#روشنفکری_و_روشنفکرمآبی

⭕️ دوستی سخنی گفت که مرا به فکر فرو برد.
دوستم گفت: من روشنفکرها را دوست دارم ولی از روشنفکرمآب‎ها خوشم نمی‎آید. چون موضوع جلسه چیز دیگری بود؛ من دنباله‎ی این ‎حرف را نگرفتم ولی با خودم راجع به آن، گفتگویی داشتم که ماحصل این را با شما در میان می‎گذارم.
🔸 #ادوارد_سعید که کتابی با عنوان “روشنفکر کیست؟ روشنفکری چیست؟” نوشته است وظیفه روشنفکر را “ #نقد نهادهای قدرت” می‎داند.
یک اصل مهم که در طول تاریخ در عرض جغرافیا به اثبات رسیده است؛ این است که قدرت بدون نقد #فساد می‎آورد. اخلاقی‎ترین آدم‎ها هم وقتی در بالای #پلکان قدرت بنشینند، اگر بطور جدی با نظارت و نقد #کنترل نشوند؛ دچار “#خودشیفتگی” می‎شوند و پس از این به باتلاق فرو می‎غلتند و پس از آن هرچه بر دیگران مکروه و حرام است بر “سلطان” مباح می‎گردد.
به همین دلیل در جامعه، روشنفکر نقد می‎کند و نقد می‎کند تا نهادهای قدرت “#سالم” بمانند. 
🔸 یکی از ویژگی هایی که روشنفکر را از “روشنفکر نما” یا همان “روشنفکر مآب” جدا می‎کند این است که روشنفکرمآب “ #نقد” نمی‎کند بلکه “ #نق می‎زند”.
نقد کردن کار آسانی نیست.
شما برای نقد کردن مدیریت یک سیستم، لازم است تاریخچه و گردش کار این سیستم را بدانید،
آمار و ارقام مربوط به این سیستم را مرور کنید و با فرایند تجزیه و تحلیل اطلاعات آشنا باشید.
پس نقد کردن #تخصص و #مهارت و #صرف_وقت و #انرژی می‎خواهد.
اما شما می‎توانید راجع به هرچیزی نق بزنید بدون این که کمترین وقتی صرف مطالعه و پژوهش آن کرده باشید!
🔸 “نق زدن” یک #فرایند “هیجان مدار” است.
یعنی ما با نق زدن #آرام_‎تر می‎شویم، خشم و غم‎مان را با دیگران در میان می‎گذاریم و “درد دل” می کنیم؛ اما “نقد کردن” یک فرایند “ #مسأله_مدار” است، ما هنگام نقد ، خودمان را سبک نمی‎کنیم بلکه مساله را “#حلّاجی” و " #زیر_و_رو" می‎کنیم.
🔸 “نق زدن” #مخاطب تعریف شده‎ای ندارد، کافی ا‎ست گوش #مفت بیابی، آن وقت می‎توانی شروع به نق زدن کنی ولی نقد کردن، #مخاطب تعریف شده‎ای دارد. مخاطب روشنفکر پیش از همه،
۱. خود نهادهای قدرت‎اند
۲.سپس کارشناسان،
۳. گروه های ذی نفع،
۴.رسانه‎ها
۵. سایر نقدکنندگان.
🔸 نقد کردن علاوه بر نیاز به دانش و مهارت و صرف وقت و انرژی، نیاز به #شهامت و #شجاعت دارد،
🔻🔻شجاعت پرداخت هزینه! 🔻🔻

🔸 شما می‎توانید در هر مهمانی که می‎نشینید و هر تاکسی که سوار می‎شوید نق بزنید، کسی کاری به کار شما ندارد! ولی اگر نقد خود را برای نهادهای قدرت و رسانه‎ها ارسال کنید باید #آمادگی پرداخت هزینه را هم داشته باشید! بنابر این یکی دیگر از ویژگی‎های روشنفکران که آن ها را از روشنفکرمآبان جدا می‎کند “شجاعت” است.
🔸 البته این جا لازم است راجع به گروهی از روشنفکران توضیح دهم که کار #سخت_‎تری در پیش می‎گیرند و آن #آگاه_سازی #توده_‎های #مردم است. کسی که قرار است توده‎های مردم را آگاه نماید از یک سو باید دارای دانش و مهارت نقد باشد و از سویی باید بتواند با #زبان_غیر_تخصصی سخن بگوید. این کار شبیه “ #بند_بازی” است.
اگر کمی تخصصی‎تر سخن بگوید مخاطبانش سخنش را نمی‎فهمند و اگر کمی عوامانه‎تر سخن بگوید به سرعت دچار #پوپولیسم ( بخوانید عوام زدگی) می‎شود!
🔸 بسیاری از روشنفکران که به این قلمرو پا گذاشتند یا از این طرف یا از آن طرف فرو افتادند.
با این حال این قلمرو #پر_خطر را نباید #خالی گذشت چرا که با خالی گذاشتن این قلمرو جا را برای “#پوپولیست_‎های #واقعی” باز می‎کنیم،
🔻🔻 کسانی که به جای نوشتن کلمه “مار” شکل “مار” را طراحی می‎کنند.
🔸 ویژگی مهم روشنفکران این است که #تشکّل و #شبکه سازی می‎کنند، روشنفکر اهل #انزوا و درخود #فرو_رفتن نیست.
او از جامعه #قهر نمی‎کند و #نا_امید نیز نمی‎شود چرا که از ابتدا هم توقع #تغییرات دراماتیک نداشته است.
🔻روشنفکرمآب ها ناامید و سرخورده اند.🔻
شاید برخی از آن ها روشنفکرهایی بوده اند که توقع زیادی از مردم و جامعه داشته‎اند،
آن ها به دنبال #اتوپیا (مدینه فاضله ) بوده‎اند و ناکام مانده‎اند.
🔸 روشنفکر به حرکت #دائمی و #پله_پله اجتماع امیدوار است؛ بنابراین تماسش را با جامعه حفظ می‎کند و تیم و تشکّل می‎سازد.
منظورم از تشکل، محفل نیست بلکه نهاد سازی است، نهادهای شناسنامه‎دار که بطور دائمی رشد می‎کنند و با جامعه‎ی بیرون از خود ارتباط برقرار می‎کنند، اثر می‎گذارند و اثر می‎پذیرند.

🔸 نویسنده مهمان

#دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک 

https://t.iss.one/sadeghijahani