست. ما از هزارسال پیش برای ترانه تعاریفی داشته‌ایم. یکی از کهن‌ترین منابع پژوهشی و نقد ادبی ما مقالۀ نظامی عروضی سمرقندی است. او در کتاب "چهار مقاله" می‌گوید ترانه، شعری است که زاهد و عامی و دختر و پسر و دین‌دار و بی‌دین و... را به رقص و طرب و شعف وامی‌دارد. سپس به‌عنوان شاهدمثال یک‌دوبیتی می‌آورد. ما امروز نمی‌توانیم این تعریف را اشتباه بدانیم؛ زیرا در آن ویژگی‌هایی هست که هنوز هم بخشی از تعریف ترانه را دربرمی‌گیرد. یکی از این ویژگی‌ها مسألۀ موسیقی‌پذیربودن ترانه است؛ یعنی کلامی که در همراهی و سازگاری با موسیقی سروده می‌شود...»
🔗 متن کامل این گفت‌وگو را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
(گفت‌وگوی #نیلوفر_بختیاری با #اهورا_ایمان در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«...برای ارائۀ تعریفی از ترانه باید ویژگی‌های مختلفی که در طول هزارسال گذشته این قالب را دچار دگرگونی کرده‌اند، بررسی کنیم و این کار خیلی ساده‌ای نیست. ما از هزارسال پیش برای ترانه تعاریفی داشته‌ایم. یکی از کهن‌ترین منابع پژوهشی و نقد ادبی ما مقالۀ نظامی عروضی سمرقندی است. او در کتاب "چهار مقاله" می‌گوید ترانه، شعری است که زاهد و عامی و دختر و پسر و دین‌دار و بی‌دین و... را به رقص و طرب و شعف وامی‌دارد. سپس به‌عنوان شاهدمثال یک‌دوبیتی می‌آورد. ما امروز نمی‌توانیم این تعریف را اشتباه بدانیم؛ زیرا در آن ویژگی‌هایی هست که هنوز هم بخشی از تعریف ترانه را دربرمی‌گیرد. یکی از این ویژگی‌ها مسألۀ موسیقی‌پذیربودن ترانه است؛ یعنی کلامی که در همراهی و سازگاری با موسیقی سروده می‌شود...»
🔗 متن کامل این گفت‌وگو را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
🔻خاطره‌انگیزترین ترانه‌های کودک دهه ۶۰ و ۷۰ | بخش اول
(یادداشتی از #سیده_نرگس_میرفیضی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«اگر دنیای کودکی هرکدام از ما را زیر و رو کنند، به احتمال زیاد به زمزمۀ آوازها و ترانه‌هایی خواهند رسید که در تلفیق با بسیاری از خاطره‌های آن دوران در حافظۀ ما ثبت و ضبط شده‌اند. از این‌رو نقش پررنگ ترانه‌ها در شکل‌دهی به شخصیت کودکان انکارناپذیر است. به‌همین‌سبب معمولاً اولین گزینه‌ای که برای انتقال مفاهیم به کودکان، مورد استقبال همۀ اقشار فرهنگی و اجتماعی قرار می‌گیرد، ابزار شعر و ترانه است. از آن‌جایی‌که هرترانه‌ای یک‌وجه نوشتاری و یک‌وجه موسیقیایی و اجرایی دارد، پرواضح است که ترانه‌های کودکانه نیز برای رسیدن به گوش مخاطب خود به یک‌تریبون پرطرفدار نیاز دارند. بعد از پیروزی انقلاب و در دهۀ شصت و هفتاد شمسی، برنامه‌سازی‌های متعدد برای کودکان اوج گرفت و اقبال عمومی به سمتی هدایت شد که ساخت فیلم‌ها و سریال‌های موزیکال برای کودکان به اوج شکوفایی خود برسد...»
🔗 متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
(یادداشتی از #سیده_نرگس_میرفیضی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«اگر دنیای کودکی هرکدام از ما را زیر و رو کنند، به احتمال زیاد به زمزمۀ آوازها و ترانه‌هایی خواهند رسید که در تلفیق با بسیاری از خاطره‌های آن دوران در حافظۀ ما ثبت و ضبط شده‌اند. از این‌رو نقش پررنگ ترانه‌ها در شکل‌دهی به شخصیت کودکان انکارناپذیر است. به‌همین‌سبب معمولاً اولین گزینه‌ای که برای انتقال مفاهیم به کودکان، مورد استقبال همۀ اقشار فرهنگی و اجتماعی قرار می‌گیرد، ابزار شعر و ترانه است. از آن‌جایی‌که هرترانه‌ای یک‌وجه نوشتاری و یک‌وجه موسیقیایی و اجرایی دارد، پرواضح است که ترانه‌های کودکانه نیز برای رسیدن به گوش مخاطب خود به یک‌تریبون پرطرفدار نیاز دارند. بعد از پیروزی انقلاب و در دهۀ شصت و هفتاد شمسی، برنامه‌سازی‌های متعدد برای کودکان اوج گرفت و اقبال عمومی به سمتی هدایت شد که ساخت فیلم‌ها و سریال‌های موزیکال برای کودکان به اوج شکوفایی خود برسد...»
🔗 متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
🔻بازخوانی خاطراتی از #هوشنگ_ابتهاج دربارۀ تصنیف و تصنیف‌سرایی
(به انتخاب #حسین_سامانی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«...اولین کاری که می‌کنم اینه که آهنگ رو حفظ می‌کنم؛ طوری که دیگه می‌تونم از اول تا آخرشو بخونم. در نتیجه افاعیلشو می‌نویسم. برام فرق نمی‌کنه که فَعَل بنویسم یا فع یا مفاعیلن. بستگی داره که اون کلمه چه جایی رو می‌گیره؛ یعنی فرضاً اگه مفاعیلن می‌نویسم حتماً باید اون کلمه مفاعیلن باشه که کلمه تجزیه نشه. پایه‌ها رو بر این اساس می‌نویسم؛ مثلاً می‌نویسم:
فعل فعل مفاعیلن فعل فاعلاتن
یعنی دیگه برام معلومه که برای مثلاً فَعَل چی باید بذارم. از یه طرف هم وقتی آهنگ رو حفظ می‌کنم می‌فهمم که آیا تو این آهنگ قرینه هست یا نه. خود این خیلی مهمه و موقع کلام گذاشتن، من به این قرینه‌های آهنگ خیلی توجه دارم. صدبار، هزاربار آهنگو می‌خونم و کلام رو هم موقع خوندن آهنگ می‌سازم. آهنگ منو با خوش می‌بره و براساس آهنگ کلمات رو می‌سازم...»
🔗 متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
(به انتخاب #حسین_سامانی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«...اولین کاری که می‌کنم اینه که آهنگ رو حفظ می‌کنم؛ طوری که دیگه می‌تونم از اول تا آخرشو بخونم. در نتیجه افاعیلشو می‌نویسم. برام فرق نمی‌کنه که فَعَل بنویسم یا فع یا مفاعیلن. بستگی داره که اون کلمه چه جایی رو می‌گیره؛ یعنی فرضاً اگه مفاعیلن می‌نویسم حتماً باید اون کلمه مفاعیلن باشه که کلمه تجزیه نشه. پایه‌ها رو بر این اساس می‌نویسم؛ مثلاً می‌نویسم:
فعل فعل مفاعیلن فعل فاعلاتن
یعنی دیگه برام معلومه که برای مثلاً فَعَل چی باید بذارم. از یه طرف هم وقتی آهنگ رو حفظ می‌کنم می‌فهمم که آیا تو این آهنگ قرینه هست یا نه. خود این خیلی مهمه و موقع کلام گذاشتن، من به این قرینه‌های آهنگ خیلی توجه دارم. صدبار، هزاربار آهنگو می‌خونم و کلام رو هم موقع خوندن آهنگ می‌سازم. آهنگ منو با خوش می‌بره و براساس آهنگ کلمات رو می‌سازم...»
🔗 متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
🔻گلچینی از بهترین ترانه‌های #قیصر_امین_پور
(یادداشتی از #عصمت_زارعی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«قیصر امین‌پور یکی از پرکارترین ترانه‌سرایان شاعر است. بی‌اغراق می‌توان گفت همراه شدن نام شاعر توانمندی مانند او با نام بهترین آهنگسازان، روحی تازه به هوای ترانۀ ایران در دهۀ هفتاد بخشید. بیشتر این ترانه‌ها راعلی‌رضا افتخاری و محمد اصفهانی خوانده‌اند. اما هنرمندان بسیاری هم، خصوصاً پس از درگذشت قیصر، سراغ اشعار و غزل‌هایش رفته‌اند و به آهنگسازی و خواندن این آثار پرداخته‌اند و حتی آلبوم‌هایی با محوریت اشعار او تولید کرده‌اند. علاوه‌بر‌این تک‌آهنگ‌های فراوانی هم اشعار وی را به دنیای موسیقی وارد کرد. یکی از ویژگی‌های این شعرها که با موسیقی همراه شده‌اند، تنوع موضوعات آن است. به‌طور مثال در حوزۀ شعر کودک و نوجوان با شعر "بوی ماه مهر" و در حوزۀ شعر محلی و بومی با غزل بختیاری "سوز قصیلی" می‌توان قیصر را در هیئتی متفاوت دید...»
🔗 متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab
(یادداشتی از #عصمت_زارعی در پروندۀ تخصصی #ترانه_خوانی)
▪️«قیصر امین‌پور یکی از پرکارترین ترانه‌سرایان شاعر است. بی‌اغراق می‌توان گفت همراه شدن نام شاعر توانمندی مانند او با نام بهترین آهنگسازان، روحی تازه به هوای ترانۀ ایران در دهۀ هفتاد بخشید. بیشتر این ترانه‌ها راعلی‌رضا افتخاری و محمد اصفهانی خوانده‌اند. اما هنرمندان بسیاری هم، خصوصاً پس از درگذشت قیصر، سراغ اشعار و غزل‌هایش رفته‌اند و به آهنگسازی و خواندن این آثار پرداخته‌اند و حتی آلبوم‌هایی با محوریت اشعار او تولید کرده‌اند. علاوه‌بر‌این تک‌آهنگ‌های فراوانی هم اشعار وی را به دنیای موسیقی وارد کرد. یکی از ویژگی‌های این شعرها که با موسیقی همراه شده‌اند، تنوع موضوعات آن است. به‌طور مثال در حوزۀ شعر کودک و نوجوان با شعر "بوی ماه مهر" و در حوزۀ شعر محلی و بومی با غزل بختیاری "سوز قصیلی" می‌توان قیصر را در هیئتی متفاوت دید...»
🔗 متن کامل این یادداشت را در سایت شهرستان ادب بخوانید.
☑️ @ShahrestanAdab