📌Рубрыка "Не маўчы па-беларуску" з настаўнікам беларускай мовы і літаратуры Ходзінай С.І.

Занятак1⃣8⃣Сінонімы

▶️Сінонімы –гэта словы адной часціны мовы, якія маюць блізкае значэнне, але гучаць і пішуцца па-рознаму.
▶️Група сінонімаў складае сінанімічны рад.
▶️Кожны сінанімічны рад мае стрыжнявое,стылістычна-нейтральнае слова-дамінанту. У слоўніках дамінанта падаецца першай.
▶️Сінонімы паміж сабой адрозніваюцца адценнямі значэнняў.
▶️Могуць ужывацца для больш дакладнай перадачы думкі; эмацыянальна-ацэначных адносін: каб пазбегнуць паўтораў аднаго і таго слова.

#сш66 #советский_район #не_маўчы_па-беларуску

📌Рубрыка "Не маўчы па-беларуску" з настаўнікам беларускай мовы і літаратуры Ходзінай С.І.

Занятак1⃣9⃣Ці ведаеце вы...

▶️Беларуская мова самавітая.
Беларускі філолаг Ф.М.Янкоўскі вызначыў паміж беларускай і рускай мовамі:
✔️2⃣7⃣ фанетычных адрозненняў
✔️4⃣3⃣ марфалагічныя
✔️болей за 2⃣0⃣ сінтаксічных
▶️Пісьменнік Адам Міцкевіч любіў і цаніў беларускую мову.
📝У сваёй лекцыі ў Парыжы назваў яе самай гарманічнай.
▶️Паводле ЮНЕСКА, беларуская мова - самая мілагучная пасля італьянскай.
✔️Мілагучнасць абумоўлена мяккасцю, якая перадаецца ад суседніх гукаў.
↪️пес[с’]ня
✔️Плаўную музычнасць надае вялікая колькасць адкрытых складоў.
✔️Павышае мілагучнасць санорны гук “ў”:
↪️зрабіў, аўторак
✔️А наколькі прыемныя слыху падоўжаныя л’, н’, з’, с’, дз’, ц’!
↪️шматгалос-се, завугол-ле
▶️Беларуская мова — 1⃣ з самых багатых.
✔️У літаратурнай мове ~250—500 тысяч слоў, у дыялектнай — ~2⃣млн!
🎶Самая мілагучная, багатая, жывая, песенная, старажытная…

#сш66 #советский_район #не_маўчы_па-беларуску

📌Рубрыка "Не маўчы па-беларуску" з настаўнікам беларускай мовы і літаратуры Ходзінай С.І.

📝КРЫЛАТЫЯ ВЫРАЗЫ
▶️трапныя вобразныя выразы.

📍Крыніцы:
✔️літаратурныя творы
✔️кіно
✔️выказванні

🔑Многія крылатыя выразы - выслоўі вялікіх людзей, з'явіліся стагоддзі таму, але значнасць не згубілася да нашых дзён, можа быць закладзены філасофскі сэнс, народная мудрасць або стандартнае словазлучэнне.
❗️Можа зарадзіцца ў побыце у малавядомай народнасці, але паступова пераўтвараецца і падыходзіць пад славесныя стандарты сучаснасці, могуць перавесці з іншай мовы і адаптаваць для сучаснага грамадства.
❗️Крылатыя выразы, выказаныя публічнай асобай, артыстам, пісьменнікам, становяцца упрыгожаннем прамовы.

⬇️⬇️⬇️
1⃣Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмерлі! Францішак Багушэвіч
2⃣Добра быць у дарозе, якую ты сам сабе выбіраеш. Якуб Колас
3⃣Чалавек - гэта цэлы свет. Кузьма Чорны
4⃣Без чалавечнасці не будзе вечнасці. Пімен Панчанка
5⃣Трэба дома бываць часцей. Рыгор Барадулін

#сш66 #не_маўчы_па-беларуску

📌Рубрыка "Не маўчы па-беларуску" з настаўнікам беларускай мовы і літаратуры Ходзінай С.І.🇧🇾

Занятак2⃣2⃣ З НАРОДНАЙ МУДРАСЦІ📝

📍Хто любіць працаваць, той не будзе доўга спаць.☀️🌙

📍За агульным сталом яда🥞🍳🥘 смачней.

📍Дзе розумам🧠 не дайду, дык у кніжцы📚 знайду.

📍Усякая птушка🦅🦉🦆 сваё гняздо бароніць.

📍Адклад не ідзе у лад.💡

📍Гнуткага дрэва вецер не зломіць.💨🌳

📍Дзе справа, там і слава.🎉

📍Праца нікога не ганьбіць.❗️

📍Рабі не тады, калі хочаш, а калі можаш.🔝

📍Няма ліха без дабра.♾

📍Рыхтуй калёсы зімой🚘, а сані летам. 🛷

📍Хто палюе і рыбачыць🏹🎣, той хлеб рэдка бачыць.🍞🥖

#сш66 #советский_район #не_маўчы_па-беларуску

📌Рубрыка "Не маўчы па-беларуску" з настаўнікам беларускай мовы і літаратуры Ходзінай С.І. 🇧🇾

Занятак 2⃣3⃣ СКОРАГАВОРКІ💨

📝СКОРАГАВОРКІ-НЕВЯЛІЧКІ

1⃣Жаліцца яноцік🦝, што баліць жывоцік.
2⃣Злазь, Нічыпар, з печы, калачы🥖 пячы ў печы.
3⃣Прынеслі тры скрынкі для Марынкі.
4⃣Грыбы збіралі ў бары🌳🌲, перабіралі на двары.
5⃣Пасадзіла Лілея з ліпы🌳 алею.
6⃣З’еў Аўсей цукеркі🍬 ўсе.
7⃣Чыж не стрыж, стрыж не чыж.
8⃣Скача вельмі лоўка праз вяроўку Воўка🕺.
9⃣За гарой⛰ – рака🌊, за ракой- гара.
🔟Зачапіўся за кручок шчупачок🐟.
1⃣1⃣Акінь нябёсы🌧 вокам: колькі на іх аблокаў☁️.
1⃣2⃣На машыне🚘 па шашы едзе дзед🧔 у капелюшы🎩.
1⃣3⃣Даша прыйшла🐾 да Наташы, а Саша да Машы.
1⃣4⃣Трыццаць тры багатыры сабраліся ў бары🌳.
1⃣5⃣Пяць коцікаў🐱, кроцікаў ды бегемоцікаў🦛 ідуць у госці да яноціка🦝.

#не_маўчы_па-беларуску #сш66 #советский_район

📌Рубрыка "Не маўчы па-беларуску" з настаўнікам беларускай мовы і літаратуры Ходзінай С.І.

Й й (І нескладовае)

➡️літара большасці славянскіх кірылічных алфавітаў
✔️10-я ў балгарскім
✔️11-я ў беларускім і рускім
✔️14-я ва ўкраінскім
➡️у сербскім і македонскім адсутнічае
➡️уваходзіць у кірылічныя пісьменнасці неславянскіх моў

📝Пры увядзенні грамадзянскага шрыфту ў 1707-1711 гг. былі скасаваны ўсе надрадковыя знакі, і асобы знак Й знік.
📝Быў адноўлены ў 1735 годзе, але асобнай літарай не лічыўся. ❗️Афіцыйна літарай алфавіта Й стала толькі ў XX стагоддзі.
❗️Да сярэдзіны XIX стагоддзя літара Й выкарыстоўвалася і ў сербскай пісьменнасці, але затым была заменена лацінападобным ётаваным гукам Ј.

#сш66 #не_маўчы_па-беларуску #советский_район

❗️Гісторыя❗️
✔️У старабеларускую графіку перайшла са старажытнарускай пісьменнасці.
✔️Абазначала неётаваны галосны гук «а» («атласъ», «статутъ»).
➡️У сувязі з тым, што традыцыйна-этымалагічны правапіс не дапускаў адлюстравання акання («дорога», «комора»), ужывалася радзей, чым зараз.
✔️Мела таксама лікавае значэнне — 1 («адзін»).
➡️У рукапісах XIV—XVII стст. у сувязі з функцыяніраваннем розных пісьмовых школ і выкарыстаннем розных тыпаў пісьма (устаў, паўустаў, скорапіс) ужывалася ў некалькіх варыянтах, якія памагаюць вызначаць час і месца напісання помнікаў. У XVI ст., дзякуючы выдавецкай дзейнасці Ф.Скарыны, акрамя рукапіснай, набыла друкаваную форму і стала адрознівацца як малая, так і вялікая, хоць ужыванне вялікай літары ва ўласных імёнах, геаграфічных назвах і ў пачатку сказаў было яшчэ непаслядоўным.

❗️У беларускай мове❗️
✔️У сучаснай беларускай мове абазначае нелабіялізаваны галосны гук «а», сярэдняга рада ніжняга пад'ёму пры адсутнасці ётаванасці («акно», «вада», «тэатр»).
✔️Бывае вялікая і малая, мае рукапісную і друкаваную форму.
✔️Ужываецца ў выразе «Ад а да я» (ад пачатку да канца, поўнасцю, цалкам), у афіцыйных абрэвіятурах (ААН, АТС).
✔️Пры класіфікацыйным падзеле мае значэнне «першы» (група «А»), пры лічбавай нумарацыі — дадатковае значэнне для размежавання прадметаў пад адным нумарам (шыфр № 8а).

#сш66 #не_маўчы_па-беларуску

ЛІТАРА «О» У перыяд ЦАРКОЎНА-СЛАВЯНСКАГА ПІСЬМЕНСТВА

👍Звяртае на сябе ўвагу цікавы факт пра літару «О»👉
😱у рускай мове, а дакладней, у пісьмовым варыянце царкоўнаславянскай мовы, выкарыстоўваюцца цэлых 3⃣ варыянты напісання гэтай літары.👆

#сш66 #не_маўчы_па-беларуску

📌Рубрыка "Не маўчы па-беларуску" з настаўнікам беларускай мовы і літаратуры Ходзінай С.І.🇧🇾

Занятак 2⃣7⃣

Хвіліна паэзіі❤️

#сш66 #не_маўчы_па-беларуску #советский_район

📌Рубрыка "Не маўчы па-беларуску" з настаўнікам беларускай мовы і літаратуры Ходзінай С.І.

📝Фразеалагізмы, іх значэнне і рускія эквіваленты.

✔️Абое рабое – аднолькавыя па сваіх якасцях – два сапога пара🥾.

✔️Адзін пад адным – адзін менш другога (пра дзяцей) – мал мала меньше.

✔️Адводзіць душу🌬 – знаходзіць для сябе суцяшэнне ў якой-небудзь справе – отводить душу.

✔️Адрэзаная луста🍞 – чалавек, які аддаліўся ад сям’і, стаў самастойным – отрезанный ломоть.

#сш66 #советский_район #не_маўчы_па-беларуску