Test tahlili | Qo'shma gaplar

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

⚡️ Videodars

Mavzu: Ergashgan qo'shma gaplar

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

⚡️ Audiodars

Mavzu: Ergashgan qo'shma gaplar

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

Uyushiq bo'laklar 🔄 Kommunistlar

Bu darsimizga ham boshqacha o'xshatish qilishga qaror qildim. Nega aynan kommunizmni tanlaganimni maqola davomida tushuntirib berishga harakat qilaman.

Kommunizmning asosi xususiy mulkchilikka yo'l qo'ymaslik, hamma birdek yashashi, hamma teng bo'lgan jamiyat yaratishdan iborat. Bugun biz o'rganmoqchi bo'lganlarimiz ham "bir xil yashashga o'rgangan".

Uyushiq bo'laklar ham bir savolga javob bo'ladi, gapda bir vazifasida keladi, bir so'z turkumiga oid, bir xil so'zga tobe bo'ladi, ya'ni "bir xil jamiyat".

Uyushiq bo'laklar haqida faktlar:
• teng bog'lovchilar yoki ohang yordamida bog'lanadi;
• umumlashtiruvchi so'z uyushiq bo'lakdan oldin kelsa, orasga ikki nuqta qo'yiladi;
• umumlashtiruvchi so'z uyushiq bo'laklardan keyin kelsa, oraga tire qo'yiladi;
• so'zlar guruh-guruh bo'lib uyushsa, guruhlar orasiga nuqtali vergul qo'yiladi;
• qo'shimchalar uyushiq bo'laklarning har biriga qo'shilsa, ta'kidlash ma'nosi yuzaga chiqadi;
• qo'shimchalar uyushiq bo'lakning har biriga emas, oxirigisiga qo'shilsa, sanab o'tish ma'nosi yuzaga chiqadi va qo'shimcha qolgan har biriga tegishli bo'ladi.

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

Burd va Burda

Burd so'zi tojikcha ot bardoshtan fe'lining "chida" ma'nosi asosida hosil qilingan bo'lib, "chidam", "toqat" ma'nosini anglatadi. Bunday ma'noni anglatadigan ot tojik tili lug'atiga mustaqil kiritilmagan, faqat burdbor sifatini yasash asosi tarzida ajratish mumkin; bu sifat "chidamli", "toqatli" ma'nosini anglatadi. O'zbek tilida burd oti "ishonchlilik", "gapida turish" ma'nosini anglatish uchun burdi yo'q jumlasi tarkibida ishlatiladi. Bu ot beburd, burdli, burdsiz sifatlari tarkibida qatnashadi.

Burda "sindirib ol" ma'nosini anglatadigan forscha [bor(r)idan], tojikcha buridan fe'lining burid o'tgan zamon asosidan -a qo'shimchasi bilan hosil qilingan ravishdosh shakli bo'lib, "biror narsadan kesib, sindirib olingan parcha" ma'nosini anglatadi: burda non kabi. O'zbek tilida burda otining burda-burda takroriga qil fe'lini qo'shib, burda-burda qil fe'li hosil qilingan; burda oti boshidagi b tovushini s tovushiga almashtirib burda-surda takrori ham tuzilgan bo'lib, "katta-kichik bo'laklar" ma'nosini anglatadi; burda otidan burdalar fe'li ham yasalgan.

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

​"Devonu lug'otit turk" | Mahmud Qoshg'ariy

Lug'at tuzishda yurtma-yurt kezib, har bir elat, qabilaning o'zini, tilini, urf-odatlarini yoritib, ularning tilidagi o'ziga xosliklarini ham yoritib bergan va bu ishi haqida quyidagilarni yozadi:

"Men turklar, turkmanlar, o'g'uzlar, chigillar yag'molar, qirg'izlarning shaharlarini, qishloq va yaylovlarini ko'p yillar kezib chiqdim, lug'atlarini to'pladim, turli xil so'z xususiyatlarini o'rganib, aniqladim. Men bu ishlarni til bilmaganim uchun emas, balki bu tillardagi har bir kichik faktlarni ham aniqlash uchun qildim, bo'lmasa men tilda ularning eng yetuklaridan, eng mutaxassislaridan, xush fahmlaridan, eski qabilalaridan, jang ishlarida usta nayzadorlaridan edim" [DLT. I tom. 19-b]

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

Ona tili
17-savol

Qo‘rqoq do‘st dushmandan xavflidir, // dushmandan ehtiyot bo‘lasan, // do‘stga ishonasan.
Yuqoridagi gapda // belgilari o'rniga qanday bog'lovchilar qo'yiladi va natijada gapning qanday turi hosil bo'ladi?

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

Sinonimlar | Jahl

Jahl, achchiq, g'azab, qahr, zarda. Nojo'ya (nomaqbul) xatti-harakatga yoki voqea-hodisaga qarshi kuchli darajada his-tuyg'u va shunday his-tuyg'uning ifodasi.
G'azab, qahr so'zlarida belgi darajasi kuchli. Zarda nojoya, yoqmaydigan ish, xatti-harakatga javob tarzida ifoda etilgan jahlni bildiradi.

Boy va boyvachchalarning yuzlari jahldan burishsa ham, ular janjalni ulg'aytirmaslik uchun, ustalik bilan muomila qilishga intildilar, ellikboshiga har xil imo va ishora qiladilar. (Oybek)
Nabigul Qodirni ko'rib g'azabidan tushdi... (A. Qahhor)
Pirnazar polvon avvalgi shashtidan, avvalgi qahridan tushdan. Chamasi, qattiqroq qistasa, qizi, kuyovi bilan yarashgudek. (R. Rahmon)

© Azim Hojiyev | "O'zbek tili sinonimlarining izohli lug'ati"

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

Senchi ❌
Sen-chi ✅

Yashange ❌
Yashang-e ✅

Qizimey ❌
Qizim-ey ✅

"O'zbek tili imlo qoidalari"ga ko'ra -chi, -a(-ya), -ku, -u(-yu), -da, -e, -ey(-vey) yuklamalari o'zi qo'shilayotgan so'zdan chiziqcha bilan ajratiladi.

Kelib-oq ❌
Keliboq ✅

Ko'rdi-yov ❌
Ko'rdiyov ✅

Lekin -mi, -oq (-yoq), -ov (-yov), -gina (-kina, -qina) yuklamalari o'zidan oldin kelgan so'zga qo'shib yoziladi.

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

Ergashgan qo'shma gaplar mavzusi yuzasidan dars taqdimoti va videosi platformaga joylandi.
https://classroom.google.com/c/NjMzMzAwNjk3Nzk3/p/NjE4NDI3ODU2MTM3/details

Ertaga soat 20:00da mavzulashtirilgan test ham joylanadi.

Platformaga a'zo bo'lmagan bo'lsangiz, ushbu shartlarni bajarib, a'zo bo'lishingiz mumkin.
Batafsil 👉 bu yerda

Quvonarli xabar!

Platformamizdagi bepul kurs ishtirokchilari 40taga yetdi.

Siz ham a'zo bo'ling!

Platformaga a'zo bo'lmagan bo'lsangiz, ushbu shartlarni bajarib, a'zo bo'lishingiz mumkin.
Batafsil 👉 bu yerda

Ona tili
17-savol javobi

Berilgan gapda birinchi bo'sh o'ringa chunki, ikkinchi bo'sh o'ringa esa ammo (lekin, biroq) qo'yiladi.
Shunda aralash murakkab qo'shma gap hosil bo'ladi.

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

📜 Ko'plik qo'shimchasi

Ko'plik qo'shimchasi -lar grammatik ko'plikni ifodalashi barchamizga ma'lum, lekin uning uslubiy tomonlari hammaga ham to'liq ma'lum emas.

🏞 1. Geografik joy nomlariga qo‘shilsa, keng geografik hudud ma’nosini ifodalaydi.
M: Samarqandlarni ko‘rgim keladi.

🫂 2.O‘rtoqlari, do‘stlari ma’nosini ifodalaydi. M: Munisalar darsga yetib kelishdi.

👥 3.Qarindosh urug‘, oila ma’nosida keladi. M: To‘yga Azimov/lar taklif qilindi.
Shuhrat/lar/ning uyida ma’raka bo‘lyapti.

🫀 4. Inson organizmining yakka ta’na a’zolariga qo‘shilsa, ta’kidlash ma’nosini ifodalaydi.
M: Bosh+lar+im og‘riyapti.

💪 5. Inson organizmining juft ta’na a’zolariga yoki kiyimidagi juft qismlariga qo‘shilsa, o‘ng va chap ma’nosini ifodalaydi.
M: Insonning qo‘l+lar+i gul, ko‘ylakning yenglari.

💧 6. Jism-modda otlariga qo‘shilib, tur, sort, nav ma’nosini ifodalaydi.
M: un/lar, yog‘/lar, suv/lar, choy/lar. Bizning uzumlarimiz fransuzlarni havasini keltiradi.

7. Mavhum otlarga qo‘shilib kuchaytirish, ta’kid ma’nosini ifodalaydi.
M: Hali orzu/lar/im ko‘p, shuning uchun qalbimdagi og‘riq/lar/ni unutishim kerak.

🕓 8. Sanoq son va payt ravishlarga qo‘shilsa, chama, taxmin ma’nosini ifodalaydi.
M: Soat yeti+lar+da dars tugaydi. Kechalari bo‘sh bo‘laman.

👨‍🦳 9. Sulola, avlod ma’nosini ifodalaydi.
M: temuriy/lar, boburiy/lar, somoniy/lar, xorazmshohlar.

10. Ko‘plik qo‘shimchasi qarindoshlik munosabatini ifodalaydigan shaxs otlariga I shaxs (-m,-im) hamda, II shaxs (-ng, -ing) birlik shakldagi egalik qo‘shimchalaridan keyin qo‘shilib, hurmat ma’nosini ifodalaydi.
M.: Dada+m+lar keldi/lar. Oyi+ng+lar bora/dilar.
IZOH!
1. Bunda kesim ham III shaxs ko‘plik shaklda bo‘lib, hurmat ma’nosini ifodalaydi.
2. -lar qo‘shimchasi qaralmishda III shaxs egalik qo‘shimchasidan oldin kelib hurmat ma’nosini ifodalaydi.
M: bobomning uy+lar+i, amakimning qiz+lar+i.

11. Ko‘plik qo‘shimchasi o‘zlik olmoshiga III shaxs egalik qo‘shimchasidan oldin qo‘shilib, matnda hurmat, piching, kesatiq, kamsitish ma’nolarida keladi.
M: Raisning o‘z/lari va’da berdilar (hurmat).
Qani, o‘z/lar/i testni javobini aytsinlar (piching).

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

Sinonimlar | Parvona

Parvona, girdikapalak. Aylanib (o'rgilib) atrofida bo'lish harakat-holati.
Girdikapalak so'zi umuman aylanib atrofidan ketmaslikni (atrofida aylanishni) bildiradi.
Parvona so'zi esa qarash, parvarishlash, suyush va shu kabi munosabat bilan atrofida bo'lishni bildiradi.
Brigada paxtakorlari har to'p g'o'za atrofida alohida-alohida parvona bo'ldilar.
O'ynoqi, xushchaqchaq, parvona yellar, Bir nafas jim bo'ling, quloq solingiz. (Uyg'un)
Dadalarimizning orqasidan girdikapalak bo'lib, qo'llarimizni qamish kesib, barmoqlarimiz tilim-tilim bo'lgani esingizdami? (N. Safarov)

© Azim Hojiyev | "O'zbek tili sinonimlarining izohli lug'ati"

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!

Qo'shimchalar shakldoshligi

-lab qo‘shimchasi ham ravish yasovchi, ham chama son hosil qiluvchi qo‘shimcha sifatida shakldoshlik yuzaga keltiradi.

Bunda vaqt ma’nosini bildiruvchi turdosh otlar: yil, hafta, oy so‘zlariga qo‘shilib kelgan -lab qo‘shimchasi ravish yasovchi; sonlarga qo‘shilgani esa chama son hosil qiluvchi qo‘shimcha hisoblanadi.

Taqqoslang:
• haftalab, yillab, oylab – so‘z yasovchi;
• minglab, yuzlab, o‘nlab – lug‘aviy shakl yasovchi.

Bepul kurs 👉 bu yerda

ProEducation – ta’limning pro versiyasi!