به لطف وَ از سوی یکی از دوستانِ نادیده، کتاب فوق از لبنان ابتیاع و دست‌یاب شد.

https://t.iss.one/rasullib

.
✍🏼 اثر تازه منتشرشده " السفینة الجامعة لأنواع العلوم"، تألیف حاکم جشمی، از برجسته‌ترین متکلمان معتزلی-زیدی قرن پنجم هجری، به لطف یکی از دوستان نادیده از لبنان تهیه شد.

این کتاب به گفته محقق احتمالاً در دوران جوانی مؤلف نگارش شده است و ازین‌رو، نمایان‌گر جریان‌های فکری معتزله در آن روزگار محسوب می‌شود.

چنان‌که از عنوان آن برمی‌آید، " السفینة الجامعة" در قالب یک مجموعه‌، به موضوعاتی چون اصول دین، تاریخ، حدیث، فضائل، حکایات، آموزه‌های اخلاقی و... می‌پردازد که در این میان حاوی اطلاعات ملل و نِحَلی جالب توجهی است.
مؤلف در این اثر، به نوعی هم سیمای فکری و فرهنگی نیشابور قدیم را ترسیم کرده و هم نگرش‌های معتزلی را در بستر مطالب، اخبار، حکایات و روایات تبیین نموده است.
کتاب فوق در پنج مجلد تنظیم شده است که جلد پنجم آن شامل فهرست‌های تفصیلی کتاب است.

جلد نخست به اصول دین و ضرورت معرفت و شناخت آن اختصاص دارد، و بخش دوم این مجلد حاوی تاریخ و قصص انبیا بوده که با زندگانی رسول خدا (ص) خاتمه می‌یابد.

جلد دوم ادامه مباحث مربوط به پیامبر اکرم (ص) را دنبال می‌کند و پس از آن، فضائل قرآن، صحابه و اهل بیت را مورد توجه قرار می‌دهد.

جلد سوم، شامل موضوعات گوناگون همچون اخلاق، فقه، جهاد، اهمیت علم، حقوق، زهد، امر به معروف و نهی از منکر و دیگر مسائل مرتبط است.

جلد چهارم با نقل سخنان و حکمت‌های برگرفته از انبیا، صحابه، اهل بیت، متکلمان و صوفیان آغاز می‌شود و پس از بررسی موضوعاتی چون گناهان کبیره، کفر و شرک، در نهایت به مباحثی درباره مرگ، قبر، حشر، فتن و ابتلائات آخرالزمان می‌پردازد.

جلد پنجم، به‌عنوان راهنمای کتاب، شامل فهرست‌های موضوعی، نمایه آیات، احادیث و سایر مداخل است.

می‌توان گفت این تألیف قابل توجه، تصویری درخور تأمل از فضای علمی و جریان‌های فکری معتزله و نیشابور در قرن پنجم هجری ارائه می‌دهد و ضمن آن، دیدگاه‌های معتزلی را در پرتو روایت‌های تاریخی و تأملات معرفتی برجسته می‌سازد.

📜 تصحیح این کتاب، که به همت عبدالرحمن‌بن سلیمان السالمی صورت گرفته، بر پایه نسخه‌های مختلف جامع کبیر صنعا و کتابخانه آمبروزیانا میلان استوار است؛ قدیمی‌ترین این نسخه‌ها در سال ۶۱۹ هجری کتابت شده و با رقم BA,Arabic C 31 در آمبروزیانا نگهداری می‌شود.


https://t.iss.one/rasullib

«علی، راز سَر به مُهر؛ سیمای نخستین امام در معنویت شیعی»
تألیف محمدعلی امیرمعزی
ترجمه محسن امینی
انتشارات نگاه معاصر، بهار ۱۴۰۴
https://t.iss.one/rasullib

.
✍🏼 کتاب «علی، راز سر به مُهر؛ سیمای نخستین امام در معنویت شیعی» ترجمه‌ای است از کتاب
Ali, le secret bien gardé–Figures du
premier Maître en spiritualité shi'ite
تألیف محمدعلی امیرمعزی، که توسط محسن امینی از زبان فرانسوی برگردان و به‌تازگی منتشر شده است. در این اثر، امیرمعزی با بهره‌گیری از روش‌شناسی تاریخی-انتقادی و مطالعات تطبیقی در زمینه قرآن و حدیث، در کنار استفاده از پژوهش‌های پیشین اسلام‌شناسان و مطالعات عرفانی، می‌کوشد تا جنبه‌های تاریخی، الهیاتی و عرفانی شخصیت امیرالمؤمنین علی (ع) را بررسی نماید. هدف اصلی این اثر نه نگارش زندگی‌نامه‌ای تاریخی از حضرت امیر (ع)، بلکه تحلیل «تصویر معنوی، متافیزیکی و الهیاتی» ایشان در سنت شیعی است. نویسنده استدلال می‌کند که امام علی (ع) در سنت امامیه، نه به‌عنوان صرفاً یک شخصیت تاریخی، بلکه به‌منزله الگویی قدسی، قطب معنوی و تجلی امر الهی شناخته می‌شود.

🔹 بخش اول: ویژگی‌های علی (ع)
این بخش شامل سه فصل است:
فصل اول: "علی و قرآن"
این فصل به تبیین رابطه دوسویه میان حضرت امیر (ع) و قرآن می‌پردازد. نویسنده نشان می‌دهد که علی (ع)، به‌عنوان «قرآن ناطق»، دارای ارتباطی منحصربه‌فرد با وحی است. ایشان نه‌تنها مشمول آیات قرآنی است، بلکه مفسر معنوی آن نیز می‌باشد. مفاهیمی چون تأویل، تأسیس مصحف خاص، و پیوند دوگانه میان ظاهر و باطن وحی، در این فصل مورد واکاوی قرار می‌گیرد.
فصل دوم: "محمد، فارقلیط است و علی، مسیح"
در این فصل، مؤلف با استناد به شباهت‌های بینامتنی، حضرت علی (ع) را به‌مثابه تجلی جدیدی از مسیح معرفی می‌کند. این تشابه با تأکید بر نقش منجی‌گرایانه، پیوند با «آخرالزمان» و ظهور ایشان در فرهنگ باطنی بررسی شده است. رسول اکرم (ص) به‌عنوان «موعود انجیل» و امیرالمؤمنین (ع) به‌منزله «وارث حقیقی مأموریت معنوی» معرفی می‌شوند.
فصل سوم: "ملاحظاتی در باب اصطلاح «دینِ علی»"
این فصل، اصطلاح «دینِ علی» را به‌عنوان جریانی معنوی و اصیل مورد بررسی قرار می‌دهد. تحلیل ریشه‌های قرآنی و پیشااسلامی این مفهوم، متأثر از سنت‌های گنوسی، زردشتی و مانوی، از محورهای کلیدی این بخش است. امیرمعزی توضیح می‌دهد که این دین، بنیانی تأویلی و ولوی دارد و به‌جای شریعت، بر مدار «ولایت» استوار است.

🔸بخش دوم: نیمه‌انسانی، نیمه‌ربانی
این بخش شامل چهار فصل می‌باشد:
فصل چهارم: "ملاحظاتی در باب ربّانیت امام"
نویسنده با تأکید بر مفهوم «انسان کامل»، توضیح می‌دهد که امامان، به‌ویژه حضرت علی (ع)، در سنت شیعی نه‌تنها راهنما، بلکه تجلی‌گاه صفات الهی و واسطه فیض الهی تلقی می‌شوند. همچنین در پایان نقش خطبه‌هایی چون «تطنجیه»، «خطبة الإفتخار» و «خطبة البیان» و... در شکل‌گیری این اندیشه بررسی شده است.
فصل پنجم: "ارواح پنج‌گانه انسان ربانی"
این فصل به آموزه «ارواح خمسه» شامل روح الحیاة، روح القوة، روح الشهوة، روح الإیمان و روح القدس می‌پردازد. مؤلف با تطبیق این آموزه با اسطوره‌شناسی و فلسفه نوافلاطونی، تبیین می‌کند که چگونه روح‌القدس امام، او را به ظرف وحی بدل می‌سازد.
فصل ششم: "شب قدر در تشیع متقدم"
نویسنده با تحلیل متون تفسیری شیعی مرتبط با سوره ۹۷ قرآن (سوره قدر)، حضرت علی (ع) را به‌عنوان «صاحب الأمر» در شب قدر معرفی می‌کند و نقش واسطگی ایشان در نزول امر خداوند را شرح می‌دهد.
فصل هفتم: "تقیه و ختم نبوت"
در این فصل، استدلال می‌شود که هرچند نبوت با پیامبر اکرم (ص) خاتمه یافته است، اما وحی باطنی در امامان ادامه دارد. تقیه به‌عنوان راهکاری برای حفاظت از این وحی در برابر استیلای فقه رسمی و قدرت‌های اهل سنت تشریح شده است.

🔹بخش سوم: افق‌های معنوی
فصل هشتم: "الدر الثمین منسوب به رجب برسی"
این فصل به تحلیل عرفان علوی متأخر با استناد به کتاب‌هایی چون مشاریق الأنوار و تفسیر الدرّ الثمین می‌پردازد. در این متون، حضرت علی (ع) به‌عنوان «باطن قرآن»، «نور مطلق» و «راز مکنون» توصیف شده است.
فصل نهم: "شمایل و مراقبه"
این فصل به بررسی پدیده «شمایل‌نگاری» امیرالمؤمنین در سنت شیعی اختصاص دارد. نویسنده نشان می‌دهد که چگونه این شمایل‌ها، که اغلب در فرهنگ عمومی، تصوف و آیین‌های تعزیه رواج دارند، ابزار انتقال معرفت قدسی به لایه‌های اجتماعی پایین‌تر هستند.

علاوه بر فصولی که در بالا ذکر آن گذشت، کتاب دارای دیباچه و سخنِ پایانی قابل تأملی است که مکمل نگاه امیرمعزی به وجود کیهانی و عرفانی امام می‌باشد‌.
امیرمعزی در پایان تلاش می‌دارد نشان دهد که چهره امیرالمؤمنین، نه‌تنها بنیاد معرفتی تشیع است، بلکه درون‌مایه‌ رمزگونه‌ سنتی گسترده از تفسیر، عرفان، و اسطوره‌ شیعی است. از نگاه او، «تشیع» در جوهره، دینی علی‌محور است؛ چنان‌که مسیحیت دین مسیح است. علی در این سنت، انسانِ الهی، انسانِ ناطق، و ظهور «حقیقت» در افق هستی است.

https://t.iss.one/rasullib

کتاب فوق در سال ۲۰۲۲ به انگلیسی نیز ترجمه و از سوی بریل به عنوان شماره سوم از مجموعه «اسلام شیعی؛ متون و مطالعات» منتشر شده است که فایل آن در اینجا تقدیم می‌گردد. (اندکی قبل شماره پنجم این مجموعه منتشر شد.)
لازم به ذکر است در ترجمه انگلیسی این کتاب دو پیوست از دو نویسنده مجزا نیز که مرتبط با مباحث امیرمعزی است ارائه گردیده.
پیوست اول: شناخت الهی و عمل مهدوی/موعودی: چهره علی در محافل عرفانی و مهدوی (از سده پنجم تا دهم هجری) از اورخان میرقاسموف.
پیوست دوم: حضور علی در فلسفه اسلامی از متیو تریه.

https://t.iss.one/rasullib

رضوان خدا بر مرحوم صاحب عبقات که حدود ۱۶۰ سال پیش در سفر پر مشقّت حج نیز دست از تحقیق و فیش‌برداری از کتب برنداشت. ایشان فرصت مجاورت بیت الله و مسجد نبوی را غنیمت شمرد و از کتابخانه‌های اطراف حرمین استفاده‌ها برد.
امروز در اثنای ثبت و بازبینی کتاب‌های کتابخانه _ قسمت تراجم، به این کتاب برخوردم و بار دیگر یاد مجاهدت‌های او افتادم.
ایشان در اواخر مباحث مجلد غدیر در ترجمه‌ی "علي بن إبراهيم الحلبي" صاحب "إنسان العيون" گفته‌اند:

"عبد الله بن حجازی الشرقاوي در " تحفه بهیه في طبقات الشافعیه " که نسخه‌ی آن در کتابخانه‌ی حرم محترم مدینه‌ منوّره موجود است، و از آن، فقیر تراجم عدیده انتخاب کردم، به ترجمه او گفته: ...."

📖عبقات _ حدیث غدیر، ج ۱۰ ، ص ۲۴ و ۲۵

https://t.iss.one/rasullib

ثبت اولیه بیش از ۳۵۰۰۰ کتاب

به اطلاع همراهان عزیز می‌رساند، ثبت اولیه بخش‌هایی از علوم قرآن و تفسیر، ادبیات عرب، کلام و عقاید، تاریخ و سیره، حدیث و تراجم شیعه و اهل سنت و بخش اهل حدیث، تکفیر، وهابیت و ردود (عطف زرد)، بخش موسوعه‌ها و دانش‌نامه‌ها، فهارس مخطوطات و کتب چاپی و فقه و اصول، اخلاق و فلسفه و عرفان و تصوف و علوم اجتماعی، از کتابخانه امیرالمؤمنین تهران (مکتبة نفس الرسول المصطفی) انجام شده و تاکنون حدود ۲۱۰۰۰ عنوان کتاب و در ۳۵۷۰۰ مجلد ثبت اولیه شده است.
عزیزان می‌توانند یا از طریق برنامه اندرویدی بالا یا لینک سامانه زیر فعلاً به صورت کاربر مهمان وارد شوند.
مجموعه ما ثبت اولیه را بر روی سامانه کتابا شروع کرده و هم زمان در سامانه سُها نیز حضور دارد.
lib.hkashani.com

😡 توهین شنیع أبوإسحاق الشيرازي (٤٧٦ هـ) به ساحت مقدّس صدّیق اکبر صلوات‌الله‌علیه

ابو اسحاق شیرازی فقیه برجسته‌ی قرن پنجم در کتاب " الإشارة إلى مذهب أهل الحق " در بخش "مسائل الخلافة والخلفاء" به هنگام سخن از افضلیت و اعلمیت خلفا به حدیث مدينة العلم پرداخته و می‌گوید:

فإن قيل: عليّ أعلم من أبي بكر لأنّ النبيّ صلّى‌الله‌علیه‌[وآله‌]وسلّم قال: "أنا مدينة العلم وعلي بابها، فمن أراد المدينة فليقصد الباب"

يقال لهم: هذا الخبر إمّا أن يكون عليّ رواه أو غيره، فإن كان غير عليّ رواه فهذا علم من العلوم قد علمناه من غير الباب، وإذا جاز أن يعلم علم من العلوم من غير الباب جاز أن يُعلم جميعها أو أكثرها من غير الباب، وإن كان عليّ قد رواه فهذه شهادته لنفسه وشهادة الرجل لنفسه لا تقبل، فدلّ على أنّ الخبر له معنی غير ما ذهبوا إليه....

📖 الإشارة إلى مذهب أهل الحق (ط دار الضياء)، ص ١٣١_١٣٢ ؛ (ط وزارة الأوقاف _ مصر) ، ص ١٧٨

در این عبارات با بی‌حیاییِ تمام صراحتا احتمالِ کذب به صِدق صادِق مصدَّق امیر المؤمنین صلوات‌الله‌علیه داده است.
جالب اینکه شخصی در حاشیه‌ی نسخه‌‌ای که در دار الکتب المصرية نگه‌داری می‌شود(رک: الإشارة ،مقدمة المحقق، ط الضياء، ص ٥٤ _ ٥٥) در حاشیه‌ی این عبارات شنیع، به مؤلف چنین اعتراض کرده است:

📜 "لا يخفى ما فيه من إساءة الأدب على سيّدنا عليّ كرّم‌الله‌وجهه، فإنّه لو صحّ عنه لوجب الأخذ به...."

البته این محشِّی در ادامه با تکرار سخنان برخی متعصّبان عامّه به تضعیف و تکذیب حدیث مدینه پرداخته و تضعیف حدیث را أولی دانسته نسبت به رویکرد ابو اسحاق شیرازی.

پ.ن: این نسخه در چاپ اخیر کتاب "الإشارة" که توسط محمد سيد بن محمد حبيب الداغستاني در سال ١٤٤٥ هـ مورد استفاده قرار گرفته و حاشیه‌ی مذکور در پاورقی ذکر شده است.
این کتاب به همراه صدها کتاب جدید الطبع و نایاب اخیرا از امارات به مكتبة نفس الرسول المصطفى رسیده است.