​​Esse uchun mavzular

#Soʻragan_edingiz

Yaqinda milliy sertifikat imtihoni oʻtkazilar ekan. Unda esse yozish topshirigʻi ham bor. Tayyorgarlik koʻrish uchun essega mavzu soʻrashdi. Quyida 10 ta mavzu berilgan.

Esse qanday yozilishi haqida esa mana bu yerda maʼlumot bor.

1️⃣ Aqllarning sizishi (brain drain), yaʼni oʻqimishli kishilarning chet ellarga ketishi mamlakat uchun foydalimi yoki zararli?

2️⃣ Axborot asrida oʻzbek tilini qanday rivojlantirish mumkin?

3️⃣ Bolaning qobiliyatini yuzaga chiqarishga yordam va xalal beruvchi omillar.

4️⃣ Daraxtlarning ommaviy kesilishi: oqibatlar va yechimlar.

5️⃣ Ekologik madaniyat muammolari va uning yechimlari.

6️⃣ Ilmdagi plagiat mamlakat taraqqiyotiga qay darajada taʼsir koʻrsatadi?

7️⃣ Maktablarda erkak oʻqituvchilarning kamligi va uning taʼlimdagi oqibatlari.

8️⃣ Malakali kadrlar yetishmovchiligi: sabablar va yechimlar.

9️⃣ Moddiy qiyinchiliklarning taʼlimga taʼsiri: uni qanday yengib oʻtish mumkin?

🔟 Sunʼiy intellekt va uning hayotimizga taʼsiri.

@oriftolib

Eʼtibor uchun rahmat

“Yangi Oʻzbekiston” gazetasi muxbiri Munojat MOʻMINOVA “Ibrat farzandlari” loyihasidagi videodarslarim va telegram sahifam haqida maqola tayyorladilar. Maqola gazetaning 2023-yil 22-oktyabr sonida bosildi.

Eʼtibor uchun Munojat opaga minnatdorchilik bildiraman.

Gazetaning elektron variantini mana bu yerda oʻqish mumkin:

👉 t.iss.one/gazetalar_sharhi/24813

@oriftolib

“Oʻzbekcha oʻylayman va gapiraman” – oʻzbek tilini oʻz ona tilidek biladigan oʻzbekistonlik turli millat vakillari

Kun.uz shu mavzuda videolavha tayyorlabdi. Lavhadagi kishilar ham oʻzbekchani shunchaki nazar-pisand qilmasligi yoki kamida “Tushunaman, lekin gapirmayman” degan kibrli munosabatda boʻlishlari mumkin edi. Lekin ular shu yurt fuqarosi, shu yurt farzandi, oʻzbeklar bilan doʻst-birodar, inoq yashayotgan kishi sifatida davlat tilini oʻrganishgan.

Videoni koʻrgan oʻzbeklarning qalbida bu insonlarga hurmat, yaqinlik hissi uygʻonishi shubhasiz.

👉 kun.uz/99950852

@oriftolib

Endi koʻproq xatoni topa oladi

Tahrirchi loyihasi haqida oldinroq yozgan edim. U endi grammatik xatolarni ham tekshiradigan boʻldi. Yangilangan Tahrirchi nafaqat imloviy, balki grammatik, paronimik (koʻp adashtiriladigan soʻzlar), punktuatsion (tinish belgilari) va boshqa turdagi xatolarni topib, toʻgʻrilab beradi.

Oʻzbek tili bayrami munosabati bilan barcha foydalanuvchilarga bir oylik Premium obunasi berilyapti. Aʼzo boʻlib, oʻzingiz bemalol sinab koʻrishingiz mumkin.

Tahrirchidan oʻzim ham foydalanyapman. Xato hammadan oʻtadi, ayniqsa texnik xatolar. Shunaqa paytlarda Tahrirchi jonga ora kiryapti.

Albatta, yangi funksiyada kamchiliklar boʻlishi tabiiy. Biroq dastur ijodkorlari taklif va tavsiyalar uchun ochiq. Fikringizni tortinmay bildirishingiz mumkin. Har qanday dastur yoki ilova yaxshi takliflar bilan mukammallashib boradi.

Batafsil:
👉 t.iss.one/tahrirchi_uz/37

@oriftolib

Fan nomi qanday yoziladi? | 2️⃣5️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib

​​Izmir va amazonkalar

Izmir Turkiyaning eng yirik shaharlaridan biri. U aholi soni boʻyicha mamlakatda uchinchi oʻrinda. Antik davrlarda Izmir hududida yunonlarning Smirna shahri joylashgan. Shaharning nomi ana shu Smirnaning oʻzgargan shaklidir. Shahar nomi oʻrta asrlarda Smira, Zmirra, Esmira, Ismira, Samorna, Smurna kabi shakllarda talaffuz qilingan.

Shahar nomining paydo boʻlishi haqida aniq maʼlumotlar yoʻq, lekin turli afsona va rivoyatlar bor. Tadqiqotlarga koʻra, smirna soʻzi yunoncha emas, Egey hududidagi boshqa joy nomlari kabi onadoʻli tillariga oid. Miloddan oldingi 2000-yillarga oid matnlarda shahar Tismirna deb tilga olingan. Vaqtlar oʻtishi bilan “Ti” qismi qisqarishga uchragan.

Bir rivoyatga koʻra, hozirgi Izmir hududida yashagan erektidlar amazonkalar bilan jang qiladi va yengadi. Ularning boshligʻi Tes amazon ayol Smirnaga uylanadi va hududga uning nomini beradi. Boshqa bir taxminga koʻra, shaharga Kipr qiroli Kinirasning qizi Smirna nomi berilgan.

Tarixiy Smirna qoldiqlari hozir shaharning Koʻnak tumani hududida joylashgan va arxeologik yodgorlik sanaladi.

@oriftolib

Bayramdan keyingi tahlil: tilimiz ahvoli bayram qiladigan darajadami? — tilshunoslar bilan suhbat

Kun.uz jurnalisti Ilyos Safarov oʻzbek tiliga davlat tili maqomi berilishi tarixi, ziyolilar koʻnglidagi til bilan bogʻliq bugungi gʻashlik va oʻzbek tilining xorijda oʻqitilishi ahvoli mavzularida suhbat tashkil etdi.

Bu suhbatda men ham qatnashdim. Fikrlarimni bildirdim.

👉 kun.uz/46129669

@oriftolib

-yapti, -yabdi, -ayapti

“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Lavhada -yapti, -yotir, -yotib qoʻshimchalari imlosidagi eʼtiborli jihatlar tushuntirilgan.

👉 https://youtu.be/N-6EmTVpTXA

@oriftolib

Antaliya – nomi ham, oʻzi ham koʻhna shahar

Turkiyadagi bu kurort shahar dunyoga mashhur. Uning tarixi miloddan oldingi davrlarga borib taqaladi. Tadqiqotlar hozirgi Antaliya viloyati hududida juda qadim zamonlarda, jumladan, tosh va bronza davrlarida ham odamlar yashaganini koʻrsatadi.

Mintaqa Pergamon qirolligi qoʻliga oʻtgach, uni faol oʻzlashtirish boshlanadi. Miloddan oldingi 159-yili Pergamon qiroli Attala II buyrugʻi bilan Attaliya shahriga asos solinadi. Shahar nomi arab manbalarida Antaliya, turk manbalarida Adaliya nomi bilan tilga olingan. XX asrning birinchi choragidan boshlab shahar Antaliya deb atala boshlagan.

@oriftolib

Kazo-kazolar va hokazolar: maʼnosi keskin oʻzgarib ketgan 🔟 ta soʻz

Maʼnoning tubdan oʻzgarishi oʻzlashma soʻzlarda koʻp uchraydi. Boshqa tilga oʻtgan soʻz koʻpincha oʻsha tilning tabiatiga, issiq-sovugʻiga moslashadi, baʼzan qiyofasi va maʼnosini oʻzgartiradi. Bu holat tilning oʻz soʻzlari orasida ham kuzatiladi.

“Daryo” nashridagi maqolamda ana shunday soʻzlardan baʼzilarini sharhladim:

🔹 Kazo-kazolar va hokazolar
🔹 Taqsir: maqtovmi yoki yerga urish?
🔹 Chavandozlar chapaqay boʻladimi?
🔹 Qoyil va qoyilmaqom
🔹 Mirishkorning ovi
🔹 Kim sipo koʻrinadi?
🔹 Mugʻombirning taʼbiri
🔹 Gʻurraning evrilishi
🔹 Sahrodan kelgan yovvoyi
🔹 Terisini tashlagan tiyin

Oʻqish:
👉 https://dy.uz/lV2MQ

@oriftolib

​​Pensilvaniya – oʻrmonlar oʻlkasi

Amerikada ham xuddi Avstraliyada boʻlgani kabi juda koʻp joylarga kishilarning ismi berilgan. 1681-yili Angliya qiroli Charlz II yosh ruhoniy Uilyam Penga Delaver daryosining gʻarbidagi juda katta hududni beradi. Pen 1682-yili bu hududda Pensilvaniya koloniyasi va uning poytaxti Filadelfiyaga asos soladi.

Uilyam dastlab bu hududga Yangi Uels nomini berishni taklif etadi, lekin bu nom eʼtirozlarga sabab boʻladi. Soʻng u Silvaniya nomini taklif qiladi. Bu soʻz lotincha silva – bogʻ soʻzidan yasalgan edi. Oxir-oqibat qirol bu hududni Pensilvaniya deb atashga qaror qiladi. Lotincha Penn Sylvania soʻzma-soʻz Penning bogʻi degan maʼnoni beradi. Hududning nomi Qirollik floti admirali, Uilyam Penning otasi katta Pen sharafiga nomlanadi.

Dastlab kichik Pen bu nomdan xijolat tortadi. Chunki odamlar u haqda yanglish xayolga borishi, hududni oʻz nomi bilan atab oldi deb oʻylashi mumkin edi. Biroq qirol joy nomini oʻzgartirmaydi va Pensilvaniya keyinchalik AQSH tarkibida alohida shtat nomiga aylanadi.

@oriftolib

-yapti, -yabdi, -ayapti | 2️⃣6️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib

Sietl – hindular sardori

Hozirgi Sietl oʻrnida yevropaliklarning ilk qoʻnimgohi 1851-yili barpo etiladi. Bu maskanni taniqli davlat arbobi Artur Dennining safdoshlari quradi va unga “Nyu York Alki” deb nom beradilar. Alki chunuk qabilasi tilida tez orada, qachondir degan maʼnoni anglatgan.

1852-yili qoʻnimgoh Elliot koʻrfazining sharqiy qirgʻogʻiga koʻchiriladi. Doktor Devid Meynard qoʻnimgohni sukvomish va duvomish hindu qabilalari sardori Sietl sharafiga atashni taklif qiladi. Sietl oqtanlilar bilan murosa qilish tarafdori boʻlib, qabiladoshlari orasida ham, oqtanlilar orasida ham obroʻ-eʼtibor qozongan edi.

Amerikada boshqa bir qancha joylar va muassasalar ham Sietl sharafiga nomlangan.

@oriftolib

Variantdosh soʻzlar imlosi

“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Lavhada qiyin va koʻp savol tugʻdiradigan masalalardan biri – variantdosh soʻzlar imlosidagi eʼtiborli jihatlar tushuntirilgan.

👉 https://youtu.be/u-FvVbD_C7A

@oriftolib